SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Đề tài: MỘT SỐ BIỆN PHÁP XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở TRƯỜNG THPT YÊN THÀNH LĨNH VỰC: QUẢN LÝ SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT YÊN THÀNH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Đề tài: MỘT SỐ BIỆN PHÁP XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG Ở TRƯỜNG THPT YÊN THÀNH LĨNH VỰC: QUẢN LÝ Tên tác giả: HOÀNG DANH THƯỞNG HOÀNG DANH HÙNG Năm thực hiện: 2021 - 2022 SĐT liên hệ: 0985085568 0384461812 Yên Thành, tháng năm 2022 MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1 Lý chọn đề tài Mục đích nghiên cứu Đối tượng, phạm vi nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Những đóng góp đề tài PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Cơ sở lý luận thực tiễn 1.1 Cơ sở lý luận 1.1.1 Khái niệm văn hóa 1.1.2 Văn hóa nhà trường 1.1.3 Vai trò văn hóa nhà trường trường trung học phổ thơng 1.1.4 Các yếu tố cấu thành văn hóa nhà trường trung học phổ thơng 1.1.5 Sự cần thiết xây dựng văn hóa nhà trường trung học phổ thông 1.1.6 Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác xây dựng văn hóa nhà trường trung học phổ thơng 1.2 Cơ sở thực tiễn 1.2.1 Khái quát chung xây dựng văn hóa nhà trường Trường THPT Yên Thành 1.2.2 Khảo sát thực trạng 1.2.3 Kết khảo sát thực trạng văn hóa nhà trường Trường THPT Yên Thành 10 1.2.4 Kết khảo sát thực trạng công tác xây dựng văn hóa nhà trường Trường THPT Yên Thành 16 1.2.5 Đánh giá chung thực trạng 16 Một số biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường Trường THPT Yên Thành 17 2.1 Các nguyên tắc đề xuất giải pháp 17 2.1.1 Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu 17 2.1.2 Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn 17 2.1.3 Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu 18 2.1.4 Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi 18 2.1.5 Nguyên tắc đảm bảo hệ thống giá trị kế thừa phát triển 18 2.1.6 Nguyên tắc đảm bảo tính tồn diện 18 2.2 Một số biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường Trường THPT Yên Thành 19 2.2.1 Tăng cường công tác tuyên truyền nhận thức cho cán quản lý, đội ngũ giáo viên học sinh tầm quan trọng việc xây dựng văn hóa nhà trường 19 2.2.2 Xây dựng kế hoạch mang tính chiến lược việc xây dựng văn hóa nhà trường 20 2.2.3 Tổ chức xây dựng văn hóa nhà trường trung học phổ thơng theo qui trình định 22 2.2.4 Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá tổng kết việc xây dựng văn hóa nhà trường 26 2.2.5 Đảm bảo điều kiện để việc xây dựng văn hóa nhà trường trung học phổ thông đạt hiệu 27 2.3 Mối quan hệ giải pháp 29 2.4 Khảo sát tính khả thi giải pháp sau triển khai thực 29 2.4.1 Những vấn đề chung khảo sát 29 2.4.2 Kết phân tích kết khảo sát 30 PHẦN III: KẾT LUẬN 32 Kết luận 32 1.1 Về lí luận 32 1.2 Về thực tiễn 32 1.3 Đề xuất giải pháp 33 Một số kiến nghị 33 2.1 Đối với Bộ Giáo dục Đào tạo 33 2.2 Đối với Sở Giáo dục Đào tạo 34 2.3 Đối với trường trung học phổ thông địa bàn Nghệ An 34 TÀI LIỆU THAM KHẢO 36 PHẦN PHỤ LỤC 37 Phụ lục PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN VỀ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG 37 Phụ lục PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN 39 