Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM LƢU VĂN MÙI XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƢỜNG Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.05 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. PHÙNG THỊ HẰNG THÁI NGUYÊN - 2012 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn i LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian học tập nghiên cứu và triển khai đề tài: “Xây dựng văn hóa nhà trường ở các Trưởng THPT huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh”, đến nay tôi đã hoàn thành đề tài nghiên cứu của mình. Tôi xin bảy tỏ tấm lòng biết ơn sâu sắc nhất tới cô giáo - TS. Phùng Thị Hằng - Người thầy đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình tôi nghiên cứu và thực hiện luận văn này. Đồng thời tôi cũng chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo nhà trường, các cán bộ, giáo viên thuộc các tổ bộ môn, các đoàn thể, các em học sinh trong các trường trung học phổ thông huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đã giúp đỡ để tôi hoàn thành tốt đề tài nghiên cứu này. Do thời gian nghiên cứu có hạn và khả năng cá nhân còn hạn chế nên kết quả nghiên cứu có thể còn những thiếu xót hạn chế nhất định. Tác giả rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cô, các độc giả để đề tài nghiên cứu được hoàn thiện hơn. Tác giả Lƣu Văn Mùi Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ii MỤC LỤC Lời cảm ơn i Mục lục ii Những cụm từ viết tắt trong luận văn vi Danh mục các bảng vii Danh mục các sơ đồ viii MỞ ĐẦU 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Mục đích nghiên cứu 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 2 3.1. Khách thể nghiên cứu 2 3.2. Đối tượng nghiên cứu 2 4. Giả thuyết khoa học 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 3 7. Phương pháp nghiên cứu 3 7.1. Phương pháp luận 3 7.2. Các phương pháp nghiên cứu cơ bản 3 8. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài 4 9. Cấu trúc luận văn 5 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ XÂY DỰNG VĂN HOÁ NHÀ TRƢỜNG 6 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu 6 1.2. Một số khái niệm cơ bản 8 1.2.1. Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường 8 1.2.2. Khái niệm văn hoá, văn hoá tổ chức 15 1.3. Một số vấn đề cơ bản về xây dựng văn hóa nhà trường 20 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iii 1.3.1. Khái niệm văn hóa nhà trường 20 1.3.2. Vai trò của văn hóa nhà trường 29 1.3.3. Các căn cứ để xây dựng văn hóa nhà trường 31 1.3.4. Các nội dung cơ bản của việc xây dựng văn hóa nhà trường 32 1.3.5. Vai trò của Hiệu trưởng trong việc xây dựng VHNT 37 Tiểu kết chương 1 40 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC XÂY DỰNG VĂN HOÁ NHÀ TRƢỜNG Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH 41 2.1. Khái quát lịch sử phát triển của các Trường THPT huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 41 2.2. Thực trạng môi trường văn hoá ở các Trường THPT trên địa bàn huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 46 2.2.1. Mức độ biểu hiện của các hành vi vi phạm chuẩn mực và nội quy nhà trường của học sinh 46 2.2.2. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh về tầm quan trọng của việc xây dựng văn hoá nhà trường 49 2.2.3. Nhận thức của giáo viên, học sinh về ảnh hưởng của VHNT đến giáo viên, học sinh 50 2.2.4. Nhận thức của cán bộ, giáo viên về mối quan hệ giữa các thành viên của nhà trường trong công tác xây dựng Văn hoá nhà trường 54 2.2.5. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên, học sinh về các nội dung và con đường giáo dục văn hoá nhà trường 60 2.2.6. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về nội dung và phương thức của công tác xây dựng văn hóa nhà trường 63 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iv 2.2.7. Hoạt động của Hiệu trưởng trong việc xây dựng văn hóa nhà trường 67 Tiểu kết chương 2 74 Chƣơng 3. BIỆN PHÁP XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƢỜNG Ở CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH 75 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THPT huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 75 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu của quá trình giáo dục 75 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả, thiết thực 75 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển của hệ thống giá trị 75 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo xây dựng và phát triển phải đi đôi với xóa bỏ, ngăn chặn các tiêu cực ảnh hưởng đến nhà trường 76 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo phát huy vai trò chủ thể của giáo viên và học sinh 76 3.2. Các biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THPT huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 76 3.2.1. Xây dựng kế hoạch và triển khai tổ chức thực hiện kế hoạch hàng năm về xây dựng văn hóa nhà trường 76 3.2.2. Nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên và học sinh về tầm quan trọng của công tác xây dựng văn hoá nhà trường 80 3.2.3. Tăng cường giáo dục