NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN NGÂN HÀNG  DƢƠNG VIỆT CHINH KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CƠNG TY TNHH TƢ VẤN ĐẦU TƢ, TÀI CHÍNH, KẾ TỐN, THUẾ - KIỂM TỐN COM.PT THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HÀ NỘI, NĂM 2018 NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN NGÂN HÀNG  DƢƠNG VIỆT CHINH KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CƠNG TY TNHH TƢ VẤN ĐẦU TƢ, TÀI CHÍNH, KẾ TOÁN, THUẾ - KIỂM TOÁN COM.PT THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP CHUYÊN NGÀNH: KẾ TOÁN MÃ SỐ: 8340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS PHAN THỊ ANH ĐÀO HÀ NỘI, NĂM 2018 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu riêng tơi, số liệu, kết nêu luận văn trung thực xuất phát từ tình hình thực tế đơn vị Tác giả Dương Việt Chinh ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN i DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT v DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ BẢNG BIỂU vi MỞ ĐẦU CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA KIỂM TỐN ĐỘC LẬP 1.1 KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH 1.1.1 Khái niệm kiểm tốn báo cáo tài 1.1.2 Đối tƣợng kiểm toán báo cáo tài 1.1.3 Mối quan hệ chủ thể khách thể kiểm toán 1.2 QUY TRÌNH KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH 10 1.2.1 Lập kế hoạch thiết kế phƣơng pháp kiểm toán 10 1.2.2 Thực kiểm toán 25 1.2.3 Hoàn thành kiểm tốn cơng bổ báo cáo kiểm tốn 28 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CƠNG TY TNHH TƢ VẤN ĐẦU TƢ, TÀI CHÍNH, KẾ TỐN, THUẾ KIỂM TỐN COM.PT 35 2.1 TỔNG QUAN VỀ CÔNG TY TNHH TƢ VẤN ĐẦU TƢ, TÀI CHÍNH, KẾ TỐN, THUẾ - KIỂM TOÁN COM.PT 35 2.1.1 Quá trình hình thành phát triển Công Ty TNHH Tƣ Vấn Đầu Tƣ, Tài Chính, Kế Tốn, Thuế - Kiểm Tốn COM.PT 35 2.1.2 Kết hoạt động kiểm tốn Cơng ty TNHH Tƣ Vấn Đầu Tƣ, Tài Chính, Kế Tốn, Thuế - Kiểm Tốn COM.PT 44 2.2 THỰC TRẠNG KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CƠNG TY TNHH TƢ VẤN ĐẦU TƢ, TÀI CHÍNH, KẾ TỐN, THUẾ - KIỂM TOÁN iii COM.PT 46 2.2.1 Lập kế hoạch kiểm toán tổng thể 51 2.2.2 Thực kiểm toán 73 2.2.3 Kết thúc kiểm toán 99 2.3 ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CƠNG TY TNHH TƢ VẤN ĐẦU TƢ, TÀI CHÍNH, KẾ TỐN, THUẾ KIỂM TỐN COM.PT 105 2.3.1 Ƣu điểm 106 2.3.2 Hạn chế 109 2.3.3 Nguyên nhân học 111 CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CƠNG TY TNHH TƢ VẤN ĐẦU TƢ, TÀI CHÍNH, KẾ TỐN, THUẾ - KIỂM TOÁN COM.PT 114 3.1 NGUYÊN TẮC VÀ YÊU CẦU HOÀN THIỆN KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CƠNG TY TNHH TƢ VẤN ĐẦU TƢ, TÀI CHÍNH, KẾ TỐN, THUẾ - KIỂM TOÁN COM.PT 114 3.1.1 Sự cần thiết phải hoàn thiện kiểm tốn báo cáo tài Cơng ty TNHH Tƣ vấn Đầu tƣ, Tài chính, Kế tốn, Thuế - Kiểm tốn COM.PT………………………………………………………………… 113 3.1.2 Ngun tắc hồn thiện 114 3.1.3 Yêu cầu hoàn thiện 115 3.2 GIẢI PHÁP NHẰM HỒN THIỆN KIỂM TỐN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CƠNG TY TNHH TƢ VẤN ĐẦU TƢ, TÀI CHÍNH, KẾ TỐN, THUẾ KIỂM TỐN COM.PT 116 3.2.1 Trong giai đoạn lập kế hoạch 117 3.2.2 Trong giai đoạn thực kiểm toán 120 iv 3.2.3 Trong giai đoạn kết thúc kiểm toán 122 3.2.4 Về đội ngũ nhân viên 123 3.2.5 Về ứng dụng công nghệ thông tin 124 3.3 ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN 125 3.3.1 Về phía Nhà nƣớc quan chức 125 3.3.2 Về phía Cơng ty TNHH Tƣ vấn Đầu tƣ, Tài chính, Kế tốn, Thuế - Kiểm tốn COM.PT 126 3.3.3 Về phía kiểm tốn viên cơng ty TNHH Tƣ vấn Đầu tƣ, Tài chính, Kế tốn, Thuế - Kiểm toán COM.PT 127 3.3.4 Về phía đơn vị khách hàng 127 3.3.5 Về phía tổ chức Hiệp hội nghề nghiệp 128 3.3.6 Về phía tổ chức đào tạo 128 KẾT LUẬN 130 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 131 