Phân tích, đánh giá quy trình chấm điểm và xếp hạng tín dụng đối với khách hàng cá nhân tại một NHTM việt nam (viettinbank)

HỌC VIỆN NGÂN HÀNG KHOA NGÂN HÀNG BÀI TẬP LỚN HỌC PHẦN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG Chủ đề Phân tích, đánh giá quy trình chấm điểm và xếp hạng tín dụng đối với khách hàng cá nhân tại một NHTM Việt.

Giới thiệu chung Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (Vietinbank)

Lịch sử hình thành

Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam, được thành lập vào ngày 26/3/1988, đã tách ra từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam với tên gọi ban đầu là IncomBank Đến năm 2008, ngân hàng chính thức đổi tên thành VietinBank theo Nghị định số 53/HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng Ngân hàng đã được Sở giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) chấp thuận niêm yết từ ngày 16/7/2009.

Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam có trụ sở chính đặt tại số

VietinBank có trụ sở chính tại 108 Trần Hưng Đạo, Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, với 155 chi nhánh trải dài trên 63 tỉnh, thành phố cả nước, cùng 02 văn phòng đại diện tại Thành phố Hồ Chí Minh và Thành phố Đà Nẵng Ngân hàng còn sở hữu 01 Trung tâm Tài trợ thương mại, 05 Trung tâm Quản lý tiền mặt, 03 đơn vị sự nghiệp (bao gồm Trung tâm thẻ, Trung tâm công nghệ Thông tin, và Trường Đào tạo & Phát triển Nguồn nhân lực VietinBank) cùng 958 phòng giao dịch Ngoài ra, VietinBank có 02 chi nhánh tại CHLB Đức, 01 văn phòng đại diện tại Myanmar, và 01 ngân hàng con tại CHDCND Lào (bao gồm 01 trụ sở chính, 01 chi nhánh Champasak, và 01 phòng giao dịch Viêng Chăn) VietinBank cũng duy trì mối quan hệ với hơn 1.000 ngân hàng đại lý tại trên 90 quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn thế giới.

Giá trị cốt lõi, ban lãnh đạo, những thành tựu tiêu biểu

Về tầm nhìn: Trở thành tập đoàn Tài chính ngân hàng hiện đại, hiệu quả hàng đầu trong nước và Quốc tế.

Sứ mệnh của tập đoàn Tài chính ngân hàng hàng đầu Việt Nam là cung cấp các sản phẩm và dịch vụ đa dạng, đạt tiêu chuẩn quốc tế, nhằm nâng cao giá trị cuộc sống cho khách hàng.

Về giá trị cốt lõi:

 Mọi hoạt động đều hướng tới khách hàng.

 Năng động, sáng tạo, chuyên nghiệp, tận tâm, minh bạch, hiện đại.

Người lao động có quyền phấn đấu và cống hiến hết mình trong công việc Họ xứng đáng được hưởng những thành quả tương xứng với chất lượng và kết quả đóng góp cá nhân Đồng thời, việc tôn vinh những cá nhân xuất sắc và lao động giỏi là điều cần thiết để khuyến khích tinh thần làm việc.

Ban lãnh đạo Viettinbank đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn về năng lực và kinh nghiệm theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Viettinbank.

Trong bối cảnh kinh doanh năm 2021 đầy khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh, VietinBank đã nỗ lực cải thiện cơ cấu tài sản sinh lời và gia tăng tiền gửi thanh toán cùng tiền gửi có kỳ hạn ngắn để tiết kiệm chi phí vốn Ngân hàng cũng chú trọng nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ công nghệ cao, đồng thời triển khai hiệu quả chiến dịch thu hút và phát triển khách hàng, quản trị rủi ro và tối ưu hóa chi phí Nhờ những biện pháp này, VietinBank đã đạt được kết quả tích cực về quy mô và hiệu quả, hoàn thành và vượt qua các mục tiêu kế hoạch đề ra.

Dư nợ tín dụng đã tăng 11,1% so với cuối năm 2020, với dư nợ bình quân tăng 12,3% Tỷ trọng dư nợ bình quân trong các phân khúc có tỷ suất sinh lợi cao như Bán lẻ và Khách hàng Doanh nghiệp cũng tăng từ 54% năm 2020 lên 57% năm 2021.

Tổng thu nhập hoạt động năm 2021 đã tăng 17,2% so với năm 2020, với thu nhập ngoài lãi tiếp tục tăng trưởng, chiếm 21,4% tổng thu nhập Cụ thể, thu thuần dịch vụ tăng 13,7% so với năm trước, trong khi thu nhập từ kinh doanh ngoại tệ đạt 1,8 nghìn tỷ đồng, giữ vị trí hàng đầu về doanh số và thị phần trên thị trường Đặc biệt, thu XLRR đã đạt 3.245 tỷ đồng, tăng 85,2% so với năm 2020.

