NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TÌNH HÌNH THỰC HIỆN
Giới thiệu về BHXH tỉnh Phú Thọ
1.1.1 Đặc điểm tình hình BHXH tỉnh Phú Thọ 1.1.1.1 Giới thiệu chung về tỉnh Phú Thọ
Phú Thọ, tỉnh trung du miền núi phía Bắc, nằm tại vị trí giao thoa giữa vùng Đông Bắc, đồng bằng sông Hồng và Tây Bắc Tỉnh này giáp với huyện Ba Vì ở phía Đông, Vĩnh Phúc ở Đông Bắc, Sơn La ở phía Tây, Yên Bái ở Tây Bắc, Hoà Bình ở phía Nam và Tuyên Quang ở phía Bắc Với vị trí "ngã ba sông", Phú Thọ là trung tâm giao thông quan trọng, kết nối các tuyến đường bộ, đường sắt và đường sông từ các tỉnh Tây, Đông, Bắc đến Hà Nội, Hải Phòng và các khu vực khác Đây là cầu nối quan trọng cho giao lưu kinh tế, văn hóa và khoa học kỹ thuật giữa các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ và các tỉnh miền núi phía Bắc.
Phú Thọ sở hữu một lực lượng lao động dồi dào với nguồn nhân lực trẻ, năng động và hăng hái tham gia vào quá trình sản xuất Điều này không chỉ giúp nâng cao thu nhập và ổn định đời sống của người dân mà còn góp phần quan trọng vào việc cải thiện diện mạo kinh tế của tỉnh.
Tỉnh Phú Thọ sở hữu nhiều điều kiện thuận lợi cho sự phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh hội nhập và mở cửa Nếu được đầu tư đúng hướng, Phú Thọ có khả năng trở thành trung tâm kinh tế - văn hóa không chỉ của các tỉnh Bắc Bộ mà còn của toàn quốc trong thời gian ngắn tới.
1.1.1.2 Sơ lược lịch sử hình thành và phát triển của BHXH tỉnh Phú Thọ.
Ngày 1 tháng 1 năm 1997, tỉnh Vĩnh Phú được chia thành hai tỉnh Vĩnh Phúc và Phú Thọ Đến ngày 16 tháng 9 năm 1997, Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã ra quyết định số 1608/BHXH/QĐ/TCCB thành lập Bảo hiểm xã hội tỉnh Phú Thọ.
BHXH tỉnh Phú Thọ là cơ quan sự nghiệp trực thuộc và nằm trong hệ thống tổ chức của BHXH Việt Nam.
Tháng 01 năm 2003 thực hiện quyết định số 20/2002 của Thủ tướngChính Phủ hệ thống BHYT chuyển sang BHXH, BHXH tỉnh Phú Thọ đã nhanh chóng chuyển sang hoạt động theo cơ chế mới và ổn định tổ chức.
Từ khi thành lập, công tác BHXH và BHYT tại tỉnh Phú Thọ đã ngày càng được tổ chức chặt chẽ, trở thành chỗ dựa vững chắc cho người lao động Hoạt động này đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức của BHXH tỉnh Phú Thọ luôn nỗ lực khắc phục khó khăn và tích lũy kinh nghiệm để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Nhờ sự chỉ đạo và quan tâm của BHXH Việt Nam, ngành BHXH tỉnh Phú Thọ đã có những bước phát triển vượt bậc trong hơn mười năm qua, đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận.
♦ Năm 2002 Bảo hiểm Y Tế tỉnh Phú Thọ được nhà nước tặng thưởng huân chương lao động hạng Ba.
♦ Năm 2006 BHXH tỉnh Phú Thọ được nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao Động hạng Ba.
♦ 03 bằng khen của Thủ Tướng Chính Phủ (02 cá nhân và 01 tập thể).
♦ 39 tập thể, 91 cá nhân được tặng bằng khen của BHXH Việt Nam.
♦ 46 tập thể, 12 4 cá nhân được tặng bằng khen của UBND tỉnh Phú Thọ
♦ 34 tập thể, 124 cá nhân được BHXH tỉnh Phú Thọ tặng giấy khen.
♦ 25 chiến sỹ thi đua cấp cơ sở.
♦ 03 chiến sỹ thi đua cấp ngành
♦ 05 chiến sỹ thi đua cấp tỉnh
♦ 01 Kỷ niệm chương Hùng Vương
♦ 54 cá nhân được tặng Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp BHXH.
1.1.1.3 Chức năng, nhiệm vụ của BHXH tỉnh Phú Thọ
BHXH tỉnh Phú Thọ là đơn vị trực thuộc BHXH Việt Nam, hoạt động dưới sự quản lý trực tiếp và toàn diện của cơ quan này Đồng thời, BHXH tỉnh Phú Thọ cũng chịu sự quản lý hành chính từ UBND tỉnh Phú Thọ trên địa bàn lãnh thổ.
BHXH tỉnh Phú Thọ có tư cách pháp nhân, có trụ sở, có con dấu và tài khoản riêng.
►Về chức năng nhiệm vụ : BHXH tỉnh Phú Thọ có những chức năng cơ bản sau:
Hướng dẫn và theo dõi các cơ quan, tổ chức cùng đơn vị trên địa bàn tỉnh trong việc lập danh sách lao động thuộc diện áp dụng BHXH bắt buộc Đảm bảo thực hiện đóng góp BHXH theo đúng quy định của pháp luật.
Hàng tháng, BHXH tỉnh Phú Thọ cần cập nhật danh sách số lượng cán bộ công nhân viên chức đã tham gia đóng BHXH, bao gồm cả những người trong biên chế và hợp đồng dài hạn.
- Hàng tháng các đơn vị phải làm phiếu báo tăng, giảm mức đóng BHXH so với danh sách đã đăng ký để BHXH kịp thời điều chỉnh.
- Tổ chức tiếp nhận người đến đăng ký , hưởng BHXH hoặc làm thủ tục để chuyển đi nơi khác theo như quy định của BHXH.
- Tổ chức thực hiện chi trả lương hưu, trợ cấp mất sức, các chính sách xã hội Đảm bảo nguyên tắc an toàn, đúng đối tượng.
- Lập dự toán và thanh quyết toán các khoản trợ cấp theo đúng quy định của bộ Tài chính và Kiểm toán nhà nước.
- Quản lý, lưu trữ hồ sơ, khai thác danh sách đóng BHXH của các cơ quan, đơn vị tổ chức.
- Thực hiện chế độ tử tuất, các chế độ đối với người hưu trí hoặc đi công tác theo đúng quy định của Nhà nước ban hành.
- Tiến hành thanh tra, xác minh các đơn thư khiếu nại, tố cáo để có kết luận kịp thời khi đối tượng yêu cầu.
- Thực hịên điều chỉnh lương hưu và trợ cấp thep như quy định cỉa Nhà nước và theo hướng dẫn của cơ quan BHXH Việt Nam.
1.1.1.4 Cơ cấu tổ chức của BHXH tỉnh Phú Thọ
Bảo hiểm xã hội tỉnh Phú Thọ có 55 cán bộ viên chức, được tổ chức thành 9 phòng chức năng, nhằm thực hiện các nhiệm vụ chung của BHXH tỉnh Sơ đồ cơ cấu tổ chức chi tiết các bộ phận này.
Sơ đồ 1: Sơ đồ bộ máy cơ quan BHXH tỉnh Phú Thọ
Nguồn: BHXH tỉnh Phú Thọ
● Phòng kế hoạch – tài chính:
Phòng kế hoạch – tài chính hỗ trợ giám đốc bảo hiểm xã hội tỉnh trong việc thực hiện kế hoạch và quản lý tài chính Phòng cũng có trách nhiệm tổ chức hạch toán và kế toán theo quy định của Nhà nước và pháp luật.
► Nhiệm vụ và quyền hạn:
1/ Chủ trì, phối hợp các đơn vị trực thuộc Bảo hiểm xã hội tỉnh xây dựng kế hoạch thu, chi và phân bổ dự toán thu, chi quỹ BHXH, BHYT và chi phí hoạt động quản lý bộ máy đã được phê duyệt cho BHXH huyện, xây dựng các văn bản liên quan đến chi tiêu cho nội bộ đơn vị.
2/ Tổ chức cấp kinh phí chi trả cho các đối tượng hưởng BHXH, BHYT, thực hiện cấp ứng kinh phí khám, chữa bệnh và quyết toán kinh phí khám, chữa bệnh với các cơ sở khám chữa bệnh ký hợp đồng khám, chữa bệnh BHYT.
Phó Giám Đốc Phó Giám Đốc Phó Giám Đốc
Bộ phận giám định chi
3/ Tổ chức cấp phát và quản lý kinh phí chi hoạt động quản lý bộ máy đầu tư xây dựng cơ bản, sữa chữa lớn, mua sắm trang thiết bị và các nguồn kin phí khác của BHXH tỉnh theo quy định.
Tình hình thực hiện BHXH ở cơ quan BHXH tỉnh Phú Thọ
1.2.1 Công tác tuyên truyền, thông tin, phổ biến chính sách, chế độ pháp luật BHXH.
Chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) là một sáng kiến mới của Đảng và nhà nước, do đó việc tuyên truyền và phổ biến thông tin về các chế độ pháp luật liên quan là vô cùng cần thiết để người dân hiểu rõ hơn về BHXH Tuy nhiên, do kinh phí hạn chế và trình độ dân trí còn thấp, công tác tuyên truyền gặp nhiều khó khăn Mặc dù đã có các văn bản, nghị định và thông tư hướng dẫn, nhưng một số nội dung của Luật vẫn chưa được giải thích kịp thời, dẫn đến việc người dân và cả cán bộ BHXH chưa nắm rõ đầy đủ các chế độ Các cán bộ chuyên môn chỉ hiểu rõ lĩnh vực mình phụ trách, trong khi các chế độ khác vẫn còn mờ mịt.
Thời gian gần đây, cán bộ và nhân viên BHXH tỉnh Phú Thọ đã tích cực thực hiện công tác tuyên truyền về chính sách pháp luật BHXH và BHYT, nhằm đảm bảo rằng thông tin đến tay tất cả các tầng lớp nhân dân, người lao động và người sử dụng lao động Hàng năm, BHXH tỉnh phát hành hàng trăm ngàn tờ rơi và tổ chức các hội thi tuyên truyền tại các xã, phường, thị trấn với nhiều hình thức đa dạng, giúp người lao động dễ dàng tiếp cận thông tin về chính sách BHXH và BHYT.
1.2.2.Tình hình tham gia BHXH bắt buộc.
Từ khi thành lập vào tháng 09/1997, Bảo hiểm xã hội tỉnh Phú Thọ đã nỗ lực mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, đảm bảo tuân thủ các quy định hiện hành.
Cụ thể về tình hình tham gia BHXH bắt buộc qua 3 năm như sau:
Bảng 1: Tình hình tham gia BHXH(2007–2009 )tại BHXH tỉnh Phú Thọ.
Năm Số đơn vị tham gia BHXH
Tổng số lao động (người)
Tổng quỹ lương (tỷ đồng)
Nguồn: BHXH tỉnh Phú Thọ
Từ năm 2007, toàn tỉnh có 2.063 đơn vị tham gia đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT) bắt buộc cho 167.234 đối tượng, với tổng số tiền lương trích nộp đạt 675 tỷ đồng Đến năm 2008, số đơn vị tham gia tăng lên 2.187, với tổng số tiền đóng góp vào BHXH và BHYT đạt 756 tỷ đồng Năm 2009, số lao động tham gia BHXH và BHYT tiếp tục tăng 40% so với năm 2007, đồng thời tổng quỹ lương cũng có sự gia tăng đáng kể.
