Theo các nhà giáo dục Mỹ, Bộ giáo dục Singapore hay dự án Việt- Bí, dự án Intel, với DHTDA, học sinh có thể tự lựa chọn Ďề tài và thực hiện các dự án học tập dựa trên sở thích và khả năn
Mục tiêu nghiên cứu
Áp dụng phương pháp THNTLTQ để nghiên cứu cơ sở lý luận giúp tìm hiểu, xây dựng và đánh giá các vấn đề lý thuyết liên quan đến tiếp cận dạy học theo dự án trong giáo dục mầm non.
Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nhiệm vụ 1: Xác Ďịnh câu hỏi nghiên cứu
- Nhiệm vụ 2: Thu thập các tài liệu liên quan Ďến tiếp cận dạy học theo dự án trong giáo dục mầm non
- Nhiệm vụ 3: Sàng lọc, tổng hợp và phân tích các tài liệu thu thập Ďƣợc
- Nhiệm vụ 4: Tổng kết kết quả nghiên cứu
Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu
- Các bài báo Ďã Ďược công bố ở trong và ngoài nước liên quan Ďến tiếp cận dạy học theo dự án ở giáo dục mầm non
- Thời gian: Từ tháng 10/2023 Ďến tháng 4/2024.
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp THNTLTQ là một công cụ quan trọng trong nghiên cứu y học và khoa học xã hội, giúp nhanh chóng đánh giá và tổng hợp thông tin từ tài liệu có sẵn Phương pháp này thường được áp dụng trong các nghiên cứu cần hoàn thành trong thời gian ngắn hoặc khi cần cập nhật thông tin mới một cách kịp thời Nghiên cứu nhanh tổng quan tài liệu là lựa chọn lý tưởng để nhanh chóng đánh giá sơ bộ về một chủ đề cụ thể.
Cần chú ý đến việc chọn lọc và tổng hợp thông tin một cách nhanh chóng và chủ quan, để đảm bảo tính đáng tin cậy của kết quả nghiên cứu Việc này sẽ tạo nền tảng cho các nghiên cứu chi tiết hơn trong tương lai.
Ngoài phần mở Ďầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận văn gồm có 03 nội dung:
Chương 2: Áp dụng phương pháp tổng hợp nhanh tài liệu tổng quan trong nghiên cứu cơ sở lý luận về dạy học theo dự án ở giáo dục mầm non
Chương 3 : Kết quả nghiên cứu
PHẦN B: NỘI DUNG CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1 Vài nét về phương pháp tổng hợp nhanh tài liệu tổng quan
1.1.1 Phương pháp tổng hợp nhanh tài liệu tổng quan là gì?
Theo Irma Kler, phương pháp tổng hợp bằng chứng nhanh (THNTLTQ) cung cấp thông tin kịp thời hơn cho việc ra quyết định so với đánh giá hệ thống tiêu chuẩn Cơ quan Nghiên cứu và Chất lượng Y tế (AHRQ) cho biết các phương pháp đánh giá nhanh rất đa dạng và thường được thực hiện trong vòng chưa đầy 5 tuần Các nhà hoạch định chính sách thường yêu cầu thời hạn ngắn, và việc thực hiện xem xét có hệ thống để tổng hợp bằng chứng thường không thực tế Xem xét nhanh giúp đẩy nhanh quá trình tổng hợp bằng chứng bằng cách bỏ qua một số giai đoạn của quy trình xem xét, mặc dù điều này có thể làm giảm tính nghiêm ngặt của quá trình.
1.1.2 Đặc điểm của phương pháp tổng hợp nhanh tài liệu tổng quan
Trên cơ tham khảo nghiên cứu các tài liệu về THNTLTQ thì phương pháp này có những Ďặc Ďiểm nổi bật nhƣ sau:
Phương pháp THNTLTQ nổi bật với tính linh hoạt và tốc độ, cho phép nghiên cứu và tổng hợp thông tin một cách nhanh chóng So với các phương pháp nghiên cứu tổng hợp truyền thống, phương pháp này giúp rút ngắn thời gian hoàn thành nghiên cứu, mang lại hiệu quả cao hơn.
THNTLTQ thường chú trọng vào một hoặc một số câu hỏi cụ thể để giải quyết, từ đó giúp thu hẹp phạm vi nghiên cứu và tập trung vào những thông tin quan trọng nhất.
Đánh giá chất lượng tài liệu là một bước quan trọng để đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của thông tin Mặc dù thời gian nghiên cứu có hạn, THNTLTQ vẫn nỗ lực đảm bảo rằng các nguồn tài liệu được sử dụng đều đạt tiêu chuẩn chất lượng cao.
THNTLTQ chuyên cung cấp dịch vụ tổng hợp và phân tích thông tin một cách nhanh chóng và hiệu quả, yêu cầu sự tổ chức và logic trong quá trình phân tích và trình bày kết luận.
Trong quá trình phân tích và tổng hợp thông tin, việc đảm bảo tính khách quan và cân nhắc là rất quan trọng, mặc dù phương pháp này chú trọng vào tốc độ Cần phải chắc chắn rằng các kết luận được rút ra là logic và chính xác, nhằm nâng cao độ tin cậy của thông tin.
1.1.3 Ưu điểm và hạn chế của phương pháp tổng hợp nhanh tài liệu tổng quan
1.1.3.1 Ưu điểm của phương pháp tổng hợp nhanh tài liệu tổng quan
Nghiên cứu của Maureen Dobbins(2017) Ďã chỉ ra rằng phương pháp THNTLTQ có những ƣu Ďiểm sau:
Phương pháp THNTLTQ giúp tiết kiệm thời gian đáng kể, cho phép hoàn thành nghiên cứu nhanh hơn so với các phương pháp tổng hợp truyền thống, từ đó giảm bớt nguồn lực và thời gian cần thiết cho quá trình nghiên cứu.
THNTLTQ có khả năng điều chỉnh và thích nghi với các yêu cầu cụ thể của nghiên cứu, đồng thời vẫn đảm bảo tính linh hoạt trong việc xử lý thông tin và phân tích dữ liệu.
