Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHỬ THANH GIANG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH TẾ SẢN XUẤT LÚA TẠI HUYỆN YÊN DŨNG, TỈNH BẮC GIANG Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp Mã số: 60-31-10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐỖ THỊ BẮC THÁI NGUYÊN - 2010 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa hề sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc hoàn thành luận văn đều đã được cảm ơn. Các thông tin, tài liệu trình bày trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, ngày tháng năm 2010 Tác giả luận văn Chử Thanh Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ii LỜI CẢM ƠN Sau quá trình học tập, nghiên cứu chúng tôi đã hoàn thành luận văn này. Nhân dịp này chúng tôi xin trân trọng cảm ơn sự tạo điều kiện và giúp đỡ của Ban giám hiệu nhà trường, khoa Sau đại học và các thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc PGS.TS. Đỗ Thị Bắc đã đầu tư công sức và thời gian hướng dẫn, giúp đỡ tận tình trong suốt quá trình triển khai nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Trong quá trình thực hiện Luận văn tôi còn được sự giúp đỡ và cộng tác của các đồng chí tại địa điểm nghiên cứu, tôi xin cảm ơn. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới bạn bè đồng nghiệp và người thân trong gia đình với sự quan tâm động viên và tạo điều kiện về vật chất, tinh thần trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành trước những sự giúp đỡ quý báu đó. Tôi xin trân trọng gửi tới các thầy giáo, cô giáo và các vị trong hội đồng chấm luận văn lời cảm ơn và lời chúc tốt đẹp nhất. Thái Nguyên, ngày tháng năm 2010 Tác giả luận văn Chử Thanh Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN i LỜI CẢM ƠN ii MỤC LỤC iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT vii DANH MỤC CÁC BẢNG viii DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ, BẢN ĐỒ x MỞ ĐẦU 1 1. Tính cấp thiết của đề tài 1 2. Mục tiêu nghiên cứu 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3 4. Ý nghĩa khoa học và những đóng góp mới của luận văn 3 5. Bố cục của luận văn 4 Chƣơng I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HIỆU QUẢ KINH TẾ SẢN XUẤT LÚA VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 5 1.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về hiệu quả kinh tế sản xuất lúa 5 1.1.1. Cơ sở lý luận về hiệu quả kinh tế 5 1.1.2. Ý nghĩa và đặc điểm kinh tế kỹ thuật của cây lúa 12 1.1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế sản xuất cây lúa 16 1.1.4. Tình hình sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa trên thế giới và Việt Nam 18 1.1.4.1. Kinh nghiệm nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa trên thế giới 18 1.1.4.2. Kinh nghiệm nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa ở Việt Nam 21 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iv 1.2. Phương pháp nghiên cứu 23 1.2.1. Các câu hỏi đặt ra mà đề tài cần giải quyết 23 1.2.2. Phương pháp nghiên cứu 24 1.2.3. Phương pháp phân tích đánh giá 27 1.2.3.1. Phương pháp so sánh 27 1.2.3.2. Phương pháp thống kê kinh tế 27 1.2.3.3. Phương pháp minh hoạ bằng biểu đồ, hình ảnh 28 1.2.4. Hệ thống chỉ tiêu phân tích 28 1.2.4.1. Những chỉ tiêu chủ yếu đánh giá kết quả và hiệu quả kinh tế sản xuất lúa 28 1.2.4.2. Các chỉ tiêu về hiệu quả xã hội 31 1.2.4.3. Các chỉ tiêu về cải tạo môi trường sinh thái 32 Chƣơng II: THỰC TRẠNG SẢN XUẤT VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH TẾ SẢN XUẤT LÚA TẠI HUYỆN YÊN DŨNG, TỈNH BẮC GIANG 33 2.1. Tác động của môi trường vi mô và vĩ mô đến nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa 33 2.1.1. Điều kiện tự nhiên 33 2.1.1.1. Vị trí địa lý 33 2.1.1.2. Địa hình, thổ nhưỡng 33 2.1.1.3. Điều kiện khí hậu, thời tiết, thuỷ văn 34 2.1.1.4. Tình hình đất đai và sử dụng đất đai 35 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội 37 2.1.2.1. Tình hình dân số và lao động 37 2.1.2.2. Cơ sở vật chất kỹ thuật của huyện 39 2.1.2.3. Một số chỉ tiêu kinh tế xã hội chủ yếu huyện Yên Dũng 41 2.2. Tình hình sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang 51 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn v 2.2.1. Thực trạng phát triển sản xuất lúa tại huyện Yên Dũng 51 2.2.1.1. Vị trí của cây lúa trong diện tích gieo trồng cây trồng hàng năm của huyện 51 2.2.1.2. Diện tích, năng suất, sản lượng lúa ở huyện Yên Dũng 53 2.2.2. Kết quả kinh tế từ sản xuất lúa đến sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện 57 2.2.3. Kết quả, hiệu quả kinh tế sản xuất lúa của các hộ điều tra 58 2.2.3.1. Một số thông tin chung về các hộ điều tra 58 2.2.3.2. Tình hình đầu tư chi phí cho sản xuất lúa trong các hộ điều tra 60 2.2.3.3. Kết quả, hiệu quả sản xuất lúa trong các hộ điều tra 69 2.2.4. Tình hình cơ bản về tiêu thụ sản phẩm 85 2.2.5. Ý kiến của các hộ điều tra về các yếu tố ảnh hưởng tới hiệu quả kinh tế sản xuất lúa 87 2.3. Hiệu quả xã hội và môi trường 88 2.4. Đánh giá chung về hoạt động sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang 89 2.4.1. Những mặt đạt được 89 2.4.2. Những mặt còn hạn chế 90 Chƣơng III: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH TẾ SẢN XUẤT LÚA TẠI HUYỆN YÊN DŨNG, TỈNH BẮC GIANG 93 3.1. Những quan điểm cơ bản về nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang 93 3.2. Những căn cứ, định hướng, mục tiêu nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang 94 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn vi 3.2.1. Những căn cứ chủ yếu phát triển sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa 94 3.2.2. Định hướng phát triển sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa huyện Yên Dũng 95 3.2.3. Mục tiêu phát triển sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa huyện Yên Dũng 96 3.3. Những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang 97 3.3.1. Hoàn thiện quy hoạch vùng sản xuất và bố trí sản xuất lúa 97 3.3.1.1. Hoàn thiện quy hoạch đất đai trên cơ sở dồn điền đổi thửa 97 3.3.1.2. Quy hoạch vùng sản xuất lúa lai, lúa chất lượng cao tập trung 98 3.3.1.3. Tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng thủy lợi 100 3.3.2. Giải pháp về kỹ thuật 101 3.3.3. Giải pháp về thị trường, xúc tiến thương mại 105 3.3.4. Xây dựng thương hiệu gạo thơm huyện Yên Dũng 108 3.3.5. Huy động mọi nguồn vốn phục vụ nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang 109 3.3.6. Giải pháp về khuyến nông nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang 110 3.3.7. Nâng cao trình độ dân trí, trình độ cho cán bộ và người lao động 111 3.3.8. Vận dụng tốt các chính sách của Đảng và Nhà nước trong việc nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa 111 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 114 1. Kết luận 114 2. Kiến nghị 116 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 118 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn vii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT BQ : Bình quân BVTV : Bảo vệ thực vật CN : Công nghiệp ĐVT : Đơn vị tính FC : Chi phí cố định GM : Thu nhập thô GO : Giá trị sản xuất HĐND : Hội đồng nhân dân IC : Chi phí trung gian LĐ : Lao động MI : Thu nhập hỗn hợp NI : Thu nhập ròng NK : Nhân khẩu NL,TS : Nông lâm, thuỷ sản NLN,TS : Nông lâm nghiệp, thuỷ sản Pr : Lợi nhuận PTNT : Phát triển nông thôn THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông TM : Thương mại Tr.