Sự nghiệp đổi kinh tế Việt Nam đạt thắng lợi khả quan, trước hết phải kể đến thắng lợi mặt trận nông nghiệp Trong nông nghiệp, thắng lợi lớn bước ngoặt phát triển sản xuất xuất lúa gạo Từ nước nơng nghiệp thiếu đói kéo dài, Việt Nam không tự túc lương thực ổn định, mà vươn lên đẩy mạnh xuất trở thành nước xuất gạo đứng thứ hai giới Đó kỳ tích mà giới biết đến Thành tựu chứng minh đường lối đổi nơng nghiệp Đảng nói chung, định hướng chiến lược sản xuất xuất gạo nói riêng đắn Tuy nhiên, chuyển sang kinh tế thị trường, điều kiện tình hình kinh tế, trị giới khu vực có nhiều biến đổi, chạy đua cạnh tranh kinh tế toàn cầu diễn gay gắt, vấn đề sản xuất xuất sản phẩm đó, địi hỏi phải có chiến lược phát triển khơn ngoan, có tính tốn kỹ càng, cẩn trọng tổng thể chiến lựơc phát triển chung dành thắng lợi đạt hiệu tối ưu Đối với nước ta xuất gạo có vai trị quan trọng kinh tế quốc dân, ngoại tệ thu từ xuất nguồn vốn cho q trình cơng nghiệp hoá, đại hoá đất nước, tăng thu nhập đặc biệt người nông dân Cùng với Việt Nam, thị trường gạo giới cịn có nhiều nước khác tham gia như:Thái Lan, Mỹ, Trung Quốc, Pakistan…đó đối thủ cạnh tranh lớn nước ta Mười bốn năm qua xuất gạo cuả Việt Nam thu thành tựu định bên cạnh cịn nhiều bất cập cần giải vấn đề thị trường, giá cả, chất lượng gạo, vấn đề đầu ra… Nếu vấn đề giải cách hợp lý xuất gạo Việt Nam có bước phát triển cao thời gian tới LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com Với đề tài “ Một số giải pháp đẩy mạnh xuất gạo Việt Nam” em xin đưa vài đánh giá thực trạng xuất gạo cách giải để thúc đẩy hoạt động xuất gạo nước ta Nội dung đề án gồm chương: Chương I: Lý luận xuất gạo Chương II: Thực trạng sản xuất xuất gạo Chương III: Một số giải pháp đẩy mạnh xuất gạo Việt Nam Trong trình thực đề án em nhận giúp đỡ nhiệt tình thầy, đặc biệt thầy Hoàng Văn Định, em xin chân thành cảm ơn thầy, Do trình độ có hạn nên đề án em khơng tránh khỏi sai sót, em mong góp ý giúp đỡ thầy cô Sinh viên thực Nguyễn Thị Hân LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com Nội dung Chương Lý luận chung xuất gạo I.Thực chất vai trò xuất gạo Thực chất xuất Xuất hoạt động trao đổi hàng hố, dịch vụ với nước ngồi với khu chế xuất làm giảm nguồn vật chất nước Bao gồm xuất mậu dịch phi mậu dịch Cơ sở xuât hoạt động mua bán, trao đổi hàng hố Mục đích hoạt động xuất khai thác lợi vùng, quốc gia phân phối lao động quốc tế Hoạt động diễn lĩnh vực, kinh tế từ xuất hàng hoá tiêu dùng tư liệu sản xuất máy móc thiết bị công nghệ cao Tất hoạt động trao đổi nhằm mục tiêu đem lại lợi ích cho quốc gia tham gia vào hoạt động xuất Các loại hìng xuất chính: -Xuất trực tiếp: Các nhà sản xuất giao hàng trực tiếp cho người tiêu dùng nước ngồi Phần lớn hàng hố thị trường giới qua xuất trực tiếp (trên 2/3 kim nghạch) -Xuất gián tiếp xuất qua khâu trung gian -Tạm xuất, tái nhập hàng đưa triển lãm, đưa sửa chữa( máy bay, tàu thuỷ ) lại mang -Tạm nhập, tái xuất hàng đưa triển lãm, hội chợ, quảng cáo sau đưa Hình thức kinh doanh “tạm nhập, tái xuất” hiểu việc mua hàng nước để bán cho nước khác sở hợp đồng mua bán hàng hố ngoại thương có làm thủ tục nhập hàng hoá vào Việt Nam lại làm thủ tục xuất mà không qua gia công chế biến LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com - Chuyển khẩu: Mua hàng nước bán cho nước khác, không làm thủ tục xuất nhập - Dịch vụ xuất Vai trò xuất nhập gạo Xuất thừa nhận hoạt động hoạt động kinh tế đối ngoại phương tiện thúc đẩy kinh tế phát triển.Việc mở rộng xuất để tăng thu nhập ngoại tệ cho tài cho nhu cầu nhập tạo sở cho phát triển hạ tầng mục tiêu quan trọng sách thương mại.Nhà nước thực biện pháp thúc đẩy ngành kinh tế theo hướng xuất , khuyến khích khu vực tư nhân mở rộng xuất để giải công ăn việc làm tăng thu nhập, ngoại tệ cho đất nước 2.1 Tạo nguồn vốn chủ yếu cho nhập phục vụ công nghiệp hố đất nước Q trình cơng nghiệp hố cần lượng vốn lớn để nhập máy móc, thiết bị kĩ thuật cơng nghệ cao để theo kịp công nghiệp đại nước phát triển.Nguồn vốn cho nhập hình thành từ nhiều nguồn vốn khác nhau: - Đầu tư nước - Vay nợ, viện trợ - Thu từ hoạt động du lịch - Xuất khẩu… Các nguồn vốn khác quan trọng phải trả cách hay cách