Xác định vấn đề nghiên cứu
Để tồn tại trong nền kinh tế cạnh tranh, doanh nghiệp cần phải hướng tới khách hàng Tuy nhiên, việc đáp ứng nhu cầu thị trường không hề đơn giản, vì người tiêu dùng luôn cập nhật thông tin và kiến thức mới, dẫn đến những yêu cầu cao hơn về sản phẩm và dịch vụ Họ sẵn sàng từ bỏ một thương hiệu để lựa chọn thương hiệu khác phù hợp hơn với sở thích và yêu cầu của mình.
Để thích ứng với sự biến đổi của thị trường, doanh nghiệp cần liên tục đổi mới và cải tiến sản phẩm cũng như dịch vụ Các nhà khoa học đã nghiên cứu và kết luận rằng hiện nay, hầu như không có ngành nào có thể tồn tại mà không thường xuyên đổi mới các sản phẩm và dịch vụ của mình.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự đổi mới có ảnh hưởng tích cực đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp (Hurtley và Hurt, 1998; Han và ctg, 1996; Baker và Sinkula, 1999; Calantone và ctg, 2002; Tajeddini, 2009) Cụ thể, doanh nghiệp nào tích cực đổi mới sẽ đạt được kết quả kinh doanh khả quan hơn Do đó, đã có vô số nghiên cứu được thực hiện từ nhiều góc độ khác nhau nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến sự đổi mới trong doanh nghiệp.
Theo lý thuyết về nguồn lực doanh nghiệp, định hướng học hỏi là một yếu tố quan trọng trong năng lực động, giúp doanh nghiệp tạo và duy trì lợi thế cạnh tranh lâu dài (Slater và Narver, 1995) Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng định hướng học hỏi không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả kinh doanh mà còn gián tiếp thông qua các yếu tố như năng lực marketing và chất lượng mối quan hệ kinh doanh.
Nghiên cứu của Farrell (1999), Tajeddini (2009) và Calantone cùng các cộng sự (2002) cho thấy rằng định hướng học hỏi là yếu tố quan trọng dẫn đến sự đổi mới trong doanh nghiệp Mặc dù hai lĩnh vực này đã được nghiên cứu rộng rãi từ những năm 80, nhưng vẫn thiếu các nghiên cứu xem xét mối quan hệ giữa chúng (Tajeddini, 2009) Đặc biệt, tác giả cũng không tìm thấy bất kỳ nghiên cứu nào về vấn đề này tại Việt Nam.
Bài viết này đặt ra hai vấn đề quan trọng: Thứ nhất, có mối liên hệ nào giữa định hướng học hỏi và sự đổi mới của doanh nghiệp không? Thứ hai, mối liên hệ đó có tồn tại trong bối cảnh cụ thể của doanh nghiệp Việt Nam hay không? Tác giả thực hiện nghiên cứu này nhằm trả lời hai câu hỏi trên thông qua khảo sát thực tế tại một số doanh nghiệp hoạt động tại thành phố Hồ Chí Minh, từ đó làm sáng tỏ vai trò và ý nghĩa của định hướng học hỏi cùng văn hóa học hỏi đối với sự đổi mới và phát triển của doanh nghiệp.
Mục tiêu nghiên cứu
Trong đề tài này, tác giả tập trung nghiên cứu một số vấn đề sau:
- Tìm hiểu các nhân tố xác định định hướng học hỏi trong tổ chức và sự đổi mới của doanh nghiệp
- Hiệu chỉnh thang đo lường các nhân tố của định hướng học hỏi và sự đổi mới cho phù hợp với thực tiễn doanh nghiệp Việt Nam
- Xác định mức độ tác động của các nhân tố thuộc định hướng học hỏi đối với sự đổi mới của doanh nghiệp
- Kiểm tra sự tác động của loại hình và quy mô doanh nghiệp đến định hướng học hỏi và sự đổi mới
Để doanh nghiệp nâng cao hiệu quả đổi mới, cần xây dựng các ý tưởng quản lý dựa trên định hướng học hỏi từ kết quả nghiên cứu Việc áp dụng những hàm ý này sẽ giúp tổ chức phát triển bền vững và thích ứng tốt hơn với thay đổi trong môi trường kinh doanh.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện theo phương pháp định lượng, bắt đầu bằng việc xây dựng bảng câu hỏi phỏng vấn dựa trên thang đo đã sử dụng trong các nghiên cứu trước đó Tác giả đã tiến hành phỏng vấn 11 người giữ vị trí từ trưởng phòng trở lên tại các doanh nghiệp trong thành phố Qua kết quả phỏng vấn, tác giả đã điều chỉnh các biến, khám phá và loại bỏ những biến không phù hợp, từ đó xây dựng thang đo mới với các biến quan sát phù hợp với thực tế của doanh nghiệp Việt Nam.