Tỷ lệ nợ xấu được kiểm soát ở mức 1,26% VietinBank tăng cường trích lập dự phòng rủi ro, tỷ lệ bao phủ nợ xấu đạt 180,4%.

Quy trình chấm điểm tín dụng của Ngân hàng Công thương - Vietinbank

II Quy trình chấm điểm tín dụng của Ngân hàng Công thương - Vietinbank

Sơ đồ hóa các bước trong quy trình chấm điểm tín dụng của Vietinbank:

Mô hình XHTD cá nhân của Vietinbank bao gồm hai phần chính: tiêu chí chấm điểm thông tin cá nhân (nhân thân) và tiêu chí chấm điểm mối quan hệ với ngân hàng.

Bước 1: Thu thập thông tin cá nhân (nhân thân)

Phần I: Thông tin cá nhân

Thời gian làm công việc hiện tại

2 Tình trạng Sở hữu Thuê Chung với Khác nhà ở riêng gia đình

Hạt nhân Sống với cha mẹ

4 Số người phụ thuộc Độc thân < 3 người 3 – 5 người > 5 người

Thu nhập cá nhân hàng năm

Thu nhập gia đình hàng năm

Các thông tin trong đó bao gồm:

Thời gian làm việc hiện tại là tiêu chí quan trọng phản ánh thời gian khách hàng đã và đang làm ở công việc hiện tại, cho thấy mức độ thâm niên và sự gắn bó với nghề Khách hàng có thời gian gắn bó lâu dài với công việc sẽ có độ ổn định cao về nghề nghiệp và thu nhập, yếu tố then chốt trong quy trình chấm điểm.

Tình trạng nhà ở là một tiêu chí quan trọng để đánh giá mức độ sở hữu tài sản của khách hàng Nếu khách hàng sở hữu nhà riêng, họ sẽ nhận được số điểm cao nhất vì đây là tài sản hợp pháp và có giá trị Ngược lại, nếu khách hàng chỉ thuê nhà hoặc sống chung với gia đình, số điểm sẽ giảm dần, phản ánh sự thiếu hụt trong việc sở hữu tài sản cá nhân.

Cơ cấu gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc xác định trách nhiệm của từng thành viên Những khách hàng giữ vị trí trụ cột hoặc hạt nhân trong gia đình sẽ nhận được điểm cao hơn và có khả năng được xem xét cho vay nhiều hơn.

Tiêu chí số người phụ thuộc phản ánh số lượng người sống cùng khách hàng và phụ thuộc vào họ về thu nhập cũng như sự chăm sóc hàng ngày Đối với Vietinbank, số người phụ thuộc lý tưởng là từ 3 đến 5 người, trong khi trên 5 người phụ thuộc được coi là không lý tưởng.

Thu nhập cá nhân hàng năm là tiêu chí quan trọng trong quyết định cho vay của ngân hàng, vì nó phản ánh khả năng hoàn thành nghĩa vụ trả nợ của khách hàng Yếu tố này thể hiện tình hình tài chính lành mạnh, và khách hàng có thu nhập cao sẽ nhận được số điểm tín dụng tốt hơn.

Thu nhập gia đình hàng năm là một tiêu chí quan trọng, giúp đánh giá khả năng chia sẻ các khoản chi tiêu và nợ nần của gia đình Điều này cho thấy mức độ tài chính của gia đình và khả năng đáp ứng các nhu cầu trong cuộc sống hàng ngày.

Bước 2: Thu thập thông tin quan hệ của khách hàng với ngân hàng

Phần II: Quan hệ với ngân hàng

Tình hình trả nợ gốc

Khách hàng mới chưa bao giờ chậm hạn chưa bao giờ quá hạn < 30 ngày chưa bao giờ quá hạn > 30 ngày

Chưa bao giờ chậm hạn

Chưa bao giờ chậm trả trong 2 năm gần đây Đã có lần chậm trả trong 2 năm gần đây

Số dư tiền gửi tiết kiệm

Các thông tin về quan hệ với ngân hàng bao gồm:

Tình trạng trả các nợ gốc của khách hàng được xem là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng vay nợ trong tương lai Khách hàng chưa từng chậm hạn sẽ luôn được đánh giá cao và có điểm tín dụng tốt nhất Ngược lại, những khách hàng mới sẽ không nhận được điểm tín dụng nào, vì ngân hàng chưa có thông tin về lịch sử trả nợ của họ.