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt TT Từ đầy đủ THPT Trung học phổ thông VHNT Văn hóa nhà trường HS Học sinh GV Giáo viên CBQL Cán quản lý PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ Lý chọn đề tài Văn hóa nhà trường hệ thống giá trị, bao gồm giá trị vật chất giá trị tinh thần Nó biểu trước hết tầm nhìn, sứ mạng, triết lí, mục tiêu, giá trị, phong cách lãnh đạo, quản lí, bầu khơng khí tâm lí, truyền thống tơn sư trọng đạo, ứng xử văn hóa nhà trường… đến hệ thống cấu trúc vật lý nhà trường, nét văn hóa trang trí phịng học, hiệu, biểu tượng, tiểu cảnh, môi trường sư phạm,… thể thành hệ thống xem tốt đẹp người nhà trường chấp nhận Có thể nói văn hóa nhà trường yếu tố quan trọng để rèn luyện nhân cách giáo dục hệ trẻ chủ nhân tương lai đất nước trở thành người sống có hồi bão, có lý tưởng tốt đẹp, có nhân cách tốt, có đủ tri thức để trở thành cơng dân tốt, đóng góp vào nghiệp xây dựng đất nước Vì vấn đề xây dựng văn hóa nhà trường phải coi tính sống cịn, tính cấp bách thiết thực nhà trường Từ Nghị trung ương Đảng lần thứ V Đảng ta khẳng định tâm “Xây dựng văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà sắc dân tộc” Tiếp theo, văn kiện Đại hội X (2006) nhấn mạnh: “Tiếp tục phát triển sâu rộng nâng cao chất lượng văn hóa tiên tiến, đậm đà sắc dân tộc, gắn kết chặt chẽ đồng với phát triển kinh tế - xã hội, làm cho văn hóa thấm sâu vào lĩnh vực đời sống xã hội” Đặc biệt ngành giáo dục phải trọng giá trị đạo đức, văn hóa, xây dựng hệ thống giá trị nhà trường Tuy nhiên, bối cảnh giới có nhiều thay đổi, với xu hội nhập quốc tế ngày sâu rộng, Việt Nam tiếp tục cơng đổi tồn diện đất nước mở nhiều triển vọng phát triển giáo dục nói chung nhà trường trung học phổ thơng nói riêng; đồng thời có thách thức với phát triển giáo dục đào tạo Những thách thức, tồn giáo dục mà cần phải quan tâm như: chất lượng giáo dục đạo đức phận học sinh hạn chế, việc xây dựng giá trị, chuẩn mực, niềm tin hành vi ứng xử thành viên nhà trường chưa quan tâm thích đáng chưa thể nét riêng sắc văn hóa nhà trường so với trường khác, việc đầu tư sở vật chất cảnh quan môi trường sư phạm số nơi đầu tư chưa thật đáp ứng nhu cầu Với nhiệm vụ phân công Phó hiệu trưởng trực tiếp phụ trách cơng tác đồn thể Bí thư đồn niên, chúng tơi mong muốn có biện pháp để khắc phục khó khăn trên, để có ngơi trường đại, đạt chuẩn, xây dựng hệ thống giá trị lòng tin học sinh, phụ huynh người chúng tơi lựa chọn đề tài “Một số biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường Trường THPT Yên Thành 2” Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu số giải pháp xây dựng văn hóa nhà trường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trường THPT Yên Thành Đối tượng, phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Giải pháp xây dựng văn hóa nhà trường Trường THPT Yên Thành - Phạm vi nghiên cứu: + Nghiên cứu sở lý luận xây dựng văn hóa nhà trường + Đánh giá thực trạng xây dựng văn hóa nhà trường biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường trường THPT Yên Thành Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp khảo sát - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm - Phương pháp quan sát Những đóng góp đề tài - Về lý luận: Đề tài góp phần làm rõ sở lý luận cơng tác