Cơ sở lý thuyết
Thực trạng công tác dạy học online trên địa bàn tỉnh Nghệ An 3 2 Vai trò của bài giảng elearning theo mô hình lớp học đảo ngược trong dạy học online nhằm định hướng phát triển năng lực tự học của học sinh 8 II Giải pháp
a Tầm quan trọng của bài giảng elearning theo mô hình lớp học đảo ngược trong dạy học online
Mô hình lớp học đảo ngược (Flipped Classroom Model - FCM) đang thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu giáo dục toàn cầu, bắt nguồn từ Mỹ hơn 10 năm trước và được áp dụng từ tiểu học đến đại học FCM được đánh giá cao về tác động tích cực đến kết quả học tập của học sinh, cả về kiến thức và kỹ năng, đồng thời bồi dưỡng năng lực tự học Trong mô hình này, E-learning, với các học liệu số hóa và video bài giảng, đóng vai trò là phương tiện học tập chủ yếu Các học liệu có thể ở nhiều định dạng như slide, file âm thanh, podcast, bài thuyết trình PowerPoint, video, hình chụp màn hình, và tài liệu đa phương tiện khác, phù hợp với sự đa dạng về trình độ và khả năng tiếp thu của học sinh.
Với sự phát triển của công nghệ thông tin, giáo viên có thể áp dụng những phương pháp dạy học mới để tăng cường tính tích cực trong giảng dạy Việc sử dụng video từ Youtube để tạo bài giảng là một cách hiệu quả, tuy nhiên giáo viên cần hướng dẫn học sinh cách sử dụng, giữ liên lạc và cung cấp hỗ trợ kịp thời Bài giảng video nên được xây dựng theo một kịch bản cụ thể hoặc được quay trực tiếp bởi giáo viên, đồng thời cần tích hợp nhiều hình ảnh liên quan đến nội dung bài học Các phần mềm như MovieMaker hoặc iMovie sẽ giúp nâng cao chất lượng của video giảng dạy.
Để sử dụng FCM hiệu quả, cần đảm bảo rằng tất cả học sinh đều có thể truy cập Internet để xem bài giảng Video nên bắt đầu với âm lượng nhỏ và tăng dần, đồng thời mỗi video cần khởi đầu bằng một tình huống hoặc câu hỏi gây chú ý Nội dung video phải chính xác, chất lượng tốt, với âm thanh và hình ảnh hợp lý để hỗ trợ quá trình học tập.
HS học tập tốt hơn
Khi giáo viên sở hữu các phương tiện thích hợp, họ có thể tối ưu hóa khả năng sáng tạo trong giảng dạy, giúp hoạt động nhận thức của học sinh trở nên dễ dàng và thú vị hơn Điều này không chỉ nâng cao hiệu quả học tập mà còn tạo ra những cảm xúc tích cực cho học sinh đối với môn học.
Nhờ sự hỗ trợ của E-learning, học sinh có thể tự học tại nhà với tài liệu điện tử một cách tự giác và tích cực Học sinh không chỉ hoàn thành các câu hỏi kiểm tra cuối mỗi đơn vị kiến thức mà còn phải làm phiếu hướng dẫn tự học Khi đến lớp, học sinh mang theo phiếu tự học đã hoàn thành và những câu hỏi thắc mắc về bài học Các bài học trực tiếp sẽ tăng cường hoạt động vận dụng kiến thức lý thuyết thông qua sự hợp tác giữa học sinh với nhau và giữa học sinh với giáo viên, giúp nâng cao mức độ hiểu biết và khả năng vận dụng kiến thức mới Qua đó, học sinh không chỉ bồi dưỡng năng lực tư duy mà còn mở rộng kiến thức một cách sâu sắc.
Trong mô hình lớp học đảo ngược, học sinh (HS) được rèn luyện tính tự giác và tích cực thông qua các hoạt động học tập có kế hoạch, đồng thời tự đặt câu hỏi khi học tại nhà với E-learning Khi học cùng bạn bè, HS phát triển kỹ năng trao đổi và làm việc nhóm; trong khi đó, khi học với giáo viên, HS có cơ hội đặt câu hỏi, lắng nghe, ghi chép và học hỏi phong thái giao tiếp của thầy Bên cạnh đó, HS cũng được trang bị và rèn luyện các kỹ năng viết, nói và thuyết trình.
Hạn chế của E-learning là thiếu cơ hội rèn luyện các kỹ năng sáng tạo, giải quyết vấn đề và tư duy phê bình, cũng như kỹ năng giao tiếp Mô hình lớp học đảo ngược giúp khắc phục những hạn chế này bằng cách cho học sinh tham gia hoạt động nhóm và phát triển các kỹ năng hợp tác, giao tiếp và giải quyết vấn đề Để đạt được điều này, học sinh cần có kiến thức nền tảng vững chắc, và việc học tại nhà với E-learning là chìa khóa cho sự thành công trong các hoạt động trên lớp Đại dịch Covid-19 đã tác động lớn đến giáo dục toàn cầu, với 188 quốc gia phải đóng cửa trường học, ảnh hưởng đến 91,3% học sinh, sinh viên Tại Việt Nam, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nhanh chóng chỉ đạo tổ chức dạy học trực tuyến để ứng phó với tình hình dịch bệnh, mặc dù giai đoạn đầu gặp nhiều khó khăn do thiếu phương pháp tổ chức phù hợp và học sinh chưa quen với hình thức học này.
