Mục đích thực hiện đề tài
Chúng tôi đã nghiên cứu thực trạng và nguyên nhân hút thuốc lá của sinh viên để hiểu suy nghĩ của họ về người hút thuốc xung quanh và cảm nhận của những người từng hút thuốc Qua khảo sát, chúng tôi sẽ đúc kết được những lý do, ảnh hưởng và tác hại của thuốc lá, từ đó tìm ra biện pháp giảm tình trạng hút thuốc trong sinh viên Mục đích của chúng tôi là nâng cao sức khỏe, giảm ô nhiễm môi trường và giúp sinh viên trở thành công dân gương mẫu trong một đất nước đang hội nhập và phát triển như Việt Nam.
3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
Chúng tôi đã xác định đối tượng nghiên cứu là sinh viên Chương trình cử nhân quốc tế IBD - Viện Đào Tạo Quốc Tế, do các điều kiện hạn chế, nên sẽ chỉ tập trung khảo sát trong phạm vi này.
PHẦN I: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
1 Khái niệm về thuốc lá
Thuốc lá là sản phẩm chủ yếu từ lá thuốc lá đã thái sợi, được cuốn hoặc nhồi bằng giấy thành hình trụ, thường dài dưới 120 mm và đường kính khoảng 10 mm Khi thuốc lá điếu được đốt, nó cháy âm ỉ, tạo ra khói mà người hút hít vào miệng qua đầu đối diện, thường có gắn đầu lọc Thuật ngữ "thuốc lá" thường được sử dụng chung, trong khi "thuốc lá điếu" chỉ cụ thể loại thuốc lá sợi đã cuốn thành điếu Đôi khi, thuật ngữ này cũng chỉ loại thuốc hút khói từ các loại thực vật khác như cây gai dầu.
Thuốc lá điếu và xì gà khác nhau chủ yếu về kích thước và nguyên liệu Thuốc lá điếu thường nhỏ hơn, sử dụng sợi từ lá thuốc đã qua chế biến và được cuốn bằng giấy trắng chuyên dụng, trong khi xì gà hoàn toàn được làm từ nguyên lá thuốc lá, với ruột và lá áo đều bằng lá thuốc lá Trước cuộc chiến tranh Krym (1854-1856), các quốc gia nói tiếng Anh chưa biết đến thuốc lá điếu Sự phổ biến của thuốc lá điếu bắt đầu khi các binh sĩ Anh học theo cách cuốn thuốc lá bằng giấy báo từ các đồng nghiệp Thổ Nhĩ Kỳ.
Người ta thường sử dụng tẩu để hút thuốc, và thuật ngữ "điếu thuốc" không chỉ ám chỉ thuốc lá mà còn có thể đề cập đến các vật chứa lá thơm như cần sa Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng sản phẩm thuốc lá có thể dẫn đến giảm tuổi thọ do tăng nguy cơ ung thư phổi Để cảnh báo về tác hại của thuốc lá, nhiều quốc gia Tây phương và châu Âu đã yêu cầu in cảnh báo sức khỏe lớn trên bao bì thuốc lá và cấm mọi hình thức quảng cáo liên quan đến sản phẩm này.
2 Phân loại các loại hình hút thuốc lá
2.1 Hút thuốc lá chủ động
Là hành vi chủ động đƣa điếu thuốc có đầu lọc lên miệng nhằm mục đích thỏa mãn nhu cầu hút thuốc của người sử dụng
Hít khói thuốc từ không khí mà không trực tiếp hút thuốc có thể gây hại cho sức khỏe, dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng như ung thư phổi, nhồi máu cơ tim và bệnh tắc nghẽn phổi mãn tính.
3 Nguyên nhân dẫn đến việc hút thuốc lá 3.1 Nguyên nhân khách quan
Theo báo “thuốc điện tử ra ngày 21-07-2011”, chỉ sau vài giây khi hít thuốc lá, người hút sẽ cảm nhận tác động của Nicotine lên hệ thần kinh trung ương, giúp trí óc sáng suốt và tăng hiệu quả công việc Trong những lúc căng thẳng, Nicotine còn mang lại cảm giác thư giãn và bình tĩnh Nó kích thích tiết ra các chất dẫn truyền thần kinh như catecholamine (epinephrine, norepinephrine, dopamine), beta endorphine và cortisol, giúp người hút cảm thấy tự tin, giảm lo âu và có năng lượng làm việc nhiều hơn.
