Hội nghị của liên hiệp quốc về thương mại và phát triển

Khái quát về tổ chức UNCTAD

Nghị quyết 1995 (XIX) của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc về việc thành lập UNCTAD

UNCTAD, hay Hội nghị của Liên Hiệp Quốc về thương mại và phát triển, được thành lập vào ngày 30/12/1964 theo Nghị quyết 1995 (XIX) của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc Tổ chức này có mục tiêu thúc đẩy sự hội nhập và phát triển cho các nước thành viên, đặc biệt là các nước đang phát triển UNCTAD còn tập trung vào việc đảm bảo sự hài hòa trong các lĩnh vực thương mại, vận tải, viện trợ, tài chính và kỹ thuật giữa các nước thành viên.

UNCTAD có nhiệm vụ tổ chức hội nghị nhằm giải quyết tranh chấp thương mại giữa các quốc gia và định hướng phát triển chính sách Tổ chức này đặc biệt chú trọng vào việc đảm bảo sự tương tác hài hòa giữa các chính sách trong nước và hỗ trợ quốc tế, nhằm thúc đẩy phát triển bền vững cho các quốc gia và cộng đồng quốc tế.

Hiện nay, với 193 các nước thành viên, UNCTAD là Tổ chức kinh tế thương mại Quốc tế lớn nhất trực thuộc Hệ thống Liên Hiệp Quốc.[1][5]

1.2 Nghị quyết 1995 (XIX) của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc về việc thành lập UNCTAD

UNCTAD được thành lập theo Nghị quyết 1995 (XIX) của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, nhằm đáp ứng những lý do cần thiết cho sự ra đời của tổ chức này Nghị quyết bao gồm hai phần: phần đầu nêu rõ lý do thành lập UNCTAD, trong khi phần hai quyết định về việc thành lập tổ chức và quy định 32 điều khoản liên quan đến cơ cấu tổ chức, quản lý, hoạt động và chức năng của UNCTAD.

Đại hội đồng đã nhấn mạnh sự cần thiết thành lập Hội nghị Liên Hiệp Quốc về thương mại và phát triển (UNCTAD) nhằm thúc đẩy thương mại quốc tế, đặc biệt cho các nước đang phát triển Việc phát triển thương mại được coi là ưu tiên hàng đầu để nâng cao mức sống và thúc đẩy kinh tế UNCTAD sẽ tạo cơ hội cho các quốc gia xem xét mối liên hệ giữa thương mại và phát triển kinh tế, giúp họ tận dụng hiệu quả các thỏa thuận và điều khoản tham gia.

Hội nghị của Liên Hiệp Quốc về thương mại và phát triển (UNCTAD) được thành lập theo quyết định trong phần một, hoạt động như một cơ quan thuộc Liên Hiệp Quốc trong lĩnh vực kinh tế Phần hai của tài liệu bao gồm 32 điều khoản quy định chi tiết về cơ cấu tổ chức, quản lý, hoạt động và chức năng của UNCTAD.

Bảng 1: Tóm tắt các điều khoản của Nghị quyết 1995 (XIX)[2] Điều Nội dung Điều 1 Thành viên của UNCTAD là các quốc gia thành viên của Liên

Hội nghị của Liên Hợp Quốc hoặc các cơ quan chuyên môn, bao gồm cả Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế, sẽ được tổ chức không quá ba năm một lần Đại hội đồng có trách nhiệm chỉ định ngày và địa điểm họp của hội nghị dựa trên ý kiến từ hội nghị hoặc ủy ban về thương mại và phát triển UNCTAD có bảy chức năng chính được quy định từ Điều 3 đến Điều 23.

Ủy ban thương mại và phát triển được quy định từ điều 4 đến điều 13, với cơ cấu gồm 55 thành viên đại diện cho các quốc gia thành viên, được bầu định kỳ tại các kỳ họp Trong các kỳ họp, Ủy ban có thể mời các thành viên của hội nghị, cơ quan liên chính phủ và tổ chức phi chính phủ để thảo luận về các vấn đề liên quan Từ điều 14 đến điều 23, Ủy ban thực hiện các chức năng theo thẩm quyền của Hội nghị, triển khai quyết định khi Hội nghị không họp, chuẩn bị cho các cuộc họp tiếp theo, liên kết với các Ủy ban kinh tế khu vực của Liên Hiệp Quốc và các cơ quan liên chính phủ khác, đồng thời báo cáo hoạt động hàng năm và thành lập các cơ quan trợ giúp để hoàn thành hiệu quả nhiệm vụ của mình.

Trong các kỳ họp của UNCTAD, cách thức bỏ phiếu và thông qua các nghị quyết, quyết định được quy định rõ ràng Mỗi thành viên tham dự hội nghị sẽ nhận một phiếu bầu Các quyết định liên quan đến những vấn đề cơ bản chỉ được thông qua khi có ít nhất hai phần ba đại diện có mặt bỏ phiếu đồng ý, trong khi các quyết định về vấn đề thủ tục chỉ cần đa số phiếu bầu để được thông qua Ngoài ra, Điều 25 quy định về các thủ tục hòa giải khi xảy ra tranh chấp giữa các thành viên, đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong quá trình ra quyết định.

Ban thư ký được thành lập theo khoản 101 của Hiến chương, đứng đầu là Tổng thư ký của Hội nghị, do Tổng thư ký Liên hợp quốc và Đại hội đồng chỉ định Ban thư ký này hoạt động với sự phối hợp và hợp tác chặt chẽ với Phòng các vấn đề kinh tế xã hội cùng các cơ quan khác.

Các chi phí cho Hội nghị, các cơ quan trực thuộc, văn phòng và chi phí phát sinh khác sẽ được tài trợ từ ngân sách thường xuyên của Liên Hiệp Quốc Những vấn đề phù hợp với cách thực hiện của Liên Hiệp Quốc sẽ được đánh giá bởi các thành phần không phải là thành viên tham dự Hội nghị.

Quy định về tổ chức trong tương lai sẽ được xem xét và cải tiến tại Hội nghị Các thành viên sẽ thảo luận các vấn đề liên quan đến thương mại và phát triển kinh tế để đưa ra quyết định cuối cùng Đại hội đồng sẽ trình bày ý kiến và nhận sự chấp thuận từ Hội nghị trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi nào đối với các điều khoản cơ bản trong cam kết hiện tại.

Việc thành lập Hội nghị của Liên Hiệp Quốc về thương mại và phát triển (UNCTAD) là rất cần thiết trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hiện nay.

Thương mại quốc tế là một nhân tố cần thiết để kích thích kinh tế thế giới phát triển.

UNCTAD sẽ góp phần nâng cao mức sống và phát triển kinh tế cho các quốc gia đang phát triển hoặc kém phát triển Tổ chức này tạo ra những điều kiện và cơ hội thuận lợi, giúp các nước thiết lập mối quan hệ chặt chẽ hơn trong thương mại quốc tế.

Vai trò chính và chức năng của tổ chức UNCTAD

UNCTAD được hoạt động dưới sự ủy thác của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc với ba vai trò chính như sau:[16]

UNCTAD là diễn đàn quan trọng cho các Đại diện Chính phủ quốc gia thảo luận về thương mại hàng hóa quốc tế, chính sách vĩ mô và tài chính Tại đây, các đại diện có cơ hội trao đổi và chia sẻ kinh nghiệm, từ đó xây dựng sự đồng thuận và hợp tác giữa các quốc gia thành viên với sự hỗ trợ từ các chuyên gia của tổ chức.

