Bài tiếu luận Nhóm 5 – Địa sử 14 Tiểu luận Vai trò của kinh tế nhà nước trong nền kinh tế thị trường ở nước ta 1 Bài tiếu luận Nhóm 5 – Địa sử 14 Mục Lục 2 Bài tiếu luận Nhóm 5 – Địa sử 14 A. LỜI MỞ ĐẦU Kinh tế thị trường là một kiểu tổ chức kinh tế phản ánh trình độ phát triển cao của văn minh nhân loại. Từ trước đến nay nó tồn tại và phát triển chủ yếu ở các nước chủ nghĩa tư bản, là nhân tố quyết định sự tồn tại và phát triển của chủ nghĩa tư bản. Chủ nghĩa tư bản đã biết lợi dụng tối đa ưu thế của kinh tế thị trường để phục vụ cho mục tiêu phát triển tiềm năng kinh doanh, tìm kiếm lợi nhuận, và một cách khách quan nó thúc đẩy lực lượng sản xuất của xã hội phát triển mạnh mẽ. Ngày nay, kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa đã đạt tới giai đoạn phát triển khá cao và phồn thịnh trong các nước tư bản phát triển. Vì thế kinh tế thị trường trong giai đoạn hiện nay đã được các nước trên thế giới áp dụng một cách có hiệu quả theo định hướng của mình, trong đó có Việt Nam. Nước ta bắt đầu đổi mới nền kinh tế từ năm 1986, với đường lối chuyển sang kinh tế thị trườngcó sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Đại hội VI của Đảng đã đặt viên gạch đầu tiên cho sự phát triển. Trong đó vai trò chủ đạo, dẫn dắt, điều tiết nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần của kinh tế Nhà nước luôn được Đảng quan tâm, coi trọng và đã đạt được những thành tựu bước đầu rất khả quan cả trong lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội, cả đường lối đối nội và đối ngoại của đất nước.Để phát triển nền kinh tế theo định hướng XHCN trong Nghị quyết Đại hội Đảng IX đã khẳng định chủ trương nhất phát triển nền kinh tế nhiều thành phần, các thành phần kinh tế kinh doanh theo pháp luật, cùng phát triển lâu dài, hợp tác, cạnh tranh lành mạnh trong đó kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế Nhà nước cùng kinh tế tập thể trở thành cơ sở vững chắc của nền kinh tế quốc dân và một lần nữa nhấn mạnh nhiệm kinh tế Nhà nước để thực hiện tốt vai trò chủ đạo nền kinh tế. Có như thế mới phát huy được đặc điểm của kinh tế thị trường XHCN ở Việt Nam Nhằm thể hiện rõ vai trò của thành phần kinh tế Nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đòi hỏi kinh tế Nhà nước phải đổi mới để giữ vững vai trò chủ đạo, thúc đẩy các thành phần kinh tế khác cùng phát triển. Vì vậy việc nghiên cứu những đặc trưng, nhiệm vụ, giải pháp để phát huy vai trò chủ đạo của kinh tế Nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay là hết sức quan trọng. Để tìm hiểu đặc điểm cũng như vai trò của kinh tế Nhà nước như thế nào, nhóm em đã chọn tiểu luận: “ Vai trò của kinh tế Nhà nước trong nền kinh tế thị trường ở nước ta”. 3 Bài tiếu luận Nhóm 5 – Địa sử 14 B. NỘI DUNG I. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG THEO ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA. 1. Các khái niệm: 1.1 Khái niệm kinh tế: Kinh tế là tổng hòa các mối quan hệ tương tác lẫn nhau của con người và xã hội liên quan trực tiếp đến việc sản xuất, trao đổi, phân phối, tiêu dùng các loại sản phẩm hàng hóa và dịch vụ, nhằm thỏa mãn nhu cầu ngày càng cao của con người trong một xã hội với một nguồn lực có giới hạn. Kinh tế là tổng thể các yếu tố sản xuất, các điều kiện sống của con người, các mỗi quan hệ trong quá trình sản xuất và tái sản xuất xã hội Nghĩa hẹp: kinh tế nghĩa là các hoạt động sản xuất và làm ăn của cá nhân hay hộ gia đình. Nghĩa rộng là nhằm chỉ "toàn bộ các hoạt động sản xuất, trao đổi, phân phối, lưu thông" của cả một cộng đồng dân cư, một quốc gia trong một khoảng thời gian. 1.2 Khái niệm kinh tế thị trường: Kinh tế thị trường là một hình thức tổ chức kinh tế phát triển cao của kinh tế hàng hoá trong đó quá trình sản xuất, phân phối, trao đổi và tiêu dùng đều được thực hiện thông qua thị trường. Trong đó quan hệ hàng hóa-tiền tệ trở thành phổ biến và bao quát hấu hết các lĩnh vực hoạt động kinh tế. 1.3 Khái niệm kinh tế thị trường định hướng XHCN: Kinh tế thị trường định hướng XHCN là một hình thức tổ chức kinh tế vừa dựa trên các quy luật của thị trường vừa dựa trên các nguyên tắc và bản chất của CNXH, hai nhân tố đan xen tác động lẫn nhau, tồn tại trong nhau. 2. Thực trạng nền kinh tế nước ta trước đổi mới: Có thể khái quát kinh tế nước ta trước đổi mới bằng công thức: công hữu, kế hoạch hóa, phi thị trường, hay còn gọi đó là thể chế kinh tế kế hoạch hóa tập trung bao cấp của nền kinh tế. - Các tư liệu sản xuất chủ yếu được công hữu hóa, với sự xác lập hai hình thức sở hữu là toàn dân và tập thể, tương ứng với chúng là hai thành phần kinh tế quốc doanh và tập thể. 4 Bài tiếu luận Nhóm 5 – Địa sử 14 - Kế hoạch hóa tập trung toàn bộ nền kinh tế quốc dân, Nhà nước trực tiếp điều hành nền kinh tế thông qua các chỉ tiêu pháp lệnh theo hiện vật được áp đặt từ trên xuống các đơn vị kinh tế cơ sở, hạch toán kinh tế chỉ là hình thức. - Không thừa nhận quan hệ thị trường, quan hệ hàng hóa-tiền tệ chỉ tồn tại về mặt danh nghĩa, mà thực chất đó là nền kinh tế hiện vật có trao đổi thông qua các hợp đồng kinh tế giữa Nhà nước với các đơn vị sản xuất dưới hình thức cấp phát- giao nộp. Với nền kinh tế đó, Nhà nước nắm trực tiếp mọi khâu từ sản xuất, lưu thông đến phân phối, mà bao cấp là một đặc trưng nổi bật: + Bao cấp giá với các yếu tố đầu vào sản xuất. Nhà nước quyết định giá trị tài sản, thiết bị, vật tư, hàng hóa thấp hơn giá trị thực của chúng nhiều lần so với thị trường. Điều này đã biến hạch toán kinh doanh trở thành hình thức. Các doanh nghiệp hoạt động trên cơ sở quyết định hành chính của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Sản phẩm làm ra phải nộp cho nhà nước, Nhà nước chịu trách nhiệm lưu thông, phân phối. Lãi Nhà nước hưởng, lỗ Nhà nước chịu. + Bao cấp giá với hàng hóa tiêu dùng bằng quy định phân phối vật phẩm tiêu dùng cho cán bộ, công nhân, viên chức theo định mức qua hình thức tem phiếu/sổ gạo đói với 6 mặt hàng thiết yếu: gạo, thịt lợn, nước mắm, đường, chất đốt (củi hoặc than, cám hoặc dầu hỏa), xà phòng giặt, có thời kì còn bổ sung thêm mì chính + Bao cấp vốn đối với các đơn vị kinh tế cơ sở nhưng không có chế tài ràng buộc trách nhiệm vật chất đối với các đơn vị được cấp vốn. Vì vậy gọi đó là cơ chế kế hoạch hóa tập trung bao cấp. Để đảm bảo sự vận hành của chế độ kinh tế hiện vật và bao cấp qua giá, trong bộ máy nhà nước đã hình