đ : Triệu đồng TTCN : Tiểu thủ công nghiệp UBND : Uỷ ban nhân dân XD : Xây dựng XDCB : Xây dựng cơ bản VA : Giá trị gia tăng VC : Chi phí biến đổi Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Tổng hợp sản lượng lúa các châu lục 20 Bảng 1.2: Thống kê sản xuất lúa ở Việt Nam năm 2000 - 2009 23 Bảng 1.3: Tổng hợp số hộ điều tra ở các xã nghiên cứu 26 Bảng 2.1: Tình hình đất đai và sử dụng đất đai của huyện Yên Dũng năm 2007 - 2009 36 Bảng 2.2: Tình hình lao động và sử dụng lao động của huyện Yên Dũng năm 2007 - 2009 38 Bảng 2.3: Giá trị sản xuất các ngành kinh tế huyện Yên Dũng năm 2007-2009 44 Bảng 2.4: Giá trị sản xuất nông nghiệp của huyện Yên Dũng năm 2007- 2009 48 Bảng 2.5. Diện tích gieo trồng cây hàng năm trên địa bàn huyện Yên Dũng năm 2007-2009 52 Bảng 2.6. Diện tích gieo trồng, năng suất và sản lượng lúa trên địa bàn huyện Yên Dũng năm 2007 - 2009 theo mùa vụ 55 Bảng 2.7: Diện tích gieo trồng lúa trên địa bàn huyện Yên Dũng năm 2007 - 2009 theo cơ cấu giống lúa 56 Bảng 2.8: Năng suất lúa của tỉnh Bắc Giang năm 2007-2009 57 Bảng 2.9: Sản lượng lúa của tỉnh Bắc Giang năm 2007 - 2009 58 Bảng 2.10: Chi phí sản xuất cho 1 ha diện tích gieo trồng lúa của các nhóm hộ năm 2009 61 Bảng 2.11: Chi phí sản xuất cho 1 ha diện tích gieo trồng lúa của các vùng năm 2009 64 Bảng 2.12: Chi phí sản xuất cho 1 ha diện tích gieo trồng lúa của các giống lúa năm 2009 66 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ix Bảng 2.13: Chi phí sản xuất cho 1 ha diện tích gieo trồng lúa của các mùa vụ năm 2009 68 Bảng 2.14: Mức độ đầu tư phân bón, lao động và kết quả sản xuất lúa Khang dân 18 ở các nhóm hộ điều tra năm 2009 71 Bảng 2.15: Kết quả, hiệu quả sản xuất cho 1 ha diện tích gieo trồng lúa của các nhóm hộ năm 2009 73 Bảng 2.16: Kết quả, hiệu quả sản xuất cho 1 ha diện tích gieo trồng lúa của các vùng năm 2009 77 Bảng 2.17: Kết quả, hiệu quả sản xuất cho 1 ha diện tích gieo trồng lúa của các giống lúa năm 2009 80 Bảng 2.18: Kết quả, hiệu quả sản xuất cho 1 ha diện tích gieo trồng lúa của các mùa vụ năm 2009 84 Bảng 2.19: Tỷ lệ hộ dân có nhu cầu đầu tư cho các hoạt động sản xuất lúa 88 Bảng 3.1: Dự kiến diện tích, năng suất, sản lượng lúa huyện Yên Dũng đến năm 2015 100 Bảng 3.2: Định mức kỹ thuật đối với lúa lai 103 Bảng 3.3: Định mức kỹ thuật đối với lúa chất lượng 104 [...]... "Giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang làm đề tài nghiên cứu luận văn nhằm góp phần vào việc nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa tại huyện Yên Dũng có hiệu quả 2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 2.1 Mục tiêu chung Nghiên cứu và đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất lúa trên cơ sở thực tiễn của huyện Yên Dũng, đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao. .. Cơ sở lý luận và thực tiễn về hiệu quả kinh tế sản xuất lúa và phương pháp nghiên cứu Chương II : Thực trạng sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang Chương III : Định hướng và một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn... đánh giá thực trạng sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa trên địa bàn huyện Yên Dũng năm 2007-2009 - Đưa ra những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa huyện Yên Dũng trong thời gian tới 3 ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 3.1 Đối tƣợng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các vấn đề về sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa của người dân nông... hiệu quả sản xuất Do vậy, đánh giá đúng sự tác động của nó đến hiệu quả sản xuất lúa là rất cần thiết để có những giải pháp hữu hiệu nâng cao hiệu quả kinh tế trong sản xuất lúa 1.1.4 Tình hình sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa trên thế giới và Việt Nam 1.1.4.1 Kinh nghiệm nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa trên thế giới Năm 1975, mạng lưới nghiên cứu hệ thống canh tác ra đời với... gìn môi trường sinh thái trong lành bền vững và hiệu quả phát triển Nhìn nhận hiệu quả trên khía cạnh là đối tượng và phạm vi nghiên cứu, hiệu quả còn có thể chia thành: hiệu quả kinh tế quốc dân, hiệu quả kinh tế ngành, hiệu qủa kinh tế vùng, hiệu quả kinh tế theo qui mô và hiệu quả kinh tế của từng biện pháp kỹ thuật Phân loại hiệu quả và hiệu quả kinh tế một cách tương đối giúp người nghiên cứu thuận... quả kinh tế sản xuất lúa của huyện Tuy vậy, vấn đề hiệu quả kinh tế sản xuất lúa là rất rộng, vì vậy đề tài chỉ nghiên cứu một số giống lúa chính tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang 4 Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN VĂN - Luận văn là công trình khoa học có ý nghĩa lý luận và thực tiễn, là tài liệu tham khảo giúp huyện Yên Dũng xây dựng quy hoạch, kế hoạch sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh. .. xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa những năm tiếp theo có cơ sở khoa học Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 4 - Luận văn nghiên cứu khá toàn diện và có hệ thống những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa tại địa bàn huyện Yên Dũng, có ý nghĩa thiết thực cho quá trình sản xuất lúa tại huyện Yên Dũng và đối với các địa phương... TIỄN VỀ HIỆU QUẢ KINH TẾ SẢN XUẤT LÚA VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HIỆU QUẢ KINH TẾ SẢN XUẤT LÚA 1.1.1 Cơ sở lý luận về hiệu quả kinh tế a, Các khái niệm cơ bản về hiệu quả kinh tế Có nhiều quan điểm khác nhau về hiệu quả Khi nhận thức của con người còn hạn chế, người ta thường quan niệm kết quả và hiệu quả là một Sau này khi nhận thức của con người phát triển cao hơn,... nguồn lực sản xuất [21] + Hiệu quả kinh tế là phạm trù kinh tế mà trong đó sản xuất đạt cả hiệu quả kinh tế và hiệu quả phân bổ Điều đó có nghĩa là cả hai yếu tố hiện vật và giá trị đều tính đến khi xem xét việc sử dụng các nguồn lực trong nông nghiệp Nếu đạt được một trong hai yếu tố hiệu quả kỹ thuật hay hiệu quả phân bổ mới có điều kiện cần chứ chưa phải là điều kiện đủ cho đạt hiệu quả kinh tế Chỉ... chỉ tiêu hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả phân bổ thì khi đó mới đạt hiệu quả kinh tế [21] Từ những quan điểm trên về hiệu quả ta thấy rằng hiệu quả là một phạm trù trọng tâm và rất cơ bản của hiệu quả kinh tế và quản lý Hơn nữa, việc xác định hiệu quả là vấn đề hết sức khó khăn và phức tạp về lý luận và cả thực tiễn Bản chất của hiệu quả xuất phát từ mục đích của sản xuất và phát triển kinh tế xã hội . quả kinh tế sản xuất lúa tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang 109 3.3.6. Giải pháp về khuyến nông nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang 110 3.3.7. Nâng. " ;Giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang làm đề tài nghiên cứu luận văn nhằm góp phần vào việc nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa. triển sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa huyện Yên Dũng 96 3.3. Những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất lúa huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang 97 3.3.1. Hoàn