v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Cách viết tắt BÁO CÁO TÀI CHÍNH BCKT BCĐKT Cách viết đầy đủ Báo cáo tài Báo cáo kiểm toán Bảng cân đối kế toán BCKQKD Báo cáo kết kinh doanh BCLCTT Báo cáo lƣu chuyển tiền tệ Đ/c Điều chỉnh Công Ty TNHH Tƣ vấn Đầu tƣ, Tài chính, Kế tốn, COM.PT Thuế - Kiểm toán COM.PT GTGT Giá trị gia tăng KTV Kiểm toán viên TNDN Thu nhập doanh nghiệp TSCĐ Tài sản cố đinh VND Việt Nam đồng vi DANH MỤC SƠ ĐỒ VÀ BẢNG BIỂU Sơ đồ 1.1: Ba giai đoạn kiểm tốn báo cáo tài 10 Sơ đồ 1.2: Lập kế hoạch kiểm toán thiết kế phƣơng pháp kiểm toán 12 Sơ đồ 1.3: Các bƣớc đánh giá mức trọng yếu 19 Sơ đồ 1.4: Trình tự áp dụng thủ tục kiểm tốn 25 Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức COM.PT 39 Sơ đồ 2.2: Các bƣớc thực kiểm công ty COM.PT 47 Bảng 2.1: Thời gian trích khấu hao cơng ty Cổ phần Thủy điện A 59 Bảng 2.2: Đánh giá rủi ro tiềm tàng 65 Bảng 2.3: Mô hình đánh giá rủi ro phát Cơng ty COM.PT 67 Bảng 2.4: Thủ tục kiểm toán khoản mục tiền tƣơng đƣơng tiền 73 Bảng 2.5: Bảng phân tích tồng quát tiêu 77 Bảng 2.6: Bảng phân tích tổng quát tiêu 78 Bảng 2.7: Bảng phân tích tổng hợp tiêu Báo cáo kết kinh doanh công ty A 84 Bảng 2.8: Mơt số tiêu đánh giá khái qt tình hình hoạt động kinh doanh Cơng ty A 85 Bảng 2.9: Bảng tổng hợp sổ tiền mặt 87 Bảng 2.10: Biên kiểm kê tiền mặt 88 Bảng 2.11: Bảng kiểm tra tổng hợp tài khoản tiền gửi Ngân hàng 98 Bảng 2.12: Bảng kiểm tra chi tiết chứng từ tiền gửi Ngân hàng 98 Biểu số 2.13: Báo cáo kiểm toán COM.PT báo cáo tài Cơng ty Thủy điện A 102 Biểu số 2.14 : Thƣ quản lý áp dụng Công ty A 104 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Q trình đổi chế kinh tế nƣớc ta địi hỏi chất lƣợng thơng tin kinh tế tài hạch tốn kế tốn cung cấp Với tƣ cách phận cấu thành hệ công cụ quản lý kinh tế, tài chính, thơng tin hạch tốn kế tốn cung cấp khơng cần thiết cho quan quản lý chức nhà nƣớc mà cho nhà quản lý kinh tế, nhà đầu tƣ Thơng tin kế tốn quan trọng cho định kinh tế nhiều đối tƣợng sử dụng khác Báo cáo tài báo cáo tổng hợp thực trạng tài kết hoạt dộng kinh doanh doanh nghiệp Các thông tin báo cáo tài đƣợc nhiều đối tƣợng quan tâm Do đó, yêu cầu quan trọng đƣợc đặt thơng tin phải bảo đảm đƣợc tính trung thực, hợp lý, phản ánh đầy đủ khách quan tình hình hoạt động doanh nghiệp, tổ chức kinh tế Những thơng tin phải đƣợc hình thành, xử lý, tổng hợp mơi trƣờng có hệ thống quản lý hiệu quả, có hệ thống quản lý thƣờng xuyên, tạo lòng tin tƣởng nhà quản lý Quy trình tiến hành kiểm tốn báo cáo tài trình tự thực bƣớc cơng việc mà đồn kiểm tốn kiểm tốn viên phải thực theo trình tự định để hồn thành trách nhiệm Một quy trình kiểm tốn báo cáo tài chuẩn đem lại lợi ích cho nhiều đối tƣợng quan tâm cơng ty kiểm tốn, tác động trực tiếp đến tính hiệu quả, chi phí q trình thực kiểm tốn báo cáo tài Chính tầm quan trọng kiểm tốn báo cáo tài doanh nghiệp, trình làm việc cơng ty Kiểm tốn Compt, tơi lựa chọn đề tài:” Kiểm tốn báo cáo tài cơng ty TNHH Tƣ vấn Đầu tƣ, Tài chính, Kế tốn, Thuế - Kiểm toán COM.PT Thực trạng giải pháp.” Tổng quan nghiên cứu Cùng với phát triển kinh tế thị trƣờng, hoạt động kiểm toán độc lập hình thành phát triển Việt Nam hai mƣơi năm qua, trở thành nhu cầu tất yếu hoạt động kinh doanh góp phần nâng cao chất lƣợng quản lý doanh nghiệp Kiểm tốn độc lập tham gia tích cực vào việc kiểm tra, đánh giá, xác nhận độ tin cậy thơng tin kinh tế tài chính, góp phần đáng kể vào hoạt động xếp, đổi mới, cổ phần hóa doanh nghiệp thu hút hoạt động đầu tƣ nƣớc ngoài, tạo điều kiện thuận lợi phát triển kinh tế đất nƣớc Kiểm toán độc lập khẳng định đƣợc vụ trí vai trị quan trọng kinh tế Trong trình nghiên cứu thực tế, nhiều tác giả có cơng trình nghiên cứu kiểm tốn báo cáo tài ngành, loại hình cụ thể Trong