HỌCVIỆNCHÍNHTRỊQUỐCGIAHỒCHÍMINH NGUYỄNTHANHTỊNH NÂNGCAOYĐỨCNGƢỜIBÁCSĨ Ở PHÂN ĐỘI QUÂN Y TRONG QUÂN ĐỘINHÂNDÂNVIỆTNAMHIỆNNAY LUẬNÁNTIẾNSĨTRIẾTHỌC HÀNỘI - 2015 HỌCVIỆNCHÍNHTRỊQUỐCGIAHỒCHÍMINH NGUYỄNTHANHTỊNH NÂNGCAOYĐỨCNGƢỜIBÁCSĨ Ở PHÂN ĐỘI QUÂN Y TRONG QUÂN ĐỘINHÂNDÂNVIỆTNAMHIỆNNAY un n n :Chủnghĩaduyvậtbiệnchứng vàchủnghĩaduyvậtlịchsử Mãso 62220302 LUẬNÁNTIẾNSĨTRIẾTHỌC nn o: PGS.TS.TRẦNSỸPHÁN HÀNỘI-2015 LỜICAMĐOAN Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứucủa riêng Các số liệu, kết nêu luận án làtrung thực, có nguồn gốc rõ ràng trích dẫn đầyđủtheoquyđịnh TÁCGIẢLUẬNÁN NCSNguyễnThanhTịnh MỤCLỤC MỞĐẦU Chƣơng1: 1.1 1.2 Chƣơng2: 2.1 2.2 Chƣơng3: 3.1 3.2 Chƣơng4: TỔNGQUANTÌNHHÌNHNGHIÊNCỨULIÊNQUANĐẾN ĐỀTÀILUẬN ÁN Nhữngcơngtrìnhkhoahọcbànvềyđứcvàyđứcngườithầy thuốcqnđội Nhữngcơngtrìnhkhoahọcbànvềthựctrạngvàgiảiphápcơ bảnnângcaoyđứcngườithầythuốcqnđộinóichung,bácsĩ ởphânđộiqnynóiriêng MỘTS Ố V Ấ N Đ Ề L Ý L U Ậ N C H U N G V Ề N Â N G C A O Y ĐỨCNGƢỜIBÁCSĨỞPHÂNĐỘIQNYTRONGQNĐỘINH ÂNDÂNVIỆTNAMHIỆNNAY Nângcaoyđứcvàvaitrịcủanóđốivớingườibácsĩởphân độiqn ytrong Qn độinhândân ViệtNam Đặcđiểmngườibác sĩởphânđộiquânytrongQuânđộinhân dânV i ệ t N a m h i ệ n n a y v n h ữ n g y ê u c ầ u c b ả n c ủ a v i ệ c nângcaoyđứcchohọ NÂNGCAOYĐỨCNGƢỜIBÁCSĨỞPHÂNĐỘIQUÂNYTRON GQ U Â N Đ Ộ I N H Â N D Â N V I Ệ T N A M H I Ệ N N A Y NHỮNGYẾUTỐTÁCĐỘNGVÀTHỰCTRẠNG Nhữngyếutốtácđộngđếnviệc nângcaoyđức ngườibác sĩở phânđội quân ytrong Quân đội nhân dânViệtNamhiệnnay Thựctrạngcủa việcnângcaoyđứcngườibácsĩởphânđội quânytrong Quânđội nhân dân Việt Namhiệnnay MỘT SỐ NHÓM GIẢI PHÁP CƠ BẢN NHẰM ĐẢM BẢOCHẤT LƢỢNG, HIỆU QUẢ CỦA VIỆC NÂNG CAO Y ĐỨCNGƢỜIBÁCSĨỞPHÂNĐỘIQUÂNYTRONGQUÂNĐỘI NHÂNDÂNVIỆTNAMHIỆNNAY Trang 5 14 24 24 47 66 66 78 106 4.1 Nângcaoh i ệ u h o t động gi áo d ụ c vàtự gi áodục yđức 106 củangười bácsĩ ởphân đội quân y 4.2 Xâydựngmôitrườngyđứctrongsạch,lànhmạnhvàđấutranh 122 chốngmọibiểuhiệntiêucựcvềyđứcởcácphânđộiquâny 4.3 Làmt ố t c ô n g t c c n b ộ v đ ả m b ả o đ i ề u k i ệ n v ậ t c h ấ t c ầ n 137 thiết cho việcnâng caoyđứcngườibácsĩởphânđộiquân y 149 KẾTLUẬN DANHM Ụ C C Á C C Ơ N G T R Ì N H N G H I Ê N C Ứ U C Ủ A T Á C GIẢĐÃ CƠNGBỐCĨLIÊN QUANĐẾNLUẬNÁN DANHMỤCTÀILIỆUTHAMKHẢO PHỤLỤC 151 152 161 DANHMỤCCÁCCHỮVIẾTTẮT Bácsĩ quân y : BSQY Cánbộquâny : CBQY Chủnghĩaxãhội : CNXH Chínhtrịquốcgia : CTQG Đạo đứccách mạng : ĐĐCM Nhàxuấtbản : Nxb Phân độiquân y : PĐQY Quânđộinhândân : QĐND Sĩquanquân y : SQQY Trang : Tr Xãhộichủnghĩa : XHCN MỞĐẦU Tínhcấpthiết