Vietinbank đã cung cấp thời gian trả lãi dài hơn cho khách hàng, do các khoản lãi thường nhỏ nhưng phải trả liên tục và có kỳ hạn Điều này tương tự như tình trạng trả nợ gốc, khi khách hàng hoàn thành việc trả nợ đúng hạn sẽ được hưởng lợi, trong khi khách hàng mới không có điểm nào để ghi nhận.

Tổng dư nợ là tiêu chí quan trọng được thể hiện bằng con số cụ thể, và khách hàng có tổng dư nợ càng lớn sẽ nhận được ít điểm hơn Đối với Vietinbank, mức tổng dư nợ hợp lý nhất nằm trong khoảng từ 100 đến 500 triệu đồng.

Các dịch vụ khác bao gồm gửi tiết kiệm và thẻ Khách hàng sử dụng cả hai dịch vụ này sẽ tích lũy được số điểm cao hơn, cho thấy khả năng tài chính tương đối lành mạnh.

Số dư tiền gửi tiết kiệm là chỉ tiêu quan trọng phản ánh khả năng tài chính của khách hàng Số dư cao cho thấy khách hàng có khả năng dự phòng rủi ro tốt, đồng thời gia tăng khả năng thực hiện nghĩa vụ trả nợ Do đó, việc duy trì số dư tiết kiệm lớn không chỉ mang lại sự an tâm tài chính mà còn nâng cao uy tín trong các giao dịch tài chính.

Vietinbank áp dụng hệ thống đánh giá điểm tín dụng với tám mức điểm từ -5 đến 40, vượt trội hơn so với các ngân hàng khác chỉ có năm mức Các chỉ tiêu đánh giá được sắp xếp theo mức độ quan trọng, ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của người vay Khác với BIDV và ACB, Vietinbank không sử dụng điểm trọng số mà áp dụng điểm âm để giảm trừ điểm nếu khách hàng có tiêu chí xếp hạng trong vùng nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng tài chính trả nợ Mỗi chỉ tiêu đánh giá có mức điểm tối đa khác nhau, dao động từ 10 đến 40 điểm, tùy theo mức độ quan trọng của nó.

Bước 3: Đối chiếu với bảng xếp hạng tín dụng Khách hàng cá nhân và đánh giá theo từng mức điểm cụ thể (Nguồn: Viettinbank)

Hệ thống xếp hạng tín dụng Khách hàng cá nhân của Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam Điểm Xếp hạng Đánh giá xếp hạng

Bảng xếp hạng tín dụng của Viettinbank phân chia thành 10 hạng mức từ Aa+ đến C, tương ứng với 3 nhóm chính là A, B, C Nhóm A thể hiện mức rủi ro thấp, nhóm B là rủi ro trung bình, và nhóm C đại diện cho rủi ro cao của từng khách hàng cá nhân.

Viettinbank đã thực hiện việc xếp hạng khách hàng dựa trên tổng điểm từ việc chấm điểm thông tin cá nhân và mối quan hệ với khách hàng, không sử dụng điểm trọng số Khách hàng có xếp hạng từ (Aa) trở lên được đánh giá có mức độ rủi ro rất thấp, cho thấy khả năng trả nợ cao, từ đó đủ điều kiện vay với lãi suất thấp và ưu đãi Đối với khách hàng xếp hạng (Aa-), mức độ rủi ro vẫn thấp, đảm bảo khoản vay an toàn và cũng đủ điều kiện vay với lãi suất ưu đãi Khách hàng có xếp hạng từ (Bb) đến (Bb+) sẽ được xem xét riêng trong các chính sách vay tiếp theo.

Mô phỏng thông tin một khách hàng cá nhân

Hợp đồng vay vốn thực tế:

Mô phỏng khách hàng dựa trên hồ sơ vay vốn thực tế:

Khách hàng Nguyễn Văn Tân, 38 tuổi, cần vay 1,5 tỷ đồng tại ngân hàng Vietinbank để mua nhà mặt đất, do gia đình hiện tại quá chật và vợ anh sắp sinh con thứ hai Anh sử dụng căn hộ chung cư chính chủ tại Hà Đông làm tài sản đảm bảo, với giá trị 2 tỷ đồng và đầy đủ giấy tờ Ngân hàng áp dụng chính sách cho vay tối đa 15 năm, lãi suất ưu đãi 10%/năm, với hình thức trả gốc cuối kỳ và lãi cuối năm.