kể đến cơng trình nghiên cứu nhƣ sau: “Hồn thiện kiểm tốn báo cáo tài Cơng ty TNHH Kiểm toán định giá Thăng Long – TDK” tác giả Nguyễn Thị Vân (2012), “Hoàn thiện kiểm tốn báo cáo tài Cơng ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam thực hiện” tác giả Đào Duy Kiên(2014), “Hồn thiện kiểm tốn báo cáo tài công ty niêm yết thị trƣờng chứng khoán Việt Nam” tác giả Nguyễn Thị Mỹ (2014), “Hồn thiện quy trình kiểm tốn báo cáo tài Cơng ty TNHH Kiểm tốn CACC thực hiện” tác giả Võ Văn Sơn (2016),“Hồn thiện kiểm tốn báo cáo tài ngân hàng thƣơng mại doanh nghiệp kiểm toán độc lập Việt Nam” tác giả Phí Thị Kiều Anh(2016), Các vấn đề lý luận kiểm tốn báo cáo tài đƣợc nêu rõ cơng trình nghiên cứu Cùng với việc nghiên cứu sâu vào tìm hiểu thực trạng, hiểu rõ chất kiểm toán lĩnh vực để từ phát huy ƣu 117 3.2.1 Trong giai đoạn lập kế hoạch Phân công công việc cụ thể nhóm kiểm tốn Trƣớc thực kiểm tốn đơn vị khách hàng, nhóm kiểm tốn nên bố trí họp nhằm phân cơng cơng việc cụ thể cho thành viên nhóm kiểm tốn, thơng thƣờng nên phân cơng theo phần hành cụ thể Đồng thời với trƣởng nhóm phụ trách kiểm tốn đƣa định hƣớng, hƣớng dẫn cho thành viên kiểm toán đặc biệt trợ lý kiểm tốn cịn thiếu kinh nghiệm phƣơng hƣớng tiến hành kiểm tốn Hồn thiện cơng tác chuẩn bị tài liệu Tài liệu làm việc kiểm toán viên cung cấp chứng kiểm toán quan trọng đƣợc lƣu hồ sơ kiểm toán, làm sở hình thành ý kiến kiểm tốn viên minh chứng cho việc tiến hành theo chuẩn mực kiểm toán Việc ý thực công tác chuẩn bị giúp cho kiểm tốn tiết kiệm thời gian, chi phí, nâng cao hiệu Một thủ tục tƣơng đối đơn giản nhƣng lại vơ hữu ích cho q trình kiểm tốn trƣớc thời điểm kiểm tốn, KTV cần có kế hoạch gửi khách hàng danh sách yêu cầu cung cấp tài liệu cần thiết cho kiểm toán để khách hàng có đủ thời gian chuẩn bị nhƣ giảm thiểu thời gian chờ đợi lãng phí cho KTV Hồn thiện việc thu thập thơng tin khách hàng Thu thập thông tin khách hàng cách đầy đủ cần thiết Đối với khách hàng mới, KTV cần thu thập đầy đủ thông tin liên quan tới khách hàng, tham khảo, liên hệ KTV tiền nhiệm Còn trƣờng hợp với khách hàng cũ, lâu năm, KTV việc xem xét thông tin đƣợc lƣu trữ hồ sơ kiểm tốn chung cịn phải cập nhật thay đổi năm tài qua nhiều nguồn thơng tin khác KTV tìm hiểu yếu tố bên ngồi nhƣ thơng tin thị trƣờng, số trung bình ngành nội 118 doanh nghiệp nhƣ đặc điểm đơn vị đƣợc kiểm toán, tiêu tài chính: doanh thu, chi phí, lợi nhuận… Bên cạnh đề kiến nghị cơng ty nên xếp khách hàng quen thuộc vào nhóm giao cho trƣởng nhóm chịu trách nhiệm kiểm tốn Thực cơng việc kiểm toán lĩnh vực với khách hàng khác giúp KTV có nhìn bao quát ngành nghề kinh doanh mà đƣợc kiểm tốn Ngồi ra, thời gian rảnh rỗi từ tháng đến tháng 10 năm, KTV lựa chọn trợ lý cho tiến hành thu thập trƣớc thông tin ngành nghề đƣợc giao biết trƣớc danh mục công ty mà làm nhƣ đảm bảo thơng tin khách hàng đƣợc thu thập cách đầy đủ chi tiết trƣớc tiến hành kiểm toán, giảm thiểu áp lực cho KTV vào mùa kiểm tốn Hồn thiện Mơ hình đánh giá hệ thống KSNB khách hàng Thông thƣờng, Công ty thiết kế sẵn bảng câu hỏi để đánh giá hệ thống KSNB kiểm tốn báo cáo tài khách hàng, thực tế khó áp dụng cho doanh nghiệp với loại hình đặc thù riêng biệt Do vậy, COM.PT nên tiến hành xây dựng bảng câu hỏi tƣơng ứng với ngành nghề kinh doanh cụ thể, việc giúp KTV tiến hành bƣớc cơng việc cách nhanh chóng, kịp thời đạt hiệu cao Nhằm đáp ứng nhu cầu kiểm toán nâng cao chất lƣợng kiểm toán COM.PT, kỹ thuật tìm hiểu hệ thống kiểm sốt nội cần đƣợc mở rộng Cơng ty thơng qua bảng câu hỏi, bảng tƣờng thuật lƣu đồ việc mơ tả hệ thống kiểm sốt nội đơn vị đƣợc kiểm toán Lƣu đồ kiểm soát nội trình bày tài liệu vận động liên tiếp chúng ký hiệu biểu đồ Thông qua sơ đồ đƣợc biểu diễn, kiểm tốn