thành một hệ thống cơ quan chuyên trách quản lí vật tư, giá cả và cả guồng máy cơ quan hành chính nhà nước rất bận rộn với việc đánh giá, nhất là trước sức ép khi giá thị trường tự do tăng lên nhanh chống. Thể chế kinh tế nêu trên hình thành ở nước ta có cả nguyên nhân bên trong và bên ngoài. Nguyên nhân bên trong: Miền Bắc đi lên chủ nghĩa xã hội từ một nền kinh tế hiện vật, tự cung tự cấp còn phổ biến, kinh tế hàng hóa phát triển còn sơ khai, lại trải qua 9 năm kháng chiến chống Pháp đã hình thành một hệ thống phân phối bằng hiện vật cho cán bộ. Nguyên nhân bên ngoài: đó là sự nhu nhập cơ chế kế hoạch hóa tập trung bao cấp vốn được hình thành ở Liên Xô trước đây, rồi sau đó được hệ thống trong toàn bộ xã hội chủ nghĩa. Nguyên nhân bên trong và bên ngoài nêu trên đã tác động lẫn nhau, lại gặp bối cảnh đất nước có chiến tranh, không ít mặt của cơ chế đó phù hợp với yêu cầu chỉ đạo kinh tế thời chiến, từ sản xuất lưu thông đến phân phối. Sau ngày miền Nam được giải phóng, đất nước thống nhất, việc duy trì quá lâu mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung bao cấp đã dẫn đến nhiều hệ lụy: 5 Bài tiếu luận Nhóm 5 – Địa sử 14 - Chế độ công hữu được thiết lập một cách nóng vội không những không tạo được động lực, mà còn kìm hãm lực lượng sản xuất phát triển. Sở hữu tư nhân không được thừa nhận đã làm cho các mặt tích cực của các thành phần kinh tế gắn với sở hữu tư nhân không được phát huy trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội. - Cơ chế kế hoạch tập trung hóa bao cấp duy trì quá lâu đã tạo ra nhiều lực cản đối với việc thực hiện cac mục tiêu kinh tế-xã hôi. Các cơ quan quản lí hành chính nhà nước can thiệp quá sâu vào hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị sản xuất nhưng lại không chịu trách nhiệm trước các quyết định của mình, vừa gây ra tình trạng thiếu trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, vưa đẩy các đơn vị kinh tế cơ sở vào tình trạng thụ động, mất quyền tự chủ đối với hoạt động sản xuất-kinh doanh. Cơ chế đó không ràng buộc trách nhiêm của doanh nghiệp đối với hiệu quả sử dụng vốn, tà sản, vật tư lao động, tách rời việc trả công với năng suất lao động và chất lượn sản phẩm. Điều đó gây nên tình trạng lãng phí, thất thoát tài sản của nhà nước: tạo tư tưởng ỷ lại, dựa dẫm, lười biếng của các đơn vị kinh tế cơ sở, triệt tiêu động lực sáng tạo của người lao động. - Không chú ý đầy đủ quan hệ hàng hóa - tiền tệ, vô hình chung đẩy đất nước vào nền kinh tế hiện vật (có trao đổi không khai thác vai trò, sức mạnh của quan hệ hàng hóa - tiền tệ để phát triển đất nước). - Chế độ bình quân và bao cấp đã không gắn được kết quả sản xuất với năng suất và hiệu quả lao động, triệt tiêu động lực của lao động. Chủ đích đặt ra của phân phối bình quân qua bao cấp là nhằm đảm bảo công bằng trong khâu phân phối kết quả sản xuất, nhưng việc tạo nên một hệ thống thương nghiệp nhà nước độc quyền mua và bán, vô hình chung đã tạo nên những đặc quyền đặc lợi gắn liền với những người nắm giữ hệ thống “thị trường có tổ chức”, gây bất bình đẳng trong khâu phân phối. Phân phối hiện vật và bao cấp cũng tạo nên những nghịch lí trong xã hội: người có nhu