Đến cuối năm 2009, tỉnh Phú Thọ có 2.324 đơn vị tham gia BHXH và BHYT, với tổng số người tham gia lên tới 234.789 Kết quả này đạt được nhờ công tác thông tin tuyên truyền hiệu quả về chế độ, chính sách và pháp luật liên quan đến BHXH, cùng với sự nỗ lực của cán bộ nhân viên BHXH tỉnh và sự phối hợp chặt chẽ từ các cơ quan, ban ngành liên quan Nhiều đơn vị sử dụng lao động đã nghiêm túc thực hiện và đăng ký trích lập tiền lương theo quy định.
1.2.3 Công tác cấp sổ BHXH, xét duyệt hồ sơ, giải quyết chế độ chính sách cho NLĐ.
Công tác cấp sổ BHXH tại tỉnh Phú Thọ đã được thực hiện hiệu quả trong những năm gần đây, nhằm đảm bảo quyền lợi kịp thời cho người lao động (NLĐ) Nhờ vào việc cấp sổ BHXH đúng quy định, các chế độ bảo hiểm xã hội như nghỉ hưu, ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và tử tuất được giải quyết nhanh chóng cho NLĐ.
Năm 2008, BHXH tỉnh Phú Thọ đã tiến hành đối chiếu hồ sơ gốc với tờ khai cấp sổ BHXH và cấp 3.031 sổ BHXH cho các đơn vị trong tỉnh Việc này giúp xác nhận cụ thể và chính xác thời gian đóng BHXH cho người lao động, nhằm đảm bảo quyền lợi hưởng BHXH kịp thời cho những người tham gia khi thực hiện thủ tục nghỉ hưu, chấm dứt hợp đồng lao động và di chuyển.
BHXH tỉnh Phú Thọ đã tích cực đôn đốc các đơn vị thực hiện tờ khai cấp sổ BHXH cho người lao động, đảm bảo việc cấp và đổi thẻ BHYT kịp thời Trong năm 2009, tỉnh đã cấp mới 45.000 thẻ BHYT và chuyển đổi nơi khám chữa bệnh cho các đối tượng mà không để xảy ra tình trạng tồn đọng.
► Công tác xét duyệt hồ sơ:
BHXH tỉnh đã công khai các quyết định liên quan đến thủ tục giải quyết chế độ chính sách, hướng dẫn cấp sổ BHXH, thẻ BHYT và phiếu KCB Các quy định này nêu rõ trách nhiệm của tổ chức, đơn vị sử dụng lao động và thời gian thực hiện Đồng thời, BHXH cũng xây dựng quy trình phối hợp giữa các phòng để rút và lưu hồ sơ một cách nhanh chóng và khoa học Ngoài ra, việc nghiên cứu quy định và tập huấn cho đội ngũ cán bộ đại lý chi trả cũng được chú trọng nhằm quản lý chặt chẽ các đối tượng thụ hưởng BHXH.
Gần đây, do sự gia tăng nhanh chóng của các doanh nghiệp và đơn vị sản xuất tại tỉnh, số người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) cũng tăng lên đáng kể Điều này đã dẫn đến việc cấp phát sổ thẻ BHXH và bảo hiểm y tế (BHYT) cho người lao động, đặc biệt là các đối tượng về hưu, được chú trọng hơn BHXH tỉnh Phú Thọ đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giải quyết các chế độ BHXH cho người lao động nhằm đảm bảo công bằng giữa các đối tượng tham gia, dựa trên nguyên tắc “có đóng, có hưởng” và “mức hưởng dựa vào mức đóng và thời gian đóng”.
Số lượng người được cấp thẻ BHYT để khám chữa bệnh hàng năm đang gia tăng nhanh chóng, cho thấy sự tiếp cận của người dân với hệ thống chăm sóc sức khỏe cộng đồng ngày càng cao Điều này tạo dựng niềm tin cho người lao động về chính sách BHXH và BHYT Đặc biệt, tại tỉnh Phú Thọ, một vùng trung du miền núi còn nhiều khó khăn, đây là một tín hiệu tích cực và là kết quả đáng ghi nhận.
1.2.4 Tình hình thu, nộp BHXH.
1.2.4.1 Công tác thu BHXH, BHYT bắt buộc.
Năm 2009, BHXH tỉnh Phú Thọ được giao chỉ tiêu thu BHXH từ 2.320 đơn vị với hơn 230.000 lao động, với kế hoạch thu là 134 tỷ đồng Đến hết ngày 31/12/2009, số tiền thu được đạt 135 tỷ đồng, tương ứng 100,74% chỉ tiêu Đồng thời, BHXH tỉnh Phú Thọ đã thực hiện các hoạt động tuyên truyền nhằm mở rộng đối tượng tham gia.
23 doanh nghiệp ngoài quốc doanh, hợp tác xã, hộ kinh doanh các thể với 24.672 lao động tham gia BHXH, BHYT.
BHXH tỉnh Phú Thọ đang tích cực tuyên truyền chính sách BHXH và BHYT đến chủ sử dụng lao động và người lao động, nhằm nâng cao nhận thức và khuyến khích họ tham gia Cán bộ được phân công theo dõi thường xuyên tiến độ thu nộp, với thông báo hàng tháng gửi đến từng đơn vị Mỗi sáu tháng, Ban thường vụ tỉnh Uỷ và UBND tỉnh nghe báo cáo từ BHXH tỉnh về công tác này và có chỉ đạo kịp thời Cuối năm, Tỉnh uỷ yêu cầu gắn kết công tác thu nộp BHXH, BHYT với tiêu chuẩn đánh giá cơ sở Đảng trong sạch vững mạnh Đặc biệt, trong những tháng cuối năm, BHXH tỉnh sẽ phân công cán bộ đôn đốc thu nộp để đảm bảo thực hiện nghiêm túc kế hoạch theo quy định của pháp luật.
Mặc dù nhiều doanh nghiệp thực hiện tốt chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT) cho người lao động (NLĐ), vẫn còn một số đơn vị chưa nghiêm túc trong việc thu nộp BHXH và BHYT Hệ quả là quá trình giải quyết chế độ BHXH cho NLĐ thường bị chậm trễ so với quy định.
Nhiều doanh nghiệp ngoài quốc doanh và người sử dụng lao động vẫn chưa nắm rõ chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) hoặc cố tình lơ là, dẫn đến việc trốn đóng BHXH và bảo hiểm y tế (BHYT) cho người lao động Hậu quả là chỉ một số ít lao động được tham gia, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của họ khi gặp phải các vấn đề như ốm đau, thai sản hay tai nạn lao động mà không được hưởng chế độ BHXH và BHYT đầy đủ.
Nhận xét và khuyến nghị
1.3.1 Đánh giá chung về tình hình thực hiện BHXH ở BHXH tỉnh Phú Thọ.
1.3.1.1 Những kết quả đã đạt được.
Dưới sự chỉ đạo của BHXH Việt Nam và sự quan tâm từ tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Phú Thọ, BHXH tỉnh đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ nhờ vào sự nỗ lực, đoàn kết và tinh thần học hỏi của cán bộ, nhân viên, cùng với sự hỗ trợ từ các ban ngành liên quan.
BHXH tỉnh Phú Thọ đã thực hiện nghiêm túc Luật BHXH và các văn bản hướng dẫn, đảm bảo kết quả thu BHXH bắt buộc hàng năm hoàn thành kế hoạch, thậm chí vượt chỉ tiêu của BHXH Việt Nam Đồng thời, việc thu BHXH tự nguyện cũng đạt kế hoạch theo chỉ tiêu giao về số thu và tiến độ thu.
Các chế độ chính sách về bảo hiểm xã hội (BHXH) tại tỉnh đều được triển khai một cách chính xác, đầy đủ và kịp thời, đáp ứng nhu cầu của đơn vị sử dụng lao động và người lao động, không phát sinh khiếu nại.
Chính sách điều chỉnh lương hưu và trợ cấp BHXH đã được triển khai một cách an toàn, đảm bảo đến tay những người thụ hưởng, góp phần quan trọng vào việc ổn định đời sống cho nhiều người lao động.
- Chính sách BHYT được phục vụ kịp thời đảm bảo quyền lợi cho người có thẻ BHYT.
Các kế hoạch tài chính cần được quyết toán kịp thời với BHXH Việt Nam, đảm bảo rằng số liệu quyết toán phù hợp với chế độ tài chính đã được đề ra trong kế hoạch.
Công tác bảo hiểm xã hội (BHXH) đã đóng góp quan trọng vào việc duy trì an ninh chính trị và thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội tại tỉnh Phú Thọ cũng như trên toàn quốc.
- Một số công tác như công tác Đảng, đoàn thể, công tác thanh kiểm tra…cũng thu được nhiều kết quả đáng ghi nhận.
1.3.1.2 Những mặt còn tồn tại.
Bên cạnh những thành quả đã đạt được sau hơn 10 năm thành lập, việc thực hiện BHXH tại BHXH tỉnh Phú Thọ còn tồn tại một số hạn chế:
Hiện nay, công tác thu bảo hiểm xã hội (BHXH) tại các huyện, thành phố, thị xã vẫn chưa quản lý đầy đủ số lao động bắt buộc tham gia theo quy định của Luật BHXH Trên địa bàn tỉnh, vẫn còn một số đơn vị có nợ đọng kéo dài, trong khi một số đơn vị trong ngành chưa thực hiện tốt vai trò tham mưu để tìm ra biện pháp xử lý tình trạng này.
Công tác bảo hiểm y tế (BHYT) tự nguyện tại một số địa phương vẫn còn chậm chạp, khiến việc thực hiện kế hoạch BHYT toàn dân trong những năm tới gặp nhiều khó khăn Đến cuối năm 2009, tình hình thu BHYT vẫn còn nhiều hạn chế và chưa có biện pháp tích cực nào được áp dụng để thúc đẩy tiến độ thu.
Hiện nay, số lượng người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện vẫn còn thấp, mặc dù đời sống người dân đang ngày càng cải thiện và khả năng tiêu dùng tăng lên Sự tham gia vào BHXH tự nguyện chưa tương xứng với sự phát triển kinh tế và biến động trong xã hội.
Trong công tác chi trả, tình trạng ký thay, nhận hộ, cũng như việc không có giấy uỷ quyền hoặc uỷ quyền không đúng quy định vẫn đang diễn ra phổ biến.
Công tác giám định khám chữa bệnh bảo hiểm y tế (BHYT) hiện đang gặp nhiều khó khăn do đội ngũ bác sĩ giám định còn thiếu và yếu Điều này dẫn đến tình trạng lạm dụng quỹ BHYT trong chi phí dịch vụ y tế và thuốc chữa bệnh tại một số cơ sở khám chữa bệnh.
Công tác tuyên truyền về chính sách và pháp luật liên quan đến bảo hiểm xã hội (BHXH) hiện còn hạn chế do điều kiện thực tế và kinh phí dành cho tuyên truyền chưa đủ Hơn nữa, khả năng tiếp cận thông tin của người dân vẫn còn hạn chế, dẫn đến việc hiểu biết về BHXH chưa sâu rộng.