UNCTAD và Tổ chức Thương mại Quốc tế (WTO) đã hợp tác chặt chẽ để nâng cao hiệu quả của hệ thống thương mại đa phương Vào tháng 4/2003, hai tổ chức đã ký Biên bản ghi nhớ về việc hợp tác và tư vấn, nhằm hỗ trợ kỹ thuật lẫn nhau và nghiên cứu các vấn đề quan trọng cho thương mại quốc tế Sự tương tác thường xuyên giữa UNCTAD và WTO được thể hiện qua các Hội nghị liên chính phủ, nơi đại diện của cả hai tổ chức cùng tham dự.

UNCTAD cam kết thực hiện nghiên cứu và phân tích chính sách, đồng thời cung cấp dữ liệu hỗ trợ cho các cuộc tranh luận giữa các Đại diện Chính phủ và chuyên gia Tổ chức này duy trì mối liên hệ chặt chẽ với Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC), nhằm thúc đẩy hợp tác và phát triển thương mại toàn cầu.

ITC hoạt động nhờ sự đồng tài trợ và hỗ trợ từ UNCTAD và WTO, nhằm giúp các doanh nghiệp toàn cầu định hướng trong lĩnh vực phát triển thương mại quốc tế, đặc biệt là thương mại Trong khi UNCTAD tập trung vào hỗ trợ kỹ thuật cho Chính phủ các nước thành viên, ITC lại chú trọng vào việc hỗ trợ các doanh nghiệp ở các nước đang phát triển Cả UNCTAD và WTO đều tham gia vào Tập đoàn Tư vấn giám sát công việc của ITC, và UNCTAD cũng cung cấp một số hỗ trợ kỹ thuật riêng cho ITC.

UNCTAD cung cấp hỗ trợ kỹ thuật phù hợp với nhu cầu cụ thể của các quốc gia đang phát triển, đặc biệt chú trọng đến các nước kém phát triển và các nền kinh tế chuyển đổi Khi cần thiết, tổ chức này phối hợp với các tổ chức khác và các quốc gia tài trợ để đảm bảo việc cung cấp hỗ trợ kỹ thuật hiệu quả.

UNCTAD đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối và thiết lập quan hệ thương mại quốc tế, hợp tác với nhiều tổ chức trong và ngoài Liên Hiệp Quốc Mục tiêu của UNCTAD là đảm bảo sự phát triển thương mại của các nước thành viên gắn liền với sự tăng trưởng toàn cầu.

UNCTAD đóng vai trò quan trọng trong việc đề ra chính sách thương mại và các biện pháp thực hiện nhằm hỗ trợ sự phát triển kinh tế của các quốc gia thành viên, đặc biệt là các nước đang phát triển và kém phát triển Tổ chức này tập hợp mọi nỗ lực từ các quốc gia để thúc đẩy thương mại quốc tế, đảm bảo sự phát triển toàn diện dựa trên nguyên tắc đôi bên cùng có lợi.

Tổ chức UNCTAD giữ vai trò quan trọng trong hệ thống Liên Hiệp Quốc về hợp tác quốc tế, hoạt động đa dạng với ba nhiệm vụ chính: xây dựng sự đồng thuận giữa các thành viên thông qua Liên Chính Phủ, thực hiện nghiên cứu và phân tích thực tiễn, và phát triển năng lực cho các thành viên thông qua hợp tác kỹ thuật.

Các nhiệm vụ của UNCTAD đã được hình thành và cập nhật qua nhiều năm, chủ yếu thông qua các thỏa thuận tại hội nghị UNCTAD VIII (1992) và UNCTAD IX (1996) Nghị quyết 1995 (XIX) của Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc đã nhấn mạnh nhiệm vụ chính của UNCTAD, bao gồm việc thúc đẩy thương mại quốc tế, xây dựng các nguyên tắc và chính sách thương mại quốc tế, cũng như giải quyết các vấn đề phát triển kinh tế liên quan UNCTAD cũng tiến hành các hành động đàm phán và thông qua các công cụ pháp lý đa phương trong lĩnh vực thương mại.

UNCTAD thực hiện nhiệm vụ của mình thông qua các chính sách nhằm thúc đẩy thương mại quốc tế và phối hợp chính sách thương mại giữa các quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển và các quốc gia có nền kinh tế kém phát triển như các nước ở Châu Phi và các quốc gia nhỏ thuộc các hòn đảo nhỏ Chính sách ưu đãi cho các thành viên không giống nhau, với sự hỗ trợ đặc biệt cho những quốc gia này Ngày 28/4/2011, UNCTAD đã tham gia tích cực vào Hội nghị lần thứ tư của Liên Hiệp Quốc về các nước kém phát triển nhất (LDCs), thể hiện vai trò và nghĩa vụ của mình trong việc thúc đẩy thương mại phát triển ở các quốc gia này.

UNCTAD đề xuất các chính sách cụ thể cho từng quốc gia thành viên, xem xét trình độ phát triển và điều kiện kinh tế-xã hội Việc mở rộng quan hệ thương mại với các nước LDCs gặp khó khăn do nền kinh tế dễ tổn thương trước cú sốc toàn cầu, đặc biệt sau Khủng hoảng Tài chính 2008 Chương trình Kiến trúc phát triển quốc tế mới (NIDA) được UNCTAD phát triển nhằm hỗ trợ các nước LDCs nâng cao năng lực sản xuất, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện phúc lợi xã hội Ngoài thương mại, UNCTAD còn mở rộng NIDA để hỗ trợ công nghệ, hàng hóa và môi trường đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

UNCTAD thực hiện nghiên cứu và phân tích thực tiễn để cung cấp dữ liệu và số liệu cho các quốc gia thành viên, nhằm nâng cao hiểu biết về các vấn đề mà các quốc gia Châu Phi đang đối mặt Điều này giúp tạo điều kiện cho Châu Phi hội nhập tốt hơn vào nền kinh tế toàn cầu Đặc biệt, UNCTAD đã thiết kế chương trình phát triển riêng cho Châu Phi, như chương trình Đối tác mới vì sự phát triển của Châu Phi (NEPAD).

Ý nghĩa của tổ chức UNCTAD

UNCTAD là một tổ chức liên kết chặt chẽ với Liên Hiệp Quốc, tổ chức các hội nghị Liên Chính Phủ không chỉ tập trung vào thương mại quốc tế mà còn xem xét toàn diện các mối quan hệ kinh tế toàn cầu, đặc biệt là sự phát triển của các quốc gia đang phát triển và kém phát triển Hoạt động của UNCTAD đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy thương mại quốc tế, tạo nền tảng cho các hiệp ước thương mại song phương và đa phương giữa các nước thành viên, mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho các quốc gia này.

Diễn đàn Liên Chính Phủ được thành lập nhằm tạo điều kiện cho các quốc gia đàm phán và thương lượng để đạt được thỏa thuận chung Sự hỗ trợ từ các chuyên gia sẽ giúp các nước thành viên cải thiện khả năng tiếp cận với tình hình kinh tế, thương mại và xã hội quốc tế Mục tiêu là tìm ra tiếng nói chung trong quan hệ giữa các quốc gia, bất chấp sự khác biệt về trình độ kinh tế, chính trị hay xã hội, theo nguyên tắc đôi bên cùng có lợi.

Các quốc gia thành viên, đặc biệt là các nước đang phát triển và kém phát triển, khi tham gia vào UNCTAD sẽ nhận được sự hỗ trợ và quan tâm từ cộng đồng quốc tế Điều này đảm bảo sự phát triển đồng đều giữa các quốc gia và tạo điều kiện cho việc chuyển giao công nghệ, vận chuyển, thương mại và bảo hiểm từ các nước phát triển Sự hỗ trợ này, cùng với các nguồn viện trợ liên kết với UNCTAD, góp phần làm cho các quan hệ quốc tế ngày càng bền chặt hơn.