khác thời kỳ sau Nguồn vốn quan trọng xuất , xuất định quy mô tốc độ tăng nhập Hiện nước xuất gạo với khối lượng lớn chủ yếu nước phát triển: Thái Lan, Việt Nam, Trung Quốc, Pakistan…Chính nguồn ngoại tệ thu từ xuất gạo đối nước quan trọng LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com 2.2 Xuất đóng vai trị chuyển dịch cấu kinh tế thúc đẩy sản xuất phát triển Ngày với xu hội nhập, hội thách thức nhiều, nước phải phát triển kinh tế theo hướng xuất sản phẩm mà có lợi nhập sản phẩm khơng có lợi lợi so với sản phẩm khác nhỏ Khi gạo trở thành lợi xuất nước nước tập chung vào sản xuất lúa gạo với quy mơ lớn, trình độ thâm canh cao, khoa học kỹ thuật tiến nhằm tăng xuất, sản lượng chất lượng gạo Từ tập chung sản xuất kéo theo phát triển ngành có liên quan dẫn tới phát triển toàn kinh tế - Xuất tạo điều kiện thuận lợi cho ngành khác có hội phát triển - Xuất tạo điều kiện mở rộng khả cung cấp yếu tố đầu vào cho sản xuất, nâng cao lực sản xuất nước - Tạo tiền đề kinh tế, kỹ thuật nhằm nâng cao lực sản xuất nước - Thơng qua xuất nước ta tham gia vào công cạnh tranh thị trường giới giá cả, chất lượng từ hình thành cấu sản xuất ln thích ghi với thị trường - Địi hỏi doanh nghiệp ln phải đổi hồn thiện công việc sản xuất kinh doanh 2.3 Xuất có tác động tích cực tới giải cơng ăn việc làm, cải thiện đời sống nhân dân Xuất gạo trước hết làm tăng thu nhập người nông dân đặc biệt vùng chuyên canh lúa nước, đời sống người dân phụ thuộc chủ yếu vào lúa Sau nữa, xuất giúp giải lượng lớn lao động dư thừa nước Khi thực tăng cường xuất kéo theo vấn đề xay xát, chế biến phát triển, vấn đề vận chuyển hàng hố …những cơng tác thu hút nhiều lao động từ khơng có trình độ kỹ thuật, quản lý đến có trình độ cao Việc tạo việc làm ổn định biện pháp hữu hiệu để tăng thu nhập, ổn định xã hội LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com Đối với nước phát triển, đặc biệt Việt Nam xuất gạo lợi lớn Bởi sản xuất xuất gạo có lợi như: đất đai, khí hậu, nguồn nước, nguồn nhân lực … Và đặc biệt yêu cầu vốn kỹ thuật trung bình, với lợi tăng cường xuất gạo hướng đắn Xuất gạo hay xuất hàng hố nơng sản nói chung có tác động to lớn đến kinh tế nước ta, giúp khai thác tất lợi tương đối tuyệt đối Việt Nam trình hội nhập Trong trình sản xuất lúa gạo, Việt Nam thu đước kết to lớn từ nước nhập trở thành nước xuất thứ hai giới Tuy nhiên xuất gạo Việt Nam chưa tương xứng với tiềm sẵn có Cần có giải pháp cụ thể cho vấn đề II Đặc điểm xuất gạo Đặc điểm sản xuất Về mặt sinh thái, sức đề kháng sâu bệnh khả chịu đựng lúa sản xuất lúa phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên Điều có ảnh hưởng định đến xu hướng phát triển chung mùa màng thu hoạch thời điểm cụ thể Do sản xuất lúa gạo phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên lúa trồng phổ biến nước có đồng châu thổ, khí hậu nhiệt đới ẩm, nắng lắm, mưa nhiều, nước chủ yếu nước phát triển : Thái Lan, Việt Nam, ấn Độ , Pakistan…Hiện trình độ thị hố, việc tăng dân số nhanh việc xây dựng khu cơng nghiệp ạt nên diện tích nơng nghiệp hay diện tích trồng lúa ngày bị hu hẹp Do việc tăng sản lượng lúa phụ thuộc vào khả tăng suất, mà yêu cầu cần có trình độ thâm canh cao, khoa học tiến sản xuất lúa Việt Nam nằm khu vực có khí hậu nhiệt đới ẩm với hai đồng châu thổ rộng lớn, với lượng dân số tập trung nông thôn cao (80% dân số) thuận lợi cho phát triển lúa nước Nhưng đồng thời với thuận LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com lợi khó khăn như: bão , lũ lụt, hạn hán, hay biến động bất thường thời tiết đe doạ tới hoạt động sản xuất Hiện lúa gạo trở thành mặt hàng xuất Việt Nam sản xuất lúa gạo trọng tăng suất diện tích biện pháp thâm canh, xen canh, gối vụ hay áp dụng biện pháp khoa học khâu gieo trồng, chăm sóc, thu hoạch tạo giống chất lượng tốt… Đặc điểm xuất lúa gạo - Tính thời vụ trao đổi: Sản xuất lúa gạo mang đặc điểm cố hữu sản xuất nơng nghiệp tính thời vụ mà hình thành tính thời vụ trao đổi sản phẩm thị trường Tức số lượng lúa gạo cung cấp thị trường không vào thời điểm năm , điều phụ thuộc vào thời gian gieo trồng Để khắc phục đặc điểm yêu cầu nước xuất phải có kế hoạch bảo quản, dự trữ hợp lý tránh tình