Mặc dù nợ đọng bảo hiểm xã hội (BHXH) đã giảm trong những năm gần đây, tỷ lệ này vẫn còn cao trong các đơn vị sử dụng lao động Nguyên nhân chính là do lãi suất chậm nộp BHXH quá thấp, dẫn đến hiệu quả thu nộp không cao Hơn nữa, tình trạng không thực hiện đối chiếu hàng quý và việc giải quyết các thủ tục thanh toán chế độ ốm đau, thai sản chậm trễ đã ảnh hưởng đến công tác thanh quyết toán hàng quý cũng như quyền lợi của người lao động.
1.3.2 Một số khuyến nghị và giải pháp. Để hoạt động BHXH tỉnh Phú Thọ ngày càng hiệu quả hơn, em xin đưa ra một số ý kiến như sau:
Trong thời gian tới, ngành cần tăng cường chỉ đạo công tác tổ chức cán bộ, đặc biệt là trong hệ thống quy hoạch cán bộ để đảm bảo hiệu quả và phát triển bền vững.
Năm 2015, việc kiện toàn đội ngũ cán bộ quản lý các phòng ban và Bảo hiểm xã hội (BHXH) các huyện, thị được thực hiện theo đúng quy định của BHXH Việt Nam Đồng thời, tập trung vào việc bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ, cũng như sắp xếp lại đội ngũ để phù hợp với năng lực của từng cá nhân.
Phương hướng, nhiệm vụ 2010
Phát huy những kết quả đã đạt được, tập thể cán bộ công chức trong cơ quan cần đoàn kết và nỗ lực hoàn thành toàn diện các chỉ tiêu mà cấp trên giao cho năm kế hoạch 2010.
Tiếp tục cải cách bộ máy và nâng cao chất lượng công tác theo mô hình một cửa của BHXH Việt Nam Phối hợp với các phòng chức năng của tỉnh để tuyên truyền và đưa Luật BHXH, Luật BHYT vừa được Quốc hội thông qua vào thực tiễn cuộc sống.
Chúng tôi cam kết nỗ lực hoàn thành và vượt mức kế hoạch thu BHXH bắt buộc từ 2-4%, đồng thời đạt chỉ tiêu BHYT do cấp trên giao Để thực hiện mục tiêu này, chúng tôi sẽ tăng cường phối hợp với các cơ quan liên quan nhằm khai thác hiệu quả các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế theo quy định của Luật BHXH.
Chương trình quản lý thu và cấp sổ BHXH, thẻ BHYT được thực hiện hiệu quả, đáp ứng kịp thời các yêu cầu của đối tượng Đồng thời, việc tổ chức quản lý và chi trả an toàn cho số tiền 550 tỷ đồng được thực hiện đúng đối tượng.
- Tổ chức Đại hội chi bộ lần thứ IV đúng tiến độ bảo đảm chất lượng.
Chi bộ quyết tâm đạt danh hiệu Chi bộ trong sạch vững mạnh, trong khi Công đoàn nỗ lực để trở thành công đoàn cơ sở vững mạnh Đồng thời, Bảo hiểm xã hội tỉnh Phú Thọ phấn đấu giành Bằng khen từ Bảo hiểm xã hội Việt Nam.
PHẦN 2: CHUYÊN ĐỀ: “CÔNG TÁC THU BẢO HIỂM XÃ HỘI Ở CƠ QUAN BẢO HIỂM XÃ HỘI TỈNH PHÚ THỌ -
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP”.
TỔNG QUAN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ CÔNG TÁC
BHXH và vai trò của BHXH
Trong cuộc sống, mỗi người đều phải đối mặt với những rủi ro như ốm đau, dịch bệnh, tai nạn, mất việc và biến động thị trường, gây ra nhiều khó khăn cho cuộc sống Những rủi ro này có thể làm giảm thu nhập, hư hỏng tài sản và đình trệ sản xuất Khi không có thu nhập, nhu cầu cuộc sống vẫn cần được đáp ứng, đặc biệt là chi phí cho dịch vụ y tế và nuôi con nhỏ thường gia tăng Do đó, việc hạn chế và khắc phục rủi ro trở thành nhu cầu thiết yếu Để đối phó với các rủi ro, con người đã nghĩ ra nhiều biện pháp như vay mượn, cầu xin, viện trợ và dự phòng cá nhân, nhưng đối với những rủi ro lớn có tính xã hội như dịch bệnh và thất nghiệp, các biện pháp này thường ít hiệu quả.
Khi nền công nghiệp phát triển, đội ngũ lao động làm công hưởng lương gia tăng, và cuộc sống của họ phụ thuộc vào thu nhập hàng tháng Để đối phó với rủi ro trong cuộc sống, người lao động đã thành lập quỹ tiền lương và hiệp hội, đồng thời liên kết trong các nghiệp đoàn để đấu tranh cho quyền lợi khi gặp khó khăn Khi giai cấp công nhân trở thành lực lượng chính trị, giới chủ buộc phải chấp nhận một số yêu cầu hỗ trợ người lao động Tuy nhiên, trong những tình huống khẩn cấp như tai nạn lớn hay dịch bệnh, nhà sản xuất lao động thường không đủ khả năng tài chính để khắc phục hậu quả Do đó, để đáp ứng nhu cầu chính đáng của người dân và đảm bảo ổn định kinh tế, nhà nước đã quy định việc đóng góp vào quỹ chung để bù đắp thu nhập bị mất khi người lao động gặp rủi ro, dẫn đến sự ra đời của bảo hiểm xã hội (BHXH), một hệ thống đã trở nên phổ biến trên toàn quốc và quốc tế.
Theo công ước 105 năm 1952 của tổ chức lao động quốc tế ILO, bảo hiểm xã hội (BHXH) được hiểu là sự bảo vệ xã hội đối với các thành viên thông qua các biện pháp công cộng Mục tiêu của BHXH là hỗ trợ những người gặp khó khăn về kinh tế - xã hội do giảm hoặc ngừng thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, thất nghiệp, thương tật, tuổi già và tử vong Đồng thời, BHXH cũng đảm bảo cung cấp chăm sóc y tế và trợ cấp cho các gia đình đông con.
Theo Luật BHXH, bảo hiểm xã hội (BHXH) là hình thức đảm bảo bù đắp một phần hoặc thay thế thu nhập cho người lao động (NLĐ) trong các trường hợp như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc khi qua đời Hệ thống này hoạt động dựa trên việc đóng góp và sử dụng một quỹ tài chính tập trung, nhằm đảm bảo ổn định đời sống cho NLĐ và tăng cường an toàn xã hội.
Hiện nay, bảo hiểm xã hội (BHXH) được nghiên cứu từ nhiều khía cạnh khác nhau, dẫn đến nhiều định nghĩa phong phú Tuy nhiên, BHXH chủ yếu được hiểu là một hình thức bảo hiểm xã hội, hoạt động phi lợi nhuận, dưới sự bảo hộ của Nhà nước, với mục tiêu chính là đảm bảo thu nhập cho người lao động và nâng cao an toàn xã hội.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một hình thức bảo vệ thu nhập thiết yếu cho người lao động, phản ánh sự phát triển của xã hội Đây là dịch vụ công nhằm quản lý và đáp ứng nhu cầu chia sẻ rủi ro trong cộng đồng, đồng thời là quyền lợi cơ bản của người lao động.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) có chức năng chính là kết hợp giữa các yếu tố bảo hiểm và tính xã hội, từ đó hình thành những chức năng cơ bản Những chức năng này bao gồm việc cung cấp sự bảo vệ tài chính cho người lao động trong các tình huống khó khăn, đảm bảo an sinh xã hội và hỗ trợ người dân trong việc duy trì cuộc sống ổn định.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) đóng vai trò quan trọng trong việc bù đắp hoặc thay thế một phần thu nhập cho người lao động (NLĐ) Chức năng này được xác định dựa trên thu nhập của NLĐ, và khi thu nhập bị giảm hoặc mất do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động hay tuổi già, NLĐ sẽ được hưởng BHXH Việc thực hiện tốt chức năng này giúp BHXH trở thành một hình thức bảo hiểm thiết thực, thu hút NLĐ tham gia và trở thành lưới an toàn đầu tiên trong chính sách an sinh xã hội của mỗi quốc gia.
Thứ hai, BHXH phân phối lại thu nhập giữa những người tham gia.
Phân phối lại là một chức năng thiết yếu của tất cả các hình thức bảo hiểm, đặc biệt là bảo hiểm xã hội (BHXH), tập trung vào việc điều chỉnh thu nhập của người lao động (NLĐ) Chức năng này bao gồm việc phân phối thu nhập theo chiều ngang từ những người khỏe mạnh sang những người gặp rủi ro, cũng như phân phối theo chiều dọc từ thế hệ trẻ sang thế hệ già Hơn nữa, nó còn thể hiện sự chuyển giao thu nhập từ giai đoạn thanh niên khỏe mạnh sang giai đoạn già yếu trong cuộc đời mỗi con người Như vậy, thu nhập của NLĐ được phân phối lại một cách đa dạng cả về không gian lẫn thời gian.
Thứ ba, BHXH góp phần kích thích nâng cao năng suất lao động cá nhân và năng suất lao động tập thể.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) với những chính sách thiết thực giúp người lao động (NLĐ) yên tâm gắn bó với công việc, từ đó nâng cao năng suất lao động và hiệu quả kinh tế Điều này cũng tạo điều kiện cho nhà sử dụng lao động (NSDLĐ) an tâm phát triển sản xuất mà không lo lắng về nguy cơ phá sản, ngay cả khi đối mặt với rủi ro lớn Chức năng của BHXH được xem như một đòn bẩy kinh tế, khuyến khích NLĐ nâng cao năng suất lao động xã hội.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút lao động, đồng thời hình thành và phát triển thị trường lao động Nó tạo sự gắn kết giữa lợi ích của người lao động, nhà sử dụng lao động và các lợi ích xã hội, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút lao động, khi người lao động (NLĐ) thường ưu tiên làm việc trong các khu vực có BHXH bắt buộc để đảm bảo cuộc sống ổn định Sự tham gia vào BHXH cũng cho phép NLĐ linh hoạt chuyển đổi quan hệ lao động giữa các khu vực, tạo nên sự năng động cho thị trường lao động Do đó, để khuyến khích NLĐ tự tạo việc làm và điều chỉnh quan hệ lao động theo nhu cầu thị trường, việc mở rộng phạm vi bao phủ của BHXH là điều cần thiết.
Một số vấn đề cơ bản về thu BHXH
Nhà nước thực hiện quyền lực cai trị thông qua các thể chế chính trị và hệ thống pháp luật để tổ chức công tác thu bảo hiểm xã hội (BHXH) dưới hai hình thức: bắt buộc và tự nguyện Điều này có nghĩa là Nhà nước yêu cầu các đối tượng phải đóng BHXH theo mức phí quy định, đồng thời cho phép một số đối tượng tự nguyện tham gia với mức đóng và phương thức phù hợp với thu nhập Qua đó, hình thành quỹ tiền tệ tập trung nhằm đảm bảo cho các hoạt động BHXH.
1.2.1.2.Vai trò của quản lý thu.
Quản lý thu BHXH là quá trình tổ chức và điều chỉnh hoạt động thu theo quy định pháp luật, nhằm đảm bảo thu đúng đối tượng và đủ số lượng trong thời gian quy định Hệ thống pháp luật của Nhà nước và các biện pháp hành chính từ cơ quan chức năng đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được mục tiêu này.