cầu chưa hẳn được phân phối, còn người được phân phối chưa hẳn đã có nhu cầu, tự nhiên thúc đẩy hình thành “thị trường tự do” để cân đối lại quan hệ cung cầu. Khủng hoảng kinh tế - xã hội vào cuối thập niên 70, đặc biệt đầu thập niên 80 của thế hệ trước là hệ lụy của việc duy trì quá lâu mô hình kinh tế nêu trên. Do đó, đổi mới kinh tế trở thành mệnh lệnh của cuộc sống, xuất phát từ cả nhu cầu hoàn thiện mô hình kinh tế xã hội chủ nghĩa lẫn đòi hỏi thúc bách của quần chúng 3. Nhu cầu đổi mới cơ chế quản lí kinh tế của Đảng. - Nhằm thoát khỏi khủng hoảng kinh tế-xã hội, chúng ta đã có những bước cải tiến nền kinh tế theo định hướng thị trường. Ví dụ: Khoán sản phẩm trong nông nghiệp theo chỉ thị số 100-CT/TW của Ban Bí thư TW khóa IV; bù giá và lương ở Long An; Nghị quyết TW8 khóa 5, Nghị điịnh 25 và 26-CP là những căn cứ thực tế đẻ Đảng đi đến quyết định thay đổi cơ chế quản lí kinh tế. 6 Bài tiếu luận Nhóm 5 – Địa sử 14 - Cơ chế quản lí tập trung quan liêu, bao cấp đã không tạo được động lực phát triển, làm suy yếu kinh tế xã hội chủ nghĩa, gây rối loạn và đẻ ra nhiều tiêu cực trong xã hội. => Do đó, việc đổi mới cơ chế quản lí kinh tế trở thành nhu cầu cấp bách. 4. Nền kinh tế nước ta sau khi tiến hành đổi mới – xây dựng nền KTTT định hướng XHCN Nền kinh tế nước ta sau khi đổi mới là nền kinh tế quốc dân với nhiều ngành nghề nhiều quy mô, nhiều trình độ công nghệ với hai bộ phận chủ yếu là công nghiệp và nông nghiệp kết hợp chặt chẽ với nhau. Là nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần định hướng XHCN nhằm phát huy sức mạnh của các thành phần kinh tế và tạo ra sức mạnh cua nền kinh tế quốc dân nhiều thành phần trong đó thành phần kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Công cuộc đổi mới đã đưa nước ta từng bước thoát khỏi tình trạng khủng hoảng kinh tế - xã hội kéo dài: Nước ta vốn đi lên từ một nền kinh tế nông nghiệp là chủ yếu, lại chịu hậu quả nặng nề của chiến tranh. Nền kinh tế mang nặng tính chất tự cấp tự túc, công nghiệp nhỏ bé và lạc hậu, các ngành dịch vụ chưa phát triển. Chiến tranh kéo dài làm tổn hao lớn về người và của ; nhiều cơ sở công nghiệp mới được khôi phục và xây dựng đó bị tàn phá ; đường sá và các cơ sở hạ tầng kỹ thuật bị hư hỏng nặng ; đời sống kinh tế - xã hội bị đảo lộn. Trước đây, đặc biệt là trong thời kì chiến tranh, những cân đối lớn trong nền kinh tế của đất nước được đảm bảo bằng viện trợ và vay nợ của nước ngoài. Vì thế, tuy có những năm mức tăng trưởng kinh tế tương đối khá, nhưng tỉ lệ nhập siêu rất lớn. Từ sau khi đất nước thống nhất, các nguồn viện trợ bị cắt giảm đột ngột, Hoa Kì lại duy trì chính sách cấm vận chống Việt Nam trong nhiều năm. Các quan hệ kinh tế xuất nhập khẩu trước đây bị phá vỡ. Nền kinh tế gặp nhiều khó khăn, rơi vào tình trạng khủng hoảng trầm trọng vào cuối thập kỉ 70, nửa đầu thập kỉ 80 của thế kỷ XX. Công cuộc đổi mới được triển khai từ sau Đại hội Đảng lần thứ VI (1986) đến nay đã đưa nước ta từng bước thoát ra khỏi tình trạng khủng hoảng kinh tế - xã hội. Lạm phát được đẩy lùi, tốc độ tăng trưởng kinh tế khỏ, nền kinh tế đó bắt đầu cú tích luỹ nội bộ, tuy còn thấp. Đời sống nhân dân được cải thiện. Từ sau khi ti61n hành đổi mới thì nền kinh tế nước ta đã có sự chuyển dịch rõ nét: - Sự chuyển dịch cơ cấu theo ngành: + Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành thể hiện ở sự thay đổi cơ cấu tổng sản phẩm trong nước (GDP). Tỉ trọng của nông – lâm – ngư nghiệp tăng dần đến năm 1988 rồi sau đó giảm dần. Tỉ trọng của công nghiệp giảm cho tới năm 1990 do những xáo trộn trong quá trình sắp xếp lại cơ cấu, nay đang tăng dần, chuẩn bị cho những bước tiến mới. Khu vực dịch vụ tăng khỏ nhanh, từ năm 1992 đó vượt qua tỉ 7 Bài tiếu luận Nhóm 5 – Địa sử 14 trọng của khu vực nông - lâm – ngư nghiệp. + Sự chuyển dịch cơ cấu trong nội bộ các ngành kinh tế thể hiện rõ: - Trong công nghiệp, trước đổi mới, công nghiệp nặng được chú trọng phát triển nhưng do thiếu nguồn lực nên kém hiệu quả. Trong thời kì đầu đổi mới, các ngành công nghiệp nhẹ và công nghiệp thực phẩm được chú trọng phát triển để phục vụ ba chương trình kinh tế lớn : lương thực - thực phẩm, hàng tiêu dùng và hàng xuất khẩu. Hiện nay, trong cơ cấu ngành công nghiệp chiếm ưu thế là các ngành sử dụng lợi thế tương đối về lao động (dệt, may, da giày, chế biến thực phẩm) và tài nguyên (dầu khí, điện, xi măng…). Nhưng các ngành đòi hỏi hàm lượng kỹ thuật cao (kỹ thuật điện và điện tử) sẽ được phát triển mạnh hơn trong thập kỷ tới. - Trong nông nghiệp, nhờ giải quyết tốt hơn lương thực cho người và thức ăn cho gia súc mà ngành chăn nuôi đã phát triển khá, đạt hiệu quả cao. Ngành thuỷ sản được chú trọng phát triển, góp phần quan trọng vào việc cải thiện bữa ăn cho nhân dân và tạo nguồn hàng xuất khẩu. - Các ngành thuộc kết cấu hạ tầng được chú trọng ưu tiên đầu tư, đặc biệt là thông qua con đường hợp tác đầu tư với nước ngoài. Ngành bưu điện, thông tin liên lạc đó được phát triển tăng tốc, đi trước một bước so với nhiều ngành khác. -Sự chuyển dịch cơ cấu theo lãnh thổ: +Cơ cấu lãnh thổ nền kinh tế đang chuyển dịch tương ứng với sự chuyển dịch cơ cấu ngành. Trong nông nghiệp đang hình thành và phát triển các vùng nông nghiệp sản xuất hàng hoá (Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và miền núi, trung du phía Bắc chuyên môn hoá về trồng và chế biến cây công nghiệp ; đồng bằng sông Cửu Long và đồng bằng sông Hồng chuyên môn hoá về lương thực - thực phẩm). Trong công nghiệp đang phát triển các khu công nghiệp tập trung, các khu chế xuất ở các tỉnh, thành phố có lợi thế về vị trí địa lí, tài nguyên thiên nhiên, các công trình kết cấu hạ tầng, nguồn lao động kỹ thuật. Các trung tâm công nghiệp mới đang hình thành. +Trong cả nước đang nổi lên các vùng kinh tế phát triển năng động: Đông Nam Bộ, đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long. Các vùng này, cũng như các thành phố lớn trong vùng (đặc biệt là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh) có vị trí cực kì quan trọng trong cơ cấu lãnh thổ kinh tế của đất nước. - Hiện nay đã hình thành ba vùng kinh tế trọng điểm ở ba miền Bắc, Trung, Nam + Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ: Hà Nội – Hưng Yên - Hải Dương - Hải Phòng - Quảng Ninh – Vĩnh Phúc – Hà Tây - Bắc Ninh 8 Bài tiếu luận Nhóm 5 – Địa sử 14 + Vựng kinh tế trọng điểm miền Trung: Thừa Thiên - Huế - Đà Nẵng - Quảng Nam - Quảng Ngãi – Bình Định + Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam: Thành phố Hồ Chí Minh – Bình Dương - Đồng Nai – Bà Rịa – Vũng Tàu – Bình Phước – Tây Ninh – Long An. II. CÁC THÀNH PHẦN CỦA NỀN KINH TẾ THỊ TRUỜNG Ở VIỆT NAM, VAI TRÒ CỦA NỀN KINH TẾ NHÀ NƯỚC TRONG VIỆC PHÁT TRIỂN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG THEO ĐỊNH HƯỚNG XHCN 1. Các thành phần của nền kinh tế thị trường Qua thực tiễn 20 năm đổi mới, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Đảng ta đã xác định nền kinh tế nước ta có năm thành phần đố là: Kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân ( Cá thể, tiểu chủ, tư bản tư nhân), kinh tế tư bản nhà nước, kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài. 1.1 Kinh tế Nhà nước Kinh tế Nhà nước là thành phần kinh tế dựa trên chế độ sở hữu toàn dân về tư liệu sản xuất. Kinh tế Nhà nước bao gồm các doanh nghiệp nhà nước, ngân hàng nhà nước, các quỹ dữ trự quốc gia, các quỹ bảo hiểm nhà nước và các tài nguyên quốc gia, các tài sản khác thuộc sở hữu nhà nước có thể dựa vào vòng chu chuyển kinh tế. Kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Vai trò đó được thể hiện như sau: - Một là, doanh nghiệp nhà nước giữ những vị trí then chốt ở những ngành, lĩnh vực kinh tế và địa bàn quan trọng của đất nước, các doanh nghiệp nhà nước đi đầu trong ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ, nâng cao năng suất lao động, chất lượng hiệ quả kinh tế và chấp hành pháp luật. - Hai là, kinh tế nhà nước là lực lượng quan trọng và công cụ để nhà nước thực hiện chức năng điều tiết, quản lí ivx mô nền kinh tế theo định hướng xã hôi chủ nghĩa, nó mở đường, hướng dẫn hổ trợ và lôi cuốn các thành phần kinh tế khác cung phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa. - Ba là, kinh tế nhà nước cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân, xã hội và chấp hành pháp luật. 1.2 Kinh tế tập thể Kinh tế tập thể với nhiều hình thức hợp tác đa dạng, mà nồng cốt là hợp tác xã, dựa trên sở hữu của các thành viên và sở hữu tập thể, liên kết rộng rãi những người lao động, các hộ sản xuất, kinh doanh, các doanh nghiệp nhỏ và vừa thuộc các thành phần kinh tế, không giới hạn quy mô, lĩnh vực và địa bàn, phân phối theo lao 9 Bài tiếu luận Nhóm 5 – Địa sử 14 đông, vốn góp và mức độ tham gia dịch vụ, hoạt động theo nguyên tắc: hợp tác tự nguyện, dân chủ, bình đẳng và công khai, tự chủ, tự phát triển cộng đồng. Kinh tế tập thể lấy lợi ích kinh tế làm chính, bao gồm lợi ích của các thành viên và lợi ích tập thể, đồng thời coi trọng lợi ích xã hội của các thành viên, góp phần xóa đói, giảm nghèo, tiến lên làm giàu cho các thành viên, phát triển cộng đồng. Đánh giá hiệu quả kinh tế tập thể phải trên cơ sở quan điểm toàn diện, cả kinh tế- chính trị - xã hội, cả hiệu quả của tập thể và của các thành viên. Phát triển kinh tế tập thể theo phương châm tích cực, vững chắc xuất phát từ nhu cầu thực tiễn đi từ thấp lên cao, đạt hiệu quả thiết thực, và sự phát triển của sản xuất. Nhà nước giúp đở hợp tác xã đào tạo cán bộ, ứng dụng khoa học công nghệ, mở rộng thị trường xây dựng quỹ hỗ trở hợp