viên có hiểu biết phần thủ tục kiểm soát liên quan tới phần hành mà phải tiến hành kiểm toán Phƣơng 119 pháp lƣu đồ đƣợc đánh giá cao việc theo dõi lƣu đồ dễ đọc bảng tƣờng thuật Các kiểm toán viên sử dụng số ký hiệu chuẩn để mô tả việc theo chức cách đơn giản, rõ ràng loại nghiệp vụ, trình tự ln chuyển loại chứng từ nhƣ thủ tục kiểm soát phƣơng pháp lƣu đồ thuận lợi chủ yếu cung cấp nhìn khái quát hệ thống kiểm soát nội khách hàng, có ích kiểm tốn viên có tác dụng nhƣ cơng cụ phân tích đánh giá Một lƣu đồ đƣợc lập tốt giúp cho việc xác định thiếu sót cách nêu rõ liên hệ vận hành hệ thống Bên cạnh việc sử dụng lƣu đồ giúp cho kiểm toán viên tiến hành kiểm toán cho khách hàng dễ dàng hiểu đƣợc khái quát hệ thống kiểm sốt nội khách hàng nhóm kiểm tốn khơng phải bao gồm tồn kiểm toán viên tiến hành kiểm soát cho khách hàng năm trƣớc mà cịn có thay đổi Bảng tƣờng thuật miêu tả hệ thống kiểm soát nội lời văn và kiểm toán viên cần ý đến bố cục cách hành văn cho dễ hiểu lập, trƣờng hợp hệ thống kiểm sốt nội đơn giản kiểm toán viên nên sử dụng bảng tƣờng thuật Xây dựng Bảng câu hỏi đánh giá với câu hỏi mở hệ thống KSNB mang lại hiệu cao hơn, nhờ vào KTV thu thập đƣợc thơng tin nhiều mức mong muốn Bên cạnh đó, KTV kết hợp phƣơng pháp lƣu đồ với bảng câu hỏi hay bảng tƣờng thuật để có đƣợc nhìn xác hệ thống kiểm sốt nội khách hàng Sử dụng hệ thống cho điểm thay tiêu đánh giá Có/ Khơng/ Không áp dụng bảng câu hỏi đánh giá đem lại hiệu cao Sau trình đánh giá, Tổng số điểm thuộc vào khung điểm phản ánh hệ thống KSNB khách hàng yếu, trung bình tƣơng ứng Việc đánh giá hệ thống KSNB 120 KTV có độ xác cao dựa vào mơ hình chấm điểm 3.2.2 Trong giai đoạn thực kiểm toán Tăng cường thủ tục phân tích kiểm tốn báo cáo tài Kiểm tốn viên sử dụng thủ tục phân tích chủ yếu phục vụ việc chọn mẫu nghiệp vụ để kiểm tra chi tiết, đánh giá thông qua phát sinh theo đối ứng tài khoản theo thời gian mà chƣa có xem xét liên kết, tính phù hợp khoản mục phát sinh Do đó, COM.PT cần xây dựng mơ hình phân tích tiêu dựa vào thơng tin tài thơng tin phi tài đơn vị đƣợc kiểm tốn nhằm đánh giá hệ thống KSNB đồng thời phục vụ cho việc chọn mẫu kiểm tốn Ngồi ra, việc sử dụng tiêu tài chính, đối chiếu với số liệu năm trƣớc đơn vị nhƣ số liệu trung bình ngành kết hợp với tài liệu bên ngồi có liên quan đến doanh nghiệp nhƣ số liệu DN ngành có quy mơ hay phân tích số liệu tồn ngành giúp KTV đánh giá thực trạng tình hình hoạt động đơn vị đƣợc kiểm toán Thực hiệu thủ tục phân tích giúp KTV giảm bớt thủ tục kiểm tra chi tiết Bên cạnh để đƣa kết luận khả hoạt động liên tục khách hàng sau kiểm tốn báo cáo tài chính, KTV nên sử dụng mơ hình phân tích đánh giá khả tốn báo cáo tài đƣợc kiểm tốn, trách gây hiểu lầm cho ngƣời sử dụng báo cáo tài Hoàn thiện việc thiết kế thực thủ tục kiểm tra chi tiết kiểm tốn báo cáo tài Mặc dù, cơng ty xây dựng chƣơng trình kiểm toán chi tiết cho khoản mục báo cáo tài nhƣng đơi chƣơng trình lại khơng phù hợp với số đối tƣợng khách hàng đặc thù Vì vậy, KTV linh hoạt lập kế hoạch kiểm toán với hiểu biết khách hàng sở mẫu chung có sẵn Bên cạnh trƣởng nhóm kiểm tốn cần hƣớng dẫn, bảo trợ lý 121 kiểm toán, kiểm toán viên thiếu kinh nghiệm nhóm kiểm tốn cơng việc cần thực để thu thập đƣợc chứng phù hợp, có độ tin cậy cao, làm giảm rủi ro kiểm toán khách hàng cụ thể Các chứng bên ln có mức độ tin cậy cao kiểm tốn báo cáo tài q trình gửi thƣ xác nhận cần đƣợc tăng cƣờng kiểm soát để đảm bảo chứng kiểm toán đƣợc thu thập có tính thuyết phục cao việc đƣa ý kiến kiểm toán Việc xác nhận nên đƣợc thực với số phát sinh lớn số phát sinh bất thƣờng, khơng có đủ tài liệu chứng từ đính kèm… với số dƣ lớn mức độ rủi ro cao ảnh hƣởng trọng yếu đến số dƣ khoản mục khác báo cáo tài Trong