* Nắm chắc được các nguồn thu BHXH.
Nguồn thu của quỹ BHXH theo quy định của luật BHXH hiện hành gồm:
+ Nguồn đóng BHXH của NLĐ tham gia BHXH + Nguồn đóng BHXH của chủ sử dụng lao động.
+ Tiền sinh lời từ hoạt động đầu tư tăng trưởng;
+ Nguồn hỗ trợ của Nhà nước.
Các nguồn thu từ viện trợ, quà biếu và quà tặng của các tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước đóng vai trò quan trọng Để quản lý hiệu quả các nguồn thu này, cần tăng cường công tác quản lý chặt chẽ và áp dụng phương pháp quản lý phù hợp cho từng loại nguồn thu khác nhau.
* Tăng thu, đảm bảo cân đối quỹ BHXH.
Thu BHXH đóng vai trò quan trọng trong việc cân đối quỹ và đảm bảo sự phát triển bền vững của hệ thống BHXH Để tăng thu, cần thực hiện một số biện pháp chính nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và khai thác nguồn thu.
Tăng cường số lượng người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) là biện pháp quyết định, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế nước ta chưa phát triển Việc này giúp cải thiện nguồn thu cho quỹ BHXH, khi mà mức đóng BHXH không thể tăng nhanh chóng.
- Thu đúng đối tượng, thu đủ số lượng và đảm bảo thu đúng thời gian quy định.
Để xác định đúng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), cần căn cứ vào các quy định của Luật BHXH, hiện có hai loại là BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện Trong các đơn vị sản xuất kinh doanh, thường có lao động đủ điều kiện tham gia BHXH bắt buộc, nhưng cũng có nhiều lao động chưa đủ điều kiện, dẫn đến việc kê khai danh sách đóng BHXH thấp hơn số lao động đủ điều kiện theo quy định Tình trạng này phổ biến ở các địa phương, đặc biệt trong khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh, gây ảnh hưởng tiêu cực đến quyền lợi của người lao động và nguồn thu của quỹ BHXH.
Để đảm bảo thu đủ số lượng và đúng thời gian quy định của bảo hiểm xã hội (BHXH), công tác quản lý thu cần được thực hiện một cách khoa học Hiện nay, nhiều đơn vị vẫn chưa nộp đủ BHXH hàng tháng, dẫn đến tình trạng trốn tránh và nợ đọng Do đó, cần áp dụng các biện pháp hành chính cứng rắn, bao gồm việc phạt tiền đối với các đơn vị cố tình không nộp BHXH đúng hạn Chỉ khi thực hiện các biện pháp này, công tác quản lý thu BHXH mới đạt hiệu quả cao.
* Bảo đảm quyền lợi người tham gia BHXH Vai trò này của công tác quản lý thu được thể hiện trên hai nội dung:
Bảo vệ quyền lợi của người lao động (NLĐ) trong các đơn vị tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) là một nhiệm vụ quan trọng, đảm bảo quyền lợi hợp pháp và chính đáng của họ Tuy nhiên, nhiều đơn vị sử dụng lao động (SDLĐ) vì lợi ích trước mắt đã không thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH đúng quy định, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của NLĐ Do đó, cần tăng cường quản lý thu và áp dụng các biện pháp can thiệp kịp thời để đảm bảo các đơn vị SDLĐ thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đóng BHXH, từ đó bảo vệ quyền lợi của NLĐ.
Khi quỹ BHXH được cân đối, người tham gia sẽ nhận được trợ cấp kịp thời khi gặp rủi ro trong cuộc sống, từ đó giúp ổn định đời sống cho người lao động và gia đình họ.
Quản lý thu ở tầm vĩ mô đóng vai trò quan trọng khi số thu vượt chi, cho phép quỹ BHXH thực hiện các biện pháp đầu tư nhằm tăng trưởng Điều này không chỉ cung ứng lượng tiền nhàn rỗi cho thị trường tài chính mà còn góp phần phát triển kinh tế đất nước, mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội.
Theo quy định tại Quyết định số 902/QĐ-BHXH ngày 26/06/2007 của Tổng Giám Đốc BHXH Việt Nam, quản lý thu bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT) bắt buộc được quy định rõ ràng Các chính sách thu BHXH được xây dựng nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động và sự công bằng trong hệ thống bảo hiểm.
- Đối với NLĐ đồng thời tham gia BHXH, BHYT là công dân Việt Nam gồm:
+ Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức.
Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ ba tháng trở lên, hoặc hợp đồng không xác định thời hạn, bao gồm cả xã viên và liên hiệp hợp tác xã theo quy định của Luật hợp tác xã, cũng như người quản lý doanh nghiệp theo các chức danh quy định tại khoản 13 điều 4 Luật doanh nghiệp, đều được hưởng tiền lương và tiền công từ đủ ba tháng trở lên.
Từ ngày 01/01/2010, mức đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) hàng tháng cho các đối tượng là 20% tiền lương, trong đó người lao động (NLĐ) đóng 5% và người sử dụng lao động (NSDLĐ) đóng 15% Mức đóng này sẽ tăng 2% sau mỗi hai năm cho đến khi đạt 22% đối với NSDLĐ và 8% đối với NLĐ.
Hạ sĩ quan, binh sĩ quân đội nhân dân và hạ sĩ quan, chiến sĩ công an nhân dân phục vụ có thời hạn sẽ phải đóng bảo hiểm xã hội hàng tháng với tỷ lệ 17% trên mức lương tối thiểu do người sử dụng lao động quy định.
Phu nhân và phu quân hưởng chế độ tại các cơ quan Việt Nam ở nước ngoài, nếu trước đó đã tham gia BHXH bắt buộc, sẽ có mức đóng BHXH hàng tháng là 16% mức lương, tiền công tháng Trong đó, người lao động đóng 5% và người sử dụng lao động đóng 15%.
Nội dung thu BHXH bắt buộc
1.3.1 Nội dung chính của công tác thu BHXH bắt buộc
Quản lý và thực hiện thu bảo hiểm xã hội (BHXH) là trách nhiệm quan trọng tại các đơn vị sử dụng lao động tham gia BHXH trên địa bàn huyện và tỉnh, bao gồm cả những người buôn bán nhỏ và hộ sản xuất kinh doanh trong các làng nghề.
Quản lý danh sách lao động có hợp đồng từ 3 tháng trở lên trong từng đơn vị là trách nhiệm quan trọng của cơ quan BHXH Cần theo dõi thường xuyên sự biến động về số lượng lao động để đảm bảo quản lý chính xác và thu đủ số lượng lao động trong các đơn vị.
Quản lý mức lương của người lao động, bao gồm lương chính và các loại phụ cấp, là yếu tố quan trọng để xác định mức đóng BHXH Tuy nhiên, nhiều đơn vị sử dụng lao động, kể cả các cơ quan hành chính sự nghiệp, thường khai báo không chính xác mức lương thực tế, dẫn đến ảnh hưởng tiêu cực đến số thu BHXH Do đó, cơ quan BHXH cần thực hiện quản lý chặt chẽ hơn để đảm bảo việc thu BHXH đúng quy định và công bằng cho người lao động.
Quản lý tổng quỹ lương của các đơn vị sử dụng lao động là rất quan trọng, với bảng kê khai tổng quỹ lương do NSDLĐ lập theo mẫu của BHXH Việt Nam hàng năm Bảng kê này phản ánh sự biến động về số lượng người tham gia và mức lương của từng người lao động, làm căn cứ cho việc tính mức đóng BHXH hàng tháng Việc quản lý chặt chẽ quỹ lương giúp ngăn chặn việc kê khai không đúng, ảnh hưởng đến công tác thu BHXH Đồng thời, cần theo dõi mức đóng BHXH của từng người lao động dựa trên danh sách tham gia BHXH của từng đơn vị.
Cấp sổ BHXH cho NLĐ và hàng năm ghi bổ sung vào sổ BHXH theo các tiêu thức ghi trong sổ.
Lập dự toán thu BHXH cho năm sau Công việc này thường được tiến hành vào quý III và quý IV hàng năm.
1.3.2 Các hình thức thu BHXH
Hiện nay các cơ quan BHXH thuộc BHXH Việt Nam đang áp dụng hai hình thức thu BHXH:
Thu qua tài khoản là phương thức mà các đơn vị sử dụng lao động hàng tháng nộp bảo hiểm xã hội vào tài khoản thu BHXH của các cơ quan bảo hiểm xã hội, được mở tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn hoặc Kho bạc Nhà nước Đây là hình thức thu phí bảo hiểm xã hội chính thức tại Việt Nam.
Hình thức thu tiền mặt trong bảo hiểm xã hội (BHXH) cho phép người dân thanh toán trực tiếp tại các cơ quan BHXH, chủ yếu áp dụng cho bảo hiểm y tế (BHYT) tự nguyện và BHXH tự nguyện.
Tất cả nguồn thu từ bảo hiểm xã hội, dù là thu qua tài khoản hay thu bằng tiền mặt, đều phải được nộp vào tài khoản thu của BHXH Việt Nam Các địa phương không được phép sử dụng tiền thu BHXH của mình để chi cho bất kỳ khoản chi phí nào.
1.3.3 Tổ chức thực hiện công tác thu BHXH.
BHXH Việt Nam đã chỉ đạo việc hướng dẫn và kiểm tra công tác quản lý thu, cấp sổ BHXH và thẻ BHYT trong toàn ngành, bao gồm cả các cơ quan thuộc Bộ Quốc Phòng, Bộ Công An và Ban cơ yếu chính phủ Đồng thời, BHXH Việt Nam cũng xác định mức lãi suất bình quân hàng năm từ hoạt động đầu tư quỹ BHXH và thông báo kết quả này đến BHXH các tỉnh.
- Căn cứ tình hình thực tế của địa phương để phân cấp quản lý thu BHXH, BHYT cho phù hợp với chức năng, nhiệm vụ.
- Xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu liên quan đến NLĐ tham gia BHXH, BHYT trên địa bàn tỉnh.
Xây dựng kế hoạch và hướng dẫn kiểm tra việc thực hiện công tác thu và cấp sổ BHXH, thẻ BHYT theo phân cấp quản lý Thực hiện quyết toán số tiền thu BHXH, BHYT đối với BHXH huyện theo định kỳ quý, 6 tháng và năm Lập "biên bản thẩm định số liệu thu BHXH, BHYT bắt buộc" (Mẫu số 12-TBH) để đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong công tác quản lý.
- BHXH huyện: Tổ chức, hướng dẫn thu BHXH, BHYT; cấp sổ BHXH, thẻ BHYT đối với NSDLĐ và NLĐ theo phân cấp quản lý.
BHXH được quản lý bởi Bộ Quốc phòng, Bộ Công An và Ban cơ yếu Chính phủ, có trách nhiệm xây dựng kế hoạch thu và báo cáo quyết toán thu BHXH Đồng thời, các cơ quan này cũng đảm bảo cấp sổ BHXH hàng năm cho người lao động thông qua cơ quan BHXH Việt Nam.
♦ Lập và giao kế hoạch thu hàng năm:
BHXH huyện sẽ lập 02 bản "Kế hoạch thu BHXH, BHYT bắt buộc" cho năm sau, dựa trên tình hình thực hiện năm trước và khả năng mở rộng số lao động tham gia BHXH, BHYT tại địa phương Một bản kế hoạch sẽ được gửi đến BHXH tỉnh trước ngày 05/11 hàng năm.
