BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI        LÊ THỊ THANH NGHIÊN CỨU MỐI LIÊN KẾT GIỮA NHÀ NÔNG, NHÀ KHOA HỌC VÀ DOANH NGHIỆP TRONG SẢN XUẤT - KINH DOANH RAU TRÊN ðỊA BÀN HUYỆN GIA LÂM – HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP Mã số: 60.31.10 Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN TẤT THẮNG HÀ NỘI - 2011 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ……………………………. i LỜI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan rằng, nội dung, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa ñược sử dụng ñể bảo vệ một học vị nào. Tôi cũng xin cam kết chắc chắn rằng, mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn ñã ñược cảm ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn ñều ñược chỉ rõ nguồn gốc, bản luận văn này là nỗ lực, kết quả làm việc của cá nhân tôi (ngoài phần ñã trích dẫn). Tác giả luận văn Lê Thị thanh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ……………………………. ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và thực hiện luận văn, tôi ñã nhận ñược sự giúp ñỡ tận tình và lời chỉ bảo chân tình của tập thể và cá nhân, các cơ quan trong và ngoài trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội. Trước tiên tôi xin cảm ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Tất Thắng là thầy giáo trực tiếp hướng dẫn và giúp ñỡ tôi về mọi mặt ñể hoàn thành luận văn thạc sĩ kinh tế này. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội, Ban Chủ nhiệm Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn, tập thể giáo viên và cán bộ công nhân viên Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn mà trực tiếp là các thầy, cô giáo Bộ môn Kinh tế Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng toàn thể Ban Giám ñốc, cán bộ Viện ðào tạo Sau ðại học, ñồng nghiệp ñã giúp ñỡ tôi về tinh thần, vật chất và thời gian ñể tôi hoàn thành quá trình học tập và thực hiện luận văn. Tôi trân trọng cảm ơn sự giúp ñỡ nhiệt tình của UBND huyện Gia Lâm, nhân dân các xã Lệ Chi, Văn ðức và ðông Dư ñã tạo ñiều kiện cho tôi thu thập số liệu, những thông tin cần thiết và hoàn thành luận văn này. Và tôi xin cảm ơn gia ñình, bạn bè, người thân ñã ñộng viên giúp ñỡ tôi. Tác giả luận văn Lê Thị thanh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ……………………………. iii MỤC LỤC Lời cam ñoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục các chữ viết tắt v Danh mục bảng vi Danh mục sơ ñồ viii 1 MỞ ðẦU 1 1.1 Tính cấp thiết của ñề tài 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu của ñề tài 2 1.3 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu của ñề tài 2 1.4 Câu hỏi nghiên cứu 3 1.5 Giả thiết nghiên cứu 3 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA ðỀ TÀI 5 2.1 Cơ sở lý luận của liên kết 5 2.2 Cơ sở thực tiễn của liên kết 35 2.3 Những bài học rút ra từ liên kết “ba nhà” trong sản xuất và kinh doanh 45 2.4 Tổng quan các tài liệu nghiên cứu liên quan ñến ñề tài 47 3 ðẶC ðIỂM ðỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 51 3.1 ðặc ñiểm ñịa bàn nghiên cứu 51 3.2 Phương pháp nghiên cứu 60 3.3 Hệ thống chỉ tiêu ñược sử dụng trong nghiên cứu ñề tài 63 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 66 4.1 Khái quát tình hình sản xuất và kinh doanh rau của huyện Gia Lâm 66 4.1.1 Khái quát tình hình sản xuất rau của huyện Gia Lâm 66 4.1.2 Thực trạng tiêu thụ rau của huyện Gia Lâm 75 