Khách hàng đã kết hôn và đang sống cùng gia đình bao gồm vợ và một con đang đi học Họ hiện đang sinh sống tại một nhà đất ở Đông Anh với diện tích 80m2 và giá trị hiện tại của bất động sản này là

Anh Tân sở hữu tài sản 3 tỷ đồng với đầy đủ giấy chứng nhận quyền sử dụng đất Vợ anh hiện là nội trợ và đưa đón con đi học bằng xe máy trị giá 50 triệu Chi phí học của con khoảng 50 triệu/năm Anh Tân tốt nghiệp chuyên ngành tài chính ngân hàng và đã có 10 năm kinh nghiệm làm việc tại VPBank và Vietinbank, hiện đang giữ vị trí trưởng phòng nhân sự với thu nhập bình quân 500 triệu/năm Gia đình anh còn sở hữu một chung cư ở Hà Đông trị giá 2 tỷ, cho thuê với giá 10 triệu/tháng Tổng chi phí sinh hoạt hàng năm khoảng 170 triệu, vợ anh tham gia bảo hiểm xã hội trị giá 30 triệu/năm, và chi phí trả lãi vay ngân hàng là 40 triệu/năm, cùng với các chi phí phát sinh khác như sửa chữa xe cộ, nhà cửa khoảng 30 triệu.

Vợ chồng anh Tân đã từng vay 1 tỷ đồng tại VPBank và đã tất toán đúng hạn, hiện tại đang có khoản vay 500 triệu đồng tại Vietinbank với lãi suất 8%, lãi trả cuối năm và gốc trả cuối kỳ bằng tài sản đảm bảo là nhà đất Trong 5 năm qua, họ không có nợ xấu hay nợ quá hạn Cặp đôi cũng đang sử dụng dịch vụ thẻ của Vietinbank và có 2 sổ tiết kiệm tại PGBank với tổng số tiền 600 triệu đồng Theo chính sách của Vietinbank, để vay khoản này, anh Tân cần mua gói bảo hiểm nhân thọ trị giá 25 triệu đồng mỗi năm, tối thiểu trong 10 năm.

Mô phỏng kỹ thuật chấm điểm và xếp hạng tín dụng cho khách hàng

 Thời gian làm công việc hiện tại

Hiện tại, khách hàng đang giữ vị trí trưởng phòng nhân sự tại Vietinbank sau 3 năm làm việc, nhưng trước đó đã tích lũy 10 năm kinh nghiệm làm cán bộ tín dụng tại VPBank và Vietinbank Với nền tảng tốt nghiệp chuyên ngành tài chính ngân hàng, anh đã làm việc đúng với chuyên môn, giúp đánh giá khả năng rủi ro nghề nghiệp của anh rất thấp Công việc hiện tại của anh không chỉ ổn định mà còn mang lại cơ hội thăng tiến cao.

 Khách hàng được chấm 20 điểm tương đương với thời gian làm việc hiện tại trên 5 năm

Anh cùng vợ và con nhỏ đang sinh sống tại một căn nhà đất 80 m² ở Đông Anh, có giá trị hiện tại khoảng 3 tỷ đồng Bất động sản này thuộc quyền sở hữu của vợ chồng anh, đã có đầy đủ giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và không có tranh chấp Đặc biệt, mảnh đất này trước đây đã từng được sử dụng làm tài sản đảm bảo cho khoản vay 1 tỷ đồng tại ngân hàng VPBank Với tình hình ổn định và gần như không có rủi ro, tình trạng cư trú của anh được phân loại vào mục sở hữu riêng.

 Khách hàng được chấm 20 điểm

Anh sống cùng gia đình hạt nhân của mình, bao gồm vợ đang mang bầu và một con nhỏ Họ không sống chung với bố mẹ hay gia đình khác, tạo nên một tổ ấm riêng biệt.

 Khách hàng được chấm 20 điểm

Hiện tại, anh có một con nhỏ đang đi học, nên đây là người phụ thuộc đầu tiên Vợ anh cũng không có thu nhập vì đang ở nhà làm nội trợ và đưa đón con đi học Ngoài ra, vợ anh sắp sinh con thứ hai, điều này dẫn đến việc gia đình cần vay thêm để mua nhà lớn hơn, đảm bảo chất lượng sống cho bốn người Do đó, con thứ hai sắp sinh có thể trở thành người phụ thuộc thứ ba, nhưng hiện tại, số người phụ thuộc vẫn được tính là hai.

 Số người phụ thuộc xếp vào nhóm 5 năm

Khách hàng đã có 8 năm kinh nghiệm làm việc tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công Thương, điều này tương ứng với mức điểm 20 trong đánh giá.