Lập hai bản dự toán thu bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT) cho người sử dụng lao động (NSDLĐ) do tỉnh quản lý Đồng thời, tổng hợp toàn tỉnh để xây dựng hai bản "Kế hoạch thu BHXH, BHYT bắt buộc" cho năm sau (theo mẫu số 13-TĐH) và gửi một bản đến BHXH Việt Nam trước ngày 15 tháng 11 hàng năm.
Dựa trên dự toán thu mà BHXH Việt Nam giao, các đơn vị trực thuộc BHXH tỉnh và BHXH huyện sẽ được phân bổ dự toán thu BHXH và BHYT trước ngày 20 tháng 1 hàng năm.
* BHXH thuộc Bộ Quốc Phòng, Bộ Công an và Ban Cơ yếu chính phủ: Lập kế hoạch thu BHXH gửi BHXH Việt Nam trước ngày 15/11 hàng năm.
BHXH Việt Nam sẽ tổng hợp và lập dự toán thu BHXH, BHYT cho các địa phương, bao gồm BHXH tỉnh và các cơ quan như Bộ Quốc Phòng, Bộ Công An và Ban cơ yếu Chính phủ, dựa trên tình hình thực hiện kế hoạch năm trước và khả năng phát triển lao động trong năm tiếp theo Thời hạn hoàn thành dự toán này là trước ngày 10/01 hàng năm.
BHXH tỉnh và BHXH huyện không được phép sử dụng tiền thu BHXH và BHYT cho bất kỳ mục đích nào khác Trong trường hợp đặc biệt, việc sử dụng này phải được Tổng giám đốc BHXH Việt Nam chấp thuận bằng văn bản.
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THU BẢO HIỂM XÃ HỘI Ở CƠ QUAN BẢO HIỂM XÃ HỘI
Quy trình thu BHXH bắt buộc tại BHXH tỉnh Phú Thọ
BHXH tỉnh Phú Thọ thực hiện việc thu BHXH theo đúng quy trình quy định tại quyết định số 722/QĐ-BHXH ngày 26/05/2003, nhằm đảm bảo quản lý hiệu quả việc thu BHXH và BHYT bắt buộc.
2.1.1 Đối với NSDLĐ tham gia BHXH lần đầu.
NLĐ cần dựa vào hồ sơ gốc của mình, bao gồm quyết định tuyển dụng, quyết định nâng lương hoặc hợp đồng lao động, để kê khai 03 bản “Tờ khai tham gia BHXH, BHYT bắt buộc (Mẫu số 01-TBH)” và nộp cho NSDLĐ Nếu NLĐ đã được cấp sổ BHXH, thì không cần kê khai mà chỉ cần nộp sổ BHXH.
Kiểm tra và đối chiếu tờ khai tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) với hồ sơ gốc của từng người lao động (NLĐ) là nhiệm vụ quan trọng Người thực hiện cần ký xác nhận và chịu trách nhiệm về các thông tin trên tờ khai của NLĐ.
Để tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT) bắt buộc, cần lập hai bản “Danh sách tham gia BHXH, BHYT bắt buộc” theo mẫu số 02a-TBH Bên cạnh đó, cần nộp bản sao quyết định thành lập, chứng nhận đăng ký kinh doanh hoặc giấy phép hoạt động Nếu người sử dụng lao động là cá nhân, thì cần nộp bản hợp đồng lao động.
Trong vòng 30 ngày kể từ ngày ký hợp đồng lao động hoặc quyết định tuyển dụng, người sử dụng lao động cần nộp đầy đủ hồ sơ theo quy định và sổ bảo hiểm xã hội của người lao động (nếu có) cho cơ quan bảo hiểm xã hội.
Tiếp nhận hồ sơ và kiểm tra số lượng, tính hợp pháp của giấy tờ liên quan đến NLĐ là bước quan trọng Cần đối chiếu các giấy tờ này với hồ sơ của NLĐ và ghi mã số quản lý cho đơn vị cũng như từng NLĐ trên danh sách và tờ khai tham gia BHXH bắt buộc Nếu hồ sơ chưa đầy đủ, cơ quan BHXH sẽ hướng dẫn cụ thể để đơn vị hoàn thiện.
Trong thời hạn không quá 5 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ, cần ký và đóng dấu vào “Danh sách lao động tham gia BHXH, BHYT bắt buộc” (Mẫu số 02-TBH) và trả lại cho đơn vị 01 bản danh sách để thực hiện việc đóng BHXH, BHYT BHXH tỉnh sẽ lưu giữ 01 bản danh sách, trong khi đó, 03 tờ khai (Mẫu số 01-TBH) của người lao động sẽ được trả lại cho đơn vị 02 tờ khai cùng với sổ BHXH sau khi hoàn chỉnh.
2.1.2 Đối với NSDLĐ đang tham gia BHXH
- Tăng giảm lao động hoặc thay đổi căn cứ đóng BHXH, BHYT trong tháng.
NSDLĐ cần lập 02 bản “Danh sách điều chỉnh lao động và mức đóng BHXH, BHYT bắt buộc (Mẫu số 03-TBH)” và nộp kèm hồ sơ như tờ khai quyết định tuyển dụng, thuyên chuyển, nghỉ việc, hợp đồng lao động, quyết định tăng, giảm lương, thẻ BHYT cùng các tờ khai (nếu có) cho cơ quan BHXH trước ngày 20 của tháng Đối với các trường hợp tăng, giảm từ ngày 16 của tháng trở đi, danh sách sẽ được lập và nộp vào đầu tháng kế tiếp.
Cơ quan BHXH tỉnh có trách nhiệm tiếp nhận, kiểm tra và thẩm định hồ sơ liên quan đến bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT) Sau khi hoàn tất quy trình, cơ quan sẽ ký và đóng dấu vào danh sách lao động tham gia BHXH, BHYT, đồng thời thông báo cho đơn vị về việc đóng BHXH, BHYT Ngoài ra, cơ quan cũng cấp thẻ BHYT kịp thời cho người lao động.
Khi nhà sử dụng lao động (NSDLĐ) chuyển địa bàn từ tỉnh này sang tỉnh khác, cần phải xuất trình hồ sơ kèm theo “Danh sách điều chỉnh lao động và mức đóng BHXH, BHYT bắt buộc” (Mẫu số 03-TBH) Đồng thời, NSDLĐ phải đóng bù BHXH, BHYT cho người lao động (NLĐ) đến thời điểm di chuyển Cơ quan BHXH tỉnh nơi đi sẽ xác nhận sổ BHXH cho NLĐ, và NSDLĐ cũng phải đăng ký tham gia BHXH với cơ quan BHXH tỉnh nơi chuyển đến theo thủ tục tham gia BHXH, BHYT lần đầu.
Khi NSDLĐ thay đổi pháp nhân, chuyển quyền sở hữu, sáp nhập, giải thể hoặc phá sản, họ phải thông báo bằng văn bản cho cơ quan BHXH tỉnh Việc này nhằm xác nhận sổ BHXH cho NLĐ, dựa trên nguyên tắc xác định thời điểm đóng BHXH đến thời điểm thông báo.
Sơ đồ : Quy trình thu BHXH tại BHXH tỉnh Phú Thọ.
Nguồn: BHXH tỉnh Phú Thọ
Tính toán số tiền phải nộp
Thông báo kết quả, mức đóng với các đơn vị
Tiến hành ký kết về BHXH
Nộp tiền thu cho BHXH Việt Nam Đối chiếu số liệu BHXH hàng quý
Tiến hành thu và đôn đốc thu Đối chiếu số liệu nộp với BHXH tỉnh từng quý
Các đơn vị nộp danh sách và quỹ tiền lương của năm kế tiếp
Hàng tháng các đơn vị đã lập danh sách điều chỉnh
Các đơn vị tham giaBHXH lần đầu.
Tổ chức và quản lý thu BHXH tại BHXH tỉnh Phú Thọ
Thu BHXH bắt buộc đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển quỹ, là nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu trong hệ thống BHXH, đặc biệt là tại tỉnh Phú Thọ.
Số tiền thu BHXH bắt buộc chủ yếu được huy động từ người lao động và người sử dụng lao động, nhằm chi trả các chế độ cho người lao động và đảm bảo quyền lợi của họ Do đó, việc tổ chức và quản lý thu theo đúng quy định để tránh thâm hụt quỹ là nhiệm vụ vô cùng quan trọng.
BHXH tỉnh Phú Thọ đã hướng dẫn thực hiện thu BHXH và cấp sổ BHXH cho NSDLĐ và NLĐ theo quy định Từ đầu năm, BHXH tỉnh tổng hợp danh sách đăng ký đóng BHXH bắt buộc của các đơn vị SDLĐ và xây dựng kế hoạch thu theo tháng, quý Đồng thời, đơn vị phân công cán bộ theo dõi, đôn đốc thu, áp dụng hình thức tính lãi chậm nộp theo Luật BHXH, nhằm đảm bảo thu đúng, đủ, kịp thời và chính xác.
Mỗi tháng, trước ngày cuối cùng, đơn vị sử dụng lao động phải nộp tiền BHXH cho tỉnh qua tài khoản chuyên thu tại Kho Bạc Nhà nước Ngoài ra, đơn vị cũng có thể nộp tiền cho cả quý vào đầu mỗi quý Tổng số tiền đóng BHXH bao gồm 16% từ người lao động và 6% từ người sử dụng lao động dựa trên mức lương hàng tháng.
Mỗi tháng, đơn vị sử dụng lao động cần phải kê khai chính xác số lượng lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và tổng quỹ lương của tháng đó Sau khi nhận thông tin, cơ quan bảo hiểm xã hội huyện sẽ tiến hành tính toán số tiền phải thu, số dư còn lại từ kỳ trước và thực hiện điều chỉnh tăng giảm cần thiết.
Hàng quý, các đơn vị sử dụng lao động cần đến BHXH tỉnh để đối chiếu và thông báo về việc tăng, giảm tổng quỹ lương cùng số lao động Việc này nhằm đảm bảo tính toán số thu BHXH được chính xác.
Bắt đầu từ tháng 1 năm 2009, BHXH tỉnh Phú Thọ cho phép các đơn vị sử dụng lao động giữ lại 2% số tiền nộp BHXH để chi trả cho các chế độ ốm đau và thai sản Nếu số tiền này đủ để chi trong tháng, cơ quan BHXH tỉnh sẽ bù vào tháng sau Ngược lại, nếu không chi hết trong tháng, cơ quan BHXH sẽ quyết toán và yêu cầu các đơn vị chuyển số tiền còn lại về cho BHXH tỉnh vào đầu quý tiếp theo.
Sau khi thu tiền BHXH từ các đơn vị SDLĐ, BHXH tỉnh sẽ chuyển khoản lên BHXH Việt Nam qua tài khoản chuyên thu tại Kho Bạc Nhà nước theo quy định Việc thu tiền BHXH qua hệ thống tài khoản tại Kho Bạc Nhà nước, thay vì thu bằng tiền mặt như trước đây, giúp quản lý dễ dàng hơn, đảm bảo an toàn và hiệu quả cho số tiền thu được, đồng thời hạn chế tối đa việc lạm dụng quỹ BHXH.