xây dựng văn hố nhà trường Trường THPT Yên Thành - Về thực tiễn: + Nhận xét, đánh giá thực trạng công tác xây dựng văn hóa nhà trường Trường THPT Yên Thành + Đề xuất giải pháp xây dựng văn hóa nhà trường nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trường PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Cơ sở lý luận thực tiễn 1.1 Cơ sở lý luận 1.1.1 Khái niệm văn hóa Có nhiều định nghĩa khác văn hóa, định nghĩa phản ánh cách nhìn nhận đánh giá khác Sự khác chúng không chất định nghĩa đưa (bởi nội dung, chức năng, thuộc tính) mà cách sử dụng rộng rãi từ Nói đến văn hóa phải nói đến người, mà nói đến người phải nói đến tư tưởng, tâm lí, trị, tình cảm v.v Lịch sử người lịch sử người loài người: người tạo văn hóa văn hóa làm cho người trở thành người Văn hóa sản phẩm loài người cộng đồng dân tộc người gieo trồng nên Văn hóa bao gồm tất sản phẩm người, vậy, văn hóa bao gồm hai khía cạnh: khía cạnh phi vật chất xã hội ngôn ngữ, tư tưởng, giá trị khía cạnh vật chất nhà cửa, quần áo, phương tiện, v.v… Cả hai khía cạnh cần thiết để làm sản phẩm phần văn hóa Dưới góc độ xã hội học văn hóa tượng xã hội gắn với đời sống xã hội, nội dung văn hóa sản phẩm hoạt động thực tiễn có tính sáng tạo người, ln chắt lọc kế thừa, phát triển tác động người, hạnh phúc người Theo ý nghĩa đó, văn hóa tượng xã hội đặc thù mà nét trội tượng chỗ chúng hệ thống giá trị chung vật chất tinh thần cho cộng đồng, dân tộc, thời đại hay giai đoạn lịch sử đó, kết trình hoạt động thực tiễn người môi trường tự nhiên mối quan hệ xã hội 1.1.2 Văn hóa nhà trường Có nhiều cách tiếp cận nội hàm văn hóa nhà trường Vì thế, nội hàm khái niệm VHNT hiểu phong phú, bao hàm giá trị, chuẩn mực, niềm tin, loại thái độ, biểu tượng, mối quan hệ, truyền thống, ý tưởng, nghi thức hành vi, mong đợi không thành văn, cảm xúc ước muốn cá nhân… Những cách tiếp cận mang lại giá trị định việc đổi văn hóa nhà trường: - Tiếp cận góc độ giá trị, VHNT bao gồm hệ thống giá trị cốt lõi mang tính nhân văn giá trị phổ biến hình thành quan hệ đa chiều người với người, người với môi trường với thân - Tiếp cận góc độ hoạt động - nhân cách, VHNT bao gồm hệ thống hành vi, thói quen, kĩ năng, xúc cảm,… Các dạng hoạt động chung, hình thức giao lưu, hợp tác mối quan hệ nhà trường - Tiếp cận góc độ phát triển, VHNT nhân tố thúc đẩy tiến cá nhân tập thể VHNT tự nhiên mà có, mà cần hình thành, song phát triển có qui luật Chỉ xây dựng môi trường văn hóa học đường tích cực mục tiêu giáo dục đạt cách bền vững Dựa quan niệm cách tiếp cận nêu văn hóa nhà trường, hiểu: VHNT tổng hợp giá trị, chuẩn mực, niềm tin hành vi ứng xử thành viên nhà trường tạo nên khác biệt trường với trường khác Các dấu hiệu đặc trưng VHNT lành mạnh thể theo: 08 giá trị có hạng cao giá trị VHNT Nhà trường có chuẩn mực để ln ln cải tiến, vươn tới Giáo viên khuyến khích tham gia đóng góp ý kiến hoạt động nhà trường Mỗi người biết rõ cơng việc phải làm, cần làm ln có ý thức chia sẻ trách nhiệm việc học tập học sinh Nhà trường thể quan tâm, quan hệ chặt chẽ, lôi kéo cộng đồng tham gia giải vấn đề giáo dục Tập trung ưu tiên phát triển chuyên môn chia sẻ kinh nghiệm Bầu không khí cởi mở, hợp tác, tin cậy tơn trọng lẫn 1.1.3 Vai trị văn hóa nhà trường trường trung học phổ thơng - VHNT tác