Tình trạng nhà ở Điể m chấ m

Sở hữu riêng Thuê Thuê Khác

 Khách hàng đang cư trú tại nhà đất ở Đông Anh có giá trị 3 tỷ, vậy nên tương ứng với mức điểm tối đa là 30.

Cơ cấu gia đình Điể m chấ m

Hạt nhân Sống với cha mẹ

 Gia đình khách hàng thuộc cấu trúc gia đình hạt nhân, chỉ gồm

2 thế hệ là bố mẹ (vợ chồng khách hàng) và con cái (khách hàng có 1 người con) tương ứng với mức điểm 20.

Số người phụ thuộc Điể m chấ m Độc thân < 3 người 3 – 5 người > 5 người

 Có 2 người phụ thuộc vào khách hàng là vợ và con của khách hàng, vậy nên tương ứng với mức điểm là 10.

Thu nhập cá nhân hàng năm Điể m chấ m

 Thu nhập cá nhân của khách hàng là 500 triệu đồng/năm, mức điểm tương ứng là 40.

Thu nhập gia đình hàng năm Điể m chấ m

Gia đình khách hàng có thu nhập hàng năm đạt 620 triệu đồng, bao gồm 500 triệu đồng từ cá nhân và 120 triệu đồng từ việc cho thuê căn hộ chung cư Với mức thu nhập này, điểm tương ứng được xác định là 40.

Các chỉ tiêu về Quan hệ với ngân hàng

Tình hình trả nợ gốc Điể m chấ m

Chưa bao giờ chậm hạn

Chưa bao giờ quá hạn < 30 ngày chưa bao giờ quá hạn > 30 ngày

Khách hàng hiện đang có một khoản vay trị giá 1 tỷ đồng tại ngân hàng VP Bank và có khả năng trả trước 500 triệu đồng mà không phải chịu lãi suất hay phạt Do đó, mức điểm tương ứng cho tình huống này là 40.

Tình hình trả lãi Điể m chấ m

Chưa bao giờ chậm hạn

Chưa bao giờ chậm trả trong 2 năm gần đây Đã có lần chậm trả trong 2 năm gần đây

 Khách hàng trả lãi đầy đủ, không bị phạt, mức điểm tương ứng là 40

Tổng dư nợ Điể m chấ m

< 100 triệu 100 – 500 500 triệu > 1 tỷ đồng triệu đồng đồng – 1 tỷ đồng đồng 40

 Tổng dư nợ hiện tại chỉ còn 500 triệu đồng Vậy nên mức điểm tương ứng là 40 điểm

Các dịch vụ khác Điể m chấ m Chỉ gửi tiết kiệm

 Khách hàng đang sử dụng dịch vụ thẻ của Ngân hàng TMCP Công Thương, tương ứng với mức điểm là 5.

Số dư tiền gửi tiết kiệm Điể m chấ m

 Khách hàng và vợ đang có 1 khoản tiền gửi tiết kiệm tại Ngân hàng GP Bank trị giá 600 triệu đồng, tương ứng với mức điểm là 40.

Dựa trên tổng điểm từ việc chấm điểm thông tin cá nhân và mối quan hệ với khách hàng (không sử dụng điểm trọng số), Viettinbank đã thực hiện đánh giá chi tiết để xếp hạng khách hàng ở mức điểm Aa- Với mức điểm này, khách hàng được xác định có mức độ rủi ro thấp, đồng nghĩa với khoản vay an toàn Do đó, khách hàng thuộc nhóm đủ điều kiện vay với mức lãi suất thấp và nhiều ưu đãi hấp dẫn.

 Khách hàng có công việc ổn định với mức thâm niên cao

 Sở hữu tài sản riêng là nhà ở

 Gia đình hạt nhân ít thế hệ nên số người phụ thuộc vào khách hàng là thấp

 Khả năng tài chính mạnh mẽ với mức thu nhập cao từ hai nguồn ổn định

 Việc thực hiện nghĩa vụ trả nợ của khách hàng với ngân hàng đầy đủ, đúng hạn

Xếp hạng Aa- Đánh giá xếp hạng

Đánh giá tổng hợp và nhận xét về khách hàng sau xếp hạng

Khách hàng Nguyễn Văn Tân là một trường hợp tốt, nhưng ngân hàng vẫn cần cân nhắc những rủi ro tiềm ẩn khi cấp tín dụng Những rủi ro này thường gặp và dễ nhận biết trong quá trình ra quyết định tín dụng cho khách hàng cá nhân Dưới đây là một số nhận xét về khách hàng này sau khi được đánh giá và xếp hạng tín dụng bởi hệ thống của Vietinbank.