Thực trạng thu BHXH tại BHXH tỉnh Phú Thọ
Theo thống kê của BHXH tỉnh Phú Thọ, số người tham gia và số tiền thu BHXH mặc dù tăng nhưng vẫn không phản ánh đúng số lao động đủ điều kiện tham gia BHXH bắt buộc Nhiều đơn vị sử dụng lao động đã trốn đóng BHXH bằng cách khai báo số lao động và quỹ lương thấp hơn thực tế Thậm chí, các đơn vị sự nghiệp của Nhà nước cũng không khai đúng mức lương thực hưởng của người lao động để giảm mức đóng bảo hiểm Tình trạng nợ đọng BHXH tại các đơn vị sử dụng lao động đang gây ra nhiều khó khăn cho việc thu nộp BHXH tại tỉnh Phú Thọ.
Mỗi tháng và mỗi quý, cả doanh nghiệp ngoài quốc doanh lẫn cơ quan Nhà nước đều có đơn vị nợ tiền bảo hiểm xã hội (BHXH) Mặc dù đã áp dụng hình thức tính lãi chậm nộp BHXH, nhưng mức lãi suất chỉ khoảng hơn 8%, thấp hơn so với lãi suất ngân hàng, dẫn đến hiệu quả thu nộp không cao.
Năm 2007, toàn tỉnh ghi nhận 3.254 đơn vị với 190.231 lao động tham gia đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), tổng số tiền thu được đạt 378.846 triệu đồng Trong đó, lãi từ nợ chậm đóng BHXH là 455 triệu đồng, và số tiền nợ chuyển sang kỳ sau là 1.175 triệu đồng.
Năm 2008, tỉnh ghi nhận 4.016 đơn vị tham gia đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) cho 205.450 lao động, với tổng số tiền thu được là 432.914 triệu đồng Trong đó, số tiền lãi thu từ nợ chậm nộp BHXH đạt 881 triệu đồng, và số tiền nợ đọng chuyển sang kỳ sau là 1.555 triệu đồng.
Năm 2009, toàn tỉnh ghi nhận 6.055 đơn vị với 375.420 lao động tham gia đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT), tổng số thu đạt 580.000 triệu đồng Trong đó, số tiền lãi chậm đóng thu được là 575 triệu đồng, và số tiền nợ chuyển sang kỳ sau là 1.023 triệu đồng.
Từ năm 2007 đến nay, nợ đọng BHXH tại Phú Thọ đã giảm đáng kể, cho thấy sự nỗ lực của BHXH Phú Thọ trong việc thu hồi nợ Việc tăng cường đôn đốc thu từ từng đơn vị và người lao động là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến kết quả tích cực này Thêm vào đó, sự ra đời của Luật BHXH và việc áp dụng hình thức tính lãi chậm nộp cũng đã góp phần thúc đẩy việc thu nộp BHXH, mặc dù mức lãi suất chưa cao.
Sau đây là bảng số liệu cụ thể về tình hình thu nộp BHXH chung của toàn tỉnh Phú Thọ trong 3 năm vừa qua:
Bảng 2: Tình hình thu nộp BHXH toàn tỉnh phú Thọ (2007-2009)
STT Tiêu chí Đơn vị 2007 2008 2009
01 Số đơn vị tham gia BHXH Đơn vị 3254 4016 6055
02 Số lao động tham gia BHXH
03 Số tiền phải thu Triệu đồng 433.983 657.000 570.000
04 Số tiền BHXH đã thu
05 Số tiền thu từ lãi chậm đóng
06 Số tiền nợ đọng Triệu đồng 975 1.555
(Nguồn: BHXH tỉnh Phú Thọ)
2.3.2.Thực trạng thu riêng của từng khối đơn vị sử dụng lao động.
2.3.2.1 Thực trạng thu BHXH tại khối DNNQD.
Bảng 3: Tổng hợp thu BHXH các DNNN tại BHXH tỉnh Phú Thọ
Số Đơn vị Đơn vị 514 643 654
Tổng quỹ lương Triệu đồng 425521 512570 711243
Số phải đóng trong kỳ Triệu đồng 35988 62917 81260
Số đã đóng trong kỳ Triệu đồng 29562 57109 79125
Lãi chậm đóng Triệu đồng 615 417 325
(Nguồn: BHXH tỉnh Phú Thọ)
Qua bảng số liệu trên, ta thấy từ năm 2007 – 2009 số đơn vị tham gia BHXH tăng lên, từ 514 đơn vị (năm 2007) lên 643 đơn vị(năm 2008) Năm
Năm 2009, số đơn vị tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tăng thêm 11 đơn vị, nâng tổng số lên 654, phản ánh sự mở rộng quy mô sản xuất tại tỉnh nhờ đầu tư và phát triển Số lao động làm việc tại các doanh nghiệp này cũng tăng từ 17.586 người (năm 2007) lên 20.352 người (năm 2008) và thêm 14.174 lao động vào năm 2009, trung bình mỗi năm tăng 1,5 lần so với năm trước Sự tăng trưởng này đã góp phần giải quyết tình trạng thiếu việc làm ở khu vực nông thôn, thu hút lao động về trung tâm thành phố và thị xã.
Trong ba năm qua, tổng quỹ lương của khu vực này đã tăng trưởng ổn định Cụ thể, vào năm 2007, tổng quỹ lương tham gia đóng BHXH đạt 425.521 triệu đồng, và đến năm 2009, con số này đã tăng lên 711.243 triệu đồng.
Số liệu cho thấy số tiền đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) của các đơn vị ngày càng gia tăng Cụ thể, năm 2007, số tiền đóng BHXH là 35.988 triệu đồng, tăng lên 62.917 triệu đồng vào năm 2008, và tiếp tục tăng lên 81.260 triệu đồng vào năm 2009.
Số tiền đóng của các đơn vị đã tăng lên đáng kể, trong khi số nợ đọng giảm tích cực Cụ thể, tiền thu từ lãi chậm đóng cũng giảm, minh chứng cho sự cải thiện trong công tác thu BHXH Năm 2007, số tiền thu từ lãi chậm đóng đạt 615 triệu đồng, nhưng đến năm 2008 đã giảm xuống 417 triệu đồng và chỉ còn 325 triệu đồng vào năm 2009 Đồng thời, nợ đọng của các doanh nghiệp cũng giảm từ 175 triệu đồng năm 2007 xuống 127 triệu đồng năm 2009 Những kết quả này phản ánh nỗ lực của cán bộ, nhân viên phòng thu và sự hỗ trợ từ các Ban, ngành liên quan.
2.3.2.2.Thực trạng thu BHXH tại khối DN Nhà nước.
Bảng 4: Tổng hợp thu BHXH các DNNN tại BHXH tỉnh Phú Thọ
Số Đơn vị Đơn vị 312 233 214
Tổng quỹ lương Triệu đồng 659236 613418 656326
Số phải đóng trong kỳ Triệu đồng 75412 83995 81384
Số đã đóng trong kỳ Triệu đồng 70213 80654 79213
Lãi chậm đóng Triệu đồng 115 100 95
(Nguồn: BHXH tỉnh Phú Thọ)
Trong ba năm qua, số lượng đơn vị doanh nghiệp nhà nước (DNNN) tại BHXH tỉnh Phú Thọ đã giảm mạnh, từ 312 đơn vị vào năm 2007 xuống còn 214 đơn vị vào năm 2009, tương đương với mức giảm hơn 30% Sự sụt giảm này cũng kéo theo số lao động làm việc trong khu vực DNNN, từ 15.421 người năm 2007 xuống chỉ còn 12.563 người vào năm 2009.
Tuy nhiên, tổng quỹ lương của khối giảm cũng không đáng kể sau 2 năm.
Mặc dù là doanh nghiệp nhà nước (DNNN), nhưng tình trạng nợ đọng tiền bảo hiểm xã hội (BHXH) vẫn diễn ra, ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động trong khu vực nhà nước Số nợ BHXH của các DNNN chưa được giải quyết triệt để, với nợ cũ chưa thanh toán và nợ mới tiếp tục phát sinh Nguyên nhân chủ yếu là do hiệu quả hoạt động của các DNNN giảm sút trong những năm gần đây, trong khi đó, các doanh nghiệp tư nhân phát triển mạnh mẽ, dẫn đến việc cắt giảm lao động và chuyển dịch sang khu vực khác.
2.3.2.3 Thực trạng thu BHXH bắt buộc tại khối HCSN, Đảng, Đoàn thể.
Bảng 5: Tổng hợp thu BHXH bắt buộc khối HCSN, Đảng, Đoàn thể tại
Số Đơn vị Đơn vị 1423 1359 1175
Tổng quỹ lương Triệu đồng 1102360 1337736 1242588
Số phải đóng trong kỳ Triệu đồng 102001 143745 112154
Số đã đóng trong kỳ Triệu đồng 87523 102884 102256
Lãi chậm đóng Triệu đồng 51 50 35
(Nguồn: BHXH tỉnh Phú Thọ)
Qua bảng số liệu trên, ta thấy cũng giống như tình hình của DNNN lao động làm việc tại khối HCSN Đảng, Đoàn thể cũng biến động giảm.
Từ năm 2007, toàn tỉnh có 1.423 đơn vị tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), nhưng đến năm 2009, con số này đã giảm xuống chỉ còn 1.175 đơn vị Sự suy giảm cũng diễn ra trong số lượng lao động, với 27.896 người làm việc trong khối này vào năm 2007, giảm còn 23.537 người vào năm 2008.
Đến năm 2009, khu vực này chỉ còn 24.526 lao động, cho thấy sự suy giảm đáng kể về số lượng nhân lực Mặc dù tổng quỹ lương tham gia bảo hiểm xã hội của khu vực này có tăng nhẹ từ 1.102.360 triệu đồng năm 2007 lên 1.242.588 triệu đồng năm 2009, nhưng sự điều chỉnh lương hàng năm cho người lao động vẫn không đủ để bù đắp cho sự giảm sút về số lượng lao động.
2.3.2.4 Thực trạng thu BHXH khối NCL.
Bảng 6: tổng hợp thu BHXH khối NCL tại BHXH tỉnh Phú Thọ
Số Đơn vị Đơn vị 251 392 412
Tổng quỹ lương Triệu đồng 55263 67635 95154
Số phải đóng trong kỳ Triệu đồng 5102 7899 9587
Số đã đóng trong kỳ Triệu đồng 5002 7883 9496
Lãi chậm đóng Triệu đồng 11 5 4
(Nguồn: BHXH tỉnh Phú Thọ)
Theo bảng số liệu số 6 về tình hình thu nộp BHXH khối NCL, số đơn vị trong khu vực này đã tăng nhanh chóng Cụ thể, năm 2007 ghi nhận 252 đơn vị, năm 2008 tăng thêm 59 đơn vị, và năm 2009 tiếp tục tăng thêm 20 đơn vị, nâng tổng số đơn vị lên 412 Sự gia tăng này cũng đi kèm với biến động về số lao động và tổng quỹ lương trong khu vực.
Năm 2007 khối NCL chỉ có 1852 lao động, chỉ 2 năm sau đã tăng thêm
Đánh giá công tác thu BHXH tại BHXH tỉnh Phú Thọ
2.4.1 Những kết quả đã đạt được.
BHXH tỉnh Phú Thọ đã nhận được sự quan tâm từ HĐND và UBND tỉnh, cùng với sự phối hợp chặt chẽ từ Sở Lao Động Thương binh và Xã hội trong việc theo dõi và đôn đốc các đơn vị sử dụng lao động về thu BHXH Nhờ đó, trong những năm qua, công tác BHXH tại tỉnh Phú Thọ đã đạt được nhiều kết quả khả quan.