nhiều kiểm tốn việc thu thập thƣ xác nhận thƣờng khơng kịp thời nguyên nhân giới hạn thời gian phát hành báo cáo kiểm toán cho đơn vị đƣợc kiểm tốn Giám đốc kiểm tốn hay trƣởng nhóm kiểm toán với khách hàng thỏa thuận thời gian phát hành báo cáo kiểm tốn nên khó trách khỏi việc không thu hồi kịp thời thƣ xác nhận Việc gây giảm tin cậy tới chứng kiểm toán thu thập đƣợc nhƣ kết luận kiểm tốn Bên cạnh đó, KTV đƣa vào giới hạn kiểm toán với việc không thu hồi kịp thƣ xác nhận để giảm rủi ro kiểm tốn cho cơng ty nhƣng làm tính xác khoản mục kiểm tốn bị ảnh hƣởng không nhỏ Để giải vấn đề này, trƣớc kiểm tốn thức bắt đầu, kiểm tốn viên cần có kế hoạch gửi thƣ xác nhận trƣớc số dƣ tài khoản điều giúp cho kỹ thuật gửi thƣ xác nhận đƣợc thực theo trình tự chung gửi thƣ xác nhận Ngồi KTV gửi thƣ xác nhận lần hai, không nhận đƣợc thƣ xác nhận kiểm tốn viên thực thủ tục kiểm toán bổ sung đầy đủ để thu thập chứng kiểm toán khoản mục tiến hành kiểm tốn thức dó nâng cao độ tin cậy 122 chứng kiểm toán thu đƣợc sử dụng phƣơng pháp gửi thƣ xác nhận Kiểm toán viên cần chủ động liên hệ với đơn vị khách hàng yêu cầu gửi danh sách thông tin, số dƣ khoản mục cần xác nhận bên ngồi để có kế hoạch gửi thƣ xác nhận trƣớc hai đến ba tuần trƣớc bắt đầu kiểm toán, điều giúp cho chứng có tính thuyết phục, độ xác cao, cắt giảm chi phí Trong trƣờng hợp cần thiết, Kiểm tốn viên liên hệ Ban Giám đốc, phịng tài kế tốn u cầu hỗ trợ từ phía cơng ty khách hàng việc gửi thu hồi thƣ xác nhận để công việc diễn thuận lợi Tăng cường sử dụng ý kiến chuyên gia Trên thực tế, với phát triển, thay đổi nhanh chóng mặt đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội, KTV đơi khơng thể cập nhật hết thay đổi nhiều lĩnh vực, ngành nghề khác Vì vậy, tham khảo ý kiến chuyên gia kênh hữu ích giúp đánh gia, kết luận kiểm toán xác đáng, tin cậy Công ty nên chủ động thiết lập mối quan hệ với chuyên gia lĩnh vực khác nhau, có liên kết với chuyên gia Đồng thời, COM.PT nên xây dựng thƣ viện điện tử nơi tập hợp câu hỏi giải đáp chuyên gia lĩnh vực có liên quan tới cơng tác kiểm tốn KTV dễ dàng lên kho tài liệu tra cứu, tìm hiểu để đƣợc giải đáp thắc mắc từ ý kiến chuyên gia đƣợc lƣu trữ Với vấn đề mới, công ty nên tập hợp lại gửi tới chuyên gia lĩnh vực lƣu lại thƣ viện 3.2.3 Trong giai đoạn kết thúc kiểm toán Việc lƣu trữ giấy tờ, hồ sơ kiểm tốn cơng ty cần đƣợc xếp lƣu trữ cách khoa học, tránh việc lƣu trữ cách lộn xộn làm thời gian ngƣời khác muốn tìm lại giấy tờ Cơng ty nên bố trí nhà kho phịng thƣ viện nhỏ chun lƣu trữ hồ sơ kiểm toán Các hồ sơ nên 123 đƣợc phân loại theo năm tài chính, phân theo nhóm ngành cụ thể xếp theo thứ tự anphabet Ngồi ra, cơng ty ứng dụng trang bị công nghệ thông tin, điều hộ trợ đắc lực cho kiểm tốn viên cơng ty kiểm toán lƣu trữ tài liệu cách hệ thống, khoa học, hiệu Các hồ sơ kiểm toán nên đƣợc quy ƣớc theo phƣơng thức chung ví dụ: Hồ sơ kiểm tốn cơng ty Cổ phần Thủy điện A năm 2017 ký hiệu 2017-TĐA hệ thống kho liệu thƣ viện COM.PT với đầy đủ thơng tin tên thành viên kiểm tốn, vị trí hồ sơ Nhƣ vậy, trƣờng hợp kiểm tốn viên cần tìm lại tài liệu kiểm tốn, KTV dễ dàng tra cứu vị trí lƣu trữ hồ sơ cần tìm giúp tiết kiệm thời gian, cơng sức, nâng cao hiệu chất lƣợng kiểm toán 3.2.4 Về đội ngũ nhân viên Quản trị nguồn nhân lực vấn đề đƣợc ƣu tiên hàng đầu cơng ty cơng ty kiểm nói chung COM.PT nói riêng Do đặc thù tính chất cơng việc, thay đổi nguồn nhân lực công ty kiểm toán giai đoạn trở thành vấn đề mà nhà quản lý quan tâm hàng đầu COMPT cần có biện pháp cụ thể tăng thêm số lƣợng nhân viên trợ lý kiểm toán kiểm toán viên giàu kinh nghiệm Do vậy, nhằm thu hút đƣợc nhiều nhân tài tránh tình trạng nhân thay đổi thƣờng xuyên, COM.PT cần tạo môi trƣờng làm việc thân