trạng lúc thừa lúc thiếu dẫn tới bị ép giá - Phần lớn gạo tiêu thụ chỗ: Tình hình mặt, lực sản xuất nước bị hạn chế mặt khác quy mô dân số tốc độ tăng dân số nhanh Vì phần lớn lúa gạo cịn lại đem trao đổi thị trường gạo giới chiếm tỷ lệ nhỏ Các nước phát triển sản xuất 53-55% sản lượng gạo giới, nước Châu á, Châu Phi sản xuất nhiều chiếm 85% sản lượng gạo tiêu thụ giới Trong nước cung cấp 4-5% lượng gạo trao đổi giới, Châu khu vực sản xuất nhiều tiêu thụ lượng gạo lớn Năm 1995 trừ số lượng xuất lục địa khác, mức tiêu thụ gạo lại Châu gấp 21,4 lần Châu Mỹ, 23,2 lần Châu Phi 80,5 lần Châu Âu - Bn bán phủ phương thức chủ yếu xuất sản phẩm lúa gạo ổn định so với hàng công nghiệp Nguyên nhân , thứ nhất, yếu tố trị quốc gia Mỗi nước phải đảm bảo an ninh lương thực, lương thực không đảm bảo có ảnh hưởng lớn tới trị quốc gia Vì buốn bán chủ yếu ký kết phủvới thơng qua hiệp định, hợp đồng có tính LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com nguyên tắc, dài hạn định lượng cụ thể hàng năm vào đầu niên vụ Thứ hai, số nước dùng xuất gạo để thực ý đồ trị thơng qua viện trợ, cho không, bán chịu dài hạn…điều thực phủ chủ yếu - Các nước lớn đóng vai trị chi phối thị trường gạo giới: Trên giới vài nước xuất với lượng gạo lớn có uy tín: Thái Lan, Mỹ, Ttung Quốc, Việt Nam… Nếu lượng gạo xuất nước có biến động ảnh hưởng đến giá gạo dẫn tới biến động cung – cầu gạo, hay ảnh hưởng đến tình hình sản xuất đến loại hàng hoá khác - Trong mậu dịch gạo giới, có nhiều loại gạo khác nước xuất gạo thị trường giới Tương ứng với loại gạo , tuỳ thuộc chất lượng, phẩm cấp khác lại hình thành mức giá cụ thể phù thuộc vào tiêu chuẩn cụ thể chọn giá quốc tế mà nhiều thập kỷ qua, người ta lấy giá gạo xuất Thái Lan làm giá gạo quốc tế Vì gạo có nhiều loại nên nói giá gạo xuất thường nói rõ cấp loại (5% tấm, 10% tấm…) vào điều kiện giao hàng (FOB CIF,C&F…) Tuy có giá gạo quốc tế giá gạo cấp gạo cụ thể, nước xuất không đồng nhất: giá gạo việt nam thường thấp Thái Lan số nước khác cấp Điều chất lượng loại, uy tín sản phẩm , điều kiện tự nhiên, nguồn giống tạo nên loại gạo III Các nhân tố ảnh hưởng đến xuất gạo Nhân tố thị trường Nhân tố thị trường có ảnh hưởng lớn chi phối tồn hoạt động xuất gạo quốc gia tham gia xuất Trong co thể xét yếu tố sau: - Nhu cầu thị trường sản phẩm gạo: Gạo hàng hoá thiết yếu, giống loại hàng hoá khác phụ thuộc vào thu nhập, cấu LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com dân cư, thị hiếu… Khi thu nhập cao cầu số lượng gạo giảm cầu gạo chất lượng cao có xu hươngs tăng lên (ở nước phát triển: Nhật, Châu âu, ) ngược lại cầu gạo chất lượng thấp giảm tỷ trọng tiêu dùng cho gạo tổng thu nhập tăng - Cung gạo thị trường nhân tố quan trọng xuất Các doanh nghiệp tham gia xuất cần phải tìm hiểu kỹ khả xuất loại gạo khả đối thủ cạnh tranh Trên thị trường giới sản phẩm gạo đa dạng, phong phú, nhu cầu gạo co giãn so với mức giá lượng cung tăng nhiều dẫn tới dư cung điều bất lợi cho doanh nghiệp tham gia xuất - Giá yếu tố quan trọng thước đo cân cung – cầu kinh tế thị trường Tuy cầu gạo biến động với sản phẩm đặc sản gái có định lớn Nhân tố sở vất chất – kỹ thuật công nghệ sản xuất tiêu thụ sản phẩm - Các nhân tố sở vật chất – kỹ thuật hệ thống vận chuyển, kho tàng, bến bãi, hệ thống thông tin liên lạc… Hệ thống bảo đảm việc lưu thơng nhanh chóng kịp thời, đảm bảo cung cấp nguồn hàng cách nhanh nhất, tiết kiệm thời gian chi phí lưu thơng - Các nhân tố kỹ thuật, công nghệ sản xuất tiêu thụ đặc biệt quan trọng việc tăng khả tiếp cận mở rộng thị trường tiêu thụ gạo Hệ thống chế biến với công nghệ dây truyền đại gạp phần tăng chất lượng giá trị gạo Nhân tố sách vĩ mơ Nhóm nhân tố thể tác động nhà nước tới hoạt động xuất gạo Trong điều kiện nay, doanh nghiệp Việt Nam tham gia thị trường xuất cần tới quan tâm hướng dẫn nhà nước Đặc biệt khả marketinh tiếp cận thị trường, am hiểu luất kinh doanh, khả quản lý doanh nghiệp cịn hạn chế, việc đào tạo cán LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com quản lý, cán làm công tác tiêu thụ quan trọng Hơn xuất gạo gọp phần lớn vào phát triển kinh tế đời sống người nơng dân cịn gặp nhiều khó khăn yêu cầu nhà nước cần