Tác giả tiến hành kiểm tra thang đo mới thông qua phương thức lấy mẫu thuận tiện, thực hiện nghiên cứu thử với khảo sát trực tiếp trên một mẫu n0 Kết quả khảo sát được kiểm tra độ tin cậy và phân tích nhân tố khám phá để phát hiện và xử lý các sai sót trong bản câu hỏi, từ đó hoàn chỉnh thang đo.
Sau khi hoàn chỉnh, bản câu hỏi được sử dụng cho cuộc điều tra nghiên cứu chính thức trên quy mô lớn Kết quả
Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Nghiên cứu này khám phá mối quan hệ giữa định hướng học hỏi và sự đổi mới trong doanh nghiệp Việt Nam, cung cấp các kết quả khoa học minh chứng cho tầm quan trọng của việc học hỏi trong việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo.
Việc chứng minh định hướng học hỏi ảnh hưởng đến sự đổi mới của doanh nghiệp là yếu tố quan trọng, giúp nhà quản trị nhận thức được vai trò thiết yếu của việc xây dựng, duy trì và phát triển định hướng học hỏi trong tổ chức Điều này cũng gợi ý cho các nhà điều hành về cách quản lý sự thay đổi trong tổ chức thông qua việc kiểm soát các yếu tố liên quan đến định hướng học hỏi.
1.6 KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI Đề tài được chia thành 5 chương, bao gồm:
Chương 1 của bài viết giới thiệu tổng quan về đề tài nghiên cứu, bao gồm xác định vấn đề, mục tiêu, phạm vi và phương pháp nghiên cứu Chương này cũng nêu rõ các đóng góp khoa học và thực tiễn của nghiên cứu, giúp người đọc có cái nhìn tổng quát về nội dung Ngoài ra, chương cũng trình bày cấu trúc của nghiên cứu để người đọc dễ dàng theo dõi.
Chương 2 tập trung vào khái niệm định hướng học hỏi, đổi mới doanh nghiệp và các thành phần liên quan Chương cũng tóm tắt kết quả từ các nghiên cứu trước đây về chủ đề này Dựa trên những cơ sở đó, mô hình nghiên cứu và các giả thuyết nghiên cứu được đề xuất và trình bày rõ ràng trong chương.
Chương 3 của bài viết tập trung vào ba nội dung chính: (1) xây dựng thang đo, bao gồm quá trình thiết kế câu hỏi, phỏng vấn và nghiên cứu thử nghiệm để điều chỉnh; (2) khảo sát và thu thập thông tin, trình bày phương pháp lấy mẫu và mô tả mẫu nghiên cứu; (3) xử lý dữ liệu khảo sát, sử dụng phần mềm SPSS để phân tích, kiểm tra sự tương quan, kiểm định thang đo, phân tích nhân tố khám phá và kiểm định các giả thuyết nghiên cứu đã nêu trong chương 2.
Chương 4 trình bày kết quả nghiên cứu, bao gồm thảo luận về mô hình hồi quy SPSS và phân tích tác động của các biến định tính đến định hướng học hỏi và sự đổi mới trong doanh nghiệp, nhằm làm rõ các vấn đề liên quan đến mục tiêu nghiên cứu.
Chương 5 sẽ trình bày các hàm ý chính sách nhằm tăng cường sự đổi mới trong doanh nghiệp, dựa trên kết quả khảo sát từ chương 4, từ góc độ định hướng học hỏi Ngoài ra, chương này cũng sẽ đề cập đến các đóng góp, ý nghĩa, hạn chế của nghiên cứu, cùng với những đề xuất cho các nghiên cứu tiếp theo.