động tích cực cản trở đến vận hành nhà trường: Khi nhà trường có văn hóa tích cực mang tính chun mơn cao có phát triển đội ngũ có ý nghĩa, cải cách chương trình thành cơng sử dụng số liệu HS cách có hiệu Ở trường học thế, GV HS trưởng thành - VHNT với chất lượng đào tạo thương hiệu nhà trường: VHNT ảnh hưởng nhiều chiều tới chất lượng hiệu trình giáo dục nhà trường theo hướng phát triển người tồn diện Nó ảnh hưởng rõ rệt đến cách suy nghĩ, cảm nhận hành động thành viên nhà trường, nâng cao cản trở động cơ, kết dạy - học người học - VHNT tích cực giúp cho người dạy, người học có cảm giác tự hào, hãnh diện thành viên tổ chức nhà trường, làm việc mục tiêu cao nhà trường - VHNT hỗ trợ điều phối kiểm soát hành vi cá nhân chuẩn mực, thủ tục, qui trình, qui tắc dư luận, truyền thống hệ người tổ chức nhà trường xây dựng lên Khi nhà trường phải đối mặt với vấn đề phức tạp, VHNT điểm tựa tinh thần, giúp nhà quản lí trường học đội ngũ giáo viên hợp tác, phát huy trí lực để có định lựa chọn đắn - VHNT giúp thành viên tổ chức thống cách nhận thức vấn đề, cách đánh giá, lựa chọn, định hướng hành động… Nó tựa chất keo gắn kết thành viên lại thành khối, tạo dư luận tích cực, hạn chế biểu tiêu cực trái với qui tắc, chuẩn mực thơng thường tổ chức Nó hạn chế nguy mâu thuẫn xung đột xung đột khơng thể tránh khỏi VHNT tạo hành lang đạo lí phù hợp để góp phần khắc phục, giải xung đột nguyên tắc không để phá vỡ tính chỉnh thể tổ chức nhà trường Tổng hợp tất yếu tố trên, từ gắn kết, tạo động lực, điều phối kiểm soát hạn chế nguy làm giảm sức mạnh tổ chức văn hóa tổ chức làm tăng hiệu hoạt động nhà trường, sở mà dần tạo nên phẩm chất đặc trưng khác biệt cho tổ chức trường học Đó sở nâng cao uy tín, “thương hiệu” nhà trường, tạo đà cho bước phát triển - VHNT lành mạnh ni dưỡng, hỗ trợ việc dạy học: VHNT có vai trò quan trọng, tác động mạnh mẽ tới chất lượng giáo dục mà GV nhân tố góp phần việc xây dựng VHNT Bởi lẽ GV, VHNT có tác động ảnh hưởng khuyến khích mối quan hệ hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi lẫn Họ sẵn sàng chia sẻ kiến thức kinh nghiệm chun mơn, tích cực trao đổi phương pháp kĩ giảng dạy, quan tâm đến công việc GV hợp với môi trường hoạt động học tập HS; nội qui trường trưng bày bảng qui định 2.2.4 Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá tổng kết việc xây dựng văn hóa nhà trường 2.2.4.1 Mục tiêu giải pháp - Đảm bảo việc thực hiện, đánh giá cơng bằng, hợp lí theo tinh thần văn Bộ Giáo dục Đào tạo cấp - Giúp cán bộ, GV HS thực hành hành vi thói quen làm việc có tổ chức, kỉ luật tuân theo qui chế, điều lệ nhà trường - Phòng ngừa, phát xử lí, chấn chỉnh vi phạm, lệch lạc để uốn nắn, sửa chữa, từ có điều chỉnh phù hợp - Nắm “mối liên hệ nghịch” trình xây dựng VHNT - Đánh giá tổng kết việc thực nhiệm vụ thành viên nhà trường công tác xây dựng VHNT, đồng thời giúp nâng cao hiệu hoạt động quản lí cơng tác 2.2.4.2 Nội dung cách thức thực giải pháp a Nội dung - Kiểm tra tình hình hoạt động thành viên nhà trường - Kiểm tra chất lượng hoạt động tập thể sư phạm nhà trường, đội ngũ lãnh đạo chủ chốt - Kiểm tra chất lượng tự giáo dục thành viên nhà trường cơng tác xây dựng VHNT, CBQL, GV thực gương sáng cho HS noi theo b Cách thức thực - Yêu cầu Ban cán lớp, Ban chấp hành chi