có điều tiết lợi ích nhà nước – doanh nghiệp – người nông dân cho thoả đáng hợp lý Chương Thực trạng sản xuất xuất gạo Việt Nam I Thực trạng sản xuất chế biến lúa gạo Việt Nam 1.Sản xuất lúa gạo Từ sau đổi sản xuất lúa gạo nước ta không ngừng phát triển diện tích, suất, sản lưọng Từ chỗ thiếu đói triền miên phải nhập lương thực bình quân hàng năm nửa triệu gạo nhờ đường lối đổi sách nông nghiệp từ năm 1989 trở Việt Nam sản xuất đủ lúa gạo cho nhu cầu tiêu dùng nội địa mà dành khối lượng lớn cho xuất Bảng: Sản xuất lúa nói chung nước từ năm 1990-2003 Năm Diện tích(1000ha) Năng suất(tạ/ha) Sản lượng(1000 tấn) 1990 1991 1992 1993 1994 1995 6042.8 6302.8 6475.3 6559.4 6598.6 6765.6 31.8 31.1 33.3 34.8 35.7 36.9 19225.1 19621.9 21590.4 22836.5 23528.2 24963.7 10 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com hộ gia đình có điều kiện để mở rộng quy mô sản xuất theo bề rộng lẫn theo chiều sâu Cùng với tăng số lượng cho vay, cần cấp tín dụng kịp thời đến hộ nơng dân thời vụ sản xuất Có thể nói, ràng buộc quy định hành kéo dài thời gian làm thủ tục cho vay lần đến hộ nơng dân Đó nguyên nhân dẫn đến mâu thuẫn: ngân hàng Nhà nước thừa tiền cho vay, hộ nông dân phải vay nóng thị trường tín dụng chợ đen Hiện chế độ hành thơng thoáng hơn, Nhà nước ý nhiều tới việc cho người nông dân vay phát triển sản xuất nhiều vấn đề cộm cần khắc phục Thực đồng giải pháp khoa học - kỹ thuật sản xuất gạo xuất - Giải pháp giống lúa: Đây giải pháp cần trước bước, kể nghiên cứu, triển khai việc áp dụng vào thực tiễn, nhằm tạo tiền đề cho giải pháp kỹ thuật khác phát huy hiệu cải tiến cấu sản xuất + Xúc tiến nhanh việc bình tuyển loại giống lúa đặc sản địa phương, từ hình thành quỹ gen giống lúa chất lượng cao để xuất + Hoàn thiện hệ thống quản lý nhà nước giống lúa theo hướng: rút ngắn thời gian từ khâu thử nghiệm đến sản xuất đại trà, đồng thời giữ độ an toàn đưa giống sản xuất đại trà + Hình thành hệ thống nhân giống lúa thích hợp để thường xuyên thay giống lai tạp giống cho nông dân, phần lớn giống lúa bị xuống cấp nhanh, dễ bị lai tạp + Mỗi vùng, tỉnh, huyện cần nghiên cứu đế xác định cấu giống lúa, chủng loại lúa thích hợp với nhu cầu thị trường nước Hiện có nhiều giống lúa phẩm chất tốt: ngắn ngày, suất cao, chất lượng tốt, có khả chống chịu sâu bệnh, hay thiên tai CR203, OM 80-81,IR58, IR64, giống lai Trung Quốc, hay giống đặc sản… thực khâu giống chưa có đột pháđáng kể, 31 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com nguyên nhân khoa học cơng nghệ phát triển, vốn ít… Do nhà nước cần ý tới công tác đầu tư nghiên cứu giống đồng thời cần có sách ưu đãi đơí với nhà khoa học, tránh tình trạng nhà khoa học bỏ cơng việc nghiên cứu vấn đề thu nhập khơng thoả đáng - Giải pháp phân bón Đây giải pháp kỹ thuật cần tiến hành đồng với giải pháp giống lúa Vì rằng, phần lớn loại giống lúa kể số giống lúa đặc sản chịu cường độ thâm canh cao, điều kiện giống lúa đạt hiệu kinh doanh cao +Với điều kiện kinh doanh cần trì việc sử dụng phân hữu truyền thống (phân chuồng, phân xanh…) Do loại phân hữu rẻ tiền, có tác dụng tốt với trồng đất, có sẵn đặc biệt vùng trồng lúa Sử dụng loại phân cách tận dụng có hiệu chất thải ngành chăn ni, lại có tác dụng bảo vệ mơi trường + Cần chuyển dịch cấu phân bón loại phân hố học phân hữu cơng nghiệp phân vi sinh theo hướng tăng dần tỷ trọng phân hữu công nghiệp phân vi sinh + Tăng cường sản xuất phân nước kết hợp với nhập loại phân hố học tổng hợp Cách vừa để nâng cao hiệu sử dụng phân bón vừa tránh lối bón phân đơn điệu kếm hiệu nơng dân ta: chý ý tới bón phân đạm, chý ý tới loại phân lân, kali yếu tố vi lượng kkhác + Cần chấn chỉnh lại chế quản lý sản xuất nhập loại phân bón + Cần tăng cường quản lý Nhà nước lĩnh vực kinh doanh phân bón: đảm bảo quảng cáo chất lượng phân bón trung thực, sản xuất chất lượng đăng ký, chống sản xuất phân bón giả… - Giải pháp phịng trừ sâu bệnh Khi sử dụng thuốc trừ sâu cần chý ý nguyên tắc: chỗ, mức, cách, lúc Hiện việc sử dụng thuốc trừ sâu bị lạm dụng ảnh hưởng đến vấn đề kinh tế sức khoẻ người nơng dân Do cần nâng cao 32 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com hiểu biết người nông dân loại sâu