tác, chịu trác nhiêm và cùng có lợi. 1.3 Kinh tế tư nhân Kinh tế tư nhân là thành phần kinh tế dựa trên chế độ sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất, là bộ phận quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Phát triển kinh tế tư nhân là chiến lược lâu dài trong phát triển nền kinh tế nhiều thành phần định hướng xã hội chủ nghĩa, góp phần quan trọng trong thực tiễn thắng lợi nhiêm vụ trung tâm là phát triển kinh tế, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nâng cao nội lực đất nước trong hội nhập kinh tế quốc tế. Kinh tế tư nhân có vai trò quan trọng, là một tronh những động lực của nền kinh tế 1.4 Kinh tế tư bản nhà nước - Kinh tế tư bản nhà nước dựa trên hình thức sở hữu hỗn hợp về vốn giữa kinh tế nhà nước với kinh tế tư bản tư nhân trong nước và ngoài nước dưới các hình thức hợp tác liên doanh. Kinh tế nhà nước có khae năng to lớn trong việc huy động vốn, công nghệ, khả năng tổ chức quản lí tiên tiến vì lợi ích bản thân kinh tế tư bản tư nhân và phát triển kinh tế của đất nước. - Kinh tế tư bản nhà nước có vai trò đáng kể trong giải quết việc làm và tăng trưởng kinh tế. Sự tồn tại thành phần kinh tế này là rất cần thiết, cần phát triển mạnh mẽ nó trong thời kì quá độ ở nước ta. 1.5 Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài có vai trò quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội của nước ta thông qua bổ sung nguồn vốn đầu tư, chuyển giao và phát triển công nghệ, nâng cao năng lực quản lí, tạo việc làm. Kinh tế có vốn đầu tế nước ngoài góp phần rất lớn vào tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa và thúc đẩy tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam. 10 [...]... thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại 5 Giải pháp để thành phần kinh tế nhà nước có thể thực hiện vai trò chủ đạo của mình trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa 5.1 Để kinh tế nhà nước thực sự phát huy vai trò chủ đạo của mình trong nền kinh tế cần phải tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta - Thống nhất nhận thức về nền kinh tế thị trường. .. chung của nền kinh tế quốc dân, kinh tế Nhà nước đã đang và sẽ là thành phần kinh tế giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt nam Khẳng định phát triển kinh tế, công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước là nhiệm vụ trung tâm trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội hiện nay ở Việt nam Nước ta trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội nền kinh tế hiện nay là nền kinh. .. nhất Tư tưởng xuyên suốt của đổi mới quản lý để thành phần kinh tế nhà nước giữ được vai trò chủ đạo 3.3 Vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nước: 3.3.1 Vai trò: - Về mặt lý luận, vai trò chủ đạo do thành phần kinh tế đại diện cho phương thức sản xuất mới đang dần thay thế phương thức sản xuất cũ đảm nhiệm .Trong nền kinh tế nhiều thành phần dịnh hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta, vai trò chủ đạo... thành tựu của quá trình đổi mới vừa qua đã tăng cường sức mạnh tổng hợp của đất nước, nâng cao vị thế và uy tín của nước ta trên trường quốc tế 3.3.3 Hạn chế: Trong tiến trình hội