Có nhiều nguyên nhân khiến người ta hút thuốc lá, chủ yếu là do thói quen, mong muốn thể hiện bản thân, nhu cầu giao tiếp, hoặc để giảm căng thẳng và stress Ngoài ra, một số người còn hút thuốc vì sở thích cá nhân.
Cuộc điều tra kéo dài hai năm, được thực hiện bởi Bộ Y tế, Tổng cục Thống kê, Tổ chức Y tế Thế giới và UNICEF, đã khảo sát 7.584 thanh thiếu niên từ 14 đến 25 tuổi tại 42 tỉnh, thành phố của Việt Nam nhằm đánh giá mức độ hút thuốc lá trong nhóm đối tượng này.
Theo một nghiên cứu, 43,6% nam thanh thiếu niên đã từng hút thuốc, với tỷ lệ này tăng theo độ tuổi Cụ thể, khoảng 21,7% nam thanh niên thành phố trong độ tuổi 14-17 đã có trải nghiệm hút thuốc, trong khi tỷ lệ này tăng lên 57,7% ở nhóm tuổi 18-21 và đạt hơn 77% ở nam giới từ 22-25 tuổi Độ tuổi trung bình khi thanh thiếu niên bắt đầu hút thuốc lá là 16,9 tuổi.
Theo khảo sát, 71,7% nam thanh niên từng hút thuốc lá hiện vẫn tiếp tục sử dụng, trong khi tỷ lệ này ở nhóm tuổi 14-17 chỉ đạt 45% ở khu vực thành thị và 51,3% ở khu vực nông thôn Đối với nhóm tuổi 18-21 và 22-25, tỷ lệ hút thuốc lần lượt là 42,4% và 60,2%.
Theo khảo sát, 54% thanh niên cho biết lý do bắt đầu hút thuốc là do ảnh hưởng từ bạn bè Trong độ tuổi 14-17, tỷ lệ nam thanh niên nông thôn bị tác động bởi bạn bè cao hơn (57,2%) so với nam thanh niên thành phố (42,5%) Ngoài ra, 13% nam thanh niên cho rằng họ hút thuốc vì cảm thấy căng thẳng, trong khi 11,3% bắt đầu hút do môi trường xung quanh Chỉ có 3,4% thanh niên hút thuốc để thể hiện sự trưởng thành.
Cuộc điều tra cho thấy tỷ lệ nữ thanh niên Việt Nam từng hút thuốc lá rất thấp, chỉ đạt 1,2%, và trong số đó, chỉ 1/3 vẫn tiếp tục hút thuốc Mặc dù số lượng nữ thanh thiếu niên hút thuốc lá ít, nhưng tỷ lệ này lại cao hơn ở khu vực thành thị so với nông thôn Những số liệu này cho thấy hút thuốc lá chưa phải là một vấn đề nghiêm trọng đối với nữ thanh niên tại Việt Nam.
Hơn một nửa (57,8%) thanh niên hút thuốc lá cho biết có cha hút thuốc
20% thanh thiếu niên có anh trai hút thuốc trong khi chỉ có rất ít (3%) có mẹ hút thuốc
Khoảng 70% nam thanh thiếu niên hút thuốc lá đã từng nỗ lực bỏ thuốc ít nhất một lần, trong khi con số này ở nữ thanh niên là 80%.
Việc dễ dàng mua thuốc lá là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng tỷ lệ người hút thuốc lá Theo khảo sát, 98,1% nam thanh niên cho biết họ có thể dễ dàng tiếp cận thuốc lá ở mọi nơi.
5 Tác hại của thuốc lá
CƠ SỞ LÝ THUYẾT
Khái niệm về thuốc lá
Thuốc lá là sản phẩm chủ yếu từ lá thuốc lá thái sợi, được cuốn hoặc nhồi vào giấy với hình dạng trụ, thường dài dưới 120 mm và đường kính khoảng 10 mm Khi hút, thuốc lá điếu được đốt cháy ở một đầu, tạo ra khói mà người hút hít vào từ đầu đối diện, thường có gắn đầu lọc Thuật ngữ "thuốc lá" thường chỉ chung cho các sản phẩm liên quan, trong khi "thuốc lá điếu" chỉ cụ thể loại thuốc lá sợi cuốn thành điếu Đôi khi, thuật ngữ này cũng được dùng để chỉ các loại thuốc hút khói từ thực vật khác như cây gai dầu.
Thuốc lá điếu và xì gà khác nhau chủ yếu ở kích thước và cách chế biến Thuốc lá điếu thường nhỏ hơn, được làm từ sợi lá thuốc đã qua chế biến và cuốn bằng giấy trắng chuyên dụng, trong khi xì gà hoàn toàn được làm từ nguyên lá thuốc lá, với ruột và lá áo đều bằng lá thuốc Trước cuộc chiến tranh Krym (1854-1856), thuốc lá điếu chưa phổ biến ở các nước nói tiếng Anh, cho đến khi binh sĩ Anh bắt chước cách cuốn thuốc lá bằng giấy báo của các đồng nghiệp Thổ Nhĩ Kỳ, từ đó thuốc lá điếu bắt đầu lan rộng ra toàn cầu.
Tẩu thuốc thường được sử dụng để hút thuốc, và thuật ngữ "điếu thuốc" không chỉ ám chỉ thuốc lá mà còn có thể bao gồm các vật chứa lá thơm như cần sa Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng sản phẩm thuốc lá có thể làm giảm tuổi thọ và tăng nguy cơ ung thư phổi Do đó, các quốc gia Tây phương và một số nước châu Âu đã quy định việc in cảnh báo sức khỏe bằng phông chữ lớn trên bao thuốc, đồng thời cấm quảng cáo thuốc lá để nâng cao nhận thức về tác hại của việc hút thuốc.
Phân loại các loại hình hút thuốc lá
2.1 Hút thuốc lá chủ động
Là hành vi chủ động đƣa điếu thuốc có đầu lọc lên miệng nhằm mục đích thỏa mãn nhu cầu hút thuốc của người sử dụng
Hít khói thuốc từ không khí mà không trực tiếp hút thuốc có thể gây ra tác hại gián tiếp, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng như ung thư phổi, nhồi máu cơ tim và tắc nghẽn phổi mãn tính.
Nguyên nhân dẫn đến việc hút thuốc lá
Theo báo “thuốc điện tử ra ngày 21-07-2011”, chỉ sau vài giây hút thuốc lá, người sử dụng sẽ cảm nhận được sự tác động của nicotine lên hệ thần kinh trung ương và toàn cơ thể Nicotine kích thích các thụ thể trong não, giúp người hút cảm thấy trí óc sáng suốt và làm việc hiệu quả hơn, đồng thời cũng mang lại cảm giác thư giãn trong những lúc căng thẳng Chất này làm tăng tiết các neurotransmitters và nội tiết tố như catecholamine, beta endorphine và cortisol, giúp người hút cảm thấy bình tĩnh, tự tin và giảm lo âu, từ đó có thể làm việc hiệu quả hơn.
Có nhiều lý do khiến người ta hút thuốc lá, chủ yếu xuất phát từ nguyên nhân chủ quan như thói quen, mong muốn thể hiện bản thân, nhu cầu giao tiếp, hoặc để giảm căng thẳng và stress Ngoài ra, một số người còn hút thuốc vì sở thích cá nhân.