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ……………………………. iv 4.2 Thực trạng mối liên kết trong sản xuất và kinh doanh rau trên ñịa bàn huyện Gia Lâm. 77 4.2.1 Khái quát về các tác nhân tham gia liên kết trong sản xuất và kinh doanh nông nghiệp huyện Gia Lâm 77 4.2.2 Thực trạng mối liên kết ba nhà trong sản xuất – kinh doanh rau trên ñịa bàn huyện Gia Lâm 84 4.2.3 Nhận xét chung về mối liên kết ba nhà trong sản xuất và kinh doanh nông nghiệp ở huyện Gia Lâm 97 4.2.4 Phân tích các yếu tố ảnh hưởng ñến khả năng liên kết 99 4.3 ðịnh hướng và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả liên kết giữa nhà nông – nhà khoa học – doanh nghiệp 130 4.3.1 Căn cứ ñể ñịnh hướng 130 4.3.2 ðịnh hướng 132 4.3.3 Một số giải pháp 133 5 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 142 5.1 Kết luận 142 5.2 Kiến nghị 144 TÀI LIỆU THAM KHẢO 147 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ……………………………. v DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TBKT Tiến bộ kỹ thuật BVTV Bảo vệ thực vật HTX Hợp tác xã UBND Ủy ban nhân dân PTNT Phát triển nông thôn TNHH Trách nhiệm hữu hạn RAT Rau an toàn BQ Bình quân KHCN Khoa học công nghệ KHKT Khoa học kỹ thuật DN Doanh nghiệp SXNN Sản xuất nông nghiệp Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ……………………………. vi DANH MỤC BẢNG STT Tên bảng Trang 3.1 Tình hình dân số, lao ñộng của huyện qua 3 năm (2008-2010) 53 3.2 Tình hình ñất ñai của huyện Gia Lâm (2008 – 2010) 54 3.3 Kết quả sản xuất kinh doanh của huyện qua 3 năm (2008-2010) 58 4.1 Bảng diện tích và cơ cấu gieo trồng các loại cây trồng qua các năm 67 4.2. Diện tích rau và rau an toàn của Gia Lâm 72 4.3 Phát triển sản xuất rau phân theo các xã của huyện Gia Lâm 73 4.4 Diện tích, năng suất, sản lượng rau năm 2010 của huyện Gia Lâm 74 4.5 Thông tin chung về hộ ñiều tra 78 4.6 Thông tin chung về doanh nghiệp ñiều tra 81 4.7 Thông tin chung về nhà khoa học 83 4.8 Tình hình liên kết trong cung ứng ñầu vào 88 4.9 Tình hình liên kết phổ biến kỹ thuật trong sản xuất rau 91 4.10 Tình hình liên kết trong tiêu thụ sản phẩm 94 4.11 Sự hiểu biết của người nông dân về liên kết 108 4.12 Vốn ñầu tư cho sản xuất của các hộ ñiều tra 109 4.13 Lực lượng lao ñộng trong sản xuất nông nghiệp 111 4.14 Tình hình sử dụng ñất ñai của các hộ ñiều tra 112 4.15 Tình hình áp dụng khoa học công nghệ vào sản xuất của các hộ ñiều tra 113 4.16 Nhu cầu liên kết của các hộ ñiều tra trong sản xuất 115 4.17 So sánh lợi ích ñạt ñược so với kỳ vọng của các hộ ñiều tra 116 4.18 Trình ñộ của cấp lãnh ñạo doanh nghiệp ñiều tra 116 4.19 Mức ñộ hiểu biết, ý kiến ñánh giá của doanh nghiệp về mối liên kết trong sản xuất và tiêu thụ rau 117 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ……………………………. vii 4.20 Nguồn vốn ñầu tư của doanh nghiệp ñiều tra 119 4.21 Nguồn nhân lực và trình ñộ của nguồn nhân lực doanh nghiệp ñiều tra 120 4.22 Nhu cầu, mong muốn liên kết của doanh nghiệp ñiều tra 123 4.23 Lợi ích khi tham gia liên kết của doanh nghiệp ñiều tra 124 4.24 Trình ñộ của nhà khoa học ñược ñiều tra 125 4.25 Sự hiểu biết của nhà khoa học với mối liên kết 125 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ……………………………. viii DANH MỤC SƠ ðỒ TT Tên sơ ñồ Trang 4.1 Tác nhân tham gia liên kết ba nhà trong sản xuất và tiêu thụ rau 85 4.2 Liên kết giữa các tác nhân trong cung ứng ñầu vào 87 4.3 Liên kết giữa các tác nhân trong chuyển giao khoa học kỹ thuật 90 4.4 