Phương pháp nghiên cứu này tập trung vào việc giải quyết một hoặc một số câu hỏi cụ thể, từ đó giúp hạn chế phạm vi nghiên cứu và hướng đến các thông tin quan trọng nhất.
Tính khách quan và cân nhắc là yếu tố quan trọng trong việc phân tích và tổng hợp thông tin của THNTLTQ Mặc dù tập trung vào tốc độ, chúng tôi vẫn đảm bảo rằng các kết luận được rút ra là logic và chính xác.
1.1.3.2 Hạn chế của phương pháp tổng hợp nhanh tài liệu tổng quan
Nghiên cứu của Maureen Dobbins(2017) Ďã chỉ ra rằng phương pháp THNTLTQ có những hạn chế sau Ďây:
Do thời gian nghiên cứu hạn chế, THNTLTQ thường không thể đi sâu vào chi tiết và không nắm bắt được toàn bộ phạm vi của vấn đề, dẫn đến việc giảm tính toàn diện của nghiên cứu.
Nguy cơ thiếu đánh giá chất lượng tài liệu có thể xảy ra do thời gian hạn chế, dẫn đến việc quá trình đánh giá không được thực hiện đầy đủ Điều này tạo ra sự không chắc chắn về tính khách quan của kết quả.
Rủi ro thiếu tính đồng nhất trong nghiên cứu có thể xảy ra do việc tham khảo và tổng hợp thông tin từ nhiều nguồn khác nhau Điều này dẫn đến sự không nhất quán trong dữ liệu và kết quả, gây ra mơ hồ hoặc mâu thuẫn trong các kết luận nghiên cứu.
GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Vài nét về phương pháp tổng hợp nhanh tài liệu tổng quan
1.1.1 Phương pháp tổng hợp nhanh tài liệu tổng quan là gì?
Theo Irma Kler, phương pháp tổng hợp bằng chứng nhanh (THNTLTQ) cung cấp thông tin kịp thời hơn cho việc ra quyết định so với đánh giá hệ thống tiêu chuẩn Theo Cơ quan Nghiên cứu và Chất lượng Y tế (AHRQ), các phương pháp đánh giá nhanh có sự đa dạng và thường được thực hiện trong vòng chưa đầy 5 tuần Các nhà hoạch định chính sách thường yêu cầu thời hạn ngắn, do đó việc thực hiện xem xét hệ thống để tổng hợp bằng chứng trở nên không thực tế Xem xét nhanh giúp rút ngắn thời gian đánh giá bằng cách bỏ qua một số giai đoạn, mặc dù điều này có thể làm giảm tính nghiêm ngặt của quá trình.
1.1.2 Đặc điểm của phương pháp tổng hợp nhanh tài liệu tổng quan
Trên cơ tham khảo nghiên cứu các tài liệu về THNTLTQ thì phương pháp này có những Ďặc Ďiểm nổi bật nhƣ sau:
Phương pháp THNTLTQ nổi bật với tính linh hoạt và khả năng thực hiện nghiên cứu nhanh chóng, giúp tổng hợp thông tin hiệu quả trong thời gian ngắn hơn so với các phương pháp nghiên cứu tổng hợp truyền thống.
THNTLTQ thường tập trung vào một hoặc một số câu hỏi cụ thể để giải quyết, điều này giúp hạn chế phạm vi nghiên cứu và tập trung vào những thông tin quan trọng nhất.
THNTLTQ đã nỗ lực đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của thông tin, mặc dù thời gian nghiên cứu hạn chế, bằng cách đánh giá chất lượng của các nguồn tài liệu được sử dụng.
THNTLTQ chuyên về việc tổng hợp và phân tích thông tin một cách nhanh chóng và hiệu quả, đòi hỏi sự tổ chức và logic trong quá trình phân tích cũng như trong việc trình bày các kết luận.
Mặc dù phương pháp này chú trọng vào tốc độ, nhưng vẫn cần duy trì tính khách quan và cân nhắc trong quá trình phân tích và tổng hợp thông tin Điều này đảm bảo rằng các kết luận được rút ra có tính logic và chính xác.
1.1.3 Ưu điểm và hạn chế của phương pháp tổng hợp nhanh tài liệu tổng quan
1.1.3.1 Ưu điểm của phương pháp tổng hợp nhanh tài liệu tổng quan
Nghiên cứu của Maureen Dobbins(2017) Ďã chỉ ra rằng phương pháp THNTLTQ có những ƣu Ďiểm sau:
Phương pháp THNTLTQ giúp tiết kiệm thời gian nghiên cứu, hoàn thành nhanh hơn so với các phương pháp tổng hợp truyền thống, từ đó giảm bớt thời gian và nguồn lực cần thiết cho quá trình nghiên cứu.
Độ linh hoạt của THNTLTQ cho phép điều chỉnh và thích nghi với các yêu cầu cụ thể của nghiên cứu, đồng thời vẫn đảm bảo khả năng xử lý thông tin và phân tích dữ liệu hiệu quả.
Phương pháp nghiên cứu này tập trung vào việc giải quyết một hoặc một số câu hỏi cụ thể, từ đó hạn chế phạm vi nghiên cứu và giúp chú trọng vào các thông tin quan trọng nhất.
Dù chú trọng vào tốc độ, THNTLTQ vẫn duy trì tính khách quan và cân nhắc trong việc phân tích và tổng hợp thông tin, đảm bảo rằng các kết luận được rút ra mang tính logic và chính xác.
1.1.3.2 Hạn chế của phương pháp tổng hợp nhanh tài liệu tổng quan
Nghiên cứu của Maureen Dobbins(2017) Ďã chỉ ra rằng phương pháp THNTLTQ có những hạn chế sau Ďây:
Do thời gian nghiên cứu hạn chế, THNTLTQ thường không thể đi sâu vào chi tiết và không nắm bắt được toàn bộ phạm vi của một vấn đề, dẫn đến việc giảm tính toàn diện của nghiên cứu.
Nguy cơ thiếu đánh giá chất lượng tài liệu có thể xảy ra do thời gian giới hạn, dẫn đến việc quy trình đánh giá không được thực hiện đầy đủ Điều này tạo ra sự không chắc chắn về tính khách quan của kết quả.