thiện, tích cực, cơng bằng, minh bạch đề bạt khen thƣởng bên cạnh hoạt động, sách khuyến khích, chế độ lƣơng thƣởng cạnh tranh hấp dẫn nhằm tạo cho đội ngũ nhân viên thấy an tâm, gắn bó lâu dài với cơng ty Bên cạnh việc xây dựng văn hóa cơng sở đƣợc đặc biệt ý, mang lại thƣơng hiệu riêng cho công ty Cơng ty nên có khóa đào tạo kỹ giao tiếp, văn hóa ứng xử đặc biệt công sở… đồng thời may đồng phục, huy hiệu, sổ tay, lịch để bàn cho nhân viên Thƣờng xuyên tổ chức hoạt 124 động dã ngoại, teambuilding gắn kết tập thể vừa giúp thành viên, nhân viên công ty hiểu hơn, gắn kết vừa mang lại lợi ích tinh thần to lớn sau mùa kiểm tốn đầy áp lực Ngồi ra, để đánh giá đúng, cơng bằng, minh bạch chất lƣợng nguồn nhân lực, COM.PT cần tăng cƣờng đợt thi sát hạch với mục tiêu đánh giá lực trình độ cùa đội ngũ nhân kiểm tốn viên, đội ngũ kiểm tốn, có đánh giá năm Việc đánh giá thƣớc đo chuẩn cho chế độ đãi ngỗ, đồng thời bồi dƣỡng nâng cao kịp thời cho nhân viên chƣa đạt yêu cầu Bài đánh giá đƣợc xếp loại theo mức đánh giá: “Hoàn thành xuất sắc”, “Hoàn thành tốt”, “Hoàn thành nhƣng cịn hạn chế lực”, “Khơng hồn thành” Quy trình đánh giá thực theo hƣớng: với kiểm tốn viên, trợ lý kiểm tốn có năm liên tiếp “Khơng hồn thành” 02 năm có 01 năm “Hồn thành nhƣng cịn hạn chế lực” 01 năm “Khơng hồn thành” bị xem xét cho việc Trƣờng hợp kiểm tốn viên, trợ lý kiểm tốn có kết đánh giá “Khơng hồn thành” “Hồn thành nhƣng cịn hạn chế lực” 01 năm đƣợc tham gia lớp bồi dƣỡng nâng cao lực Việc đánh giá với tiêu chí rõ ràng giúp cho đội ngũ nhân viên COM.PT yên tâm phấn đấu nỗ lực đƣợc công ty ghi nhận, đồng thời động lực để kiểm toán viên, nhân viên kiểm tốn khơng ngừng hồn thiện lực chun mơn nhằm đáp ứng với thay đổi không ngừng kinh tế 3.2.5 Về ứng dụng công nghệ thông tin Về vấn đề áp dụng công nghệ thông tin q trình thực kiểm tốn, Cơng ty tự xây dựng mua Công ty nƣớc ngồi phần mềm kiểm tốn để hỗ trợ đắc lực cho kiểm toán viên tiến hành kiểm toán 125 3.3 Điều kiện thực 3.3.1 Về phía Nhà nƣớc quan chức Các quy định pháp lý, hệ thống chuẩn mực kế toán, kiểm toán nhƣ “kim nam” cho hoạt động cơng ty kiểm tốn Muốn nâng cao chất lƣợng hoạt động kiểm tốn cơng việc phải đổi mới, hồn thiện hệ thống văn pháp luật kế toán, kiểm tốn Xây dựng hồn thiện hành lang pháp lý cho hoạt động kiểm tốn vơ quan trọng cần thiết đặc biệt điều kiện hội nhập kinh tế giới, lĩnh vực kiểm toán Việt Nam Sự chồng chéo, sách thƣờng xuyên thay đổi, nhiều kẽ hở hệ thống văn pháp luật nƣớc ta gây trở ngại không nhỏ cho phát triển ngành nghề Do vậy, thời gian tới quan Nhà nƣớc Bộ ngành liên quan cần nhanh chóng hồn thiện sớm xây dựng văn pháp luật hƣớng dẫn tạo điểu kiện ổn định, phát triển nâng cao chất lƣợng hoạt động cho cơng ty kiểm tốn đồng thời cịn sở giải tranh chấp thƣơng mại xảy Hệ thống văn luật văn dƣới luật có liên quan đến hoạt động kiểm toán độc lập phải đƣợc ban hành cách đầy đủ, đồng bộ, hoàn thiện, hƣớng dẫn cụ thể để luật thực sát với thực tiễn Trên hết, quan chức cần tăng cƣờng hoạt động nâng cao chất lƣợng đội ngũ KTV đào tạo để gia tăng số lƣợng; khác biệt Chuẩn mực Kế toán Kiểm toán Việt Nam giới cần đƣợc rút ngắn, tạo sự, thống nhất, hài hòa nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp nƣớc nhƣ nhà đầu tƣ nƣớc Việt Nam; phát huy vai trò Hội kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA) việc thúc đẩy phát triển ngành kiểm toán độc lập nƣớc ta 126 3.3.2 Về phía Cơng ty TNHH Tƣ vấn Đầu tƣ, Tài chính, Kế tốn, Thuế Kiểm toán COM.PT Bên cạnh yếu tố khách quan để hồn thiện quy trình kiểm tốn cơng ty, yếu tố quan trọng thân cơng ty; để hồn thiện trƣớc tiên thân cơng ty phải tự hồn thiện Những yếu tố mà cơng ty cần phải hồn thiện điều kiện vật chất, nguồn nhân lực, quy trình kiểm