Liên kết trong tiêu thụ trên ñịa bàn huyện Gia Lâm 93 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế ……………………………. ix TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Sản xuất nông nghiệp ñóng một vị trí vô cùng quan trọng trong sự phát triển kinh tế xã hội. ðể phát triển sản xuất nông nghiệp trong ñó có phát triển sản xuất rau, ðảng và Nhà nước ta ñã ñưa ra rất nhiều chủ trương chính sách khác nhau, một trong các chủ trương chính sách ñó là liên kết ba nhà (nhà nông – nhà khoa học – doanh nghiệp). Nhờ có chủ trương ñó ñã giải quyết ñược rất nhiều vướng mắc ñang gặp phải trong nông nghiệp từ khâu ñầu vào cho ñến khâu ñầu ra. Huyện Gia Lâm có rất nhiều ñiều kiện thuận lợi cho phát triển sản xuất nông nghiệp nhất là phát triển sản xuất rau. Ở huyện cũng ñã diễn ra sự liên kết các nhà trong sản xuất nông nghiệp. Sự liên kết ñó chịu ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố, xong chưa có một nghiên cứu nào chỉ rõ về sự ảnh hưởng này. Vì vậy, chúng tôi ñã tiến hành nghiên cứu “Nghiên cứu mối liên kết giữa nhà nông, nhà khoa học và doanh nghiệp trong sản xuất - kinh doanh rau trên ñịa bàn huyện Gia Lâm – Hà Nội”. Xuyên suốt ñề tài là Nghiên cứu mối liên kết giữa các nhà và chỉ rõ yếu tố nào trong các yếu tố ñó ảnh hưởng lớn ñến mối liên kết. Trong phần cơ sở lý luận chúng tôi ñã nêu lên khái niệm, nội dung, mục tiêu, các hình thức, phương thứ liên kết kinh tế, vai tròvà ý nghĩa của liên kết kinh tế, các yếu tố ảnh hưởng ñến liên kết kinh tế. Cơ sở thực tiễn nêu lên thực tiễn của Trung Quốc, Nhật, Vĩnh Long, Gia Bình (Bắc Ninh), Văn ðức (Gia Lâm) ñã thành công trong liên kết. Các tài liệu nghiên cứu trong và ngoài nước cũng ñược nêu rõ trong phần cơ sơ lý luận. Trong phần ñặc ñiểm ñịa bàn và phương pháp nghiên cứu chung chúng tôi ñã khái quát về ñịa bàn thông qua ñó chúng ta thấy ñược những thuận lợi khó khăn của ñịa bàn. Dựa vào một số phương pháp ñể phục vụ cho mục ñích nghiên cứu của khoá luận như phương pháp tiếp cận gồm tiếp cận từ dưới lên, tiếp cận hệ thống, tiếp cận có sự tham gia của nhà nông – nhà khoa học – [...]... n và cơ s th c ti n v liên k t các nhà trong s n xu t kinh doanh nông nghi p ðánh giá th c tr ng m i liên k t gi a nhà nông, nhà khoa h c và doanh nghi p trong s n xu t kinh doanh rau trên ñ a bàn nghiên c u Phân tích các y u t nh hư ng ñ n m i liên k t gi a nhà nông, nhà khoa h c và doanh nghi p trong s n xu t kinh doanh nông nghi p ð xu t m t s gi i pháp nh m tăng cư ng liên k t gi a nhà nông, nhà. .. h c và doanh nghi p trong s n xu t - kinh doanh rau trên ñ a bàn huy n Gia Lâm – Hà N i” 1.2 M c tiêu nghiên c u c a ñ tài 1.2.1 M c tiêu chung Nghiên c u m i liên k t gi a nhà nông, nhà khoa h c và doanh nghi p trong s n xu t – kinh doanh rau trên ñ a bàn huy n Gia Lâm, Thành ph Hà N i T ñó ñ xu t gi i pháp tăng cư ng m i liên k t ba nhà trong s n xu t và kinh doanh rau trên ñ a bàn huy n 1.2.2 M c... ba nhà hi n t i trên ñ a bàn huy n có t n t i hay h n ch gì? Nh ng y u t nào nh hư ng t i m i liên k t gi a ba nhà trên ñ a bàn huy n Gia Lâm, Hà N i? C n b sung, hoàn thi n hay ñưa ra nh ng gi i pháp gì nh m tăng cư ng m i liên k t ba nhà trong s n xu t và kinh doanh rau trên ñ a bàn huy n? 1.5 Gi thi t nghiên c u M i liên k t gi a nhà nông – nhà khoa h c – doanh nghi p t i ñ a bàn huy n Gia Lâm, Hà. .. c p v n ñ nghiên c u dư i góc ñ liên k t gi a nhà nông, nhà khoa h c và