Thiếu tính đồng nhất trong nghiên cứu có thể xảy ra do việc tham khảo và tổng hợp thông tin nhanh chóng từ nhiều nguồn khác nhau, dẫn đến sự mơ hồ và mâu thuẫn trong kết quả.
Dựa trên tài liệu hướng dẫn về phương pháp THNTQTL của Mashrur Rahman Kazi (2021), nghiên cứu được tiến hành theo các bước cụ thể như sau:
Bước 1: Xác định câu hỏi nghiên cứu
Bước đầu tiên để thực hiện đánh giá nhanh là xác định câu hỏi nghiên cứu dựa trên mục đích, mục tiêu và yêu cầu cụ thể của việc đánh giá Phát triển câu hỏi nghiên cứu là bước cơ bản định hướng cho việc xem xét nhanh và xác định phương pháp luận Các bước tiếp theo, như xây dựng tiêu chí bao gồm/loại trừ và khung thời gian, được hướng dẫn bởi câu hỏi nghiên cứu, giúp tạo nên chiều rộng và chiều sâu cho việc xem xét.
Tổng quan về dạy học theo dự án ở giáo dục mầm non
1.2.1 Dạy học theo dự án
Phương pháp DHTDA, có nguồn gốc từ châu Âu vào thế kỷ 16, đã được phát triển lý thuyết bởi các nhà sư phạm Mỹ vào thế kỷ 20 Hiện nay, DHTDA, hay còn gọi là Project Method hoặc Project-based learning/teaching, được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới trong nhiều lĩnh vực học tập Phương pháp này khuyến khích học sinh tham gia vào việc lên ý tưởng, hợp tác, điều tra và giải quyết các bài tập tình huống thực tế Các dự án thường xoay quanh các câu hỏi khám phá, với học sinh thực hiện nhiều nhiệm vụ để tìm ra giải pháp Nghiên cứu đã chỉ ra rằng DHTDA giúp cải thiện khả năng ghi nhớ lâu dài, nâng cao thành tích học tập và phát triển kỹ năng hợp tác, giải quyết vấn đề, cũng như thái độ tích cực đối với việc học, so với phương pháp giảng dạy truyền thống.
Việc áp dụng mô hình DHTDA cho trẻ mầm non là một cách tiếp cận phù hợp với bản chất tò mò của trẻ, những người luôn đặt câu hỏi và khám phá thế giới xung quanh Mô hình này khuyến khích sự sáng tạo và phát triển tư duy, giúp trẻ em phát triển kỹ năng quan sát và phân tích.
Mô hình dạy học tích cực (DHTDA) đã được nghiên cứu sâu sắc bởi Aral (2010), cho rằng nó hỗ trợ trẻ 6 tuổi phát triển nhận thức về các yếu tố như màu sắc, chữ cái, số, kích cỡ, hình dáng, âm thanh, tỉ lệ, thứ tự, định hướng, thời gian và nhận thức xã hội Nhiều nghiên cứu khác như của Inan (2007), Bowne (2006), Masseti (2009), và McClurg (2009) cũng nhấn mạnh tác động tích cực của DHTDA đến chất lượng học tập và sự phát triển của trẻ mầm non, đặc biệt trong các môn Toán, Khoa học, Ngôn ngữ và Văn học Tại Việt Nam, DHTDA đã được nghiên cứu trong khoảng 10 năm qua, chủ yếu tập trung vào lý thuyết và ứng dụng trong các trường phổ thông và đại học, nhưng vẫn chưa được phổ biến rộng rãi Đặc biệt, DHTDA chưa được nghiên cứu và áp dụng một cách hệ thống trong bậc học mầm non, mặc dù nó rất phù hợp để phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của trẻ trong việc khám phá thế giới.
1.2.2 Những đặc trưng của hình thức dạy học theo dự án
1.2.2.1 Khái niệm “dạy học theo dự án”
Có nhiều Ďịnh nghĩa và nhận Ďịnh khác nhau về DHTDA, cụ thể:
Trong nghiên cứu "Dạy học theo dự án – một hướng đổi mới hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ở trường mầm non" của Nguyễn Tuấn Vĩnh và cộng sự (2017), dạy học theo dự án (DHTDA) được xác định là một mô hình và phương pháp tổ chức hoạt động dạy học đã được nghiên cứu và áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới, từ bậc mầm non cho đến đại học.
Mô hình giáo dục này tập trung vào người học, cho phép họ làm chủ toàn bộ quá trình học tập Người học có trách nhiệm đề ra mục tiêu, lựa chọn nội dung, phương pháp, thực hiện hoạt động và đánh giá kết quả học tập của mình.
Theo Trinh Văn Biểu và nnk (2011), dạy học theo dự án là một phương pháp dạy học phức hợp, trong đó học sinh tiếp thu kiến thức và phát triển kỹ năng thông qua việc giải quyết các bài tập tình huống thực tế Phương pháp này được thực hiện dưới sự hướng dẫn của giáo viên, kết hợp lý thuyết với thực hành và tạo ra các sản phẩm cụ thể, đồng thời bám sát chương trình học.
Theo Nguyễn Tuấn Vĩnh và nnk (2017), dạy học theo dự án đặt người học làm trung tâm, cho phép họ chủ động trong toàn bộ quá trình giáo dục Học sinh tham gia vào việc đề ra mục tiêu, nội dung, phương pháp, thực hiện hoạt động và đánh giá kết quả Qua các dự án học tập, quá trình khám phá của trẻ không chỉ diễn ra trong lớp học dưới sự hướng dẫn của giáo viên mà còn mở rộng ra các không gian bên ngoài với sự hỗ trợ từ những người khác.
Theo K Frey, một học giả hàng đầu về dạy học theo dự án từ Cộng hòa Liên bang Đức, dạy học theo dự án (DHTDA) là hình thức học tập tích cực, trong đó nhóm học viên xác định một chủ đề để làm việc, thống nhất nội dung, tự lập kế hoạch và thực hiện công việc nhằm đạt được một kết quả có ý nghĩa, thường là một sản phẩm có thể trình bày.