bệnh tính loại hố chất phịng trừ Nhà nước cần có biện pháp quản lý chặt chẽ việc sản xuất mua bán thuốc phòng trừ sâu bệnh thị trường tránh hàng giả xâm nhập thị trường Cần có cải tiến cấu mùa vụ, tập quán canh tác nhằm nâng cao hệ số sử dụng ruộng đất, hạn chế, tránh né thiệt hại thời tiết gây Đặc biệt vùng ĐBSCL với việc sản xuất ln chịu ảnh hưởng lớn thời tiết việc tính tốn thời vụ cần thiết Đồng thời với việc thực quy hoạch, phân vùng thâm canh càn khắc phục tình trạng manh mún chia nhỏ ruộng đất nay, khuyến khích người nơng dân “dồn điền, đổi thửa”, tích luỹ tập trung ruộng đất theo quy hoạch để hình thành đơn vị trồng lúa hàng hoá vùng trồng lúa hàng hoá xuất lớn Chỉ sở áp dụng tiến khoa học công nghệ vào thâm canh trồng lúa, làm tăng suất, sản lượng, chất lượng, hạ giá thành tăng tỷ suất lúa hàng hoá vùng sản xuất lúa xuất Việc xác định quy mô hiệu kinh tế tối ưu trồng lúa phức tạp cần nghiên cứu để tìm lời giải đáp Đặc biệt để ổn định việc trồng lúa đảm bảo lợi ích người trồng lúa xuất khẩu, cần có biện điều phối vĩ mô Nhà nước, vào tín hiệu giá thị trường mức chi phí bình qn (ATC) Theo điều tra Bộ Nông nghiệp Phát triển Nông thôn vào năm 1998- 1999 vùng ĐBSH mốc giá lúa xuống 1500đ/kg ĐBSCL mốc giá xuống 1250đ/kg, tức vào thời điểm hồ vốn, Nhà nước phải có can thiệp định II Hồn thiện khâu tổ chức nguồn hàng cho xuất Do tổn thất sau thu hoạch lớn, mát công đoạn như: thu hoạch, phơi sấy, vận chuyển, đập tuốt, bảo quản, xay xát, chế biến; điều có ý nghĩa giá thành lúa gạo tăng lên cách không cần thiết (12- 15%) Nếu mức tổn thất sau thu hoạch hợp lý 5- 7% tiềm nâng cao hiệu quả, hạ giá thành sản xuất lúa gạo xuất Hiện tổng lượng bảo 33 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com quản lương thực nước 1875 ngàn tấn, hiệu suất sử dụng đạt 57% Về mặt lực chế biến công nghệ xay xát, đáp ứng dược yêu cầu thị trường cấp cao (công suất xay xát thiêt kế 15 triêụ gạo/năm với trang thiết bị đại, đồng Nhật số nước tiên tiến kể thiết bị tách tấm, phân loại, đánh bóng gạo…) Như vậy, chất lượng gạo chế biến phụ thuộc vào chất lượng nguyên liệu đầu vào, thời gian cần thiết để hạt lúa chuyển hố hồn tồn trước chế biến 1,5- tháng lưu kho Nhưng hầu hết nhà máy mua tới đâu chế biến tới đó, khơng có điều kiện kho bãi khả dự trữ Trên thực tế đáp ứng 3035% tổng chế biến gạo xuất Đây lệch pha sản xuất yêu cầu chế biến gạo cho xuất có nguồn gốc từ nguyên liệu Về mặt tổ chức thu mua lúa gạo cho xuất khẩu, bãi bỏ quy định hạn chế đầu mối xuất gạo, mà số lượng đơn vị kinh doanh lên tới khoảng 100 doanh nghiệp Điều tạo nên cạnh tranh tích cực việc thu mua lúa gạo xuất Trong tổng cơng ty lương thực miền Bắc (Vinafood I) tổng công ty lương thực miền Nam (Vinafood II) hai đơn vị Nhà nước chủ lực xuất khối lượng lớn hợp đồng phủ hợp đồng thương maị tuý Tuy nhiên, theo đánh giá 80% lượng lúa hàng hố ĐBSCL lượng mua chủ yếu qua kênh tư nhân để sau bán lại cho đơn vị kinh doanh xuất Vì vây, lúa hàng hố từ sau thu hoạch xay xát liên tục hcuyển quyền sở hữu đảo kho vận chuyển sơ chế nhiều lần Điều khác với Thái Lan, lúa hàng hoá sau thu hoạch người dân đem bán “tươi” cho công ty chế biến, thông qua cơng ty xuất để bán nước ngồi Trong Việt Nam, người nông dân bị động trước giá thị trường, người xuất lại khơng phải người có hàng, nên xảy tình trạng tranh bán thị trường tiêu thụ khó kkhăn, tranh mua tiêu thụ thuận lợi Hiện tượng doanh nghiệp chào bán cho khách hàng thường xảy ra, nguyên nhân gây ép giá hiệu xuất lúa gạo thấp Một số giải pháp giải tình trạng trên: 34 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com Hệ thống phơi sấy Sử dụng lắp đặt hệ thống máy sấy phù hợp, từ cần hồn thiện kỹ thuật nhân diện rộng số mơ hình thiết bị sấy có quy mơ phù hợp, sử dụng loại ngun liệu rẻ tiền có sẵn địa phương (như rơm, trấu, củi, than…) sở nước nghiên cứu chế tạo 1.1 Tăng cường công nghệ bảo quản thóc gạo theo hướng: - áp dụng cơng nghệ thiết bị bảo quản kín gạo xát trắng, gạo lật cách sử dụng màng PVC môi trường khí CO2 khí N2 kho dự trữ quốc gia dự trữ kinh doanh - Sản xuất áp dụng số chế phẩm vi sinh, chế phẩm từ thực vật có tác dụng diệt trùng mà không gây độc hại cho người gia