Anh Tân là một người có học thức vững vàng với bằng cấp đảm bảo, hiện đang làm việc ổn định tại một ngân hàng lớn và có sự thăng tiến nhanh chóng trong sự nghiệp Mức lương hiện tại của anh đủ để chi trả cho các loại chi phí và còn có thể tích lũy cho tương lai Ở độ tuổi trẻ, anh Tân có khả năng tạo ra nhiều thu nhập và tiếp tục thăng tiến lên các cấp bậc cao hơn trong công việc.

Anh Tân là lao động chính trong gia đình ba người, với hai người phụ thuộc và dự kiến sẽ có thêm một người trong tương lai, dẫn đến việc chi phí sinh hoạt ngày càng tăng Nếu anh gặp bất trắc, thu nhập của cả gia đình sẽ bị ảnh hưởng, làm chậm trễ việc trả nợ ngân hàng Vợ anh chỉ làm công việc nội trợ và không có thu nhập ổn định Hàng năm, gia đình phải trích khoảng 30 triệu đồng để đóng bảo hiểm xã hội cho vợ, đây là một quyết định hợp lý cho tương lai Tất cả chi phí sinh hoạt đều được chi trả từ lương của anh Tân và một khoản thu nhỏ từ việc cho thuê chung cư mà hai anh chị sở hữu.

Anh Tân đang sử dụng căn chung cư tại Hà Đông, Hà Nội làm tài sản đảm bảo cho khoản vay 1,5 tỷ đồng, với thu nhập từ cho thuê là 10 triệu đồng/tháng và giá trị thị trường khoảng 2 tỷ đồng Căn hộ này có tính ổn định về giá cả và đầy đủ giấy tờ pháp lý Mặc dù vậy, ngân hàng và cán bộ tín dụng vẫn cần đánh giá lại giá trị tài sản này Điểm cộng là anh Tân đã trả lãi và gốc đều đặn cho các khoản vay trước đó, thể hiện ý thức tuân thủ nghĩa vụ nợ Trước đó, anh đã có khoản vay 1 tỷ đồng tại VP Bank, đã được tất toán sau 5 năm làm việc và trả nợ đúng hạn Hiện tại, anh đang phải trả gốc và lãi cho khoản vay tại Vietinbank.

Anh Tân hiện đang có khoản dư nợ gốc khoảng 500 triệu đồng với lãi suất 8%/năm, lịch sử tín dụng tốt mà không có nợ quá hạn trong 5 năm qua cho thấy anh là khách hàng có trách nhiệm Mục đích vay 1,5 tỷ đồng của anh là để thay thế căn nhà cũ, phù hợp với nhu cầu gia đình sắp có thêm thành viên Khoản vay này nằm trong khả năng trả nợ của anh, được tính toán kỹ lưỡng để đảm bảo không ảnh hưởng đến tài chính gia đình Với 8 năm làm việc tại ngân hàng Vietinbank, anh Tân đã xây dựng được niềm tin từ đồng nghiệp và lãnh đạo Cả hai vợ chồng đều sử dụng dịch vụ thẻ của Vietinbank, giúp ngân hàng dễ dàng theo dõi các khoản thu chi, thể hiện sự minh bạch và trung thực trong thông tin mà anh cung cấp.

Anh Tân và vợ sở hữu hai sổ tiết kiệm tại PGBank với tổng giá trị 600 triệu đồng, cho thấy sự quản lý tài chính rõ ràng và tích lũy tài sản sau nhiều năm làm việc Ngoài ra, anh còn có một chiếc ô tô trị giá khoảng 2 tỷ đồng với đầy đủ giấy tờ hợp lệ Tuy nhiên, gia đình anh đang đối mặt với áp lực tài chính khi có thêm khoản vay và thành viên mới, buộc anh phải cân nhắc lại các chi phí hàng tháng để hoàn thành nghĩa vụ với ngân hàng, trong khi thu nhập chính chỉ đến từ lương hàng tháng Anh cũng cần trả gốc và lãi cho khoản vay 500 triệu đồng trước đó Dù áp lực tài chính lớn, anh Tân đã nhận được điểm A- từ hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của ngân hàng, cho thấy anh có một mức xếp hạng tín dụng khá cao, điều này càng khẳng định sự đáng tin cậy trong khả năng tài chính của anh.