Theo Ths Nguyễn Thị Đông từ Khoa Mỹ thuật Cơ sở trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ƣơng, DHTDA là hình thức dạy học xây dựng, nơi người học chủ động tham gia dưới sự hướng dẫn của giáo viên để tạo ra sản phẩm hoặc áp dụng kiến thức đã học vào thực tiễn DHTDA tạo cơ hội cho người học tổng hợp kiến thức từ nhiều lĩnh vực và áp dụng sáng tạo vào cuộc sống Quá trình này giúp người học củng cố kiến thức, phát triển kỹ năng hợp tác, giao tiếp và học tập độc lập, chuẩn bị cho hành trang học tập suốt đời, đặc biệt cho thế hệ trẻ trong việc đối mặt với thử thách cuộc sống Học theo dự án là hoạt động tìm hiểu sâu về vấn đề cụ thể.
Chủ đề này nhằm tạo cơ hội cho người học thực hiện nghiên cứu vấn đề bằng cách kết nối thông tin, phối hợp nhiều kỹ năng giá trị và thái độ tích cực, từ đó xây dựng kiến thức và phát triển khả năng của bản thân.
1.2.2.2 Đặc điểm của hình thức dạy học theo dự án
Dạy học theo dự án là phương pháp giáo dục sử dụng các dự án thực tế, khuyến khích học sinh tham gia và tạo động lực lớn để học tập Hình thức này yêu cầu học sinh hợp tác giải quyết vấn đề, từ đó giúp họ nắm vững kiến thức học thuật Việc học sinh được lựa chọn dự án và phương pháp giải quyết vấn đề giúp tăng cường sự tìm tòi, sáng tạo và động lực học tập của các em.
Trong phương pháp dạy học theo dự án, học sinh chủ động thực hiện nhiệm vụ học tập phức tạp, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành để tạo ra các sản phẩm có thể giới thiệu Hình thức làm việc nhóm đóng vai trò quan trọng trong quá trình này, giúp phát triển kỹ năng hợp tác và sáng tạo của người học.
Vì thế, trong một nghiên cứu của mình Lý Tuyết Ly (2021) cho rằng DHTDA có những Ďặc Ďiểm nhƣ sau:
Dạy học theo dự án gắn liền với thực tiễn đời sống xã hội giúp người học áp dụng lý thuyết vào thực hành, qua đó kiểm nghiệm và củng cố kiến thức Các dự án được xây dựng dựa trên các chủ đề xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, tạo ra sự kết nối giữa học tập và cuộc sống Điều này không chỉ nâng cao khả năng thực hành của người học mà còn có tác động tích cực đến cộng đồng xã hội.
Dạy học theo dự án tích hợp liên môn giúp kết hợp tri thức từ nhiều lĩnh vực khác nhau để giải quyết các vấn đề phức tạp Phương pháp này không chỉ nâng cao khả năng tư duy phản biện mà còn khuyến khích học sinh áp dụng kiến thức vào thực tiễn.
Dạy học dự án không chỉ phát huy vai trò cá nhân mà còn rèn luyện khả năng hoạt động và hợp tác nhóm của học sinh Qua việc tham gia vào các giai đoạn và giải quyết nhiệm vụ cụ thể, học sinh có cơ hội phát triển khả năng học tập độc lập, tư duy sáng tạo và ý thức trách nhiệm cá nhân.
Tiếp cận phương pháp THNTLTTQ trong DHTDA ở GDMN
Để xác định câu hỏi nghiên cứu về dạy học theo dự án ở giáo dục mầm non, cần tập trung vào các khía cạnh quan trọng như: độ tuổi phù hợp để thực hiện dạy học theo dự án, các chủ đề có thể áp dụng, lợi ích cho trẻ mầm non, cũng như những thuận lợi và khó khăn trong quá trình dạy học Bên cạnh đó, quy trình xây dựng và tổ chức dạy học theo dự án cũng cần được làm rõ thông qua các bước cụ thể.
Những câu hỏi này hỗ trợ quá trình nghiên cứu và tập trung vào các khía cạnh quan trọng của việc áp dụng phương pháp dạy học theo dự án trong giáo dục mầm non.
Bước 2: Tiêu chí loại trừ/bao gồm
Nghiên cứu này nhằm xác định và phân tích các bài viết học thuật về phương pháp dạy học theo dự án và học tập theo dự án tại trường mầm non, từ các ấn phẩm được xuất bản từ năm 2010 đến nay Mục tiêu là tìm kiếm tất cả các tài liệu liên quan đến dạy và học theo dự án, sử dụng các từ khóa cụ thể để định vị các bài báo phù hợp Sau khi thu thập, các tài liệu sẽ được xem xét và phân tích để rút ra những kết luận giá trị cho việc áp dụng phương pháp dạy học này trong giáo dục mầm non.
Bước 3: Xây dựng từ khóa liên quan
Khi xây dựng ứng dụng phương pháp tổng hợp nhanh tài liệu, việc nghiên cứu cơ sở lý luận về dạy học theo dự án trong giáo dục mầm non là rất quan trọng Các từ khóa liên quan bao gồm dạy học theo dự án, giáo dục mầm non, và phương pháp tổng hợp tài liệu Những yếu tố này giúp tăng cường hiệu quả giảng dạy và cải thiện chất lượng học tập cho trẻ em Việc áp dụng phương pháp này không chỉ hỗ trợ giáo viên trong việc thiết kế chương trình học mà còn tạo điều kiện cho trẻ phát triển kỹ năng tư duy và sáng tạo.
- Dạy học theo dự án
- Phương pháp tổng hợp nhanh tài liệu tổng quan
- Triển khai dự án giáo dục
- Lợi ích và thách thức
Bước 4: Xác định cơ sở dữ liệu tìm kiếm có liên quan
Trong nghiên cứu cơ sở lý luận về dạy học theo dự án ở giáo dục mầm non, tôi đã áp dụng phương pháp tổng hợp nhanh tài liệu tổng quan và sử dụng một số cơ sở dữ liệu tìm kiếm liên quan để thu thập thông tin.
ERIC (Education Resources Information Center) is a vital educational database that offers thousands of articles, books, and reports related to teaching, instruction, and various educational issues.
Google Scholar là một công cụ tìm kiếm hữu ích cho nghiên cứu khoa học, cho phép người dùng truy cập vào hàng ngàn bài báo và tài liệu liên quan đến giáo dục mầm non cũng như các phương pháp giáo dục hiện đại.