súc không làm nhiễm bẩn môi trường để bảo quản thóc kho lớn gia đình - Sản xuất thiết bị kho chứa có dung tích gia đình từ 200- 2000kg cho tỉnh phía Bắc 1000- 5000kg cho tỉnh phía Nam - Nâng cấp hệ thống kho chứa, bến bãi đầu mối thu mua thóc gạo ĐBSCL đầu tư vào hệ thống vừa làm giảm tổn thất vừa nâng cao chất lượng gạo xuất khẩu, đồng thời làm giảm thời gian bốc xếp bến bãi đầu mối 1.2 Nâng cao công nghệ xay xát Đối với hệ thống máy móc nhỏ tấn/giờ, nên cải tiến theo kiểu Nhật Bản: dùng máy xay lô cao su, sàng phân ly kiểu Yanmar dùng máy xát Nada Đối với máy xay xát 15 tấn/ca cần cải tạo bổ sung vào đoạn cuối dây truyền thiết bị tách tấm, đánh bóng, phân loại gạo Trong tương lai gần, cần trang bị công nghệ xay xát tiên tiến giới 1.3 Nhà nước thực biện pháp tín dụng hỗ trợ xuất Nhà nước cần tăng cường cấp tín dụng cho số doanh nghiệp địa phương mua tạm trữ lúa gạo đẻ điều tiết cung- cầu, lập quỹ bình ổn giá nước xây dựng hạ tầng nhà kho, bến bãi, sân phơi, tàu thuyền vận tải phục 35 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com vụ cho vận chuyển dự trữ, bảo quản lúa gạo xuất nghiên cứu xây dựng thí điểm áp dụng chế khuyến khích nơng dân gửi gạo vào kho chờ tiêu thụ, nhằm giúp người nông dân bảo quản thóc, vừa bảo đảm cho doanh nghiệp có lượng gạo ổn định để xuất khẩu, đảm bảo cho hợp đồng xuất đến cuối năm với giá cao Để tránh “nghịch cảnh” nay: nhu cầu xuất gạo giới tăng hợp đồng với bạn hành cam kết, giá gạo thu mua nội lại tăng lên vịn vọt, có nguy thua lỗ cho nhà xuất thực hợp đồng III Đẩy mạnh hoạt động marketing xuất gạo Các biện pháp thích ứng với thị trường Thị trường xuất gạo nhìn chung khơng ổn định khách hàng lượng hàng Thực tế số nước nhập gạo nước sản xuất chưa tự túc lương thực Để đảm bảo hiệu kinh tế xã hội sản xuất xuất gạo, cần nâng caokhả thích ứng với biến động thị trường giới Để làm cần phải: - Kết hợp chun mơn hố đa dạng hoá doanh nghiệp xuất gạo loại hình doanh nghiệp, quy mơ daonh nghiệp - Cần có chế mềm quản lý giao hạn ngạch xuất gạo cho doanh nghiệp Có chế quản lý giám sát chặt chẽ xuất gạo tiểu ngạch thông qua nước láng giềng nhằm tăng khả năng, cân đối cung cầu gạo thị trường nội địa - Tăng cường công tác nghiên cứu thị trường để bắt kịp thời nhu cầu gạo, đồng hợp không bị khách hàng ép giá bán điều kiện khác Kinh phí để nghiên cứu thị trường nên có chế để huy động thích hợp từ doanh nghiệp, giảm gánh nặng ngân sách Nhà nước - Quan hệ trị đối ngoại cần trước bước dể tạo điều kiện cho việc thâm nhập mở rộng thị trường Ví dụ thị trường Châu Phi có nhu cầu lớn, song khả toán lại bị giới hạn Thời gian qua để chiếm lĩnh thi trường phải thông qua nước Châu âu, bán gạo cho họ để họ viện trợ 36 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com cho nước Châu Phi Làm ta có quan hệ tương đối tốt với nước chủ dự ánviện trợ Cần phát huy tiếp tục hướng thời gian tới Các biện pháp chống tranh giành bán gạo thị trường giới - Thực phân đoạn thị trường theo khu vực cho số đầu mối xuất gạo lớn - Có chế quản lý giá xuất gạo thích hợp - Tăng cường hiệp định xuất gạo cho nước theo cấp phủ Sự phân bố hạn ngạch hàng năm cần hướng vào hiệp định, hợp đồng dài hạn tương đối ổn định Nâng cao khả cạnh tranh xuất Để tăng cường khả cạnh tranh thị trường gạo giới, cần tiến hành đồng nhiều giải pháp trước hết giải pháp cấp bách thiết thực sau: - Không ngừng nâng cao chất lượng Nếu muốn phải hoàn thiện từ khâu lai tạo giống lúa, xác định cấu giống phù hợp với nhu cầu thị trường Tiếp cần hồn chỉnh hệ thống sở vật chất kỹ thuật công nghệ thu hoạch, bảo quản xay xát gạo Hơn để nâng cao chất lượng gạo xuất cần tăng dần tỷ trọng loại gạo cao cấp đặc sản Điều có liên quan đến việc quy hoạch vùng trồng lúa đặc sản; việc xây dựng đồng hệ thống chế biến, vận chuyển; việc áp dụng tiến khoa học kỹ thuật vào sản xuất lúa đặc sản - Cần chủ động chân hàng để chủ động đàm phán thực nhanh chóng hợp đồng ký kết, khâu giao hàng Hiện tâm lý khách nước chưa thật tin tưởng vào khả thực hợp đồng nhiều doanh nghiệp Việt Nam ngại thời gian giao hàng cảng bị kéo dài Đó nguyên nhân dẫn tới giá xuất gạo Việt Nam thường thấp giá xuất gạo Thái Lan Để chủ 37 