Mục Lục Trang Danh mục từ viết tắt .4 Môc lơc b¶ng sè liƯu Lời mở đầu Chơng I: Những vấn đề chung thu nhập giáo dục I: Khái quát vÒ thu nhËp .9 Kh¸i niƯm Møc thu nhËp trung b×nh C¬ cÊu thu nhËp .11 3.1 Theo đối tợng có thu nhập .11 3.2 Theo nguån thu từ hoạt động 11 3.2.1 Thu từ hoạt động sản xuất nông nghiệp 12 3.2.2 Thu tõ tiỊn l¬ng tiỊn c«ng .12 3.2.3 Thu nhập từ hoạt động phi nông nghiệp 12 3.2.4 Thu tõ hu trÝ, trỵ cÊp vµ häc bỉng 12 3.2.5.Thu nhËp kh¸c 13 II Kh¸i qu¸t vỊ gi¸o dơc .13 Kh¸i niÖm 13 Hệ thống tiêu giáo dục đào tạo .13 2.1 Trêng häc 13 2.1.1 Theo ngµnh häc 13 2.1.2 Theo loại hình tổ chức 15 2.2 Líp häc 15 2.3 Phßng häc 15 2.4 Chỗ ngồi 15 2.5 Giáo viên .16 2.6 Häc sinh 16 2.6.1 Sè lỵng häc sinh: .17 2.6.2 Số ngời học vạn dân .17 2.6.3 Tû lƯ biÕt ch÷ cđa dân 10 tuổi 17 2.6.4 Tû lƯ ®i häc .17 2.6.5 Kết đào tạo khối giáo dục chuyên nghiệp 18 III Mối quan hệ thu nhập giáo dục 19 Vai trß cđa thu nhập giáo dục .19 1.1 Vai trß cđa thu nhËp 19 1.2 Vai trò giáo dục - đào tạo .20 Mèi quan hƯ gi÷a thu nhập giáo dục 25 2.1 Giáo dục tác động đến thu nhập 25 2.2 Thu nhËp t¸c ®éng ®Õn gi¸o dơc 27 Chơng II: thực trạng thu nhập giáo dục Việt nam .30 I Sự cần thiết phải nâng cao thu nhập dân c nâng cao giáo dôc 30 N©ng cao thu nhËp d©n c 30 Nâng cao giáo dục 33 II Thực trạng thu nhập giáo dục Việt nam .34 Thùc tr¹ng thu nhËp 34 1.1 Ph©n bè thu nhËp 35 1.1.1 VÒ thu nhËp cđa d©n c 35 1.1.2 Chi tiêu dân c 36 1.1.3 Chªnh lƯch thu nhập phân hoá giàu nghèo dân c .37 1.2 Xoá đói giảm nghèo 38 Thực trạng giáo dôc 40 2.1 Thµnh tùu 40 2.2 YÕu kÐm 46 2.3 Chiến lợc phát triển giáo dục - đào tạo thời kỳ công nghiệp hoá, đại hoá 48 So sánh thu nhập giáo dục Việt Nam với mét sè níc trªn thÕ giíi 49 Chơng III: Vận dụng phơng pháp hồi quy tơng quan phân tích ảnh hởng nhân tố giáo dục tới thay đổi thu nhập dân c thời kỳ 1997-1998 53 I Lý ln vỊ ph¬ng pháp hồi quy tơng quan .53 Phơng pháp hồi quy tơng quan 53 1.1 Håi quy tơng quan đơn .54 1.1.1 Liên hệ tơng quan tuyến tính hai tiêu thức số lợng 54 1.1.2 Liªn hệ tơng quan phi tuyến tính hai tiêu thức sè lỵng 56 1.2 Håi quy tuyÕn tÝnh béi 58 2 ý nghĩa phơng pháp hồi quy tơng quan phân tích yếu tố giáo dục ảnh hởng tíi thu nhËp d©n c 62 II Đặc điểm nguồn số liệu dùng nghiên cứu 63 Mục đích cc ®iỊu tra 63 MÉu ®iỊu tra 64 Các đặc điểm số liệu 64 C¸c chó ý sư dơng bé sè liƯu cc ®iỊu tra møc sống dân c .65 Giới thiệu biến dïng nghiªn cøu 65 Nhập liệu vào máy 67 III Phân tích mô h×nh 68 Mô hình thu nhập tiền lơng, tiền c«ng .68 M« hình hồi quy thu nhập từ hoạt động nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản 76 Mô hình thu nhập từ hoạt động phi nông nghiệp .81 IV Những nhận xét từ mô hình số kiến nghị 84 Những nhận xét từ mô hình .84 KiÕn nghÞ 85 KÕt luËn 90 Tµi liƯu tham kh¶o 91 Danh mơc c¸c tõ viÕt tắt CPI: Chỉ số giá tiêu dùng TNI: Thu nhập lần đầu NDI: Thu nhập quốc dân sử dụng PPP: Sức