Thư viện Quốc gia Việt Nam cung cấp truy cập đến một kho tàng tài liệu phong phú về giáo dục mầm non thông qua các cơ sở dữ liệu và bộ sưu tập tài liệu trực tuyến, giúp người dùng dễ dàng tìm kiếm và khai thác thông tin hữu ích.
Bước 5: Tiến hành tìm kiếm có hệ thống
Tiến hành tìm kiếm bài viết bằng cách sử dụng từ khóa và cụm từ đã chọn trong cơ sở dữ liệu Kết hợp từ khóa với các từ logic như "AND", "OR" để điều chỉnh kết quả tìm kiếm Sau khi xác định từ khóa bằng tiếng Việt và tiếng Anh, thực hiện tìm kiếm độc lập trên các nền tảng học thuật để kiểm tra chéo kết quả, nhằm không bỏ sót bất kỳ bài báo tiềm năng nào.
Bảng 1 Số lượng bài viết liên quan Ďến dạy học theo dự án ở trường mầm non Ďược tìm kiếm thông qua các từ khóa tìm kiếm bằng tiếng Việt
Từ khóa tìm kiếm tiếng Việt Số lƣợng bài viết tìm kiếm đƣợc
“dạy học dự án” 568 bài viết
“dạy học theo dự án” 557 bài viết
“dạy học dự án” và “giáo dục mầm non” 34 bài viết
“dạy học theo dự án” và “giáo dục mầm non”
"triển khai giáo dục" và "dạy học dự án" và
"môi trường học tập" và "dạy học dự án" và
"lợi ích" và "dạy học dự án" và "giáo dục mầm non"
"thách thức" và "dạy học dự án" và "giáo dục mầm non"
"yếu tố ảnh hưởng" và "dạy học dự án" và
"quy trình tổ chức" và "dạy học dự án" và
Bảng 2 Số lượng bài viết liên quan Ďến dạy học theo dự án ở trường mầm non Ďược tìm kiếm thông qua các từ khóa tìm kiếm bằng Anh
Từ khóa tìm kiếm tiếng Anh Số lƣợng bài viết tìm kiếm đƣợc
“Project-based teaching” 227 00 bài viết
“Project-based learning” and “preschool education”
"benefits" and "project teaching" and 116 bài viết
"difficult" and "project teaching" and
Thuật toán tìm kiếm cơ sở dữ liệu và các tiêu chí đánh giá được sử dụng để tổng hợp nhanh tài liệu tổng quan về dạy học theo dự án trong giáo dục mầm non.
Bước 6: Lựa chọn nghiên cứu thông qua sàng lọc hai bước
Quá trình sàng lọc hai bước là phương pháp hiệu quả trong việc tìm kiếm dữ liệu liên quan khi áp dụng tổng hợp tài liệu trong nghiên cứu lý luận về dạy học theo dự án tại giáo dục mầm non Các bước này giúp xác định và lựa chọn thông tin phù hợp, đảm bảo tính chính xác và chất lượng của tài liệu nghiên cứu.
Sàng lọc các kết quả: Đánh giá tiêu chí khai trừ (tiêu chí lọc là: công bố từ năm
2010 Ďến hiện tại; nội dung trọng tâm về DHTDA ở giáo dục mầm non) Ďể loại bỏ các tài liệu, bài báo không phù hợp
Sàng lọc chi tiết Đánh giá nội dung: Đọc trích dẫn hoặc tóm tắt của các tài liệu Ďược chọn từ bước
1 Ďể Ďánh giá mức Ďộ liên quan và khả năng cung cấp thông tin hữu ích về dạy học theo dự án ở giáo dục mầm non
Xác định các tài liệu chính xác là bước quan trọng trong việc lựa chọn những nguồn thông tin đáng tin cậy về dạy học theo dự án trong giáo dục mầm non Các tài liệu này không chỉ cung cấp thông tin quan trọng mà còn giúp giáo viên áp dụng hiệu quả phương pháp dạy học này.
Ghi nhận kết quả: Ghi nhận các tài liệu Ďƣợc chọn và chuẩn bị chúng cho giai Ďoạn phân tích và tổng hợp thông tin
Quá trình sàng lọc hai bước giúp loại bỏ tài liệu không phù hợp, tập trung vào các nguồn thông tin quan trọng và đáng tin cậy Điều này hỗ trợ trong việc tổng hợp nhanh tài liệu tổng quan cho nghiên cứu cơ sở lý luận về dạy học theo dự án trong giáo dục mầm non.
2.2 Phân tích và đánh giá chất lƣợng tài liệu
Các bài báo được đánh giá theo thứ tự chất lượng tăng dần, bao gồm: (1) bố cục hoàn chỉnh của một bài báo khoa học; (2) cấu trúc bài viết đáp ứng các yêu cầu như nhan đề, phương pháp, kết quả, nhận xét, kết luận và tài liệu tham khảo; (3) giải thích rõ ràng về việc áp dụng phương pháp giảng dạy cụ thể hoặc kết hợp với các phương pháp khác; và (4) đưa ra kết luận và khuyến nghị cho phương pháp này từ cả lý thuyết và thực tiễn Tất cả dữ liệu liên quan đến phương pháp dạy học theo dự án được phân loại theo hai hướng: lược bỏ những bài viết không liên quan đến giáo dục mầm non và tổng hợp dữ liệu thành các khía cạnh như tác giả và năm xuất bản.
Bài viết này tổng hợp 36 phát hiện chính từ các nghiên cứu chi tiết, nêu rõ những vấn đề còn tồn tại như lợi ích, thách thức, quy trình xây dựng và tổ chức, cũng như các yếu tố ảnh hưởng Tất cả tài liệu được tạo ra từ các dự án nghiên cứu ở nhiều cấp độ, từ cấp trường đến cấp quốc gia, với sự hỗ trợ của nguồn tài trợ nghiên cứu công Kết quả nghiên cứu cũng đã được xem xét và công bố trên các tạp chí học thuật uy tín.