UNCTAD đặc biệt chú trọng đến các nước đang phát triển và kém phát triển, cung cấp hỗ trợ kinh tế-xã hội trực tiếp Sự hỗ trợ này giúp các quốc gia này trở thành những nền kinh tế hấp dẫn cho các nhà đầu tư từ các nước phát triển, từ đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế cả nội bộ và bên ngoài.

Theo đó, nền kinh tế Thế giới phát triển bền vững và hiệu quả hơn.

Gia nhập UNCTAD giúp các nước thành viên, đặc biệt là các nước đang phát triển và kém phát triển, có cơ hội thể hiện tiếng nói trong các cuộc đàm phán quốc tế, từ đó đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong các hiệp ước và thỏa thuận của tổ chức.

2 Lịch sử hình thành và phát triển

Nguyên nhân ra đời

Sau chiến tranh thế giới thứ hai, phong trào giải phóng dân tộc bùng nổ mạnh mẽ trên toàn cầu, dẫn đến sự tan rã nhanh chóng của chủ nghĩa thực dân Nhiều quốc gia đã giành được độc lập chính trị và kinh tế, gia nhập vào nhóm các nước đang phát triển trong “thế giới thứ ba” Những quốc gia này đã trở thành yếu tố quan trọng trong quan hệ kinh tế và thương mại quốc tế.

GATT, được thành lập vào năm 1947, nhằm thúc đẩy hợp tác thương mại quốc tế và thiết lập các nguyên tắc thuế quan cơ bản Tuy nhiên, GATT đã không thể giải quyết hiệu quả các vấn đề liên quan đến thỏa thuận hàng hóa, hạn chế thương mại của các nước đang phát triển, và các vấn đề về đầu tư nước ngoài Các quy định ban đầu không phân biệt giữa các nước phát triển và đang phát triển, dẫn đến sự bất cập khi nhiều nước đang phát triển gia nhập GATT Đến đầu những năm 1950, sự cần thiết phải điều chỉnh quy định để hỗ trợ các nước nghèo và dễ bị tổn thương trong cạnh tranh với các nước phát triển đã trở nên rõ ràng, nhằm giúp họ giảm phụ thuộc vào xuất khẩu nguyên liệu thô và phát triển các ngành công nghiệp mũi nhọn.

Trong quá trình phi thực dân hóa, nhiều quốc gia đã bày tỏ sự thất vọng về mô hình hoạt động của hệ thống kinh tế quốc tế Sự không hài lòng này chủ yếu tập trung vào những nỗ lực của các tổ chức Bretton Woods, bao gồm Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), trong việc hỗ trợ phát triển và quản lý kinh tế toàn cầu.

GATT đã đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các vấn đề phát triển kinh tế, đặc biệt khi các nước đang phát triển cảm thấy thiệt thòi trong quyết định của các tổ chức Bretton Woods và các cuộc đàm phán GATT Nhận thức được sự cần thiết phải có một diễn đàn quốc tế để bảo vệ quyền lợi của mình, các nước đang phát triển từ châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh đã tổ chức Hội nghị về vấn đề của các nước đang phát triển tại Cairo năm 1962 Sự kiện này, với sự tham gia của 36 đoàn đại biểu, đã đánh dấu bước đầu tiên trong việc giành lại quyền bình đẳng trong quan hệ kinh tế-thương mại với các nước phát triển, thông qua Tuyên ngôn Cairo, tập trung vào các vấn đề quan trọng liên quan đến thương mại quốc tế và quan hệ kinh tế giữa các nước.

Vào năm 1964, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã thành lập UNCTAD dưới áp lực của 75 nước đang phát triển, nhằm thúc đẩy thương mại và phát triển Hội nghị này đã đưa ra tuyên bố chung yêu cầu sửa đổi quy chế quốc tế về mậu dịch và giá cả.

Có thể thấy, sự ra đời của UNCTAD là tất yếu Với dấu mốc nghị quyêt

Năm 1995, Liên hợp quốc đã chính thức thành lập Hội nghị về Thương mại và Phát triển (UNCTAD), đánh dấu vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế và thương mại cho các quốc gia thành viên, đặc biệt là các nước đang phát triển UNCTAD bảo vệ quyền lợi và tiếng nói của các nước này, đồng thời củng cố vị thế của họ từ bên trong, trong khi GATT hỗ trợ họ từ bên ngoài.

Nguyên tắc đàm phán và hoạt động

Quy trình đàm phán và ra quyết định của tổ chức UNCTAD dựa trên hệ thống nhóm, trong đó mỗi quốc gia thành viên được cấp một phiếu bầu Tại Hội nghị, các nội dung biểu quyết được thông qua khi đạt được đa số hai phần ba số thành viên có mặt và tham gia bỏ phiếu.

Việc thảo luận trong UNCTAD diễn ra trong bối cảnh của hệ thống nhóm.

Tại hội nghị UNCTAD lần I diễn ra vào tháng 4/1964 tại Giơ-ne-vơ, nhiều vấn đề quan trọng đã được thảo luận, đặc biệt là về điều chỉnh thương mại quốc tế và phát triển kinh tế của các nước, nhất là các nước đang phát triển Kết quả chủ yếu của hội nghị là việc thiết lập cơ cấu tổ chức ổn định cho UNCTAD, bao gồm cấp hội nghị, Hội đồng và các ủy ban chính, cùng với việc phân chia các nước thành viên thành bốn nhóm thương lượng.

Nhóm A, với 61 thành viên tại thời điểm UNCTAD I, bao gồm các quốc gia từ châu Phi, châu Á và Nam Tư, được phân bổ 22 ghế trong Ủy ban thương mại và phát triển (Trade and Development Board).

Nhóm B: gồm các quốc gia phát triển kinh tế thị trường với 22 ghế.

Nhóm C: các quốc gia Mỹ-Latin và Cari bê với 9 ghế.

Nhóm D: các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu với 6 ghế.

Ngoài các nhóm theo khu vực địa lý, còn có nhóm các nước không liên kết và nhóm "G-77" đại diện cho các nước đang phát triển Nguyên tắc giải quyết chủ yếu dựa vào việc thương lượng giữa các nhóm theo từng chuyên đề cụ thể.

Nhóm G-77 đã thống nhất một vị thế chung và đề xuất các thỏa thuận song phương, nhằm sử dụng quyền lực để đạt được sự đồng thuận trong các cuộc đàm phán với các thành viên của nhóm.

B Mặt khác, các quốc gia thành viên nhóm B, mà phần lớn là các thành viên của OECD (tổ chức kinh tế hợp tác và phát triển), cũng đã đáp ứng các nhu cầu được thực hiện trong một tập thể Các nước xã hội chủ nghĩa được hình thành nhóm riêng của họ - Nhóm D - cho đến cuối những năm 1980, đã liên tục đối đầu với nhóm B và hỗ trợ cho nhóm G-77 Điều này là do sức ép ngoại giao chính của G-77 đã hướng đến nhóm B là các đối tác thương mại chính của họ, chứ không phải là nhóm

D Vì vậy, các thành viên nhóm D đã ít nhiều gặp khó khăn trong việc hỗ trợ các nước đang phát triển.