Ngân hàng có thể cấp tín dụng cho anh Tân với khoản vay 1,5 tỷ đồng, thời hạn 15 năm và lãi suất ưu đãi 10%/năm, dựa trên tài sản đảm bảo là căn chung cư chính chủ trị giá 2 tỷ đồng Tuy nhiên, với xếp hạng A- và những rủi ro tiềm ẩn, cán bộ tín dụng cần có biện pháp giám sát chặt chẽ để bảo đảm an toàn cho ngân hàng Việc thu nợ và đòi nợ cần thực hiện định kỳ do áp lực tài chính lớn mà anh Tân phải gánh chịu Ngoài ra, cán bộ tín dụng cũng cần kiểm soát các khoản thu/chi bất thường và yêu cầu anh Tân tham gia bảo hiểm nhân thọ trị giá 25 triệu đồng/năm trong tối thiểu 10 năm như một hình thức đảm bảo cho khoản vay.

Mặc dù có khả năng xảy ra rủi ro khi cấp tín dụng cho khoản vay 1,5 tỷ đồng của anh Tân, tỷ lệ gặp phải những rủi ro này là khá thấp Ngân hàng có thể kiểm soát và đưa ra các phương án giảm thiểu rủi ro tài chính liên quan đến khách hàng, nhưng sẽ gặp khó khăn hơn với các rủi ro chủ quan như gia đình, sức khỏe và tâm lý Đồng thời, ngân hàng cần theo dõi và so sánh tình trạng trả gốc, lãi của cả hai khoản vay cũ và mới để xác định chất lượng khoản vay Vì khách hàng đã từng vay và còn dư nợ, cùng với việc là cán bộ ngân hàng, có thể xuất hiện dấu hiệu nới lỏng giám sát từ các cán bộ tín dụng, do đó ngân hàng cần kiểm soát và thực hiện giám sát chặt chẽ ngay từ đầu quy trình cấp tín dụng.

PHẦN III: ĐÁNH GIÁ VÀ ĐƯA RA BIỆN PHÁP, KHUYẾN NGHỊ CHO HỆ THỐNG XHTD KHCN CỦA

Đánh giá hệ thống xếp hạng tín dụng

Ưu điểm

Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của Ngân hàng TMCP Công Thương là công cụ quản lý rủi ro quan trọng trong quá trình thẩm định và xét duyệt cho vay Mô hình chấm điểm và xếp hạng giúp Vietinbank nhận diện rủi ro đầu tư tập trung vào các hạng mục như khách hàng, ngành nghề, khu vực, từ đó điều chỉnh phù hợp để tránh sự tập trung đầu tư quá mức vào một lĩnh vực, nhằm hạn chế tối đa rủi ro.

Hệ thống xếp hạng tín dụng ảnh hưởng lớn đến quyết định cho vay và lãi suất của ngân hàng, không chỉ đối với người đi vay mà còn giúp xác định tiềm năng và rủi ro của khoản vay từ khách hàng cá nhân.

Mô hình này phù hợp với tiêu chuẩn của nhiều tổ chức tín dụng trên thế giới, tuân thủ các trình tự và tiêu chí nghiêm ngặt Nó bao gồm hệ thống các tiêu chí đánh giá và điểm trọng số, phương pháp xác định giá trị của từng chỉ tiêu đánh giá, cách quy đổi giá trị sang điểm của tiêu chí đánh giá, cùng với cách xác định khách hàng và quan điểm cấp tín dụng theo từng mức xếp hạng.

Việc đo lường và định dạng các rủi ro tín dụng tại Vietinbank được thực hiện một cách thống nhất và tập trung trong toàn bộ quy trình cho vay và quản lý khoản vay, từ Hội sở chính đến tất cả các Chi nhánh.

Bảng chấm điểm của Vietinbank có sự khác biệt so với nhiều ngân hàng khác trong ngành, khi áp dụng cả điểm số âm để điều chỉnh rủi ro liên quan đến gánh nặng tài chính của khách hàng và mối quan hệ của họ với ngân hàng Phương pháp này không chỉ nâng cao chất lượng trong quy trình chấm điểm mà còn đảm bảo cái nhìn trung thực và khách quan về tình hình tài chính của khách hàng vay.

Việc áp dụng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ để phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro sẽ giúp Vietinbank tuân thủ quy định của NHNN, đồng thời phù hợp với thông lệ quốc tế Điều này không chỉ thúc đẩy tiến trình hiện đại hóa mà còn hỗ trợ việc áp dụng các chuẩn mực quốc tế trong quản trị rủi ro trong bối cảnh hội nhập kinh tế.

Nhược điểm

Chất lượng thông tin đầu vào đóng vai trò quan trọng trong việc xác định chất lượng xếp hạng tín dụng nội bộ của khách hàng cá nhân Tuy nhiên, thực tế cho thấy thông tin thường không đầy đủ, thiếu chính xác và chưa được cập nhật, điều này đã ảnh hưởng lớn đến quy trình xếp hạng tín dụng.