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Dạy học theo dự án ở giáo dục mầm non trên thế giới
3.1.1 Độ tuổi thực hiện dạy học theo dự án ở giáo dục mầm non trên thế giới
Nghiên cứu của Melia Dwi Widayanti (2019) cho thấy phương pháp DHTDA có thể áp dụng hiệu quả cho trẻ mẫu giáo Tương tự, Dmytrenko và Humankova (2019) cũng nhận định rằng phương pháp này phù hợp với trẻ mẫu giáo lớn, nhờ vào khả năng chú ý ổn định, khả năng quan sát, phân tích, tổng hợp và kỹ năng tự đánh giá của trẻ ở độ tuổi này Việc nắm vững các hoạt động dự án giúp trẻ em có cơ hội trải nghiệm thực tế, thu thập thông tin qua thực nghiệm và nghiên cứu, từ đó phân tích và chuyển hóa thành kết quả trong các hoạt động dự án.
3.1.2 Các chủ đề khi thực hiện dạy học theo dự án ở giáo dục mầm non trên thế giới
"Phương pháp dự án" Ďược Klipatrik xuất bản vào năm 1918, trong Ďó Ďề xuất bốn loại dự án cơ bản trong giảng dạy:
Dự án thiết kế giúp học sinh biến ý tưởng tưởng tượng thành hiện thực dưới dạng hữu hình, có thể cảm nhận và nhìn thấy Điều này có thể thực hiện thông qua việc đóng kịch, các công việc thủ công sáng tạo và những hoạt động tương tự.
Dự án vấn đề nhằm tác động đến quá trình tư duy, bao gồm giáo dục, so sánh, khái quát hóa và kết luận Loại dự án này là vốn có và được xác minh cuối cùng.
Dự án thẩm mỹ đóng vai trò quan trọng trong giáo dục thẩm mỹ, giúp học sinh tiếp cận và hiểu biết về nghệ thuật thông qua việc đọc, nghe, đọc thuộc lòng, ca hát, quan sát tác phẩm nghệ thuật và đánh giá chúng Sự hướng dẫn và chỉ đạo chuyên môn là yếu tố cần thiết để nâng cao trải nghiệm học tập này.
Kilpatrick không phải là người duy nhất đưa ra cách phân loại các dự án trong giảng dạy Phương pháp DHTDA vẫn được sử dụng rộng rãi trong giáo dục dựa trên kinh nghiệm, nhấn mạnh vào việc quan sát và khám phá độc lập Phương pháp này kết hợp nhiều mục tiêu giảng dạy hợp lệ và thực hiện chúng trong quá trình giáo dục.
3.1.3 Quy trình tổ chức dạy học theo dự án ở giáo dục mầm non trên thế giới
Theo Melia Dwi Widayanti (2019), tổ chức DHTDA cần tuân theo 6 bước quan trọng: Đầu tiên, đặt câu hỏi khái quát để xác định mục tiêu Tiếp theo, xây dựng kế hoạch chi tiết cho từng giai đoạn Sau đó, lên lịch cụ thể để đảm bảo tiến độ Quá trình cần được theo dõi liên tục để đánh giá sự tiến triển Cuối cùng, thực hiện đánh giá kết quả và rút ra kinh nghiệm từ quá trình tổ chức.
Theo Krnjaja và Breneselović, DHTDA được chia thành 3 giai đoạn: Giai đoạn 1 là khai mạc dự án, trong đó giáo viên khuyến khích trẻ trình bày ý tưởng, xác định vấn đề và có sự tham gia của phụ huynh Giai đoạn 2 là xây dựng dự án, nơi nghiên cứu cụ thể diễn ra tại trường mẫu giáo hoặc cộng đồng địa phương, với sự hỗ trợ từ phụ huynh và các nhà giáo dục Cuối cùng, Giai đoạn 3 là kết thúc dự án, khi trẻ trình bày kết luận và ấn tượng, chuẩn bị cho buổi trình bày dự án, và nhà giáo dục thực hiện việc đánh giá và phản ánh về dự án.
Theo Dumičić và Janković, DHTDA bao gồm bốn giai đoạn chính: Giai đoạn 0 là giai đoạn chuẩn bị dự án, bao gồm việc lựa chọn chủ đề, không gian tổ chức và nguồn lực Giai đoạn thứ nhất tập trung vào việc đặt vấn đề, yêu cầu vấn đề phải liên quan đến môi trường thực tế, phức tạp và được hình thành rõ ràng, với các ý tưởng được nhóm lại và phân loại, cùng với việc chia người tham gia thành các nhóm Giai đoạn thứ hai là xây dựng dự án, tức là thực hiện dự án Cuối cùng, giai đoạn thứ ba liên quan đến các kết quả thu được từ dự án (Dumičić và cộng sự, 2006; Janković, 2018).
Quy trình tổ chức một dự án bao gồm ba giai đoạn chính: Chuẩn bị, Thực hiện và Kết thúc Trong giai đoạn chuẩn bị, giáo viên lựa chọn chủ đề phù hợp với trẻ và môi trường xung quanh Tiếp theo, trong giai đoạn thực hiện, giáo viên hướng dẫn trẻ thực hiện các công việc như chia nhóm và thu thập tài liệu Cuối cùng, giai đoạn kết thúc là lúc trẻ trình bày kết quả mà mình đã đạt được.
3.1.4 Lợi ích của dạy học theo dự án ở giáo dục mầm non trên thế giới
DHTDA mang lại nhiều ưu điểm, bao gồm tác động tích cực đến quá trình học tập, sự phát triển nhận thức và kiến thức xã hội của trẻ, cũng như sự chấp nhận từ phía phụ huynh (Marta FerreroID và nnk, 2021) Các lợi ích cụ thể của DHTDA được trình bày chi tiết trong bảng 3 dưới đây.
Bảng 4 Tổng hợp các lợi ích của DHTDA với trẻ mầm non
STT Lợi ích của DHDA với trẻ mầm non Số lƣợng bài báo/Minh chứng các mã hóa (codes)
1 Phát triển kỹ năng quan sát “ trẻ nhìn rõ hơn, dễ nhìn hơn, rõ ràng hơn…”
2 Phát triển năng lực sáng tạo “…trẻ có thể sáng tạo ra mọi thứ ”
Để thúc đẩy niềm vui thích học tập cho trẻ, việc tổ chức các hoạt động đặc biệt ngoài lớp học là rất quan trọng Những trải nghiệm này không chỉ giúp trẻ cảm thấy hào hứng và vui vẻ mà còn làm tăng sự quan tâm của các em đối với việc đến trường Khi được tham gia vào những hoạt động thú vị, trẻ sẽ phát triển tình yêu với việc học và tạo ra những kỷ niệm đáng nhớ.