chính trị-tư tưởng, đạo đức lối sống cho cán bộ, giáo viên và học sinh 82 3.2.4. Tăng cường quản lý đối với việc thực hiện các nội quy, quy chế trong dạy học, coi trọng tính hiệu quả và chất lượng của quá trình dạy học 84 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn v 3.2.5. Xây dựng nhà trường xanh-sạch-đẹp, khang trang, có môi trường cảnh quan sư phạm văn hóa, thân thiện 88 3.2.6. Tổ chức phong trào thi đua xây dựng nếp sống văn minh, thanh lịch của học sinh trung học phổ thông huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 90 3.2.7. Nâng cao vai trò của Đoàn thanh niên, coi đó là lực lượng nòng cốt trong các hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường đối với học sinh 93 3.2.8. Tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường với các địa phương và gia đình trong việc xây dựng văn hóa nhà trường 94 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 97 1. Kết luận 97 2. Kiến nghị 98 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 101 PHỤ LỤC 105 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn vi NHỮNG CỤM TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN BGH : Ban Giám hiệu CB : Cán bộ CBGV : Cán bộ giáo viên CBQL : Cán bộ quản lý CBQLGD : Cán bộ quản lý giáo dục GD : Giáo dục GD&ĐT : Giáo dục và Đào tạo GV : Giáo viên GVCN : Giáo viên chủ nhiệm HS : Học sinh QLGD : Quản lý giáo dục SL : Số lượng THPT : Trung học phổ thông TNCS : Thanh niên cộng sản VH : Văn hóa VHNT : Văn hóa nhà trường XH : Xã hội XHCN : Xã hội chủ nghĩa Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Bảng Thống kê về nguồn cán bộ, giáo viên, nhân viên của các nhà trường THPT huyện Yên Phong 43 Bảng 2.2. Quy mô giáo dục của các nhà trường trong 5 năm học 45 Bảng 2.3. Chất lượng 2 mặt giáo dục của các nhà trường năm học 2010-2011 45 Bảng 2.4. Mức độ biểu hiện của các hành vi vi phạm chuẩn mực và nội quy nhà trường 47 Bảng 2.5. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh về tầm quan trọng và mức độ thể hiện của việc xây dựng văn hóa nhà trường 49 Bảng 2.6. Nhận thức của học sinh về ảnh hưởng của VHNT đến học sinh 51 Bảng 2.7. Nhận thức của giáo viên về ảnh hưởng của VHNT đến giáo viên 53 Bảng 2.8. Nhận thức của cán bộ, giáo viên về mối quan hệ giữa các thành viên trong công tác xây dựng VHNT 55 Bảng 2.9. Đánh giá của giáo viên về mức độ biểu hiện của các mối quan hệ giữa các thành viên trong nhà trường 57 Bảng 2.10. Nhận thức của CBQL, GV, HS về các nội dung giáo dục VHNT 61 Bảng 2.11. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh về các con đường giáo dục VHNT 62 Bảng 2.12. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về nội dung xây dựng văn hóa nhà trường 64 Bảng 2.13. Mức độ nhận thức của BGH nhà trường, các Tổ chuyên môn và BCH công đoàn, Đoàn TNCS HCM, GVCN về phương thức của việc xây dựng văn hóa nhà trường 66 Bảng 2.14. Thực trạng hoạt động của Hiệu trưởng trong việc xây dựng VHNT 67 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn viii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý 10 Sơ đồ 1.2: Mô hình tảng băng về văn hóa nhà trường 23 Sơ đồ 1.3: Các yếu tố cấu thành văn hóa nhà trường 24 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong bối cảnh thế giới có nhiều thay đổi với xu hướng hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, Việt Nam tiếp tục công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, đang mở ra nhiều triển vọng phát triển giáo dục của quốc gia nói chung và nhà trường Trung học phổ thông nói riêng; đồng thời, cũng tiếp nhận những thách thức to lớn đối với sự phát triển giáo dục - đào tạo, đặc biệt là việc giữ gìn, phát triển văn hoá nhà trường. Tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 2 (khoá VIII) về giáo dục - đào tạo, trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển toàn diện của giáo dục - đào tạo tỉnh Bắc Ninh, giáo dục-đào tạo bậc trung học ở huyện Yên Phong ngày một ổn định và phát triển. Đây là một trong các huyện dẫn đầu của tỉnh: quy mô ổn định, đáp ứng nhu cầu học tập của nhân dân; chất lượng giáo dục đại trà, giáo dục toàn diện được giữ vững và nâng dần chất lượng; kết quả học sinh giỏi ở mức khá của tỉnh; cơ sở vật chất trang thiết bị từng bước được tăng cường; công tác xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên, nhân viên được quan tâm, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục; vai trò chỉ đạo, quản lý giáo dục ngày càng được nâng cao. Bên cạnh những ưu điểm, kết quả đạt được, giáo dục bậc trung học ở tỉnh Bắc Ninh nói chung, huyện Yên Phong nói riêng còn bộc lộ một số hạn chế: chất lượng giáo dục đại trà thực chất chưa cao; các điều kiện đáp ứng cho giáo dục tuy có tăng trưởng song còn thiếu, chưa đồng bộ, chưa cập nhật so với nhu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. Đặc biệt, chất lượng giáo dục đạo đức ở một bộ phận học sinh còn hạn chế; việc xây dựng các giá trị, chuẩn mực, niềm tin và hành vi ứng xử của các thành viên trong nhà trường chưa được quan tâm thích đáng và chưa thể hiện được nét riêng trong bản sắc văn hóa của nhà trường so với các trường khác. [...]