4 Mức độ hút thuốc lá Đây là kết quả cuộc Điều tra do Bộ Y tế, Tổng cục Thống kê, Tổ chức Y tế thế giới và UNICEF tiến hành trong thời gian 2 năm với 7.584 thanh thiếu niên trong độ tuổi 14-25 tại 42 tỉnh, thành phố của Việt Nam
Theo khảo sát, 43,6% nam thanh thiếu niên cho biết đã từng hút thuốc, với tỷ lệ này tăng theo độ tuổi Cụ thể, khoảng 21,7% nam thanh niên thành thị trong độ tuổi 14-17 đã thử thuốc lá, con số này tăng lên 57,7% ở nhóm tuổi 18-21 và hơn 77% ở độ tuổi 22-25 Độ tuổi trung bình khi thanh thiếu niên bắt đầu hút thuốc lá lần đầu là 16,9 tuổi.
Theo thống kê, 71,7% nam thanh niên từng hút thuốc lá hiện vẫn tiếp tục sử dụng, trong khi tỷ lệ này ở nhóm tuổi 14-17 chỉ là 45% tại khu vực thành thị và 51,3% tại khu vực nông thôn Đối với các nhóm tuổi 18-21 và 22-25, tỷ lệ hút thuốc lần lượt là 42,4% và 60,2%.
Theo khảo sát, 54% thanh niên cho biết lý do họ bắt đầu hút thuốc là do ảnh hưởng từ bạn bè Đặc biệt, trong độ tuổi 14-17, tỷ lệ nam thanh niên nông thôn bị tác động bởi bạn bè cao hơn (57,2%) so với nam thanh niên thành phố (42,5%) Ngoài ra, 13% nam thanh niên bắt đầu hút thuốc vì cảm thấy căng thẳng, trong khi 11,3% cho biết họ hút vì mọi người xung quanh cũng hút Chỉ có 3,4% thanh niên bắt đầu hút thuốc để thể hiện sự trưởng thành.
Cuộc điều tra cho thấy tỷ lệ nữ thanh niên Việt Nam từng hút thuốc lá rất thấp, chỉ đạt 1,2%, và chỉ có 1/3 trong số đó hiện vẫn còn hút Mặc dù số lượng nữ thanh thiếu niên hút thuốc lá rất ít, nhưng tỷ lệ này lại cao hơn ở thành phố so với nông thôn Điều này cho thấy hút thuốc lá chưa phải là một vấn đề nghiêm trọng đối với nữ thanh niên ở Việt Nam.
Hơn một nửa (57,8%) thanh niên hút thuốc lá cho biết có cha hút thuốc
20% thanh thiếu niên có anh trai hút thuốc trong khi chỉ có rất ít (3%) có mẹ hút thuốc
Khoảng 70% nam thanh thiếu niên hút thuốc lá đã từng nỗ lực bỏ thuốc ít nhất một lần, trong khi con số này ở nữ thanh niên là 80%.
Việc dễ dàng mua thuốc lá đã góp phần làm tăng tỷ lệ người hút thuốc lá, với 98,1% nam thanh niên cho biết họ có thể mua thuốc lá ở bất kỳ đâu.
Tác hại của thuốc lá
Thuốc lá gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng đối với sức khỏe con người, bao gồm các bệnh ung thư, viêm phế quản và viêm phổi Không chỉ người trực tiếp hút thuốc phải chịu đựng những hậu quả này, mà khói thuốc còn ảnh hưởng đến sức khỏe của những người xung quanh, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, thông qua hiện tượng hút thuốc thụ động.
* Tác hại đối với trẻ em:
- Gây nhiễm trùng đường hô hấp dưới như viêm phế quản, viêm phổi
Viêm tai giữa cấp và mạn tính có thể dẫn đến tình trạng điếc ở trẻ em, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng giao tiếp và nhận thức của trẻ Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể làm giảm hiệu quả trong học tập và các hoạt động hàng ngày của trẻ.
- Ảnh hưởng cơ tim: nó sẽ làm hạn chế việc cung cấp oxy cho các mô trên cơ thể, làm giảm đáp ứng nhịp tim khi hoạt động
Hút thuốc thụ động có thể gây ra các bệnh đường ruột mạn tính, đặc biệt là viêm đại tràng Trẻ nhỏ tiếp xúc với khói thuốc có nguy cơ bị loét đại tràng tăng gấp đôi so với những trẻ không tiếp xúc.