BHXH tỉnh Phú Thọ đã tổ chức hướng dẫn thực hiện thu BHXH và cấp sổ BHXH theo quy định Từ đầu năm, BHXH tỉnh đã tổng hợp danh sách các đơn vị và lao động tham gia BHXH, phân công cán bộ theo dõi và phụ trách thu BHXH nhằm đảm bảo thu đúng, đủ, kịp thời và chính xác.
Trong 3 năm qua, cùng với sự gia tăng của số đơn vị và số lao động tham gia, số tiền thu BHXH cũng tăng lên và số tiền nợ đọng có chiều hướng giảm dần ở tất cả các khối đơn vị SDLĐ.
Hàng quý, các đơn vị sử dụng lao động cần thực hiện việc đối chiếu và thông báo về sự thay đổi tổng quỹ lương và số lượng lao động Việc này giúp BHXH kiểm soát và theo dõi một cách hiệu quả và dễ dàng hơn.
Trong những năm gần đây, việc thu tiền BHXH qua hệ thống tài khoản chuyên thu tại Kho bạc Nhà nước đã mang lại sự quản lý dễ dàng và hiệu quả, đồng thời đảm bảo an toàn cho số thu và hạn chế lạm dụng quỹ BHXH Đội ngũ lao động trẻ, có trình độ chuyên môn cao và nhiệt tình trong công việc đã tích cực đôn đốc việc thu nộp BHXH tại các đơn vị SDLĐ, đồng thời phổ biến các chính sách pháp luật liên quan đến công tác thu BHXH đến người lao động và người sử dụng lao động.
Trình độ hiểu biết của người lao động về bảo hiểm xã hội (BHXH) ngày càng được cải thiện, giúp mở rộng đối tượng tham gia và tăng nguồn thu cho BHXH Người lao động đã chủ động đòi hỏi quyền lợi hợp pháp liên quan đến BHXH, đặc biệt trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, từ đó công tác thu BHXH trở nên thuận lợi hơn.
2.4.2 Những mặt tồn tại và hạn chế.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác thu BHXH tại BHXH tỉnh Phú Thọ không thể tránh khỏi những mặt tồn tại và hạn chế:
Mặc dù số lao động tham gia và số thu bảo hiểm xã hội (BHXH) đã tăng qua các năm, nhưng số nợ đọng vẫn ở mức cao Tình trạng nợ đọng tồn tại ở tất cả các khối đơn vị sản xuất, bao gồm cả khối hành chính sự nghiệp (HCSN).
Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là trong khu vực doanh nghiệp nhà nước và khu vực ngoài công lập, đã có hành vi kê khai sai số lượng lao động cũng như tổng quỹ lương nhằm trốn tránh nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động.
Công tác tuyên truyền về chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) chưa được chú trọng đúng mức, dẫn đến việc thiếu các chương trình truyền thanh của tỉnh để phổ biến thông tin Khả năng tiếp cận thông tin của người lao động và nhân dân địa phương từ các phương tiện truyền thông như báo chí và internet còn hạn chế Hơn nữa, do BHXH là một chính sách mới của Đảng và Nhà nước, nên trình độ hiểu biết của người dân về lĩnh vực này vẫn còn thấp.
Chế tài xử phạt hiện tại chưa đủ mạnh để răn đe các đơn vị sử dụng lao động, dẫn đến tình trạng nợ tiền BHXH diễn ra thường xuyên Mặc dù đã áp dụng lãi suất chậm nộp khoảng hơn 8%, nhưng mức lãi này không đủ sức răn đe các đơn vị vi phạm, như việc đóng BHXH chậm, không đóng hoặc kê khai sai tổng quỹ lương Hầu hết các hình thức xử lý chỉ dừng lại ở mức phạt hành chính thấp, không mang lại hiệu quả cao Công tác thanh tra và kiểm tra tình hình thu BHXH tại tỉnh chưa được chú trọng, với việc thanh tra định kỳ không thường xuyên và thanh tra đột xuất hầu như không được thực hiện Điều này dẫn đến nhiều đơn vị tiếp tục vi phạm do lực lượng lao động trong công tác thu BHXH còn mỏng, không đáp ứng được yêu cầu công việc.
Sự phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương diễn ra chậm chạp, với các doanh nghiệp NQD chủ yếu tập trung ở trung tâm tỉnh, dẫn đến việc giải quyết việc làm cho các khu vực khác còn hạn chế Điều này ảnh hưởng lớn đến khả năng mở rộng đối tượng tham gia vào thị trường lao động.
Khu vực ngoài công lập có nhiều nhà trẻ mầm non tư thục không ký hợp đồng lao động với người lao động, dẫn đến khó khăn trong việc quản lý và yêu cầu nhà sử dụng lao động thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội Ảnh hưởng của công đoàn trong việc bảo vệ quyền lợi người lao động còn hạn chế, đặc biệt tại các doanh nghiệp tư nhân nơi quyền lợi của người lao động thường bị vi phạm Công đoàn chưa thực sự đứng ra bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người lao động, khiến quyền được đóng bảo hiểm xã hội của họ chưa được thực hiện đầy đủ.
MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THU BHXH
Những chỉ tiêu chính cần thực hiện trong thời gian tới
- Mở rộng, khai thác, phát triển tăng thêm đối tượng tham gia BHXH, BHYT bắt buộc tăng từ 4% trở lên so với năm 2009.
- Thực hiện đầy đủ việc cấp sổ BHXH, thẻ BHYT kịp thời đảm bảo quyền lợi cho NLĐ.
Thu BHXH, BHYT, BHYT 902 tỷ đồng, đạt và vượt mức thu BHXH Việt Nam giao cho.
- Chi trả đầy đủ lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng, các chế độ ngắn hạn, chi KCB BHYT kịp thời, an toàn đến tay đối tượng (1600 tỷ đồng).
Những nhiệm vụ chủ yếu
Tổ chức triển khai thực hiện Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) và Luật Bảo hiểm y tế (BHYT), cùng với các Nghị định và Thông tư hướng dẫn, nhằm đảm bảo giải quyết hiệu quả chế độ và chính sách BHXH, BHYT theo quy định Đảm bảo chi trả đầy đủ, an toàn và kịp thời cho các đối tượng thụ hưởng BHXH và người lao động (NLĐ).
Chúng tôi đang nỗ lực mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT) cả bắt buộc lẫn tự nguyện Đồng thời, chúng tôi sẽ tăng cường thu hồi nợ tồ đọng, phấn đấu hoàn thành vượt mức kế hoạch thu BHXH, BHYT mà BHXH Việt Nam đã giao Chúng tôi cũng sẽ đẩy nhanh tiến độ cấp sổ BHXH theo quy trình mới và triển khai bảo hiểm y tế cho đối tượng cận nghèo.
Tiếp tục thúc đẩy cải cách hành chính và hoàn thiện tổ chức bộ máy, nhằm nâng cao năng lực và trình độ của đội ngũ cán bộ, công chức viên chức, phục vụ hiệu quả nhất cho các đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế.
Tiếp tục phát huy ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý nghiệp vụ của ngành, nhằm tối ưu hóa hiệu quả công việc Đặc biệt, cần khai thác và sử dụng hiệu quả các chương trình CNTT hiện có, tập trung vào quản lý thu, chi, tài chính và giám định y tế.
Để nâng cao hiệu quả công tác chống tham nhũng và tiết kiệm, cần tăng cường kiểm tra, thực hiện nghiêm kỷ luật hành chính và cơ chế tài chính trong ngành Mục tiêu là tiết kiệm 10% kinh phí chi cho bộ máy tại Văn phòng BHXH tỉnh và các đơn vị dự toán cấp 3, nhằm đảm bảo sử dụng tài chính hiệu quả và chống lãng phí.
Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thu BHXH ở cơ quan
3.2.1.1 Mở rộng đối tượng tham gia BHXH.
Mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) là nhiệm vụ trọng tâm và lâu dài của ngành BHXH Việt Nam, đặc biệt là BHXH tỉnh Phú Thọ Trong bối cảnh chưa thể tăng mức đóng BHXH, việc mở rộng đối tượng tham gia trở thành yếu tố quyết định để tăng thu BHXH Để tăng số người tham gia, cần mở rộng đối tượng và điều kiện cho người lao động (NLĐ) tham gia BHXH Tuy nhiên, việc này cần có cơ sở pháp lý, bao gồm các văn bản quy phạm pháp luật từ Nhà nước quy định rõ đối tượng và điều kiện tham gia BHXH, nhằm giúp cơ quan BHXH thực hiện các chế độ BHXH và bảo hiểm y tế (BHYT) cho NLĐ.
Tỉnh Phú Thọ đang nỗ lực mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) thông qua việc thực hiện các giải pháp theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật này quy định BHXH bắt buộc áp dụng cho các doanh nghiệp và tổ chức sử dụng lao động có hợp đồng từ ba tháng trở lên, đồng thời xác định rõ đối tượng tham gia và bổ sung quyền lợi cho người tham gia BHXH.
Để đảm bảo quyền lợi cho người tham gia bảo hiểm y tế (BHYT) và thúc đẩy tinh thần tương thân tương ái, BHXH tỉnh cần quy định rõ đối tượng tham gia, quyền lợi và mức đóng BHYT Mục tiêu là mở rộng đối tượng tham gia BHYT toàn dân theo định hướng của Đảng và Chính phủ, bao gồm việc mở rộng đối tượng tham gia BHYT bắt buộc và điều kiện tham gia BHYT tự nguyện Đồng thời, cần nâng cao quyền lợi được thụ hưởng các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và khám chữa bệnh cho người tham gia Để đạt được mục tiêu này, BHXH cần tiếp tục thực hiện hiệu quả các giải pháp nhằm mở rộng đối tượng tham gia BHXH cho tất cả lao động trong quận.
Để phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), cần tăng cường công tác tuyên truyền đến các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là người lao động (NLĐ) trong doanh nghiệp theo Luật Doanh nghiệp, hộ sản xuất kinh doanh cá thể, xã viên hợp tác xã (HTX) và các cơ sở dân lập, tư thục trong các ngành văn hóa, y tế, giáo dục và các ngành sự nghiệp khác.
Định hướng phát triển và kích cầu kinh tế hợp lý là yếu tố quan trọng giúp tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh, thu hút đầu tư, đồng thời tạo ra công ăn việc làm cho người lao động.
Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, việc quản lý đối tượng bằng công nghệ thông tin (CNTT) là điều cần thiết Dự án phát triển CNTT BHXH Việt Nam giai đoạn 2001 – 2010 nhằm tin học hóa các nghiệp vụ quản lý BHXH, bao gồm quản lý thu, chi và đối tượng tham gia Đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án CNTT sẽ giúp cải thiện việc khai thác và quản lý đối tượng thu BHXH, BHYT, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý và giảm thiểu thất thoát nguồn thu Để nâng cao hiệu quả, cần tiến tới việc quản lý đối tượng bằng thẻ điện tử.
Xây dựng cơ chế khuyến khích người lao động tự bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình theo quy định pháp luật là cần thiết, nhằm hình thành ý thức trách nhiệm thực hiện an sinh xã hội trong doanh nghiệp.
Năm nay, chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu và sửa đổi một số quy định của Luật Bảo hiểm xã hội nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động Cụ thể, việc tính tuổi nghỉ hưu sẽ được điều chỉnh phù hợp với điều kiện và khả năng làm việc của người lao động, đặc biệt là giữa những người lao động trực tiếp và những người làm việc trong khu vực hành chính, sự nghiệp.