tốn Về điều kiện vật chất KTV hoàn thành tốt công việc đƣợc trang bị điều kiện làm việc đầy đủ Do nhận thức đƣợc điều nên COM.PT quan tâm việc trang bị điều kiện vật chất tốt cho phòng nghiệp vụ nhằm phục vụ cho công việc Về đội ngũ nhân viên: Đảm bảo kiểm tốn thành cơng, hiệu đạt chất lƣợng nhƣ mong muốn đội ngũ nhân viên đảm bảo số lƣợng nhƣ chất lƣợng Về quy trình kiểm tốn Sự phát triển mạnh mẽ kinh tế với sách khuyến khách khởi nghiệp Chính phủ thời gian qua kéo theo phát triển mạnh mẽ công ty, lƣợng khách hàng đƣợc cơng ty cung cấp dịch vụ kiểm toán ngày tăng Mặc dù vậy, COM.PT phải đối mặt với cạnh tranh gay gắt thị trƣờng kiểm tốn, cơng ty cần trọng việc thu hút, quảng bá, hấp dẫn khánh hàng Bên cạnh việc quảng bá dịch vụ, COM.PT cần nâng cao chất lƣợng dịch vụ thân cần hồn thiện quy trình kiểm tốn Quy trình kiểm tốn cơng ty phải phù hợp với chuẩn mực kế toán, kiểm toán Việt Nam nhƣ chuẩn mực kế tốn, kiểm tốn, thơng lệ quốc tế hành 127 3.3.3 Về phía kiểm tốn viên cơng ty TNHH Tƣ vấn Đầu tƣ, Tài chính, Kế tốn, Thuế - Kiểm tốn COM.PT Nhân tố ảnh hƣởng trực tiếp đến kết cơng việc kiểm tốn KTV - ngƣời trực tiếp thực quy trình kiểm tốn báo cáo tài Thơng thƣờng, KTV linh hoạt, sáng tạo áp dụng vào cơng việc dựa tinh thần đạo quy trình kiểm tốn đƣợc xây dựng sẵn kết hợp với việc tuân thủ chuẩn mực kiểm toán Việt Nam hay quốc tế để đƣa kết luận kiểm tốn Bên cạnh để đảm bảo công việc đƣợc thực cách xuất sắc, đƣa kết luận xác đáng, đảm bảo chất lƣợng, ngồi việc tn thủ chuẩn mực kế tốn, kiểm toán hành, kiểm toán viên phải liên tục cập nhật, trau dồi kiến thức, nâng cao kinh nghiệm tu dƣỡng đạo đức nghề nghiệp 3.3.4 Về phía đơn vị khách hàng Khách thể kiểm tốn đơn vị đƣợc kiểm tốn hỗ trợ từ phía đơn vị khách hàng cần thiết muốn hồn thiện quy trình kiểm tốn Khách hàng cộng tác nhiệt tình, trung thực cung cấp tài liệu, thông tin cần thiết giúp công việc kiểm tốn hồn thành nhanh chóng, hiệu đạt chất lƣợng cao ngƣợc lại Để đƣa kết luận kiểm tốn có độ tin cậy cao, chất lƣợng tốt đông thời cắt giản, khối lƣợng, thời gian kiểm tốn cho kiểm tốn viên, phía khách hàng cần đáp ứng đƣợc yêu cầu sau: - Sổ sách, chứng từ kế toán cần ghi chép đầy đủ, lƣu giữ cẩn thận, khoa học, rõ ràng, chứng từ khơng tẩy, xóa, rách nát; - Cung cấp đầy đủ thông tin, tài liệu liên quan sẵn sang hợp tác, giải trình vƣớng mắc kiểm tốn viên từ giúp kiểm tốn viên thu thập chứng nhanh chóng phát sai sót nhằm giảm thiểu rủi ro kiểm toán - Để nâng cao hiệu kiểm tốn khách hàng nên hồn thành kế hoạch 128 kiểm toán trƣớc thời điểm kết thúc năm tài thơng thƣờng ngày 31/12 hàng năm để cơng ty kiểm tốn bố trí nhân sự, lập kế hoạch kiểm toán nhƣ tham gia kiểm kê vào cuối niên độ kế toán Đây chứng kiểm toán quan trọng để đƣa kết luận kiểm toán sau 3.3.5 Về phía tổ chức Hiệp hội nghề nghiệp Mặc dù có cạnh tranh gay gắt ngày cao cơng ty kiểm tốn ngày cao để phát triển thân công ty kiểm tốn nói chùng COM.PT nói riêng khơng thể không cần đến hợp tác công ty nghề Sự hỗ trợ, liên kết, hợp tác với giúp cơng ty kiểm tốn kinh doanh hiệu Trên hết, hợp tác có lợi tạo sức mạnh để tránh cạnh tranh công ty đối thủ ngành Cạnh tranh lành mạnh động lực thúc đẩy cơng ty kiểm tốn nói chung thân cơng ty COM.PT nói riêng tồn tại, phát triển xa để hội nhập toàn cầu 3.3.6 Về phía tổ chức đào tạo Cùng với phát triển kinh tế, xã hội, dịch vụ kế toán, kiểm toán phát triển mạnh mẽ, nhiên đội ngũ kiểm toán viên chƣa đáp ứng đƣợc số lƣợng nhƣ kinh nghiệm chuyên môn chƣa cao Để theo kịp kỹ thuật kiểm tốn tiên tiến hội nhập với giới vai trị tổ chức đào tạo vơ quan trọng, giúp cung cấp nhân lực có chất lƣợng cho ngành kiểm toán Để làm đƣợc điều này, tổ chức đào tạo phải kịp thời ứng dụng liên tục cập nhập thơng tin, sách, chuẩn