Trẻ em tiếp xúc với môi trường khói thuốc có nguy cơ cao mắc các bệnh về đường hô hấp, bao gồm viêm họng, viêm tắc mũi, khàn tiếng và dễ bị cúm hơn so với những trẻ không bị phơi nhiễm.
* Tác hại đối với phụ nữ:
Phụ nữ tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động có nguy cơ cao mắc các bệnh ung thư, hô hấp, thần kinh và tai mũi họng Hơn nữa, họ cũng dễ gặp phải vấn đề về sinh sản như thụ thai chậm, mất khả năng sinh con, đẻ non và sảy thai ngoài ý muốn do khói thuốc làm tổn hại đến các noãn bào.
* Tác hại đối với người già:
Việc tiếp xúc với các yếu tố nguy hiểm có thể dẫn đến nhiều bệnh lý nghiêm trọng như viêm phổi tắc nghẽn, mù loà, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, ung thư phổi và ung thư màng phổi, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và tuổi thọ của con người.
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ HÚT THUỐC LÁ CỦA SINH VIÊN IBD
Miêu tả quá trình thu thập số liệu
Nhóm nghiên cứu của chúng tôi đã tiến hành phát và thu thập phiếu điều tra trong một tuần, với tổng cộng 10 phiếu được phát cho sinh viên IBD từ khóa 6 đến khóa 8 Chúng tôi đã thu lại toàn bộ số phiếu và tất cả đều hợp lệ Trong quá trình thu thập dữ liệu, sinh viên IBD khóa 7 và 8 đã hỗ trợ nhiệt tình trong việc trả lời phiếu hỏi, nhưng việc thu thập phiếu từ sinh viên khóa 6 gặp nhiều khó khăn hơn.
Sinh viên IBD đến với thuốc lá nhƣ thế nào
Theo khảo sát, mỗi sinh viên có lý do riêng để hút thuốc Một số người cho rằng "tôi lớn rồi, người lớn thì phải biết hút thuốc", trong khi đó, những người khác lại nói "bố, chú, ông tôi đều hút, người lớn còn hút được thì tại sao tôi không?" Cũng có người cho rằng "hút thuốc làm tôi cảm thấy phê, không còn buồn phiền, nên tội gì mà không hút vài điếu".
Nhiều bạn trẻ thường biện minh cho việc hút thuốc trong thời gian học tập và thi cử căng thẳng, cho rằng thuốc lá giúp họ cảm thấy thoải mái và thư giãn hơn Dù có hàng ngàn lý do được đưa ra, nhưng hầu hết đều đổ lỗi cho hoàn cảnh hoặc người khác, mà không ai dám thừa nhận rằng vấn đề xuất phát từ chính bản thân mình.
Mức độ hút thuốc lá trong sinh viên IBD
Nhóm nghiên cứu không chỉ khảo sát lý do, mục đích và tác hại của việc hút thuốc lá, mà còn chú trọng đến mức độ hút thuốc lá của sinh viên IBD hiện nay Qua khảo sát bằng phiếu hỏi và xử lý số liệu, kết quả cho thấy mức độ sinh viên hút thuốc lá khá cao, với 60% (29/48 người) tham gia khảo sát cho biết họ hút thuốc.
Để hiểu rõ hơn về mức độ hút thuốc lá của sinh viên IBD, chúng tôi đã tổng hợp bảng số liệu thể hiện số lượng thuốc lá mà các sinh viên tiêu thụ mỗi ngày.
Theo số liệu, việc hút thuốc lá đang trở thành thói quen phổ biến trong sinh viên, với tỷ lệ ngày càng gia tăng Cụ thể, 44.8% sinh viên, tương đương 13 người trong số 29, hút từ 6 đến 10 điếu thuốc mỗi ngày Đặc biệt, có 7 sinh viên cho thấy sự nghiện thuốc lá rõ rệt.
24.1% (trên 29) hút đến hơn 10 điếu thuốc trong 1 ngày Chỉ có 4 bạn sinh viên chiếm 13.8% (trên 29) có số lƣợng hút thuốc ít hơn 2 điếu 1 ngày.