Các thành viên trong mỗi nhóm đã nâng cao sự hiểu biết chung về lập trường ngoại giao, biến UNCTAD thành một diễn đàn nơi sự đồng thuận "nhóm nội bộ" trở nên quan trọng hơn thỏa thuận "giữa các nhóm" (Williams 1994:188) Sự thống nhất của G-77 đã lan tỏa sang các diễn đàn khác của Liên Hợp Quốc và các tổ chức Bretton Woods.

Sự thống nhất của các nước thành viên G-77 đã giúp duy trì tính liên kết nhóm thông qua việc tạo ra một vị trí chung, phản ánh các lợi ích đa dạng của từng quốc gia Trong khi một số quốc gia tập trung vào việc cải thiện khả năng tiếp cận thị trường xuất khẩu, các nước nghèo lại phụ thuộc vào nguồn lực bên ngoài với các điều khoản ưu đãi Tuy nhiên, tất cả các quốc gia này đều hướng tới sự hợp tác chung, thay vì phát triển riêng lẻ, bao gồm cả việc nhận hỗ trợ từ các nước phát triển.

Phân chia thành hệ thống nhóm mang lại nhiều lợi ích quan trọng Đầu tiên, giá trị ngoại giao của hệ thống nhóm thể hiện qua vai trò xúc tác trong việc hỗ trợ ra quyết định, cung cấp tư vấn thường xuyên và xem xét các vị trí Thứ hai, hệ thống nhóm đóng góp vào việc xây dựng các nguyên tắc và chính sách chung nhằm thay đổi cấu trúc Cuối cùng, sự thống nhất của G-77 là cần thiết để hợp pháp hóa cho những thay đổi này và gia tăng áp lực lên cộng đồng quốc tế.

Nguyên tắc đàm phán trong UNCTAD dựa trên sự phân chia giữa các nhóm khác nhau, và việc này cùng với các lợi ích mà nó mang lại đã hỗ trợ hiệu quả cho quá trình ra quyết định.

UNCTAD, cơ quan trực thuộc Liên Hợp Quốc, hoạt động theo các nguyên tắc của Liên Hợp Quốc, bao gồm bình đẳng chủ quyền giữa các quốc gia, tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị Các thành viên cam kết không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau và giải quyết tranh chấp quốc tế bằng biện pháp hòa bình, không làm tổn hại đến hòa bình, an ninh quốc tế và công lý Họ cũng từ bỏ việc đe dọa hoặc sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế, nhằm bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của tất cả các quốc gia.

Những thành tựu quan trọng

UNCTAD, giữ vai trò Ủy ban thường trực liên chính phủ trong Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, là một bộ phận quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề về thương mại, đầu tư và phát triển Kể từ khi thành lập vào năm 1964, UNCTAD đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển và đạt được nhiều thành công, góp phần vào sự phát triển bền vững toàn cầu Tổ chức này đã đóng góp bốn thành tựu cơ bản, bao gồm phân tích chính sách, đàm thoại liên chính phủ, xây dựng và hợp tác, cùng với việc thực hiện các chính sách và liên kết kỹ thuật.

UNCTAD, qua các hội nghị như UNCTAD VIII, đã mở rộng phạm vi hoạt động bằng cách thúc đẩy sự trao đổi kinh nghiệm giữa các quốc gia thành viên Điều này không chỉ giúp các quốc gia rút ra bài học quý giá trong việc thiết lập và thực hiện chính sách ở cấp độ quốc gia mà còn ở quy mô quốc tế Chức năng này của UNCTAD thể hiện sự gắn kết chặt chẽ và thay thế cho tính hiệu quả đơn lẻ trong các hoạt động liên quan đến chính sách.

UNCTAD là một công cụ quan trọng trong đàm phán và diễn đàn tranh luận, đồng thời cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và tổng hợp các ý tưởng mới Với nhiệm vụ đa dạng, UNCTAD thực hiện nhiều hoạt động phát triển trong các lĩnh vực khác nhau.

Vì thế mà những thành tựu của UNCTAD có ở nhiều lĩnh vực khác nhau và những sức ảnh hưởng khác nhau

Cơ quan thư ký của UNCTAD đã báo cáo những thành tựu nổi bật, trong đó đáng chú ý là việc áp dụng nguyên tắc trong Hệ thống ưu đãi phổ cập (GSP - Generalized Systems of Preferences) Những thành tựu này không chỉ thúc đẩy thương mại toàn cầu mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của các quốc gia đang phát triển.

Hệ thống ưu đãi thương mại của UNCTAD được thiết lập tại Hội nghị UNCTAD II vào ngày 1 tháng 7 năm 1971 tại Đê-li, Ấn Độ GSP của EU được ban hành vào ngày 25 tháng 7 năm 1971, nhằm hỗ trợ các nước đang phát triển tăng trưởng kinh tế thông qua thương mại, với hơn 70 tỷ đô la giá trị xuất khẩu nhận được ưu đãi hàng năm từ thị trường các nước phát triển Năm 1989, Hệ thống ưu đãi thương mại toàn cầu (GSTP) được thành lập cho các nước G-77, cung cấp khung pháp lý cho việc nhượng bộ thuế quan và thúc đẩy hợp tác thương mại giữa các nước đang phát triển.

Những thành tựu không kém phần quan trọng đó là UNCTAD đã thông qua

Vào tháng 6 năm 1980, tại Hội nghị UNCTAD V ở Manila, Philippines, đã diễn ra việc thông qua bộ điều khoản thỏa thuận đa phương cơ bản nhằm kiểm soát các hoạt động kinh doanh trong những lĩnh vực cụ thể Ngoài ra, UNCTAD cũng đã đạt được những thỏa thuận quan trọng liên quan đến Hàng hóa Quốc tế, bao gồm các sản phẩm như Côca, đường, cao su nguyên chất, sợi đay, gỗ nhiệt đới, thiếc, dầu ôliu và bột mì.

Việc thành lập các chuyên gia và nhóm nghiên cứu hàng hóa liên chính phủ, bao gồm cả người tiêu dùng và nhà sản xuất, sẽ giúp thiết lập những cơ cấu thị trường rõ ràng cho các mặt hàng như quặng sắt, volfram, đồng và niken.

UNCTAD đã thành công trong việc đàm phán về Quỹ chung cho Hàng hóa (CFC) vào năm 1989, nhằm cung cấp nguồn tài chính tái cấu trúc cho hoạt động chứng khoán quốc tế Quỹ này cũng hỗ trợ nghiên cứu và phát triển các dự án hàng hóa, điều mà trước đây không đáp ứng được kỳ vọng của các nước đang phát triển.

Tại hội nghị UNCTAD IV năm 1976, các quốc gia đã thông qua giải pháp điều chỉnh hiệu lực hồi tố trong khoản nợ ODA của các nước đang phát triển có thu nhập thấp, nơi hơn một nửa số người nghèo được hưởng lợi từ trợ cấp lên tới 6,5 tỷ Đôla.

Vào năm 1980, những chỉ dẫn quốc tế về biện pháp kéo dài thời gian trả nợ đã được ban hành Năm 1981, thỏa thuận về Chương trình Hành Động Đặc biệt dành cho Những Quốc gia Kém phát triển đã được thiết lập, giúp các quốc gia tham gia tạo ra điều kiện thuận lợi cho việc phát triển sản xuất và lưu thông hàng hóa Đặc biệt, chương trình này chú trọng đến việc mở rộng marketing và cải thiện hạ tầng cơ sở, đóng vai trò quan trọng trong việc liên kết hàng hóa.