củađềtàiluận án Sự nghiệp xây dựng QĐND (quân đội nhân dân) cách mạng, quy,tinhnhuệ,từngb c hiệnđ ại đ a n g đ ặ t r a nhữngy ê u c ầ u m i , đòi h ỏ i phải xâydựngđộingũcánbộqnđộinóichungvàđộingũbácsĩởPĐQY(phânđội qn y) nói riêngkhơng đủ số lượng mà phảic ó đ ủ p h ẩ m c h ấ t , lực chuyên môn cần thiết Để đạt mục tiêu trên, vấn đề nâng cao yđức cho đội ngũ bác sĩ PĐQY đóng vai trị quan trọng Bởi lẽ, có nângcao y đức tạo sở, tảng để tiếp tục bồi dưỡng củng cố trithức y đức, lĩnh lý tưởng nghề nghiệp cho họ Trên sở đó, góp phầnhình thành họ quan hệ y đức hành vi y đức đắn, tạo tảngvững chắcchosựpháttriển toàn diện ngườiCBQY(cánbộquâny) Bác sĩ PĐQY QĐND Việt Nam có mơi trường làm việc đặcthù - môi trường hoạt động quân trực tiếp tuyến sở quân đội.Học ó v a i t r ò q u a n t r ọ n g t r o n g c h ă m só c s ứ c k h ỏ e c h o c n b ộ , c h i ế n s ĩ v nhândântrênđịabànđơnvịđóngquân.Hơnnữa,trongchiếntranhhọlànhững bác sĩ - chiến sĩ, vừa cứu chữa thương bệnh binh, bảo đảm quân y chođơn vị; vừa trực tiếp tham giac h i ế n đ ấ u S o n g , đ ể t h ự c h i ệ n t ố t t r ọ n g t r c h mình, hoạt động thực tiễn họ phải đối mặt với nhiều khó khăn thửtháchnhưtínhchấtnghềnghiệpphứctạp;dịchbệnhvàơnhiễmmơitrườngcó nhiềudiễnbiếnbấtthường;nhiệmvụbảođảmqnyđểđápứngucầucủa chiến tranh đại ngày đòi hỏi cao hơn; điều kiện sinh hoạt cịnnhiều thiếu thốn, v.v Các vấn đề thách thức lớn đặt việcgiảiquyếtmâuthuẫngiữacốnghiếnvàhưởngthụ;giữalýtưởngnghề nghiệpvàhiệnthựccuộcsốngđangdiễnraởhọ.Dovậy,đểgiảiquyếtđúngđắnnhững mâu thuẫn việc nâng cao y đức người bác sĩ PĐQY naylàvấnđề mangtínhcấpbách Y đức khơng tự nhiên có được, phải trải qua q trình giáo dục, rènluyện bền bỉ mà thành Do nhận thức điều nên thời gian qua,các cấp ủy Đảng, hệ thốngchỉ huy thânmỗibác sĩở P Đ Q Y đ ã c ó nhiều cố gắng việc chăm lo bồi dưỡng, nâng cao y đức để góp phần pháttriểntoàndiệnphẩmchấtvànănglựccủa họ Tuy nhiên, bên cạnh kết đãđạtđược,việc nângcaoy đứccủangư ời bácsĩ PĐQYcòn bộcl ộnhữ ng hạn chế,bấtcậpnhưviệckếthợpgiữanộidung,hìnhthứcvàphươngphápnâng cao y đức cịn thiếu nhịp nhàng, đơi chưa thực phù hợp; xây dựngcácchuẩnmựcyđứcchongườibácsĩởPĐQYcịnchậmhoặc khơnghồnchỉnh; lãnh đạo, huy số đơn vị sở chưa quan tâm mức đếncông tác CBQY, việc bảo đảm điều kiện vật chất, tinh thần thiết yếuchohọ,v.v.Thêmvàođó,cùngvớisựtácđộngtiêucựccủamặttráikinhtếthị trường hội nhập quốc tế làm cho số bác sĩ PĐQY có biểu hiệncủa lối sống hội, thực dụng; thiếu ý thức trách nhiệm với người bệnh, vớiđơn