doanh nghi p Liên k t kinh t gi a nhà nông – nhà khoa h c – doanh nghi p th c ch t là quá trình xích l i g n nhau, xâm nh p, ph i h p l n nhau gi a nhà nông – nhà khoa h c và doanh nghi p dư i hình th c t nguy n, trên ñ a bàn nông thôn, thông qua h p ñ ng kinh t , nh m phát huy năng l c n i t i c a các ch th tham gia liên k t,... cao trên th trư ng ðã có m t s nghiên c u liên quan ñ n v n ñ liên k t trong s n xu t kinh doanh nông nghi p nhưng chưa có nghiên c u nào ñi sâu nghiên c u các y u t nh hư ng t i m i Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t …………………………… 1 liên k t gi a các nhà T nh ng lý do trên chúng tôi ñã ti n hành nghiên c u ñ tài Nghiên c u m i liên k t gi a nhà nông, nhà khoa h c và doanh. .. i liên k t gi a các tác nhân trong s n xu t và kinh doanh rau trên ñ a bàn huy n Gia Lâm T nh ng v n ñ nghiên c u trong ñ tài, tác gi ñưa ra ñ nh hư ng ti p t c hoàn thi n và tăng cư ng m i liên k t gi a nhà nông – nhà khoa h c – doanh nghi p trong s n xu t – kinh doanh rau Qua ñó tác gi cũng ñưa ra m t s gi i pháp ñ gi i quy t nh ng khó khăn t n t i trên v phía chính quy n, t phía nông dân, nhà khoa. .. nhà khoa h c và doanh nghi p trong s n xu t kinh doanh nông nghi p trên ñ a bàn nghiên c u 1.3 ð i tư ng và ph m vi nghiên c u c a ñ tài 1.3.1 ð i tư ng nghiên c u - Ch th : Ch trương, chính sách; n i dung liên k t, y u t nh hư ng t i liên k t - Khách th : Nhà nông, nhà khoa h c và doanh nghi p, bên c nh ñó còn có các ñ i tư ng liên quan khác: HTX, chính quy n ñ a phương… Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà. .. cho nghiên c u giai ño n 2008 – 2010, s li u ph n ánh th c tr ng liên k t ñư c thu th p t ñi u tra 1.4 năm 2010 Câu h i nghiên c u Th c tr ng m i liên k t ba nhà trong s n xu t và tiêu th rau t i huy n Gia Lâm, Hà n i hi n nay như th nào? M i liên k t ba nhà trong s n xu t và tiêu th rau t i huy n Gia Lâm ñã ñ t ñư c nh ng k t qu gì? Mang l i l i ích gì? K t qu và hi u qu c a nó như th nào? M i liên. .. ph m RAT và rau s ch V tình hình tiêu th rau trên ñ a bàn tương ñ i d và thu n l i Nông dân bán cho các ñ i tư ng như thương lái, thu gom, m t vài cơ s doanh nghi p như công ty TNHH Hương C nh, công ty Phương ðông, Trong ñó bán cho các doanh nghi p tương ñ i n ñ nh v giá Th c tr ng m i liên k t ba nhà trong s n xu t – kinh doanh rau trên ñ a bàn huy n di n ra trên các n i dung như liên k t trong cung... văn th c sĩ khoa h c kinh t …………………………… 2 1.3.2 Ph m vi nghiên c u V không gian: T ng quan chung v s n xu t và kinh doanh rau trên ñ a bàn huy n Gia Lâm M t s n i dung chuyên sâu ñư c kh o sát m t s xã, h s n xu t rau ñi n hình V n i dung: T p trung nghiên c u chuyên sâu phân tích, ñánh giá nh hư ng c a các y u t ñ n tình hình liên k t gi a các nhà trên ñ a bàn huy n Gia Lâm, Hà N i V th i gian: ð tài . trạng mối liên kết giữa nhà nông, nhà khoa học và doanh nghiệp trong sản xuất kinh doanh rau trên ñịa bàn nghiên cứu.  Phân tích các yếu tố ảnh hưởng ñến mối liên kết giữa nhà nông, nhà khoa học. cường mối liên kết ba nhà trong sản xuất và kinh doanh rau trên ñịa bàn huyện? 1.5 Giả thiết nghiên cứu Mối liên kết giữa nhà nông – nhà khoa học – doanh nghiệp tại ñịa bàn huyện Gia Lâm, Hà Nội. chung Nghiên cứu mối liên kết giữa nhà nông, nhà khoa học và doanh nghiệp trong sản xuất – kinh doanh rau trên ñịa bàn huyện Gia Lâm, Thành phố Hà Nội. Từ ñó ñề xuất giải pháp tăng cường mối liên