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU
Chương này cung cấp cơ sở lý thuyết cần thiết cho nghiên cứu, bao gồm các khái niệm và mô hình sẽ được áp dụng trong các chương sau Ngoài ra, chương cũng trình bày mô hình và các giả thuyết nghiên cứu liên quan đến đề tài.
2.1.1 Sự đổi mới của doanh nghiệp Đổi mới (innovation) bắt nguồn từ tiếng Latinh “innovare” nghĩa là “làm mới, tạo ra, hoặc thay đổi”
Sự đổi mới có nhiều khái niệm khác nhau, tùy thuộc vào góc nhìn nghiên cứu, chẳng hạn như từ quan điểm của thị trường (khách hàng) hoặc doanh nghiệp (Szymanski).
Năm 2007, nghiên cứu đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đổi mới trong các cá nhân, nhóm, dự án và tổ chức (Calantone và cộng sự, 2002; Tajeddini, 2009) Đổi mới có thể diễn ra dưới nhiều hình thức, bao gồm đổi mới sản phẩm hoặc quy trình, đổi mới toàn diện hoặc một phần, cũng như đổi mới về mặt kỹ thuật hoặc hành chính (Read).
2000), phân tích từ góc độ hành vi (Deshpandé và ctg, 1993) hay từ nguồn lực của doanh nghiệp (Alvonitis, 2001), …
Theo Hurley và Hult (1998), sự đổi mới trong doanh nghiệp là một phần của văn hóa doanh nghiệp, phản ánh mức độ chấp nhận và khả năng áp dụng thành công các ý tưởng, quá trình và sản phẩm mới Định nghĩa này được nhiều nhà nghiên cứu đồng thuận, trong đó Hult và cộng sự (2004) mô tả đổi mới là việc tạo ra các quá trình, sản phẩm hoặc ý tưởng mới García-Morales và cộng sự (2006) định nghĩa nó là quá trình đưa ra, chấp nhận, phát triển và áp dụng ý tưởng mới, trong khi Calantone và cộng sự (2002) cùng Erdil và cộng sự (2004) nhấn mạnh đến sự phát sinh, chấp nhận và áp dụng những ý tưởng, quá trình, sản phẩm hoặc dịch vụ mới.
Sự đổi mới của doanh nghiệp, theo các khái niệm này, là một quá trình gồm hai giai đoạn:
Giai đoạn tiếp nhận (Tính mới) là khi doanh nghiệp nhận diện sự khác biệt giữa hoạt động hiện tại và các tiêu chuẩn thị trường, từ đó nhận ra nhu cầu tiềm năng và thể hiện sự sẵn sàng thay đổi Đổi mới sản phẩm phản ánh tính mở của doanh nghiệp đối với các ý tưởng mới, cho thấy cam kết của tất cả thành viên trong tổ chức đối với sự đổi mới Để phát triển sản phẩm mới, doanh nghiệp cần có những yếu tố tương thích như ý tưởng, năng lực sản xuất, kỹ năng và nguồn lực mới, hoặc kết hợp các yếu tố hiện có theo cách mới Sự đổi mới mang tính rủi ro cao, do đó, doanh nghiệp chỉ có thể thực hiện thành công nếu có định hướng và cam kết với đổi mới.
Giai đoạn đổi mới của doanh nghiệp bao gồm ba phần: nhận thức về sự cần thiết phải đổi mới, hình thành thái độ đối với đổi mới, và cuối cùng là ra quyết định chấp nhận hoặc từ chối các ý tưởng mới Thái độ này có thể là sẵn sàng học hỏi và tiếp nhận ý tưởng mới, hoặc xem đổi mới là rủi ro và không chấp nhận Giai đoạn này thể hiện cam kết của doanh nghiệp đối với đổi mới.
Giai đoạn ứng dụng trong khả năng đổi mới thể hiện mức độ thực hiện đổi mới của doanh nghiệp, phản ánh khả năng sáng tạo và phát triển của tổ chức (Hurley và Hult).
Đổi mới là khả năng tiếp nhận và áp dụng thành công những ý tưởng, quy trình hoặc sản phẩm mới trong doanh nghiệp (Hurtley và Hult, 1998; Erdil và ctg, 2004) Doanh nghiệp có thể là đơn vị tiên phong trong việc đưa ra thị trường các ý tưởng đổi mới hoặc cũng có thể là đơn vị tiếp nhận và ứng dụng sau các doanh nghiệp khác.