Theo khảo sát của Tổ chức Mạng lưới giáo dục châu Á - Thái Bình Dương (APQN), tỷ lệ học sinh không hài lòng với hình thức học trực tuyến cao đến 68% vào tháng 5/2020, nhưng giảm còn 34% vào tháng 7/2020, cho thấy sự cải thiện tích cực trong chất lượng giáo dục trực tuyến Các trường học đang nỗ lực nâng cấp hạ tầng kỹ thuật, đầu tư vào hệ thống moodle, tập huấn phương pháp giảng dạy, và cập nhật tài liệu thư viện điện tử để nâng cao hiệu quả học tập Những cải tiến này nhằm tạo điều kiện cho học sinh chủ động tìm tòi kiến thức, tăng cường hứng thú học tập, và đảm bảo chất lượng dạy và học trực tuyến.
Chất lượng dạy học online không chỉ phụ thuộc vào nhà trường mà còn rất lớn từ phía học sinh Để nâng cao hiệu quả học tập, học sinh cần thể hiện sự hứng thú, chủ động và tích cực trong việc tìm tòi tri thức dưới sự hướng dẫn của giáo viên Chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu về sự hứng thú học tập online của học sinh nhằm đánh giá thực trạng dạy học trực tuyến tại các trường ở tỉnh Nghệ An hiện nay.
Chúng tôi đã thực hiện khảo sát đối với học sinh và giáo viên tại các trường THPT Huỳnh Thúc Kháng, THPT Đô Lương 2, và THPT Nam Đàn 1 nhằm tìm hiểu nhận thức, thái độ và hành vi học tập Kết quả khảo sát cho thấy mối tương quan giữa các đối tượng này, từ đó phân tích thực trạng giáo dục tại các trường.
* Về nhận thức học tập trực tuyến
Theo khảo sát về nhận thức học tập trực tuyến trong giai đoạn dịch bệnh, 89% học sinh và phụ huynh cho rằng học trực tuyến là cần thiết Mặc dù vẫn có một tỷ lệ nhỏ học sinh cho rằng dạy học trực tuyến không cần thiết, nhưng điều này cho thấy hầu hết mọi người vẫn mong muốn duy trì tiến độ học tập bất chấp ảnh hưởng của dịch bệnh.
* Biểu hiện thái độ hứng thú học tập trực tuyến
Theo Hoài Nam và Cao Thị Quyên, hứng thú học tập là thái độ đặc biệt của người học đối với đối tượng học tập, gắn liền với quá trình học và tạo ra khoái cảm, thúc đẩy việc chiếm lĩnh tri thức Thái độ học tập đóng vai trò quan trọng trong chất lượng giáo dục, với thái độ tích cực thể hiện qua hành vi và mang lại sự hứng thú trong học tập Chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu thái độ trong quá trình học tập, kết quả được trình bày tại Bảng 1.
Bảng 1: Thái độ của học sinh trong học tập trực tuyến
Thái độ của học sinh khi tham gia lớp học trực tuyến
Tập trung cao độ 120 33,33% Ý kiến khác 44 12,22%
Dữ liệu cho thấy học sinh có nhiều thái độ khác nhau trong quá trình học tập Nhiều học sinh chọn thái độ tích cực như chủ động, sôi nổi và tập trung cao độ Tuy nhiên, thái độ tiêu cực như nhàm chán, căng thẳng và cảm giác bị bắt buộc cũng chiếm một tỷ lệ đáng kể Nếu học sinh duy trì thái độ học tập tiêu cực, điều này sẽ làm giảm hứng thú và sự chủ động trong việc tiếp thu kiến thức, từ đó ảnh hưởng xấu đến hiệu quả của bài học.
Chúng tôi đã khảo sát sự hứng thú của học sinh khi tham gia học tập trực tuyến và nhận thấy rằng 12,2% không hứng thú, 39,6% ít hứng thú, trong khi 48,2% rất hứng thú Kết quả cho thấy mức độ hứng thú của học sinh khá cao, điều này có ảnh hưởng tích cực đến thái độ học tập của các em.
Nhiều học sinh hiện nay không còn hứng thú với việc học tập trực tuyến, và để hiểu rõ hơn về vấn đề này, chúng tôi đã tiến hành khảo sát và thu thập dữ liệu, kết quả được trình bày trong Bảng 2.
Bảng 2: Nguyên nhân khiến học sinh không hứng thú học trực tuyến
Nguyên nhân khiến học sinh không hứng thú trong học trực tuyến
Phương pháp dạy học nhàm chán 101 28,05%
Vai trò của giáo viên 89 24,72%
Kiểm tra đánh giá chưa đúng thực chất 122 33,89% Ý kiến khác 42 11,67%