mua tơng đơng CNH-HĐH: Công nghiệp hoá-hiện đại hoá OECD: C¸c níc ph¸t triĨn LDC: C¸c níc kÐm ph¸t triĨn HDI: ChØ sè ph¸t triĨn ngêi TNTL: Thu nhập từ tiền lơng, tiền công TNNN: Thu nhập từ hoạt động nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản TNPNN: Thu nhập từ hoạt động phi nông nghiệp KDH: Không häc DTH: Díi tiĨu häc TH: TiĨu häc THCS: Trung học sở PTTH: Phổ thông trung học CNKT: Công nhân kỹ thuật CDDH: Cao đẳng đại học GT: Giới tÝnh Mơc lơc b¶ng sè liƯu B¶ng 1: Thu nhËp theo giá hành bình quân ngời năm phân theo vùng kinh tế khu vực thành thị n«ng th«n ë ViƯt Nam 10 Bảng 2: Trình độ học vấn ngời nghèo 22 Bảng 3: Lơng khởi điểm theo trình độ học vấn Nhật Bản 26 Bảng 4: Mức chi cho giáo dục ngân sách 28 Bảng 5: Thu nhập bình quân ngời tháng cđa theo vïng 35 B¶ng 6: Chi đời sống bình quân ngời tháng hộ theo vùng 36 Bảng 7: Thu nhập bình quân ngêi th¸ng cđa 10% sè thu nhËp cao nhÊt so víi 10% sè thu nhËp thÊp năm 2001 37 Bảng 8: Quy m« häc sinh 41 Bảng 9: Tỷ lệ học ngời kinh dân tộc khác .42 B¶ng 10: Tû lƯ nhËp häc theo giíi thêi kú 1993-2002 43 B¶ng 11: Số sinh viên đại học cao đẳng 43 B¶ng 12: KÕt qu¶ thi tèt nghiÖp 44 Bảng 13: GDP bình quân đầu ngời 50 B¶ng 14: ChØ sè ph¸t triĨn ngêi cđa ViƯt Nam .51 Bảng 15: Các số tuổi thọ tỷ lệ ngời lớn biết chữ 51 Bảng 16: Số sinh viên bình quân 10 vạn dân số nớc khu vực ASEAN 52 B¶ng 17: B»ng cÊp cao nhÊt cđa chđ 67 B¶ng 18: Kết hệ số hồi quy mô hình thu nhập tiền lơng, tiền công 70 Bảng 19: Kết hệ số xác định mô hình thu nhập tiền lơng, tiền công 70 Bảng 20: Kết kiểm định phù hợp mô hình thu nhập tiền lơng, tiền c«ng .72 Bảng 21: Bảng phân tổ nhiều chiều tiền lơng, tiền công cấp .74 Bảng 22: Kết kiểm định phụ thuéc 72 B¶ng 23: Kết hệ số hồi quy mô hình thu nhập nông nghiệp 77 Bảng 24: Kết hệ số xác định mô hình thu nhập nông nghiệp .79 Bảng 25: Kết hệ số hồi quy mô hình thu nhập phi nông nghiệp 81 Bảng 26: Kết hệ số xác định mô hình thu nhập phi nông nghiệp 83 Đồ thị 1: Đồ thị phản ánh thu nhập cá nhân kỳ vọng số năm học 27 Đồ thị 2: Biểu đồ tiền lơng số năm học 73 Lời mở đầu Mọi quốc gia muốn có phát triển kinh tế cao ổn định, mức sống dân c, thu nhập dân c không ngừng tăng lên Để đạt đợc điều mong muốn cần phải tìm hiểu vận động tợng kinh tế - xà hội liên quan đến phát triển kinh tế, thay đổi mức sống dân c, thu nhập dân c có việc nghiên cứu yếu tố tác động lên thay đổi ®Ĩ tõ ®ã ®a c¸c chÝnh s¸ch, biƯn ph¸p phù hợp tác động lên để đạt đợc điều mong muốn Thu nhập dân c tiêu quan trọng phản ánh phát triển kinh tế, thay đổi mức sống dân c tiêu ®Ĩ tÝnh chØ sè ph¸t triĨn ngêi ®ã việc nghiên cứu thay đổi thu nhập dân c cần thiết Có nhiều yếu tố tác động lên làm thay đổi thu nhập nh: giáo dục, việc làm, chất lợng lao động, giáo dục nhân tố quan trọng làm thay đổi thu nhập Giáo dục không làm tăng trình độ dân trí mà làm tăng thu nhập dân c Với lý trên, việc nghiên cứu nhân