Thứ hai, hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ hiện nay đều được xây dựng theo phương pháp chuyên gia

Phương pháp chấm điểm có nhiều hạn chế, đặc biệt khi thông tin tài chính được sử dụng để xếp hạng chủ yếu do khách hàng cung cấp từ góc nhìn chủ quan của họ Điều này có thể dẫn đến sự không chính xác trong việc đánh giá hiệu quả thực sự của các dịch vụ hoặc sản phẩm.

Thứ tư, hệ thống chỉ tiêu xếp hạng tín dụng nội bộ khách hàng cá nhân còn nhiều bất cập.

Vào thứ năm, việc chấm điểm xếp hạng tín dụng nội bộ cho khách hàng cá nhân chủ yếu được thực hiện bởi một cán bộ tín dụng, dẫn đến kết quả mang tính chủ quan do thiếu sự tham khảo và làm việc nhóm.

II Đề xuất biện pháp và kiến nghị về hệ thống xếp hạng tín dụng:

Biện pháp

Hoạt động cấp tín dụng tại Vietinbank đóng vai trò quan trọng trong việc dẫn dắt các hoạt động khác, nhưng cũng đồng thời gây ra rủi ro tín dụng lớn nhất mà ngân hàng phải đối mặt Rủi ro này không chỉ ảnh hưởng đến các hoạt động khác mà còn làm giảm uy tín của ngân hàng với các đối tác Để giảm thiểu rủi ro tín dụng, Vietinbank đã xây dựng hệ thống chấm điểm và xếp hạng tín dụng nội bộ Dưới đây là một số biện pháp được đề xuất sau khi phân tích và đánh giá quy trình chấm điểm và xếp hạng tín dụng của ngân hàng.

Để nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro tín dụng, ngân hàng cần hoàn thiện các phương thức đo lường và xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ với các chỉ tiêu phù hợp Điều này giúp ngân hàng có được dữ liệu đáng tin cậy hơn, từ đó lựa chọn và phân loại khách hàng uy tín Sau khi tiếp nhận thông tin khách hàng tự nguyện cung cấp, ngân hàng sẽ đối chiếu với dữ liệu đã thu thập trước đó và áp dụng các biện pháp đo lường mức độ rủi ro tín dụng mà khách hàng có thể gây ra.

Xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin tín dụng là yếu tố quan trọng trong quản lý rủi ro tín dụng Một cơ sở dữ liệu đầy đủ giúp ngân hàng dễ dàng giám sát các khoản vay và khách hàng, từ đó phát hiện sớm các rủi ro tín dụng có thể xảy ra Việc hoàn thiện thông tin một cách chính xác và cập nhật thường xuyên là cần thiết để đánh giá và chấm điểm khả năng tín dụng của khách hàng.

Để nâng cao hiệu quả quản lý và giám sát khoản vay trước, trong và sau giải ngân, ngân hàng cần chú trọng vào trình độ và đạo đức của cán bộ tín dụng Thông tin về kết quả chấm điểm xếp hạng tín dụng chủ yếu phụ thuộc vào các giấy tờ chứng từ mà khách hàng cung cấp Do đó, việc thu thập thông tin chính xác, nhanh chóng và đầy đủ về các thay đổi của khách hàng là rất quan trọng để xây dựng một chính sách tín dụng hợp lý.

Để nâng cao chất lượng phân tích và thẩm định tín dụng, cần tăng cường đào tạo đội ngũ cán bộ tín dụng, đảm bảo mỗi cán bộ đều trở thành chuyên gia xuất sắc trong việc phân tích, đánh giá và thẩm định các dự án, phương án vay vốn cũng như khách hàng vay vốn Việc này không chỉ giúp nâng cao trình độ kỹ thuật mà còn tạo cơ sở để xây dựng các chính sách riêng biệt cho những ngành đặc thù và trọng điểm, từ đó giảm thiểu rủi ro một cách tối đa.

Vào thứ năm, cần nâng cao nhận thức của các nhà quản trị về vai trò quan trọng của công cụ XHTD trong việc phòng ngừa rủi ro và thiết lập danh mục cho vay hiệu quả Kết quả xếp hạng tín dụng nội bộ là cơ sở để ngân hàng xác định giới hạn tín dụng và điều kiện tín dụng phù hợp với khách hàng, đồng thời tiến hành phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro theo quy định Do đó, các nhà quản trị cần nhận thức rõ về vai trò của công cụ XHTD để đưa ra các chiến lược quản trị phù hợp.