Mặt tiêu cực của việc hút thuốc lá đối với sinh viên IBD
Nhƣ đã nói ở trên bất lợi đầu tiên mà thuốc lá gây ra đó chính là sức khỏe
Hút thuốc lá không chỉ hủy hoại sức khỏe của chính bạn mà còn gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người thân và những người xung quanh Khói thuốc lá mà người khác hít phải còn độc hại hơn cả việc tự hút thuốc Vì vậy, khi bạn hút thuốc, bạn đang vô tình làm hại chính những người mà bạn yêu thương.
Khói thuốc lá không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cá nhân mà còn gây hại cho môi trường xung quanh Khi có nhiều người hút thuốc, tác động tiêu cực trở nên rõ rệt hơn Mặc dù thuốc lá có những lợi ích nhất định, nhưng những tác hại mà nó gây ra cho con người là không thể phủ nhận, và nguy cơ tử vong do thuốc lá ngày càng gia tăng.
ĐỀ XUẤT
Sữa, các loại nước uống pha sữa
Nhiều người nghiện thuốc lá đã nhận thấy rằng sau khi uống sữa, việc hút thuốc không còn mang lại hương vị thỏa mãn như trước Một phương pháp được áp dụng là ngâm điếu thuốc trong sữa, sau đó phơi khô để hút khi cơn thèm thuốc xuất hiện Hương vị khó chịu của những điếu thuốc ngâm sữa này có thể tạo cảm giác “sợ” thuốc lá Nếu bạn kiên trì và chịu đựng qua nhiều lần, việc từ bỏ nicotine sẽ trở nên dễ dàng hơn.
Cần Tây
Cần Tây là loại rau rất tốt cho sức khỏe và hiệu quả trong việc cai thuốc lá Ngoài cần tây, cà tím, các loại đậu, rau xanh và dưa chuột cũng giúp giảm cơn thèm thuốc Nếu không thích cần tây, bạn có thể thay thế bằng cà rốt, tuy nhiên hiệu quả sẽ giảm Các chuyên gia cảnh báo rằng không phải tất cả rau quả đều có lợi; các loại rau quả ngọt chứa nhiều glucose có thể kích thích cơn thèm thuốc và làm tăng sự hứng thú với chất gây nghiện.
Bông cải xanh
Bông cải xanh, hay súp lơ xanh, là thực phẩm hữu ích cho sức khỏe phổi, bao gồm cả việc hỗ trợ điều trị ung thư phổi Chứa sulforaphane, bông cải xanh kích thích hoạt động của gen NRF2, giúp bảo vệ phổi khỏi độc tố Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy sulforaphane không còn hiệu quả ở người nghiện thuốc lá do nicotin làm giảm tác dụng của nó Ngược lại, bông cải xanh có thể hỗ trợ quá trình phục hồi cho những người đang cai thuốc.
Uống một ly rượu vang đỏ mỗi ngày có thể giảm nguy cơ ung thư phổi đến 60% cho cả người hút thuốc và không hút thuốc, theo nghiên cứu từ Nam California Rượu vang đỏ chứa flavonol và resveratrol, những hợp chất có lợi cho sức khỏe tim mạch và giúp ngăn ngừa hiện tượng máu đông Đây là một lựa chọn hữu ích cho những ai đang cố gắng vượt qua tác hại của thuốc lá Tuy nhiên, cần lưu ý chỉ nên tiêu thụ một ly mỗi ngày để đạt hiệu quả tốt nhất.
Rƣợu vang đỏ
Ngoài việc ăn kẹo cao su để có lợi cho sức khỏe răng miệng và giảm ham muốn hút thuốc, việc tập thể dục thường xuyên cũng giúp cơ thể tiết năng lượng và giảm cảm giác thèm thuốc Bên cạnh đó, việc tìm đến bác sĩ để có chế độ ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý sẽ giúp bạn không mệt mỏi, từ đó giảm cơn thèm thuốc Cuối cùng, chúng tôi đề xuất giải pháp tăng thuế thuốc lá và cấm hút thuốc tại các địa điểm công cộng đông người như trường học, bệnh viện và rạp chiếu phim để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