3.2.1.2 Về công tác tuyên truyền:
Để nâng cao nhận thức về chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH), cần tăng cường các biện pháp tuyên truyền qua các phương tiện thông tin đại chúng, bao gồm đài phát thanh trung ương và địa phương, cùng với sách báo và tạp chí Việc này sẽ giúp người dân tiếp cận thông tin về BHXH từ nhiều nguồn khác nhau, góp phần nâng cao hiểu biết và sự quan tâm của cộng đồng đối với chính sách này.
Tăng cường mở rộng phạm vi và hình thức tuyên truyền thông tin đến mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là người lao động trong các doanh nghiệp có dưới 10 lao động, hộ sản xuất kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, và các xã viên làm việc theo hợp đồng tại hợp tác xã cũng như các cơ sở bán công và tư thục.
Cán bộ BHXH cần đến các đơn vị SDLĐ để tuyên truyền chính sách BHXH cho NLĐ bằng phương pháp dễ hiểu và dễ nhớ, phù hợp với từng đối tượng Đồng thời, BHXH tỉnh cần bổ sung cán bộ thu để theo dõi và đôn đốc việc thu BHXH, cũng như tiếp tục tuyên truyền chính sách BHXH đến NLĐ.
Tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về chính sách BHXH dưới nhiều hình thức trong nhân dân để nâng cao hiểu biết về BHXH.
3.2.1.3 Về công tác thanh tra và xử lý vi phạm:
Công tác thanh tra, kiểm tra là một phần quan trọng trong việc thu BHXH, đóng vai trò quyết định trong việc tăng thu và bảo đảm an toàn quỹ BHXH Thực hiện tốt công tác này không chỉ bảo vệ quyền lợi của người lao động theo quy định của pháp luật mà còn nâng cao ý thức tuân thủ các quy định về BHXH của cả người lao động và người sử dụng lao động, đảm bảo thu đúng và đủ cho quỹ BHXH Do đó, hàng năm, ngân sách cho công tác kiểm tra được bố trí riêng trong kinh phí quản lý Nội dung chính của thanh tra, kiểm tra là nhằm tăng cường pháp chế trong hoạt động thu BHXH, đảm bảo mọi người lao động đều được tham gia BHXH đúng quy định, đồng thời phát hiện và xử lý các vi phạm như nộp chậm hoặc không nộp BHXH của chủ sử dụng lao động.
Cấp uỷ và chính quyền các cấp cần phối hợp chặt chẽ với cơ quan BHXH để tăng cường công tác thanh tra và kiểm tra các đơn vị sử dụng lao động Việc này nhằm kiểm tra số lượng lao động và tổng quỹ lương, từ đó làm căn cứ cho việc đóng BHXH, giúp ngăn chặn tình trạng trốn đóng của một số chủ sử dụng lao động.
Cần thực hiện thường xuyên và đúng quy định các cuộc thanh tra định kỳ, đồng thời tổ chức thanh tra đột xuất tại các đơn vị SDLĐ, đặc biệt là các DNNQD, nơi quyền lợi của NLĐ thường bị vi phạm Việc này giúp kịp thời phát hiện sai phạm, điều chỉnh và xử lý để bảo vệ quyền lợi cho NLĐ.
3.2.1.4 Về chế tài xử phạt:
Mặc dù BHXH Việt Nam và các cơ quan chức năng đã có quy định xử phạt đối với việc nợ đọng BHXH và BHYT, nhưng tình trạng vi phạm của NSDLĐ vẫn tiếp diễn, ảnh hưởng tiêu cực đến NLĐ và kế hoạch tài chính của các huyện, tỉnh Để giảm thiểu vi phạm BHXH, đặc biệt là tình trạng nợ đọng, cần có các giải pháp hiệu quả nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của NSDLĐ.
Trước hết, để hạn chế dần tình trạng nợ đọng BHXH đòi hỏi Nhà nước phải có những chế tài xử phạt nghiêm minh và quyết liệt hơn nữa.
Một số kiến nghị, khuyến nghị
Thứ nhất, Nhà nước cần hoàn thiện hệ thống luật pháp quy định về BHXH.
Các văn bản pháp luật về BHXH hiện nay đang trải qua nhiều thay đổi nhanh chóng, dẫn đến sự chồng chéo và khó khăn trong việc thích nghi Do đó, Nhà nước cần nhanh chóng hoàn thiện hệ thống quy định về chính sách BHXH và quản lý thu để cải thiện hiệu quả thu Bên cạnh đó, việc xây dựng khung pháp lý và chế tài xử phạt nghiêm khắc hơn, như nâng cao mức lãi suất đối với các trường hợp chậm đóng BHXH, sẽ giúp hạn chế tình trạng nợ đọng phổ biến hiện nay.
Các cơ quan quản lý Nhà nước về chính sách bảo hiểm xã hội cần thiết lập sự phân cấp rõ ràng và tăng cường phối hợp để nâng cao hiệu quả trong công tác thu bảo hiểm xã hội.
Hiện nay, sự phân cấp trách nhiệm giữa các cơ quan quản lý Nhà nước chưa rõ ràng và còn chồng chéo, dẫn đến tình trạng đùn đẩy trách nhiệm Do đó, Nhà nước cần ban hành các quy định cụ thể để phân định chức năng giữa các cấp, ngành, nhằm nâng cao hiệu quả công tác thu BHXH và bảo đảm quyền lợi cho người lao động.
Các cơ quan và các cấp cần tăng cường phối hợp để thường xuyên thanh tra và kiểm tra việc thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) cũng như công tác thu tại các đơn vị sử dụng lao động.
Thứ ba, Nhà nước cần tạo điều kiện thuận lợi cho các thành phần kinh tế phát triển.
Tỷ lệ thất nghiệp tại Việt Nam hiện vẫn ở mức cao, trong khi các thành phần kinh tế chưa phát triển mạnh, điều này gây khó khăn cho việc mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) Do đó, Nhà nước cần tạo điều kiện thuận lợi và khuyến khích phát triển các thành phần kinh tế, không chỉ để tăng nguồn thu cho ngân sách mà còn để giải quyết việc làm cho người lao động và mở rộng đối tượng tham gia BHXH, nâng cao số thu từ quỹ này.
3.3.2 Kiến nghị với BHXH Việt Nam.
Nghiên cứu tình hình thực tế về thu BHXH qua các năm là cần thiết để xây dựng kế hoạch thu cụ thể cho năm tới Đặc biệt, đối tượng tham gia BHXH, nhất là ở khối DNNQD, đã có nhiều biến động trong những năm gần đây Do đó, BHXH Việt Nam cần phân tích tình hình thu BHXH cùng với các biến động kinh tế - xã hội để dự báo số lao động tham gia Từ đó, có thể đề ra kế hoạch phù hợp, giúp giảm áp lực cho các đơn vị cấp dưới.
Thứ hai, BHXH Việt Nam cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng khác tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra công tác thu BHXH.
Hiện nay, tình trạng vi phạm trong công tác thu bảo hiểm xã hội (BHXH) vẫn đang là vấn đề nghiêm trọng Để khắc phục tình hình này, BHXH Việt Nam cần phối hợp chặt chẽ với Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh Phú Thọ, Kho Bạc Nhà nước, cùng với phòng Lao động thương binh xã hội các huyện, thực hiện kiểm tra và đôn đốc thường xuyên nhằm đảm bảo việc thu BHXH tại các đơn vị sử dụng lao động diễn ra đúng quy định, từ đó hạn chế các vi phạm trong công tác thu BHXH.
Thứ ba, thực hiện các biện pháp tuyên truyền chính sách BHXH
Việc tuyên truyền về chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) là rất cần thiết do đây là một chính sách mới và thường xuyên thay đổi BHXH Việt Nam có thể sử dụng các phương tiện thông tin đại chúng như trang web, sách, báo và tạp chí để truyền đạt thông tin Ngoài ra, tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về Luật BHXH qua sóng truyền hình hoặc phát thanh cũng là một cách hiệu quả Hơn nữa, BHXH Việt Nam nên tổ chức hội nghị và hội thảo để phổ biến các chính sách pháp luật liên quan đến BHXH.
Thứ tư, cung cấp đầy đủ các trang thiết bị phục vụ cho công tác chuyên môn cho các cơ quan BHXH cấp dưới.
Hiện nay, việc ứng dụng công nghệ như máy in, máy fax và máy photocopy đã giúp cải thiện đáng kể quy trình thu BHXH và các nghiệp vụ khác Để nâng cao hiệu quả công tác thu, BHXH Việt Nam cần nâng cấp các phần mềm quản lý thu và chi, nhằm đảm bảo quy trình diễn ra nhanh chóng và chính xác.
Với khối lượng công việc ngày càng tăng và trình độ chuyên môn của một số cán bộ còn hạn chế, BHXH tỉnh Phú Thọ gặp khó khăn trong việc thực hiện nhiệm vụ Để khắc phục tình trạng này, cần bổ sung thêm cán bộ, nhân viên nhằm hỗ trợ BHXH tỉnh hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao Ngoài ra, việc mở các lớp đào tạo chuyên ngành cho cán bộ, nhân viên tại BHXH tỉnh Phú Thọ và các địa phương khác trên toàn quốc là rất cần thiết.
Cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm.
BHXH Việt Nam cần tăng cường sự phối hợp trong công tác thanh tra và kiểm tra tình hình thu nộp Việc theo dõi chặt chẽ số thu và chi của BHXH tỉnh Phú Thọ là cần thiết để ngăn chặn tình trạng trục lợi từ BHXH.
3.3.3 Kiến nghị với BHXH tỉnh Phú Thọ.
Thứ nhất, đẩy mạnh công tác tuyên truyền về BHXH tại các đơn vị SDLĐ và đông đảo quần chúng nhân dân.
Nhiều người lao động và người sử dụng lao động chưa hiểu rõ tầm quan trọng của bảo hiểm xã hội, đặc biệt là bảo hiểm xã hội tự nguyện Do đó, BHXH tỉnh cần tăng cường công tác tuyên truyền về chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện đến toàn thể cộng đồng Việc này sẽ giúp nâng cao nhận thức và cải thiện số lượng người tham gia bảo hiểm xã hội, đặc biệt là bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Thứ hai, có chính sách khen thưởng và xử phạt phù hợp.
BHXH tỉnh cần thiết lập các chính sách khen thưởng hợp lý nhằm khuyến khích cán bộ thu hoàn thành tốt nhiệm vụ Đồng thời, cần áp dụng các biện pháp xử phạt như xử phạt hành chính và giảm thành tích thi đua đối với cán bộ vi phạm, nhằm nâng cao ý thức trách nhiệm trong công việc của họ.
Hàng năm, BHXH tỉnh nên tổ chức cuộc thi cho cán bộ và nhân viên trong ngành BHXH nhằm tăng cường mối quan hệ và sự gắn kết giữa các thành viên.
Nhận thấy những hạn chế trong công tác thu BHXH tại BHXH tỉnh Phú Thọ, với tư cách là sinh viên chuyên ngành BHXH và sắp trở thành cán bộ trẻ trong ngành Bảo hiểm, tôi xin đưa ra một số khuyến nghị nhằm cải thiện hiệu quả thu BHXH tại địa phương này.
+ Các cơ quan BHXH cần chú trọng triển khai thực hiện Luật BHXH về bảo hiểm thất nghiệp; triển khai Luật BHYT.