4 Phát triển nhận thức và kiến thức xã hội của trẻ
“…… các em hiểu biết hơn, cởi mở hơn, can Ďảm hơn, có sự tự tin cao khi thảo luận về một chủ Ďề…….”
5 Phát triển trí tuệ cho trẻ “ … nó phát triển trí tuệ của trẻ…”
6 Hình thành sự tự tin cho trẻ “…tốt vì trẻ tự tin hơn và tiếp thu Ďƣợc nhiều thông tin hơn ”; “…trẻ tự tin hơn khi Ďặt câu hỏi….”
7 Phát triển ngôn ngữ và giao tiếp cho trẻ “ các hoạt Ďộng Ďƣợc thực hiện cụ thể hơn và có thể khuyến khích trẻ nói chuyện…”
Trong DHTDA, người học được hưởng nhiều lợi ích từ phương pháp này, đặc biệt là trong việc phát triển năng lực toàn diện và kỹ năng hợp tác (Melia Dwi Widayanti và nnk, 2019).
DHTDA là cơ hội cho trẻ em khám phá chủ đề chuyên sâu, tạo ra quá trình trao đổi thông tin và tích hợp nhiều bộ môn tri thức Qua đó, DHTDA thúc đẩy sự phát triển của toán học, khoa học, nghệ thuật và ngôn ngữ giữa người dạy và những người thực hành Bên cạnh đó, DHTDA còn giúp trẻ phát triển năng lực nghệ thuật.
Phương pháp dạy học này là một công cụ hiệu quả để phát triển các kỹ năng thế kỷ 21, giúp trẻ phát triển toàn diện, đồng thời hỗ trợ tư duy phản biện, giải quyết vấn đề và giao tiếp (Chu và cộng sự, 2017) Nó cũng khuyến khích trẻ giải quyết vấn đề một cách sáng tạo và linh hoạt (Duchovicova, 2018).
DHTDA giúp học sinh trở nên có trách nhiệm hơn với nhiệm vụ của mình, yêu cầu trẻ lập kế hoạch và đánh giá mức độ hoàn thành công việc (Klopfenstein, 2003; Robertson, 2011) Phương pháp này không chỉ đào sâu kiến thức mà còn tích hợp thành một hệ thống toàn diện, giúp người học nhận thức được ý nghĩa và mục đích của kiến thức Học sinh sẽ phát triển kỹ năng làm việc độc lập, sáng tạo, lập kế hoạch, và chịu trách nhiệm về công việc của mình, đồng thời học cách vượt qua trở ngại, làm việc với thông tin, và trình bày công việc một cách chính xác (Turek, 2008) Học tập dựa trên dự án được coi là công cụ hữu ích để huy động học sinh, giải thích nội dung giáo dục một cách thú vị, tiếp thu kiến thức mới, và phát triển các đặc điểm cá nhân cần thiết cho việc hợp tác và giải quyết tình huống có vấn đề (Chmelárová & Pasiar, 2017).
Dạy học theo dự án ở giáo dục mầm non tại Việt Nam
3.2.1 Độ tuổi thực hiện dạy học theo dự án ở giáo dục mầm non tại Việt Nam Đối tượng của phương pháp DHTDA còn hạn chế, chỉ có thể áp dụng cho lứa tuổi mẫu giáo, thường ở Ďộ tuổi 5 – 6 tuổi Trẻ càng nhỏ càng khó triển khai quá trình học tập dựa trên dự án, vì bản chất DHTDA là trẻ tự khởi xướng vấn Ďề và tự giải quyết vấn Ďề (Lý Tuyết Ly, 2014)
3.2.2 Các chủ đề khi thực hiện dạy học theo dự án ở giáo dục mầm non tại Việt Nam
Trong nghiên cứu về DHTDA tại mầm non, Trịnh Văn Biểu (2011) và Lê Thị Nhung (2018) đã phân loại DHTDA theo nhiều tiêu chí khác nhau, bao gồm mục đích, nhiệm vụ giáo dục, nội dung, hình thức tổ chức, đối tượng tham gia, số lượng người tham gia và thời gian thực hiện.
Dự án có thể được phân loại theo lĩnh vực hoạt động, bao gồm các loại như dự án giáo dục, dự án môi trường, dự án văn hóa, dự án khám phá môi trường xung quanh, dự án nghệ thuật, và dự án STEM hoặc STEAM.
Phân loại theo chuyên môn có dự án trong một môn học, dự án liên môn, dự án ngoài chuyên môn
Dựa vào sự tham gia của người học, có thể phân loại dự án thành hai loại: dự án nhóm và dự án cá nhân Còn theo sự tham gia của người dạy, dự án có thể được chia thành dự án dưới sự hướng dẫn của một người và dự án với sự cộng tác hướng dẫn của nhiều người.
Dự án được phân loại theo quy mô thành dự án nhỏ, trung bình và lớn dựa trên các tiêu chí như thời gian, chi phí, số người tham gia và phạm vi tác động Cụ thể, dự án nhỏ thường thực hiện trong 2-6 giờ học, trong khi dự án trung bình kéo dài từ một ngày đến một tuần hoặc khoảng 40 giờ học Phân loại này giúp xác định rõ ràng quy mô và ảnh hưởng của từng dự án trong bối cảnh giáo dục và cộng đồng.
Các dự án có thể được phân loại theo nhiệm vụ trọng tâm thành bốn dạng chính: dự án tìm hiểu, dự án nghiên cứu, dự án thực hành và dự án hỗn hợp.
Các loại dự án không hoàn toàn tách biệt mà có thể được phân loại theo đặc thù trong từng lĩnh vực chuyên môn và phạm vi nội dung khác nhau.