đoàn báo cáo tình hình HS lớp mặt học tập, rèn luyện đạo đức văn gửi GV chủ nhiệm lớp vào thứ hàng tuần; GV chủ nhiệm báo cáo văn gửi Ban thi đua trường - GV chủ nhiệm phối hợp với GV môn, Ban thi đua nhà trường cung cấp thơng tin tình hình HS cho lãnh đạo nhà trường - Nhà trường tổ chức họp, tổng kết rút kinh nghiệm công tác xây dựng VHNT thành viên nhà trường theo học kì đề phương hướng cho học kì tới Khi tổ chức họp cần có tham gia đại diện lãnh đạo nhà trường để xin ý kiến đạo 2.2.4.3 Điều kiện để thực giải pháp - Lãnh đạo nhà trường, đặc biệt Hiệu trưởng cần có tầm nhìn chiến lược, 26 linh hoạt lịng nhiệt tình - Nhà trường xác định rõ đối tượng, nội dung, thời gian kiểm tra, phân công người, lực lượng kiểm tra tương ứng… Hiệu trưởng nhà trường phải người tổng huy hoạt động kiểm tra Việc kiểm tra thực hai hình thức kiểm tra có kế hoạch kiểm tra đột xuất với chế kiểm tra trực tiếp gián tiếp thông qua báo cáo Sau kiểm tra có đánh giá đầy đủ, xác, khách quan, cơng thơng báo công khai kết đến đối tượng kiểm tra Tùy thuộc vào nội dung mà tổ chức xử lí kết kiểm tra sau kiểm tra (thường việc kiểm tra có nội dung chuyên đề nội dung mang tính vụ thường xuyên) sử dụng tiến hành sơ kết học kì, tổng kết năm học - Hiệu trưởng phải nhận thức rõ chức kiểm tra bốn chức quản lí, có ý nghĩa quan trọng khơng kiểm tra coi khơng quản lí, nhiệm vụ kiểm tra nhiệm vụ đặc trưng cần tập trung Con người, phận phân cơng kiểm tra phỉ có tinh thần trách nhiệm cao, có kiến thức lĩnh vực kiểm tra, có thái độ cơng tâm, khách quan vơ tư trung thực nghiệp chung Các đối tượng kiểm tra có nhận thức đắn việc kiểm tra, khơng đối phó, chấp hành nghiêm chỉnh yêu cầu người kiểm tra, tạo điều kiện thuận lợi cho việc kiểm tra - Phải có chế độ kiểm tra thích ứng với tình hình nhiệm vụ (đi tận nơi, xem tận chỗ) 2.2.5 Đảm bảo điều kiện để việc xây dựng văn hóa nhà trường trung học phổ thông đạt hiệu 2.2.5.1 Mục tiêu giải pháp Đảm bảo điều kiện thuận lợi (về sở vật chất, nguồn nhân lực, mối quan hệ nhà trường) để thực hiệu nhiệm vụ giáo dục, hoạt động xây dựng phát triển VHNT 2.2.5.2 Nội dung cách thức thực giải pháp a Nội dung - Tăng cường giáo dục trị - tư tưởng, đạo đức lối sống cho cán bộ, GV HS - Quản lí cơng tác xây dựng kế hoạch, nội dung hoạt động xây dựng đội ngũ cán phụ trách việc xây dựng VHNT - Quản lí cơng tác phối kết hợp tổ chức thực tổ chức, đoàn thể nhà trường việc xây dựng VHNT - Xây dựng nhà trường xanh - - đẹp, khang trang, có mơi trường cảnh quan sư phạm văn hóa, thân thiện kết hợp với tăng cường xây dựng nguồn lực sở vật chất nhà trường, lớp học 27 b Cách thức thực - Tổ chức buổi sinh hoạt trị, đạo đức lối sống định kì (ít lần/ tháng, kết hợp vào buổi chào cờ đầu tuần tiết sinh hoạt lớp cuối tuần) - Tổ chức giáo dục trị tư tưởng cho cán bộ, GV HS gắn với kỉ niệm ngày lễ lớn dân tộc, đợt sinh hoạt trị cấp Đảng ủy cấp đạo, triển khai - Bồi dưỡng nâng cao tư tưởng, phẩm chất trị, đạo đức nghề nghiệp CBQL, GV thông qua việc cử CBQL học lớp sơ cấp, trung cấp, cao cấp trị Đảng; tổ chức cho toàn thể cán bộ, GV, nhân viên học tập Luật Giáo dục, văn việc triển khai công tác xây dựng VHNT cấp quản lí giáo dục cấp nhà trường triển khai - Tổ chức phân công nhân lực vào hoạt động xây dựng VHNT - Nhà trường chủ trì, mời