tố giáo dục tác động lên thu nhập có ý nghĩa to lớn, giúp Nhà nớc thấy rõ yếu tố giáo dục tác động tích cực làm thay ®ỉi møc sèng d©n c ®Ĩ t ®ã ®Ị sách hợp lý nhằm phát triển giáo dục, nâng cao thu nhập dân c điều kiện ®Ĩ ph¸t triĨn kinh tÕ ë níc ta møc sèng dân thấp, thu nhập dân c cha cao chênh lệch lớn vùng giai đoạn viêc đầu t chủ yếu diễn vùng có lợi địa lý tiềm lực kinh tế việc chênh lệch thu nhập dân c vùng ngày tăng Vì đề tài tác giả nghiên cứu để thấy rõ tác động nhân tố giáo dục tới thay đổi thu nhập dân c đề tài tác giả nghiên cứu vấn đề: - Hệ thống tiêu thu nhập giáo dục đào tạo - Xây dựng mô hình cụ thể mô tả quan hệ thu nhập giáo dục phơng pháp thống kê nh phân tích hồi quy tơng quan nhiều nhân tố, tính toán tác động ảnh hởng nhân tố giáo dục tới thu nhập - Phân tích mô hình, đề xuất kiến nghị giải pháp thiết thực nhằm phát triển giáo dục, nâng cao thu nhập dân c Việc nâng cao thu nhập tất yếu để nâng cao mức sống dân c mục tiêu sách kinh tế sách xà hội Vì với cố gắng tìm tòi nghiên cứu tác giả xin đợc trình bầy đề tài: Nghiên cứu thống kê ảnh hởng nhân tố giáo dục tới thay đổi thu nhập dân c Bài viết gồm: Chơng I : Những vấn đề chung thu nhập giáo dục Chơng II :Thực trạng thu nhập giáo dục Việt Nam Chơng III: Vận dụng phơng pháp hồi quy tơng quan phân tích ảnh hởng nhân tố giáo dục tới thay đổi thu nhập dân c thời kỳ 1997-1998 Chơng I: Những vấn đề chung thu nhập giáo dục I: Khái quát thu nhập Khái niệm - Thu nhập lần đầu (TNI) gồm thu nhập từ hoạt động sản xuất kinh doanh thu nhập từ nhân tố sản xuất - Tổng thu nhập dân c (toàn xà hội nhóm xà hội) toàn khoản thu tiền dân c giá trị khoản thu vật kết lao động họ mang lại, cộng với khoản thu nhập nhận đợc thù lao lao động (thu nhập nhân tố sản xuất thu nhập chuyển nhợng) khoảng thời gian định Tổng thu nhập = TNI + Thu nhập nhận đợc từ phân phối lại cần phân biệt hai loại thu nhập: + Thu nhập cuối (danh nghĩa) phần thu nhập lại sau đà trừ khoản chuyển nhợng (chuyển nhợng bắt buộc tự nguyện) Thu nhập ci cïng = Tỉng thu nhËp – Chun nhỵng Hay: Thu nhËp ci cïng = TNI + Chªnh lƯch chun nhợng hành +Thu nhập thực tế : thu nhËp ci cïng cã tÝnh ®Õn sù thay ®ỉi cđa giá cả: Thu nhập thực tế = Thu nhập cuối Chỉ số giá tiêu dùng kỳ (CPI) Møc thu nhËp trung b×nh Sau tÝnh tỉng møc thu nhập dân c, tiến hành so sánh với dân số trung bình để thấy đợc mức thu nhập bình quân đầu ngời Mức thu nhập bình quân đầu ngời phản ánh mức thu nhập đại biểu chung vùng, địa phơng, nớc thời kỳ định Tổng thu nhập dân c Thu nhập bình quân đầu ngời = Dân số trung bình Thu nhập bình quân đầu ngời đợc tính theo thu nhËp cuèi cïng vµ thu nhËp thùc tÕ Ngoµi ngời ta tính thu nhập bình quân hộ thu nhập bình quân lao động Để so sánh bình đẳng phân phối thu nhập, tính thu nhập bình quân theo : - Theo vïng kinh tÕ - Theo ngµnh sản xuất - Theo thành phần kinh tế - Theo trình độ văn hoá - Theo tập đoàn xà