3.2.3 Quy trình tổ chức dạy học theo dự án ở giáo dục mầm non tại Việt Nam
Trong nghiên cứu của mình Lý Tuyết Ly (2014) Ďã cho rằng DHTDA gồm 3 giai Ďoạn:
Giai đoạn đầu tiên trong quá trình giáo dục là xác định hứng thú và nhu cầu của trẻ Giáo viên cần chọn đề tài phù hợp, có thể tham khảo ý kiến của phụ huynh Tiếp theo, giáo viên xây dựng một mạng lưới câu hỏi mà trẻ có thể muốn tìm hiểu, từ đó xác định nội dung dự án và mục tiêu cụ thể cho quá trình học tập.
48 chương trình có thể thực hiện trong dự án (thực hiện mục tiêu các môn học, các mặt phát triển, các chuẩn) Nhƣng tất cả chỉ là dự tính
Giáo viên tổ chức các trải nghiệm nhằm đánh giá hứng thú, hiểu biết và mong muốn khám phá của trẻ, đồng thời khuyến khích sự tham gia của phụ huynh trong các hoạt động này.
GV quyết Ďịnh dự án có thích hợp hay khả thi hay không
Cuối cùng nếu thích hợp và khả thi: GV và trẻ xây dựng mạng những gì trẻ Ďã biết và những gì trẻ muốn biết
Giáo viên xem xét mạng lưới dự kiến và các vấn đề mà trẻ em muốn tìm hiểu để tích hợp vào trang web mới Giáo viên xác định các mục tiêu phát triển, kiến thức và kỹ năng có thể được đưa vào dự án, có thể bao gồm sự tham gia của phụ huynh.
GV và trẻ chuẩn bị các chuyến tham quan thực tế và gặp gỡ với chuyên gia (có thể có sự tham gia của phụ huynh)
Trẻ tìm hiểu, khám phá, nghiên cứu (có thể có sự tham gia của phụ huynh)
Tham quan học tập thực tiễn là hoạt động mà giáo viên tổ chức cho trẻ em đi tham quan và quan sát các đối tượng Hoạt động này giúp trẻ so sánh và ghi nhớ những điều mà các em trực tiếp tri giác, từ đó nâng cao khả năng nhận thức và hiểu biết về thế giới xung quanh.
Sau khi tham quan thực tiễn, trẻ sẽ trở về lớp học và cùng nhau thảo luận, trình bày những thông tin mà các em đã thu thập trong quá trình tham quan.
Trẻ em thể hiện và trình bày những kiến thức đã học thông qua các hoạt động sáng tạo như vẽ tranh, nặn đất, làm đồ vật từ giấy bồi, viết và kể chuyện Ngoài ra, trẻ còn tham gia xây dựng, múa hát và chơi trò đóng vai, giúp phát triển khả năng tư duy và kỹ năng giao tiếp.
GV và trẻ có thể xem lại và chỉnh sửa website Họ xác định những kiến thức đã học và đặt ra những câu hỏi mới Có thể lặp lại các bước 3, 4 và 5 để củng cố thêm kiến thức.
Giai đoạn 3: Kết thúc dự án
GV và trẻ cùng nhau phân tích kết quả đạt được và lên kế hoạch cho các hoạt động tổng kết dự án, bao gồm việc chia sẻ kết quả và kể lại câu chuyện về dự án Sự tham gia của phụ huynh trong các hoạt động này có thể được khuyến khích để tăng cường sự gắn kết và hỗ trợ từ gia đình.
GV lên kế hoạch tổng kết dự án
Theo Nguyễn Tuấn Vĩnh (2017), DHTDA học tập ở trường mầm non có thể tổ chức theo 3 giai Ďoạn cơ bản sau:
Hình 3 Quy trình DHTDA ở trường mầm non (Nguyễn Tuấn Vĩnh, 2017)
Kết luận
Phương pháp DHTDA đã được áp dụng trong giáo dục mầm non, mang lại nhiều ưu điểm trong việc phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của trẻ Tuy nhiên, việc áp dụng DHTDA không nên cứng nhắc mà cần linh hoạt để phù hợp với điều kiện thực tế của cơ sở giáo dục, trình độ chuyên môn của giáo viên, nhận thức của trẻ và sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội Cần có nghiên cứu nghiêm túc về lý luận và thực tiễn để xác lập các luận cứ khoa học cho việc đề xuất định hướng áp dụng DHTDA hiệu quả, góp phần đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục mầm non.
Mặc dù việc áp dụng phương pháp này trong dạy học mầm non gặp nhiều thách thức, đặc biệt về thời gian và năng lực giáo viên, nhưng nhiều nhà nghiên cứu đã khẳng định rằng phương pháp này giúp người học phát triển kiến thức, kỹ năng và khả năng áp dụng vào thực tế Để đạt hiệu quả cao, cần đảm bảo các điều kiện cần thiết như quy mô lớp học, cơ sở vật chất, thời gian chuẩn bị và năng lực giáo viên.
GV, sự Ďồng thuận của lãnh Ďạo nhà trường
Khuyến nghị
Ngành giáo dục mầm non đang nỗ lực nâng cao hiệu quả giảng dạy thông qua việc áp dụng phương pháp DHTDA Mặc dù phương pháp này đã chứng minh được những ưu điểm trong việc đổi mới giáo dục theo hướng tích cực, vẫn cần nhiều nghiên cứu hơn để phát triển cơ sở lý luận và thực tiễn Các khuyến nghị từ nghiên cứu ban đầu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tìm hiểu sâu hơn về những khó khăn và thách thức trong quá trình áp dụng phương pháp này Điều này sẽ giúp phát triển các chương trình dạy học hiệu quả hơn, nhằm giải quyết các vấn đề mà giáo viên và trẻ em gặp phải trong tương lai.
Số lượng nghiên cứu về DHTDA trong GDMN tại Việt Nam còn hạn chế, điều này cho thấy cần mở rộng và nghiên cứu sâu hơn về chủ đề này Luận văn hiện tại chưa thể thực hiện nghiên cứu theo phương pháp tổng quan hệ thống do giới hạn về thời gian và nguồn lực, dẫn đến kết quả tìm kiếm và phân tích dữ liệu chưa đạt độ tin cậy tối đa như mong đợi Do đó, các nghiên cứu tiếp theo cần kế thừa và phát triển dựa trên kết quả ban đầu của nghiên cứu này.