UNCTAD đã tham gia đàm phán nhiều công ước quan trọng trong lĩnh vực vận tải đường biển, bao gồm: Công ước của Liên hiệp Quốc về Quy tắc xử sự của các Quốc gia sử dụng tàu chợ (1974), Công ước về Vận tải hàng hóa quốc tế bằng đường biển (1978), Công ước về Vận tải hàng hóa đa phương thức (1980), Công ước về các Điều kiện Đăng ký Tàu biển (1986), và Công ước về Quyền nắm giữ thế chấp và Vật thế chấp hàng hải (1993).

Các diễn đàn quốc tế đã đóng góp quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề phát triển, bao gồm thỏa thuận về mục tiêu ODA, với 0,7% GDP cho các nước đang phát triển và 0,20% cho các quốc gia kém phát triển Họ cũng tận dụng tài chính từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế để bù đắp thiếu hụt doanh thu xuất khẩu, sáng lập Quyền Rút tiền Đặc biệt (SDRs) cùng IMF, và cắt giảm nợ ngân hàng cho các quốc gia có tỷ lệ nợ cao Chương trình này do Ngân hàng Thế Giới phát triển, đồng thời có những điều khoản "Tạo điều kiện" cho các biện pháp ưu đãi đối với nước đang phát triển, được phản ánh qua các công cụ hợp pháp của GATT, như chương IV về thương mại và phát triển.

Nhìn lại, UNCTAD đã đóng góp quan trọng trong việc ký kết nhiều thỏa thuận quốc tế thông qua các cuộc thảo luận tại các Hội nghị Tổ chức này cung cấp những nhận thức và khái niệm mới, cũng như các phương pháp tiếp cận sáng tạo, nhằm khuyến khích hành động trong nhiều lĩnh vực kinh tế xã hội Hơn nữa, UNCTAD đã dẫn dắt nỗ lực yêu cầu hỗ trợ nhiều hơn cho các nước đang phát triển, đảm bảo tiếng nói của họ được lắng nghe trong cuộc tranh luận về cải cách tiền tệ toàn cầu.

Cơ cấu tổ chức và các hoạt động chính

Kết cấu của tổ chức UNCTAD

UNCTAD là một phần quan trọng của Liên hợp quốc, với cấu trúc đã trải qua nhiều thay đổi từ các bộ phận lớn sang các bộ phận chuyên trách tinh gọn hơn, đặc biệt trong ủy ban thương mại và phát triển (TDBs) Hiện tại, UNCTAD bao gồm Hội nghị, Ủy ban thương mại và phát triển (TDB) cùng với các ủy ban hỗ trợ liên chính phủ và cơ quan điều hành, nhằm thúc đẩy thương mại và phát triển bền vững.

Hội nghị (The Conference) là cơ quan làm luật cao nhất của UNCTAD, nơi các thành viên thảo luận và đánh giá tình hình thương mại cùng các vấn đề phát triển Hội nghị không chỉ xem xét các lựa chọn chính sách mà còn tạo ra các chính sách toàn cầu, hướng dẫn và quyết định chương trình làm việc cho kỳ họp tiếp theo Tính đến năm 2004, hội nghị có 192 quốc gia thành viên, cùng với sự tham gia tích cực của nhiều tổ chức chính phủ và liên chính phủ Các kỳ họp định kỳ được coi là những giai đoạn quan trọng trong quá trình đàm thoại và thương lược về các vấn đề thương mại và phát triển kinh tế quốc tế (UNCTAD 1985) Ủy ban thương mại và phát triển (The Trade and Development Board) cũng đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của UNCTAD.

TDB bao gồm ba cơ quan liên chính phủ chính: ủy ban thương mại hàng hóa, dịch vụ và nguyên vật liệu; ủy ban đầu tư, công nghệ và tài chính; và ủy ban doanh nghiệp, điều kiện kinh doanh và phát triển Hội đồng 55 thành viên TDB, được thành lập từ năm 1976, có nhiệm vụ điều hành hội nghị và thực hiện các quyết định đã được thỏa thuận Ủy ban thương mại và phát triển tổ chức các cuộc họp chuẩn bị cho các phiên họp tương lai, với kỳ họp trước đây diễn ra hai lần một năm, nhưng từ 2004 chỉ còn một lần vào mùa thu để báo cáo cho hội đồng liên hợp quốc qua ECOSOC Ngoài ra, ủy ban còn tổ chức các cuộc họp quản trị kéo dài một ngày ba lần trong năm, thông báo trước 6 tuần, nhằm giải quyết các vấn đề về chính sách, quản lý và cơ quan.

Cơ quan điều hành UNCTAD, tọa lạc tại Văn phòng Liên hợp quốc ở Geneva, đóng vai trò quan trọng trong việc định hình chính sách và hành động của các quốc gia cũng như các tổ chức quốc tế khác Tính đến năm 2004, UNCTAD có khoảng 400 nhân viên, chủ yếu là các nhà kinh tế, tập trung vào việc phục vụ Hội nghị, Ủy ban thương mại và phát triển, đồng thời giải quyết các tranh luận của các bộ phận hỗ trợ Ngoài ra, họ còn thực hiện nghiên cứu chính sách và cung cấp lời khuyên cho các quốc gia thành viên.

Cơ quan điều hành của UNCTAD D hiện nay bao gồm bốn bộ phận quan trọng và một văn phòng, được cấu trúc theo những sửa đổi cải cách đã được phê duyệt tại hội nghị UNCTAD IX vào năm 1996.

Bộ phận chiến dịch toàn cầu hóa và phát triển (DGDS) tập trung vào các chính sách vĩ mô, phát triển, tiền tệ quốc tế và hệ thống tài chính Hàng năm, bộ phận này công bố báo cáo thương mại và phát triển (The Trade and Development Report) từ năm 1981, phản ánh những tranh luận trong ủy ban thương mại và phát triển về các vấn đề quốc tế hiện tại Ngoài ra, DGDS còn bao gồm văn phòng thống kê của UNCTAD.

Bộ phận Thương mại Quốc tế Hàng hóa và Dịch vụ (DITC) tập trung vào các chính sách liên quan đến thương mại hàng hóa, dịch vụ, nguyên vật liệu và cạnh tranh, đồng thời xem xét mối liên kết giữa thương mại và môi trường Ngoài ra, DITC còn thực hiện các hoạt động nhằm nâng cao khả năng thương mại cho các nước đang phát triển và cung cấp dịch vụ thiết yếu cho ủy ban thương mại hàng hóa, dịch vụ và nguyên vật liệu.

Bộ phận Đầu tư, Công nghệ và Phát triển Doanh nghiệp (DITE) chuyên về các vấn đề đầu tư quốc tế, đặc biệt là đầu tư nước ngoài trực tiếp (FDI), phát triển doanh nghiệp và công nghệ Ngoài ra, DITE còn thực hiện các báo cáo đầu tư thế giới hàng năm để phục vụ ủy ban về đầu tư, công nghệ, tài chính và khoa học công nghệ cho sự phát triển.

Bộ phận về cơ sở hạ tầng dịch vụ cho sự phát triển và thương mại hiệu quả (SITE) tập trung vào việc hỗ trợ đa dạng hóa thương mại thông qua các lĩnh vực như vận tải, thủ tục thuế quan, cung cấp thông tin thương mại và thương mại điện tử Ngoài ra, bộ phận này còn có trách nhiệm công bố báo cáo về thông tin kinh tế, bao gồm báo cáo về thương mại điện tử và phát triển, cũng như báo cáo về vận tải hàng hải.