... tác xây dựng văn hoá nhà trường ở trường THPT 3.2 Đối tượng nghiên cứu Biện pháp xây dựng văn hoá nhà trường ở các trường THPT trên địa bàn huyện Yên Phong- tỉnh Bắc Ninh trong điều kiện phát triển của nhà trường hiện nay 4 Giả thuyết khoa học Công tác xây dựng văn hoá nhà trường ở các trường THPT huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh sẽ có hiệu quả cao nếu người hiệu trưởng nắm chắc Số hóa bởi Trung tâm Học. .. luận văn Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và khuyến nghị, Luận văn gồm 3 chương: Chương 1 Cơ sở lý luận của vấn đề xây dựng văn hoá nhà trường Chương 2 Thực trạng công tác xây dựng văn hoá nhà trường ở các trường THPT trên địa bàn huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh Chương 3 Đề xuất các biện pháp xây dựng văn hoá nhà trường ở các trường THPT trên địa bàn huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh Số hóa bởi Trung tâm Học. .. trường ở các trường THPT huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 5.3 Đề xuất các biện pháp xây dựng văn hoá nhà trường ở các trường THPT huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 6 Giới hạn phạm vi nghiên cứu Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu những biện pháp xây dựng văn hoá nhà trường của hiệu trưởng các trường THPT trên địa bàn huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh trong điều kiện phát triển của nhà trường hiện nay (2010-2020)... nhà trường của hiệu trưởng các trường THPT - Về thực tiễn: + Nhận xét, đánh giá đúng thực trạng về công tác xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THPT huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh + Đề xuất các biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở các trường THPT trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn... vấn đề Xây dựng văn hoá nhà trường ở các trường THPT huyện Yên Phong - tỉnh Bắc Ninh làm luận văn thạc sỹ với mong muốn góp một phần nhỏ bé trong công tác xây dựng văn hoá nhà trường ở các trường THPT nói chung, ở các trường THPT huyện Yên Phong- tỉnh Bắc Ninh nói riêng, nhằm xây dựng văn hoá nhà trường ngày càng tích cực, lành mạnh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường THPT... tài này làm luận văn thạc sỹ với hy vọng góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về xây dựng văn hóa nhà trường ở trường trung học phổ thông, đồng thời đề xuất một số biện pháp của Hiệu trưởng trong công tác xây dựng văn hóa nhà trường góp phần xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, tích cực, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở học sinh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn... Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 3 khoa học quản lý, từ đó xác định được các biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường một cách phù hợp với điều kiện phát triển của nhà trường trong giai đoạn hiện nay 5 Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1 Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề xây dựng văn hoá nhà trường 5.2 Nghiên cứu thực trạng môi trường văn hoá và công tác xây dựng văn hoá nhà trường ở các trường THPT huyện. .. công tác xây dựng văn hoá nhà trường ở các trường trung học phổ thông Ngành giáo dục tỉnh Bắc Ninh nói chung, huyện Yên Phong nói riêng trong những năm gần đây cũng đã có sự chú ý tới công tác xây dựng văn hóa trong các nhà trường nói chung và trường THPT nói riêng để góp phần xây dựng một môi trường giáo dục lành mạnh, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đáp ứng được nhu cầu của người học trong... phạm Nhà trường đó có ý thức rõ những điểm mạnh để phát huy và những điểm chưa mạnh để khắc phục hay không ? Để làm được điều đó chúng ta sẽ đi sâu tìm hiểu về văn hóa nhà trường vì văn hóa nhà trường là văn hóa của một tổ chức 1.3 Một số vấn đề cơ bản về xây dựng văn hóa nhà trƣờng 1.3.1 Khái niệm văn hóa nhà trường 1.3.1.1 Bản chất của văn hóa nhà trường Có nhiều quan niệm khác nhau về văn hóa nhà trường. .. xây dựng văn hóa của mỗi nhà trường, mỗi học sinh vì các nhà trường và học sinh không thể đứng trong môi trường khép kín Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 26 - Tình hình xã hội ổn định, trật tự kỷ cương, lành mạnh là môi trường xã hội thuận lợi để giáo dục nhân cách học sinh, phối hợp đắc lực với nhà trường trong việc xây dựng và phát triển văn hóa nhà trường . PHÁP XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƢỜNG Ở CÁC TRƢỜNG THPT HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH 75 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THPT huyện Yên Phong, tỉnh Bắc. tác xây dựng văn hoá nhà trường ở các trường THPT trên địa bàn huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh. Chương 3. Đề xuất các biện pháp xây dựng văn hoá nhà trường ở các trường THPT trên địa bàn huyện. 3.2. Các biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường THPT huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh 76 3.2.1. Xây dựng kế hoạch và triển khai tổ chức thực hiện kế hoạch hàng năm về xây dựng văn hóa