vị; vi phạm quy định y đức; khơng n tâm cơng tác, nặng vềtoan tính cá nhân dẫn đến thoái thác nhiệm vụ, v.v Những biểu tiêu cựctrên, chậm đượckhắc phục sẽkhông làm xóimịn truyềnt h ố n g t ố t đẹp quân đội, ngành Quân y, làm phai mờ hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ”trongnhândân,gâybứcxúctrongdư luậnxã hội,màcịntrựcti ếp cản trởđến sựpháttriển nhâncách,nângcao yđức họ Tình hình đặt cần thiết phải nghiên cứu vấn đề“Nâng caoy đức người bác sĩ phân đội quân y Quân đội nhân dân Việt Nam hiệnnay”mộtcáchtoàn diệncả vềlý luậnvàthực tiễn Mụcđích,nhiệmvụnghiêncứu củaluận án Mụ đín n ứ u : Trên sở phân tích số vấn đề lý luận chung vềnângcaoyđứcngườibácsĩởPĐQYtrongQĐNDViệtNamhiệnnaycũngnhưthựctrạngcủ aviệcnângcaođó,chúngtơiđềxuấtmộtsốnhómgiảiphápcơbảnđảmbảochấtlượng,hiệuquảc ủaviệcnângcaoyđứcchođộingũcánbộnày ệm vụ n nứ u : Để đạt mục đích trên, luận án tập trung giảiquyết cácnhiệmvụcơ bảnsau: - Làmrõmộtsốvấnđềlýluậnchungvềnângcaoyđứcvàvaitrịcủanóđối với ngườibácsĩởPĐQYtrongQĐNDViệtNamhiệnnay - Phân tích yếu tố tác động đến việc nâng cao y đức thực trạngnâng cao yđứcngườibác sĩ ởPĐQYtrongQĐND Việt Namhiện - Đề xuất số nhóm giải pháp nhằm đảm bảo chất lượng, hiệuquả việc nâng cao y đức người bác sĩ PĐQY QĐND Việt Namhiệnnay Đốitƣợngvàphạmvinghiêncứucủaluậnán Đot ợnnnứ u : N â n g c a o y đứcngườibácsĩởPĐQY t r o n g QĐNDViệtNamhiệnnay P ạmv n nứ u : Hoạt động nâng cao y đức người bács ĩ P Đ Q Y quân đội ta xem xét từ năm 2007 trở lại Đó bác sĩđang cơng tác đại đội quân y, tiểu đoàn quân y tương đương trongtoànq u â n Đ ề t i k h ô n g n g h i ê n c ứ u đ ố i t ợ n g l b c s ĩ đ a n g c ô n g t c t i tuyếnbệnhviệntrongquânđội Cơsởlýluận,thựctiễnvàphƣơngphápnghiêncứucủaluậnán ơsở lý luận:Luận án thực sở quan điểm chủnghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm Đảng vềĐĐCM,đạođứcngười thầy thuốc cách mạng vận dụng vào nghiên cứuhoạtđộngnâng cao yđứcngườibácsĩ ởPĐQYtrong quân đội ta ơsở t ựt ễn:Tình hình y đức nâng cao y đức người bác sĩ ởPĐQY quân đội ta nay, thông qua số liệu thực tế đơn vị; sốliệu điều tra xã hội học tác giả; với thị, nghị quyết, chươngtrìnhhành động, báocáo tổngkếtcủaCụcQuâny vềxây độin g ũ CBQYnóichungvàđộingũbácsĩởP Đ Q Y nóiriêng dựng Pơ n p ápn n ứu:Tác giả luận ánsử d ụ n g p h n g p h p l u ậ n chủ nghĩa vật biện chứng chủ nghĩa vật lịch sử; kết hợp giữaphân tích tổng hợp; lịch sử lơgíc; từ trừu tượng đến cụ thể; hồi cứu;chuyên gia với phân tích kết khảo sát thực tế số đơn vị