Văn phòng các cộng tác đặc biệt cho các nước kém phát triển và đang phát triển (OSC-LDC) làm việc chặt chẽ với UNCTAD để phân loại các quốc gia Đồng thời, văn phòng này cũng cung cấp phân tích về những thách thức phát triển mà các quốc gia này đang gặp phải và hỗ trợ chuyển giao công nghệ.

Văn phòng xuất bản các báo cáo về các quốc gia kém phát triển nhất, đặc biệt chú trọng đến các vấn đề liên quan đến châu Phi thông qua một đơn vị chuyên biệt Hằng năm, đơn vị này phát hành các báo cáo về phát triển kinh tế tại châu lục này Bộ phận quản lý của văn phòng bao gồm các dịch vụ quản trị, hợp tác kỹ thuật, giao thiệp liên chính phủ và dịch vụ cộng đồng (IAOS).

Cơ quan UNCTAD tương tác trực tiếp với các quốc gia đang phát triển, đặc biệt là các quốc gia đang trong quá trình chuyển đổi, thông qua nhiều hoạt động hợp tác kỹ thuật Với sứ mệnh tối đa hóa cơ hội phát triển cho các quốc gia này, UNCTAD đóng vai trò là cầu nối và hỗ trợ quyền lợi cho họ.

Sơ đồ hoạt động của UNCTAD được thể hiện ở Hình 1.

Hình 1: Sơ đồ tổ chức của UNCTAD

The conference The UNCTAD secretariat

The Trade and Development Board (TDB)

The commission on Trade in goods and services, and commodities

The commission on Enterprise, Business, Faciliation and Development

The commission on investment, technology and related financial issues

The division on Globalization and Development Strategies (DGDS)

The office of the Special Coordinator (OSC-LDC)

The division for services Infrastructure for Development and Trade efficiency (SITE)

The division on Investment, Technology, and Enterprise Development (DITE)

The division on International Tradein Goods and Services, and Commodities

3.1.2 Các tổ chức liên kết khác của UNCTAD

Là một tổ chức kinh tế quốc tế, UNCTAD còn hợp tác với các tổ chức kinh tế quốc tế khác như sau.[6][16]

WTO và UNCTAD đang hợp tác chặt chẽ để xây dựng một hệ thống thương mại đa phương hiệu quả hơn Vào tháng 4/2003, hai tổ chức này đã ký kết một bản ghi nhớ nhằm tăng cường hợp tác, tư vấn về hỗ trợ kỹ thuật và thực hiện các nghiên cứu liên quan đến những vấn đề quan trọng.

ITC là tổ chức được UNCTAD và WTO tài trợ, chuyên về vận hành các khía cạnh thương mại và phát triển, với mục tiêu chính là thúc đẩy hoạt động thương mại.

The local councils of the United Nations and the United Nations Development Programme (UNDP) collaborate with UNCTAD on various initiatives, including foundational projects, research studies, workshops, and technical assistance programs.

Cơ quan Bretton Woods (International Monetary Fund và World Bank):

Hoạt động chính của UNCTAD và các hội nghị

UNCTAD tập trung vào việc đảm bảo sự phát triển hài hòa trong các lĩnh vực thương mại, vận tải, viện trợ, tài chính và kỹ thuật, với mục tiêu phát triển thương mại là ưu tiên hàng đầu.

Tổ chức UNCTAD theo đuổi mục tiêu phát triển kinh tế thông qua hai công việc chính: đầu tiên, đề ra và thực hiện các chính sách thương mại mới nhằm tập hợp nỗ lực của tất cả các nước thành viên; thứ hai, hỗ trợ sự tiến bộ kinh tế của các nước đang phát triển thông qua việc phát triển toàn diện thương mại quốc tế, mang lại lợi ích cho mọi quốc gia.

UNCTAD tập trung chủ yếu vào lĩnh vực thương mại và sản xuất, đây là nền tảng để đạt được các mục tiêu cơ bản của tổ chức Thông qua các biện pháp tài trợ, xúc tiến thương mại và hỗ trợ chính phủ trong việc đa dạng hóa cơ cấu sản xuất, UNCTAD giúp doanh nghiệp thực hiện chiến lược kinh doanh hiệu quả Điều này không chỉ góp phần phát triển và đa dạng hóa hàng hóa mà còn nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường toàn cầu.

UNCTAD quan tâm đến việc bảo vệ người tiêu dùng trong bối cảnh doanh nghiệp phát triển và hàng hóa ngày càng phong phú Chính sách bảo vệ người tiêu dùng được thiết lập nhằm đảm bảo lợi ích cho cả người tiêu dùng và doanh nghiệp Việc cung cấp dữ liệu phân tích và xây dựng luật bảo vệ người tiêu dùng, cũng như luật cạnh tranh là cần thiết và được UNCTAD cập nhật thường xuyên Trong lĩnh vực đa phương, UNCTAD thúc đẩy các cuộc đàm phán thương mại, hỗ trợ hợp tác thương mại và giúp các nước đang phát triển trong quá trình này Đồng thời, UNCTAD ban hành các biện pháp và chính sách để thống nhất luật thương mại quốc tế, loại bỏ các rào cản trong thương mại quốc tế và khuyến khích các quốc gia tham gia sâu rộng vào các điều ước quốc tế đã ký kết.

UNCTAD đang tập trung vào mối liên hệ giữa tăng trưởng kinh tế và môi trường trong bối cảnh công nghiệp toàn cầu phát triển nhanh chóng Báo cáo thương mại và môi trường 2009/2010 cho thấy, tại 140 quốc gia có thu nhập thấp, mặc dù tỷ lệ khí nhà kính chỉ dưới 10%, nhưng họ vẫn phải đối mặt với tác động của biến đổi khí hậu Để khắc phục sự bất công này, các chiến lược tăng trưởng xanh đã được đề xuất, bao gồm nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, phát triển nông nghiệp bền vững và khai thác công nghệ năng lượng tái tạo.

Lĩnh vực đầu tư đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức các cuộc đàm phán song phương, khu vực và đa phương, giúp các quốc gia tham gia trở nên chủ động và tích cực hơn trong hoạt động đầu tư quốc tế, đặc biệt là đối với các nước đang phát triển.

Tư vấn chính sách đầu tư từ tổ chức này hỗ trợ các nhà đầu tư, bao gồm cả khu vực tư nhân và chính phủ, tiếp cận các chính sách đầu tư đa dạng của nhiều quốc gia Nhờ đó, các chủ đầu tư có thể xây dựng các chiến lược đầu tư hợp lý và hiệu quả hơn.

Việc phân tích chính sách đầu tư đang được UNCTAD thực hiện tại 7 quốc gia thành viên Ecuador, Ai Cập, Ethiopia, Mauritius, Peru, Uganda và Uzbekistan.

Chương trình Empretec, hiện đang hoạt động tại 27 quốc gia, bao gồm cả Việt Nam, đã hỗ trợ hơn 70.000 doanh nghiệp vừa và nhỏ thông qua các trung tâm kinh doanh theo định hướng thị trường địa phương Ngoài ra, tại 5 quốc gia kém phát triển như Bangladesh, Ethiopia, Mali, Mozambique và Uganda, UNCTAD cũng triển khai nhiều chương trình nhằm hướng dẫn và nâng cao năng lực đầu tư cho các nước này.