hội Bảng Thu nhập theo giá hành bình quân ngời năm phân theo vùng kinh tế khu vực thành thị nông thôn Việt Nam: Đơn vị: 1000 VNĐ Vùng kinh tế Chung Thành thị N«ng th«n Chung 3389 9011 2463 2155 3912 2115 3264 7694 2203 2325 5658 2082 2723 6258 2280 2796 2796 7423 10830 3699 3040 9282 2855 (Nguồn: Kết Điều tra mức sống dân c năm 1998, NXB Thống Kê, XB năm 2000, trang 308) C¬ cÊu thu nhËp C¬ cÊu thu nhËp lµ tû träng tõng ngn thu tỉng thu nhập dân c Cơ cấu thu nhập tiêu quan trọng phản ánh khả bảo đảm đời sống dân c Thông qua tiêu cấu thu nhập biết đợc nguồn thu nguồn thu chính, chủ yếu ngời dân biết đợc xu hớng cách chuyển đổi làm ăn Nhìn chung thu nhập dân c đợc nghiên cứu theo tiêu thức sau: 3.1 Theo đối tợng có thu nhập Đối với công nhân viên chức: - Lơng bảo hiểm xà hội - Trợ cấp xà hội - Hoạt động kinh tế gia đình - LÃi suất tiết kiệm, kỳ phiếu - Quà biếu, quà tặng - Các nguồn thu khác Đối với nông dân : - Thu từ kinh tế gia đình (nhận khoán) -Trợ cấp xà hội - Kinh tế phụ gia đình (cho thuê trâu bò, làm thuê, cho thuê tài sản, ) - LÃi suất tiết kiệm, kỳ phiếu - Quà biếu, quà tặng - Các nguồn thu khác 3.2 Theo nguồn thu từ hoạt động - Thu từ hoạt động sản xuất nông nghiệp - Thu từ hoạt động phi nông nghiệp - T hu từ tiền lơng tiền công - Thu nhập khác 3.2.1 Thu từ hoạt động sản xuất nông nghiệp Thu hoạt động nông nghiệp bao gồm thu trồng trọt, chăn nuôi gia súc, gia cầm, nuôi trồng thuỷ sản hoạt động có liên quan đến nông nghiệp nh chế biến sản phẩm gia đình sản xuất ra, thu cho thuê máy móc thiết bị dùng sản xuất nông nghiệp hộ, cho thuê đất canh tác.Thu bán đất nông nghiệp không đợc tính vào thu nhập hộ Trong hoạt động trồng trọt, công nghiệp khác lâu năm khác sản lợng giá trị sản lợng thu hoạch lấy số lợng bán làm giá trị sản lợng Trong chi phí hoạt động nông nghiệp đợc tính từ chi phí thờng xuyên, chi làm đất lâu năm khoản chi trả đất đai đợc phân bổ theo số năm sử dụng Tính thu nhập chăn nuôi gia súc gia cầm nuôi trồng thuỷ sản phức tạp Do chu kỳ thu hoạch không rõ ràng, sản phẩm dở dang cha bán, cha đợc tính vào thu nhập.Do thu nhập đợc tính đơn giản cách lấy thu trừ chi phÝ thùc tÕ 12 th¸ng Thu bao gåm bán hộ tự tiêu dùng Thu nhập phần chênh lệch thu chi phí cho hoạt động sản xuất nông nghiệp trừ phần h hại sau thu hoạch sản xuất nông nghiệp 3.2.2 Thu từ tiền lơng tiền công Thu nhập từ tiền lơng, tiền công bao gồm thu nhập từ công việc công việc phụ làm năm Thành phần thu nhập công việc bao gồm tiền mặt trị giá vật nhận đợc khoản: tiền lơng, tiền công, thu lơng nh loại tiền thởng, tiền ăn tra, loại phụ cấp, bảo hộ lao động, có liên quan đến công việc 3.2.3 Thu nhập từ hoạt động phi nông nghiệp Thu nhập từ hoạt động đợc tính trực tiếp từ thu nhập cộng phần hộ gia đình tự tiêu dùng dựa trªn thêi gian kinh doanh cđa 3.2.4 Thu tõ hu trí, trợ cấp học bổng Bao gồm thu từ quỹ bảo hiểm xà hội nh trợ cấp hu trÝ, mÊt søc, c¸c