mực mới, có phƣơng pháp đào tạo khoa học, hiệu cho sinh viên Thực tế, tổ chức đào tạo nhân lực ngành kiểm toán nƣớc ta nhiều Một số lƣợng đáng kể sinh viên chuyên ngành kế toán - kiểm toán trƣờng hàng năm Tuy nhiên chất lƣợng chƣa đáp ứng đủ nhu cầu 129 cơng ty kiểm tốn nhƣ chƣa theo kịp xu thế giới Vì thế, trƣờng cần phải tự hồn thiện quy trình, phƣơng pháp giảng dạy nhằm nâng cao chất lƣợng đào tạo cho sinh viên chuyên ngành kiểm tốn , liên tục tìm hiểu áp dụng phƣơng pháp dạy mới, cập nhật kịp thời thông tin cho sinh viên, tạo điều kiện cho sinh viên tiếp xúc với cơng việc thực tế, q trình học nhằm giúp sinh viên học đôi với hành, sớm định hình đƣợc cơng việc sau để có định hƣớng, kế hoạch cho việc học trƣờng lớp hay định liên quan đến nghề nghiệp sau trƣờng Hiện nay, nhiều đơn vị tổ chức, trƣờng học quan tâm tổ chức nhiều thi tìm hiểu lĩnh vực kế tốn kiểm tốn nhƣ thi “Chinh phục đỉnh cao nghề nghiệp Kế tốn – Kiểm tốn – Tài chính”, “Kiểm tốn viên tài năng” Các đơn vị đào tạo nên tạo điều kiện tổ chức nhiều thi giúp sinh viên tìm hiểu thêm ngành nghề KẾT LUẬN CHƢƠNG Trong chƣơng 3, Luận văn trình bày đƣợc u cẩu ngun tắc địi hỏi cần phải có để hồn thiện kiểm tốn báo cáo tài cơng Ty TNHH Tƣ vấn Đầu tƣ, Tài chính, Kế tốn, Thuế - Kiểm tốn COM.PT Đồng thời, luận văn nêu đƣợc số giải pháp để giải hạn chế trình bày chƣơng nhƣ điều kiện cần thiết để thực đƣợc giải pháp 130 KẾT LUẬN Trong thời gian công tác taị Công Ty TNHH Tƣ Vấn Đầu Tƣ, Tài Chính, Kế Tốn, Thuế - Kiểm Toán COM.PT cho tác giả tiếp cận với cơng tác kiểm tốn báo cáo tài chính, giúp tác giả đƣợc tiếp xúc thực tế kiến thức đƣợc học nhà trƣờng, từ có hiểu biết sâu sắc nghề kiểm toán Trên tồn nội dung luận văn quy trình kiểm tốn báo cáo tài mà tác giả thực Luận văn ngồi việc tìm hiểu lý luận chung quy trình kiểm tốn báo cáo tài nói chung cịn tìm hiểu thực tế quy trình kiểm tốn báo cáo tài Cơng Ty TNHH Tƣ Vấn Đầu Tƣ, Tài Chính, Kế Tốn, Thuế - Kiểm Tốn COM.PT nói riêng Qua đƣa nhận xét, kiến nghị làm hoàn thiện quy trình kiểm tốn báo cáo tài nâng cao chất lƣợng hoạt động kiểm tốn nói chung Cơng Ty TNHH Tƣ Vấn Đầu Tƣ, Tài Chính, Kế Tốn, Thuế - Kiểm Tốn COM.PT nói riêng Trong trình nghiên cứu, khả trình độ cịn có hạn nên luận văn khơng tránh khỏi thiếu sót, khiếm khuyết Tác giả mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp, dẫn, giúp đỡ thầy, cô giáo, nhà khoa học, nhà quản lý để nội dung Luận văn tác giả đƣợc hoàn thiện Qua tác giả xin đƣợc gửi lời cảm ơn đến Ban giám đốc, CBCNV Công ty giúp đỡ tác giả thời gian thực tập Công ty Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Cô giáo TS Phan Thị Anh Đào ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn tác giả hoàn thành luận văn 131 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Bộ Tài chính, Hệ thống chuẩn mực kế tốn Việt Nam, Nxb Tài chính, Hà Nội; Bộ Tài Chính, Hệ thống chuẩn mực kiểm tốn Việt Nam, Nxb Tài chính, Hà Nội; Bộ Tài Chính, Quyết định 200/2014/TT-BTC ngày 22 tháng 12 năm 2014; Đào Duy Kiên (2014), Hồn thiện kiểm tốn báo cáo tài cơng ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam thực hiện, Luận văn thạc sĩ, Hà Nội; TS Nguyễn Viết Lợi, ThS Đậu Ngọc Châu (2016), Lý thuyết kiểm tốn, NXB Tài Chính, Hà Nội; TS Lƣu Đức Tuyên, TS Phạm Tiến Hƣng(2016), Kiểm tốn thơng tin tài khác, NXB Tài chính, Hà Nội; Nguyễn Thị Vân (2012), Hoàn thiện kiểm tốn báo cáo tài cơng ty TNHH Kiểm toán định giá Thăng Long TDK, Luận văn thạc sĩ, Hà Nội PGS.TS Thịnh Văn Vinh, PGS.TS Giang Thị Xuyến (2015), Tổ chức q trình kiểm tốn báo cáo tài chính, NXB Tài Chính, Hà Nội; Hồ sơ kiểm tốn cơng ty Cổ phần Thủy điện A cơng Ty TNHH Tƣ vấn Đầu tƣ, Tài chính, Kế toán, Thuế - Kiểm toán COM.PT; 10.Webside: http://www.compt.com.vn;