UNCTAD đóng vai trò quan trọng trong việc phân tích chính sách kinh tế vĩ mô, quản lý nợ và tài trợ nguồn vốn Tổ chức này nghiên cứu các vấn đề kinh tế toàn cầu, hệ thống tiền tệ và tài chính quốc tế, đồng thời giải quyết những thách thức của nền kinh tế thế giới đang phát triển Hợp tác cùng với Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), UNCTAD hỗ trợ nhóm G24 của các nước đang phát triển về các vấn đề liên quan đến nợ, gia hạn nợ và quản lý công nợ thông qua chương trình DMFAS (Debt Management and Financial Analysis System).

Hệ thống Quản lý và Phân tích Tài chính (Management and Financial Analysis System) được phát triển để hỗ trợ quản lý nợ và phân tích tài chính một cách hiệu quả, dựa trên công nghệ máy tính Ra đời vào năm 1982, hệ thống này đã được áp dụng tại 62 quốc gia và chính thức triển khai tại Việt Nam từ năm 2006.

Công nghệ là một lĩnh vực quan trọng mà UNCTAD đã có nhiều phát minh và nghiên cứu ứng dụng Một ví dụ điển hình là chương trình ASYCUDA, hệ thống thông tin hải quan giúp cải cách và hiện đại hóa thủ tục thông quan, đồng thời đẩy nhanh quy trình làm việc của Chính phủ Được cài đặt tại hơn 80 quốc gia, ASYCUDA đã trở thành tiêu chuẩn quốc tế cho tự động hóa hải quan.

Chương trình TRAINS là hệ thống thông tin máy tính về thuế quan và nhập khẩu, hiện đang được áp dụng tại hơn 140 quốc gia Sáng kiến E-Tourism hỗ trợ các nước đang phát triển trong việc quảng bá và phát triển du lịch thông qua mạng lưới thông tin Vấn đề chuyển giao công nghệ bao gồm nghiên cứu và phát triển khoa học - công nghệ, cũng như thực hiện các cam kết chuyển giao cho các quốc gia kém phát triển Chương trình Train For Trade tạo ra mạng lưới đào tạo nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh cho các nước đang phát triển Đồng thời, chương trình phát triển đào tạo từ xa cũng tập trung vào các quốc gia kém phát triển Công nghệ giao thông vận tải và thương mại giúp các nước này đối mặt với thách thức và tận dụng cơ hội từ thương mại, bao gồm nghiên cứu, hỗ trợ kỹ thuật và tự động hóa quy trình hải quan.

UNCTAD thực hiện nhiều chương trình hỗ trợ cho các nước Châu Phi và các quốc gia kém phát triển nhất (LDCs), cung cấp công cụ phân tích để nâng cao hiểu biết về các vấn đề phát triển Tổ chức này tạo điều kiện cho các nước Châu Phi hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu, đặc biệt thông qua chương trình hỗ trợ phát triển Châu Phi mới (NEPAD) Đối với các LDCs, UNCTAD cũng cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và công cụ phân tích nhằm tối ưu hóa nguồn lực trong khuôn khổ chương trình hành động cho các nước kém phát triển giai đoạn 2010-2020, với mục tiêu nâng cao năng lực sản xuất và giảm nghèo.

UNCTAD đóng vai trò quan trọng trong hệ thống Liên Hợp Quốc, đặc biệt trong lĩnh vực hợp tác quốc tế về thương mại thế giới Tổ chức này có phạm vi thẩm quyền rộng, bao quát nhiều khía cạnh chính trị, kinh tế và pháp luật liên quan đến thương mại quốc tế và phát triển kinh tế Hơn nữa, sự nhạy bén về chính trị và ý nghĩa kinh tế trong các vấn đề mà UNCTAD giải quyết thường gắn liền với việc điều chỉnh thương mại ở các cấp độ quốc tế, quốc gia và pháp luật.

Cần lưu ý rằng, thẩm quyền của UNCTAD không chỉ bị giới hạn bởi nhiệm vụ phát triển kinh tế của các nước đang phát triển, mà đây chỉ là một phần quan trọng trong chức năng và quyền hạn của tổ chức này.

3.2.2 Các hội nghị của UNCTAD

Hoạt động tại các Hội nghị của UNCTAD được tóm tắt ở Bảng 2

Bảng 2: Tóm tắt các hội nghị của UNCTAD

Hội nghị UNCTAD lần I từ ngày 12/3/1964 đến ngày 16/6/1964 tại Geneva (Thụy

Hỗ trợ các nước đang phát triển , cải thiện thương mại dịch vụ của các nước này thông qua phát triển của vận tải biển, du lịch…

Mỗi quốc gia phát triển đóng góp 1% thu nhập của mình cho các nước đang phát triển

Hội nghị UNCTAD lần II từ ngày 1/2/1968 đến ngày 2/3/1968 tại New Delhi (Ấn Độ)[9]

Giới thiệu chung

Việt Nam chính thức gia nhập Liên Hiệp Quốc vào ngày 20/9/1977 theo Nghị quyết 32/2 tại phiên họp Đại hội đồng lần thứ 31 Theo Nghị quyết 1995 (XIX) tại phiên họp Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc lần thứ 19, các thành viên của Liên Hiệp Quốc cũng tự động trở thành thành viên của UNCTAD Do đó, việc gia nhập Liên Hiệp Quốc đồng nghĩa với việc Việt Nam cũng trở thành thành viên của UNCTAD.

Việt Nam đã chính thức trở thành thành viên của UNCTAD và tham gia phiên họp lần thứ 5 diễn ra từ ngày 7/5 đến 3/6/1979 tại Manila, Philippines Đây là lần đầu tiên Việt Nam tham gia vào các hoạt động của UNCTAD.

Việt Nam đã tham dự nhiều hội nghị UNCTAD, bắt đầu từ lần thứ 6 diễn ra tại Belgrade, Serbia từ ngày 6 đến 30 tháng 6 năm 1983 Tiếp theo, hội nghị UNCTAD lần thứ 7 được tổ chức tại Geneva, Thụy Sĩ từ ngày 9 tháng 7 đến 3 tháng 8 năm 1987 Lần thứ 8 diễn ra tại Cartagena, Colombia từ ngày 8 đến 25 tháng 2 năm 1992, và lần thứ 9 tại Midrand, Nam Phi từ ngày 27 tháng 4 đến 11 tháng 5 năm 1996 Cuối cùng, hội nghị UNCTAD lần thứ 10 được tổ chức tại Bangkok, Thái Lan từ ngày 12 đến 19 tháng 2 năm 2000.

Hội nghị UNCTAD lần thứ 11 diễn ra từ ngày 13/6/2001 đến 18/6/2004 tại São Paulo, Brazil Tiếp theo, hội nghị UNCTAD lần thứ 12 được tổ chức từ 20/4/2008 đến 25/4/2008 tại Accra, Ghana Dự kiến, hội nghị UNCTAD lần thứ 13 sẽ diễn ra từ 21/4/2012 đến 26/4/2012 tại Doha, Qatar.

Hoạt động của Việt Nam tại các Hội nghị UNCTAD

Hội nghị Hoạt động của Việt Nam

Hội nghị UNCTAD lần thứ 5[n]

Nghị quyết 120 (V) đã được thông qua, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tham gia vào hoạt động hàng hải quốc tế và thúc đẩy sự phát triển thương mại đường biển cho các nước đang phát triển Sự ủng hộ này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao thương mà còn góp phần nâng cao vị thế của các quốc gia trong lĩnh vực hàng hải toàn cầu.

+Bỏ phiếu thuận cho nghị quyết 121 (V) về vấn đề hỗ trợ tài chính và công nghệ hàng hải cho các nước đang phát triển.

+Bỏ phiếu thuận cho Nghị quyết 108 (V) về vấn đề khai thác tài nguyên dưới đáy biển.