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com động chân hàng cần tăng cường dự trữ kinh doanh, kết hợp dự trữ quốc gia dự trữ kinh doanh xuất gạo - Các doanh nghiệp xuất gạo cần xây dựng cho thương hiệu có uy tín thị trường quốc tế Hiện nay, nhiều nông sản Việt Nam bị cơng ty nước ngồi đăng ký quyền, doanh nghiệp tham gia xuất cần ý tới vấn đề quyền nghiên cứu kỹ luật kinh doanh nước mà xuất Hiện kiến thức luật kinh doanh cơng ty cịn kếm ngun nhân làm cho cơng ty thua thiệt thị trường quốc tế Khắc phục tình trạng nỗ lực từ công ty Nhà nước cần kết hợp với công ty vấn đề thị trường quốc tế vấn đề liên quan đến lợi ích quốc gia - Đầu tư thoả đáng cho việc xây dựng đồng hệ thống chế biến, giao thông vận chuyển, cảng khẩu, hệ thống thiết bị bốc xếp bến bãi đầu mối Điều có ý nghĩa lớn việc rút ngắn thời gian bốc xếp gạo xuất Giảm hao hụt số lượng, tăng cường chất lượng, nâng cao khả cạnh tranh xuất gạo - Về quan hệ đối ngoại, cần tăng cường liên minh với nước xuất gạo trước hết với Thái Lan tăng cường quan hệ với trung tâm tài quốc tế để đẩy mạnh xuất gạo trược tiếp, đa phương hoá hình thức hiệp định dài hạn xuất khẩu, tín dụng xuất khẩu, đấu thầu xuất … Các giải pháp mở rộng thị trường Trong thời gian tới cần tăng nhanh tỷ trọng gạo đặc sản xuất Nên coi phương sách để mở rộng thị trường gạo cao cấp Châu âu, Bắc Mỹ, Nhật Bản… Từ uy tín gạo đặc sản để mở rộng thị trường tiêu thu loại gạo thông thường Hợp tác với nước Tây âu tổ chức quốc tế để tranh thủ bán gạo theo chương trình viện trợ cho Châu Phi Giải pháp cần coi phương sách để mở rộng thị trường xuất gạo Hiện gạo Việt Nam có mặt 80 nước, số nước trở thành bạn hàng truyền thống việc ổn định thị trường cần phải 38 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com đưọc ý, thị trường dễ tính, phù hợp với gạo Việt Nam Do xuất cần ln đảm bảo uy tín chất lượng, thời gian, lượng hàng…đồng thời cần ln có biện pháp thị trường để tăng cầu Bên cạnh cần ý tới việc mởi rộng thị trường nước này, cần vững đặc tính vùng để cung cấp tốt loại gạo phù hợp với thị hiếu khách hàng Cùng với phát triển kinh tế, tiềm lực tài Nhà nước ta lớn mạnh, theo đà cần tăng cường trợ cấp cho xuất gạo Có thể vòng vài thập niên tới, ý nghĩa xuất gạo để thu ngoại tệ tỷ trọng giảm dần ý nghĩa tạo việc làm thu nhập cho hàng triệu lao động không bị giảm sút Đồng thời số lợi sản xuất xuất gạo nước ta bị giảm dần biện pháp trợ cấp sản xuất gạo phải tăng dần lên mức độ Tình hình cần lường trước từ để có định hướng phát triển thích hợp IV.Đổi số sách vĩ mơ Nhất qn sách kuyến khích nhiều thành phần kinh tế sản xuất xuất gạo Đây sách có tác dụnh khai thác tiềm để phát triển kinh tế, có lúa gạo lĩnh vực xuất gạo cần có nhiều thành phần kinh tế tham gia, nhằm tăng cường khả cạnh tranh, khả thích ứng linh hoạt với thị trường gạo giới Điều quan trọng để công tác xuất gạo vào nếp khâu quản lý Nhà nước theo luật pháp hoạt động Dù doanh nghiệp Nhà nước hay tư nhân, phải kinh doanh theo pháp luật quy định Hồn thiện sách ruộng đất Trong lĩnh vực sản xuất lúa gạo, sách ruộng đất thời gian qua trực tiếp tạo động lực nông thơn Chính sách theo hướng chuyển dần ruộng đát từ chỗ làm chủ tập thể đến chỗ làm 39 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com chủ hộ nông dân, từ chỗ người nông dân chủ động số khâu cơng việc trogn q trình trồng lúa đến chỗ họ làm chủ tồn q trình – làm chủ việc sử dụng ruộng đất Trong trình triển khai luật đất đai cần hoàn thiện số vấn đề: - Cần khẩn trương thể chế hoá quyềncủa người giao đất Trong phải làm rõ để thực quyền người đuợc giao đất cần làm thủ tục gì? đâu? - Nhà nước cần phân cấp rõ ràng việc theo rõi vận động đa rạng phức tạp quan hệ đất đai, đưa việc quản lý đất đai vào nếp Hồn thiện sách chuyển giao tiến khoa học công nghệ đến hộ nông dân Tăng cường xuất gạo khơng phải vấn đề giải thời gian ngắn, địi hỏi phải có thời gian đáng kể Chính để thực thành cơng cần có kết hợp tất biện pháp, tất cấp từ trung ương tới địa phương, tất người dân nước 40 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com Kết luận Thực đường lối đổi Đảng Nhà nước 17 năm qua sản xuất nơng nghiệp nói chung sản xuất lúa gạo nói riêng có bước