nhập và toàn cầu hoá, điểm hạn chế đầu tiên và rõ ràng nhất là hoạt động của thành phần kinh tế Nhà nước trong nền kinh tế thị trường ở nước ta Chính các tập đoàn kinh tế và tổng công ty nhà nước tạo nên sức mạnh kinh tế của quốc... quốc gia và lợi ích của nhân dân, góp phần tăng trưởng kinh tế và từng bước thực hiện công bằng xã hội 12 Bài tiếu luận Nhóm 5 – Địa sử 14 3 .Vai trò của nền kinh tế nhà nước trong việc phát triển kinh tế thị trường theo định hướng XHCN 3.1 Nội dung của thành phần kinh tế nhà nuớc - Cơ sở để xem xét một thành phần kinh tế với tư cách là quan hệ sản xuất, trong đó quan hệ sở hữu đóng vai trò quyết định còn... soát thị trường tiền, thị trường chứng khoán, thị trường vốn …Với việc cung cấp các dịch vụ này , nhà nước có thể tác động vào thị trường và qua thị trường tác động đến nền kinh tế Yếu tố này làm cho tiềm lực kinh tế của nhà nước được nhân bội lên Như vậy thành phần kinh tế nhà nước được hiểu theo nghĩa rộng rãi hơn nhiều so với quan diểm cùa một số nhà kinh tế cho rằng chỉ nên giới hạn thành phần kinh. .. xã hội - Thứ ba, Nhà nước XHCN là Nhà nước của dân, do dân, vì dân thực hiện chức năng quản lý nền kinh tế thị trường dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam Cơ chế quản lý và vận hành nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam Nhà nước có chức năng: - Tạo môi trường pháp lý, kinh tế – xã hội ổn định,... kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, nâng cao đời sống nhân dân Phát triển lực lượng sản xuất hiện đại gắn liền với xây dựng quan hệ sản xuất mới, tiên tiến Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo; kinh tế nhà nước cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc Kinh tế thị trường định... hội - Về cơ chế vận hành: cơ chế thị trường có sự quản lí vĩ mô của nhà nước XHCN - Tính định hướng xã hội chủ nghĩa của nền kinh tế thị trường nước ta còn thể hiện ở chỗ tăng trưởng kinh tế phải đi đôi với phát triển văn hoá, giáo dục, xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc 2.2 Đặc điểm Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta có ba đặc điểm cơ bản sau: -... can thiệp tích cực vào nền kinh tế, định hướng những cân đối lớn và hiệu quả chung + Yếu tố thứ hai là hệ thống tài chính của nhà nước Ngày nay khi mà xu hướng mở rộng phân phối qua ngân sách nhà nước đã trở thành phổ biến ở các quốc gia, thì ở nước ta, nhà nước có vai trò to lớn trong đảm bảo công bằng , nên tài chính nhà nước trở thành lực lượng kinh tế đáng kể Từ ngân sách nhà nước có thể hình thành . THÀNH PHẦN CỦA NỀN KINH TẾ THỊ TRUỜNG Ở VIỆT NAM, VAI TRÒ CỦA NỀN KINH TẾ NHÀ NƯỚC TRONG VIỆC PHÁT TRIỂN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG THEO ĐỊNH HƯỚNG XHCN 1. Các thành phần của nền kinh tế thị trường Qua. tốt vai trò chủ đạo nền kinh tế. Có như thế mới phát huy được đặc điểm của kinh tế thị trường XHCN ở Việt Nam Nhằm thể hiện rõ vai trò của thành phần kinh tế Nhà nước trong nền kinh tế thị trường. mạnh trong đó kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế Nhà nước cùng kinh tế tập thể trở thành cơ sở vững chắc của nền kinh tế quốc dân và một lần nữa nhấn mạnh nhiệm kinh tế Nhà nước