Nghị quyết 109 (V) đã được thông qua, nhằm hỗ trợ các phong trào giải phóng dân tộc tại các quốc gia được công nhận bởi các tổ chức chính phủ Sự đồng thuận này thể hiện cam kết của cộng đồng quốc tế trong việc thúc đẩy quyền tự quyết và tự do cho các dân tộc đang đấu tranh cho sự độc lập và phát triển.

Nghị quyết 135 (V) đã nhận được sự đồng thuận cao, thể hiện lòng biết ơn đối với những nỗ lực và đóng góp quý báu của Chính phủ và nhân dân Philippines trong việc đảm bảo thành công của Hội nghị.

Hội nghị UNCTAD lần thứ 6[o]

+Bỏ phiếu thuận thông qua Nghị quyết 157 (VI) về vấn đề Bù đắp về tái chính cho những nước đang phát triển bị sút giảm về xuất khẩu.

+Bỏ phiếu thuận thông qua nghị quyết 146 (VI) về vấn đề Hỗ trợ nhân đạo cho nhân dân Palestine.

+Bỏ phiếu thuận thông qua Nghị quyết 147 (VI) về vấn đề Hỗ trợ nhân đạo cho nhân dân Namibia và Nam Phi.

Nghị quyết 152 (VI) đã được thông qua, nhấn mạnh việc không chấp nhận các phương pháp đo lường kinh tế bắt buộc mà các quốc gia phát triển áp đặt lên các quốc gia đang phát triển Quyết định này xuất phát từ nhận thức về những tác động tiêu cực mà các phương pháp này có thể gây ra đối với sự phát triển bền vững của các quốc gia đang phát triển.

Hội nghị UNCTAD lần thứ

+Bỏ phiếu thuận thông qua Nghị quyết 169 (VII) về vấn đề Nền kinh tế của người Palestine.

+Thông điệp gửi đến Hội nghị của chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm

Hội nghị UNCTAD lần thứ 8[15]

UNCTAD đã đưa ra tuyên bó chung của Hội nghị lần thứ 8, trong đó:

+Nêu lên những thách thức và triển vọng cùa thương mại quốc tế trong thập niên 1990.

+Các chính sách mang tính định hướng về vấn đề nâng cao năng lực quản lý cấp quốc gia và quốc tế và vấn đề phát triển bền vững.

+UNCTAD trong bối cảnh môi trường kinh tế và chính trị có nhiều thay đổi.

+Đề ra các chính sách và giải pháp.

Hội nghị UNCTAD lần thứ 9[17]

+Quyết định về vấn đề tham gia của các nước đang phát triển trong việc xây dựng các Hiệp định của vòng đàm phán Uruguay.

UNCTAD có nhiệm vụ xây dựng sự đồng thuận giữa các quốc gia đang phát triển, nhằm đảm bảo họ có sự chuẩn bị tốt trước khi tham gia vào các vòng đàm phán của WTO.

+Trọng tâm của phiên họp là sự hỗ trợ dành cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ

+Thứ trưởng Nguyễn Xuân Quang phát biểu tại phiên họp toàn thể thứ

Hội nghị UNCTAD lần thứ 10[18]

Các quốc gia đã đưa ra tuyên bố chung Bangkok

Các quốc gia cần xem xét một cách thận trọng các chính sách phát triển, sử dụng toàn cầu hóa như một công cụ hiệu quả để thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước.

+Toàn cầu hóa đem đến lợi ích cho các quốc gia nhưng đồng thời cũng có thể đem lại những bất lợi cho các quốc gia kém phát triển.

Cuộc khủng hoảng kinh tế ở châu Á đã ảnh hưởng sâu rộng đến hầu hết các quốc gia đang phát triển Tuy nhiên, nhờ vào nỗ lực của Chính phủ và người dân, cùng với sự hợp tác quốc tế, nhiều quốc gia đã vượt qua khủng hoảng, phục hồi và đạt được tăng trưởng.

Cuộc khủng hoảng đã để lại những ảnh hưởng nhất định đối với các quốc gia, đòi hỏi họ phải nỗ lực hơn nữa trong việc phát triển bền vững Đồng thời, việc tăng cường hợp tác giữa các quốc gia là cần thiết để tận dụng cơ hội từ toàn cầu hóa và hạn chế những tác động tiêu cực mà nó mang lại.

Hội nghị UNCTAD lần thứ 11[19]

Hội nghị đã đạt được sự đồng thuận mạnh mẽ giữa các quốc gia, đồng thời công bố tuyên bố gồm 15 điểm quan trọng, nhấn mạnh các nhiệm vụ của UNCTAD trong lĩnh vực thương mại và phát triển.

Hội nghị UNCTAD lần thứ 12[20]

Trong bối cảnh giá lương thực tăng cao và nền kinh tế toàn cầu đang gặp bất ổn, Hội nghị đã thống nhất cần tăng cường nỗ lực quốc tế để đảm bảo rằng lợi ích của toàn cầu hóa được lan tỏa đến hàng triệu người đang gặp khó khăn.

Nhằm thu hẹp khoảng cách giữa các quốc gia và đạt được các mục tiêu Thiên niên kỷ, Việt Nam đã đặt ra mục tiêu giảm một nửa tỷ lệ đói nghèo vào năm 2015.

Những hỗ trợ của UNCTAD cho Việt Nam

Tại Việt Nam, UNCTAD hỗ trợ Chính phủ trong quản lý tài chính và nợ, đồng thời thúc đẩy hợp tác với các tổ chức quốc tế Tổ chức này cũng khuyến khích thương mại giữa Việt Nam và các quốc gia khác, hướng tới việc xóa bỏ rào cản thuế quan và phi thuế quan UNCTAD xây dựng các chương trình phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ cho thương mại, như vận tải và logistics, và cung cấp hỗ trợ cho doanh nghiệp Việt Nam cũng như các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam.

Hàng năm, UNCTAD công bố các báo cáo về đầu tư tại Việt Nam, cung cấp những ý kiến quan trọng để cải thiện môi trường đầu tư và xây dựng các chính sách kinh tế hiệu quả hơn Những báo cáo này cũng giúp các nhà đầu tư nước ngoài nắm bắt thông tin cần thiết về nền kinh tế Việt Nam.

UNCTAD đã triển khai chương trình EMPRETEC tại Việt Nam, đánh dấu quốc gia đầu tiên ở châu Á áp dụng sáng kiến này EMPRETEC, kết hợp từ "emprendedores" (doanh nhân) và "tecnologia" (công nghệ), được khởi động lần đầu tại Argentina vào năm 1998 Đến nay, chương trình đã có mặt ở 32 quốc gia và đào tạo hơn 200.000 người, hỗ trợ họ trong việc xây dựng và mở rộng doanh nghiệp, từ đó tạo ra hàng ngàn việc làm mới.

Dự án E-Regulations do UNCTAD triển khai tại Việt Nam hoạt động hiệu quả, cung cấp thông tin chi tiết về quy trình đầu tư tại ba thành phố lớn: Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh thông qua website http://vietnam.eregulations.org/ Dự án này giúp nhà đầu tư nước ngoài dễ dàng thực hiện các thủ tục đầu tư, từ đó thu hút vốn đầu tư vào Việt Nam một cách hiệu quả hơn.

Việt Nam, với vai trò là thành viên của UNCTAD, liên tục nỗ lực đóng góp cho các hoạt động chung của tổ chức này Đồng thời, UNCTAD cũng cung cấp hỗ trợ tích cực cho Việt Nam trong việc phát triển kinh tế và nâng cao năng lực quản lý.