phát triển nhanh ổn định Năm 1989, sản lượng gạo nước đạt 18,9 triệu 14 năm sau, năm 2000 số lên tới 32,7 triệu đạt tốc độ tăng 5%/năm Lương thực bình qn đầu người ln tăng năm sau cao năm trước năm 1990 324,4 kg đến 1991 324,9 kg, năm 2001 433 kg đến năm 2002 435 kg Phải thừa nhận xu hướng thấy lịch sử sản xuất lúa gạo nước Châu lần xuất nước ta gắn liền với đường lối đổi đắn Đảng Nhà nước Xu hướng đạt điều kiện thiên nhiên, thời tiết năm thuận lợi ngược lại nhiều năm khắc nghiệt hạn hán, sâu, rầy, lũ lụt lớn không nước vùng Cũng theo FAO 17 năm qua sản lượng lúa gạo giới tăng thêm khoảng 70 triệu tấn, Việt Nam đóng góp 10 triệu Và tăng nhanh, ổn định sản lượng lúa gạo sản xuất nước ta góp phần tích cực giảm căng thẳng thiếu lương thực giới Đối với nước ta, xu hướng khắc phục cách tình trạng thiếu đói giáp hạn kéo dài nhiều thập kỷ trước đổi biến nước nhập gạo thành nước xuất gạo với sản lượng liên tục tăng 14 năm liền Ngay năm thiên tai dồn dập, hạn hán lũ lụt gây hậu nặng nề phạm vi nước liên tục từ 1995-2002, an ninh lương thực quốc gia giữ vững, xuất gạo tăng số lượng chất lượng, thị trường, giá ổn định Hiện gạo Việt Nam có mặt tren 80 quốc gia giới, xuất gạo thu lượng ngoại tệ lớn cho đất nước, góp phần thực thành cơng nghiệp CNH-HĐH đất nước.Thành tựu đạt sản xuất xuất gạo lớn bên cạnh cịn nhiều tồn cần giải vấn đề: cơng nghệ sau thu hoạch cịn lạc hậu, thị trường chưa thực ổn định, giá gạo xuất thấp so với giá quốc tế, chất lượng gạo chưa cao, sách quản lý cịn có nhiều bất cập… 41 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com Với đề tài em xin đưa vài biện pháp để bước khặc phục tồn từ thúc đẩy xuất gạo nước ta, hoạt động kinh tế nhiều tiềm chưa khai thác hết, phát triển 42 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com Tài liệu tham khảo Giáo trình kinh tế nơng nghiệp Trường Đại Học Kinh Tế Quốc Dân Khoa Kinh Tế Nông Nghiệp & Phát Triển Nông Thôn Nhà xuất thống kê Giáo trình quản trị doanh nghiệp nông nghiệp Trường Đại Học Kinh Tế Quốc Dân Khoa Kinh Tế Nông Nghiệp & Phát Triển Nông Thôn Nhà xuất thống kê - Hà Nội 2001 Lương thực Việt Nam thời đổi mới, hướng xuất PTS Nguyễn Trung Vãn Nhà xuất trị quốc gia Tạp chí kinh tế số 310 – tháng 3-2004 Tạp chí kinh tế phát triển số 77 – tháng 11-2003 Tạp chí nơng nghiệp phát triển nơng thơn số2-2004; 6-2004 Tạp chí kinh tế dự báo số 11-2003; 4-2004; 5-2004 Tạp chí thị trường giá dự báo số 9-2004 Niên giám thống kê 2002; 2004 Nhà xuất thống kê 43 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com Phụ lục Lời nói đầu Nội dung Chương 1: Lý luận chung xuất gạo I Thực chất vai trò ccủa xuất gạo Thực chất xuất 2.Vai trò xuất gạo II Đặc điểm xuất gạo Đặc điểm sản xuất Đặc điểm xuất gạo III Các nhân tố ảnh hưởng đến xuất gạo Nhân tố thị trường Nhân tố sở vật chất kỹ thuật công nghệ sản xuất tiêu thụ sản phẩm Nhóm nhân tố sách vĩ mô Chương 2: Thực trạng sản xuất xuất gạo Việt Nam 10 I Thực trạng sản xuất chế biến lúa gạo Việt Nam 10 Sản xuất lúa gạo 10 Thực trạng chế biến lúa gạo 13 II Thực trạng xuất gạo Việt Nam 14 Số lượng kim nghạch xuất 15 Chất lượng chủng loại gạo 17 Thị trường giá xuất 18 III Đánh giá chung sản xuất xuất gạo thời gian qua 20 Về sản xuất chế biến 20 Về xuất 22 Chương 3: Một số giải pháp đẩy mạnh xuất gạo Việt Nam 25 I Hoàn thiện việc tổ chức khâu trồng lúa cung cấp cho xuất 25 hoàn thiện khâu tổ chức nguồn hàng cho xuất 29 44 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com đẩy mạnh hoạt động marketing xuất gạo 31 đổi s sách vĩ mơ 34 Kết luận 36 45 LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com ... “ Một số giải pháp đẩy mạnh xuất gạo Việt Nam? ?? em xin đưa vài đánh giá thực trạng xuất gạo cách giải để thúc đẩy hoạt động xuất gạo nước ta Nội dung đề án gồm chương: Chương I: Lý luận xuất gạo. .. xuất xuất gạo Việt Nam 10 I Thực trạng sản xuất chế biến lúa gạo Việt Nam 10 Sản xuất lúa gạo 10 Thực trạng chế biến lúa gạo 13 II Thực trạng xuất gạo Việt Nam 14 Số. .. ta Việt Nam xuất thị trường giới với vị trí nước xuất thứ Trên thực tế, số lượng kim ngạch xuất Việt Nam năm gần gia tăng Bảng: Số lượng kim ngạch xuất gạo Việt Nam Năm Số lượng (nghìn tấn) Số