quânytrongquânđộitahiệnnayđểlàmsángtỏvấnđềnghiêncứu Nhữngđónggópmới luậnán - Góp phần làm rõ số vấn đề lý luận chung nâng cao y đức ngườibác sĩ PĐQY, đồng thời xác định yêu cầu việc nâng cao yđứcngườibácsĩởPĐQYtrongQĐNDViệt Namhiện - Trên sở phân tích yếu tố tác động thực trạng việc nângcaoyđứcngườibácsĩởPĐQYtrongQĐNDViệtNamhiệnnay,tácgiảluậnánđềxuấtmộtsốnhómgiảiphápcơ bảnnhằmđảmbảochấtlượng,hiệuquảcủaviệc nângcaoyđứcchođộingũcánbộnày Ýnghĩa lýluậnvàthựctiễn luậnán Ý nĩ l ý l u ậ n : Góp phần làm rõ hơnn h ữ n g v ấ n đ ề l ý l u ậ n c h u n g v ề nâng caoyđứcngười bác sĩởPĐQYtrongquânđộitahiệnnay Ýnĩ t ựt ễn:Kết quảnghiêncứucủaluậnánc ó thểgi úp cáccấpuỷ Đảng quân đội vận dụng vào trình nhận thức hoạt động giáodục, rèn luyện nhằm nâng cao y đức người bác sĩ PĐQY Đồng thời, cịnlà nguồn tài liệu tham khảo cho công tác giáo dục, đào tạo học viện, nhàtrườngquânytrong quânđộita hiệnnay Kếtcấucủa luậnán Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảov p h ụ l ụ c , nội dungcủaluậnángồm4 chương,09tiết Chƣơng1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨULIÊNQUANĐẾN ĐỀTÀILUẬNÁN 1.1 NHỮNGCƠNGTRÌNHKHOAHỌCBÀNVỀYĐỨCVÀYĐỨCNGƢỜITH ẦYTHUỐCQNĐỘI 1.1.1 Nhữngcơngtrìnhkhoahọctiêubiểubànvềyđức Vấnđềy đứcvà nângcaoy đứccho ngư ời t h ầy thuốcl vấnđềphứ c tạp Đến có nhiềucơngtrìnhkhoahọctrongvàngồinướcbànvềvấnđề Theo phạm vi nghiên cứu xác định, tác giả luận án tổng quanmột số cơng trìnhđượccoi làtiêubiểuvàliênquan trựctiếpđến đềtài Ởn c n g o i , m ộ t s ố c ô n g t r ì n h k h o a h ọ c đ ã n g h i ê n c ứ u v ấ n đ ề n y gócđộtiếpcậnkhác nhau.Cụthể là: Cáccơngtrình nghiêncứuvềnhữngnguntắccủađạođứcykhoa: Cuốn sách“A case - book of medical ethics”của tác giả Torrence F.Ackerman, Cason Strong [112] Cuốn sách nguyên tắc đạođức thực hành y học “cung cấp nhìn thực tế vấn đềtrọng tâm liên quan đến đạo đức y học lâm sàng” [112, tr.11 (preface)] Từviệc phân tích nhiều trường hợp cụ thể lâm sàng, tác giả tổng hợp,đánh giá tình đạo đức điển hình thường gặp người bác sĩtrongqtrìnhđiềutrị.Trêncơsởđó,giúpbácsĩđưaracácquyếtđịnh đạođứcđúngđắnđểđiềutrị trườnghợplâmsàngcụ thểtrong tươnglai Các sách:“Principles of health care ethics”của Raanan Gillon[110]; và“Ethics, principles of clinical medicine”của John Rees P., GwynWiliams D [108] khẳng định: Nghề Y từ lâu chấp thuận số nhữngtuyên bố đạo đức hình thành phát triểnchủ yếuvì lợi íchc ủ a người bệnh Là thành viên nghề này, người thầy thuốc phải nhận thứcđượctráchnhiệmtrướctiênvàtrênhếtcủamìnhđốivớib ệ n h nhân,xãhội,