lực lượng liên quan họp bàn nội dung, giải pháp, chế phối hợp, trách nhiệm lực lượng, sau xây dựng kế hoạch phối hợp - Cuối học kì, năm học nhà trường chủ trì tổ chức hội nghị mời bên liên quan dự để thơng báo tình hình, kết xây dựng VHNT thời gian qua thống việc phối hợp thời gian tới - Phát triển mạnh hệ thống thư viện với nhiệm vụ cung cấp dịch vụ thông tin số lượng sách tính theo tỉ lệ HS ngày lớn phải ưu tiên hàng đầu - Triển khai kế hoạch xây dựng tiêu chuẩn trường xanh - - đẹp đến toàn thể cán bộ, GV, nhân viên HS nhà trường - Hiệu trưởng nhà trường tính tốn tích cực chuẩn bị nguồn lực để thực nội dung theo kế hoạch đề nguồn kinh phí Bên cạnh nội lực nhà trường cần có biện pháp xã hội hóa để huy động nguồn lực đầu tư, tranh thủ ủng hộ Sở Giáo dục Đào tạo quyền địa phương 2.2.5.3 Điều kiện để thực giải pháp - Cấp ủy lãnh đạo nhà trường quan tâm đạo tạo điều kiện thuận lợi kinh phí, sở vật chất, trang thiết bị cho việc tổ chức hoạt động xây dựng VHNT; tạo điều kiện cho cán bộ, GV bồi dưỡng nâng cao trình độ lí luận trị - Nhà trường có mối quan hệ tốt với tổ chức, lực lượng nhà trường; có đủ nguồn lực cho việc thực nội dung phối kết hợp - Nhà trường cần tranh thủ ủng hộ cấp ủy, quyền địa phương nơi nhà trường đóng chân địa bàn - Hiệu trưởng nhà trường phải có tư duy, kiến thức qui hoạch, đầu tư 28 xây dựng, có biện pháp hữu hiệu xã hội hóa nhằm thu hút lực lượng, nguồn hỗ trợ - Mỗi thành viên nhà trường phải có ý thức, trách nhiệm, nhiệt tình tích cực tham gia xây dựng nhà trường xanh - - đẹp, có mơi trường văn hóa lành mạnh, quan tâm bảo vệ sở vật chất, trang thiết bị, lớp học, sân trường… 2.3 Mối quan hệ giải pháp Mỗi giải pháp có ưu khuyết điểm định giải pháp phải thực điều kiện cụ thể Tuy nhiên giải pháp nêu phải thực đồng bộ, cách có hệ thống phát huy hết hiệu giải pháp Chúng có ý nghĩa ảnh hưởng thực đơn lẻ Các giải pháp xây dựng VHNT đề xuất khơng có mối quan hệ chặt chẽ với hình thức mà cịn có mối quan hệ biện chứng nội dung Điều thực khía cạnh sau: - Thứ nhất: Một hình thức hoạt động sử dụng nhóm giải pháp giáo dục khác nhau, cịn khác thể mục đích, nội dung hoạt động nội dung biện pháp - Thứ hai: Các hoạt động khác có mục tiêu nội dung khác nhau, có giải pháp khác nhau, có nội dung khác nhau, song chúng có chung mục đích nhằm hình thành ý thức xây dựng VHNT thành viên nhà trường (từ CBQL, GV đến HS) nhằm phát triển toàn diện nhân cách người học 2.4 Khảo sát tính khả thi giải pháp sau triển khai thực 2.4.1 Những vấn đề chung khảo sát 2.4.1.1 Mục đích khảo sát Tiến hành khảo sát nhằm khẳng định tính khoa học, tính cần thiết tính khả thi giải pháp đề xuất sở kết trình nghiên cứu lí luận tìm hiểu thực trạng công tác xây dựng VHNT Trường THPT Yên Thành 2.4.1.2 Nội dung khảo sát Nội dung khảo sát bao gồm giải pháp xây dựng đề xuất sau: - Tăng cường công tác tuyên truyền nhận thức cho cán quản lý, đội ngũ giáo viên học sinh tầm quan trọng việc xây dựng văn hóa nhà trường - Xây dựng kế hoạch triển khai tổ chức thực kế hoạch hàng năm xây dựng văn hóa nhà trường - Tổ chức xây dựng văn hóa nhà trường trung học phổ thơng theo qui trình định - Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá tổng kết việc xây dựng văn hóa nhà trường 29 - Đảm bảo điều kiện để việc xây dựng văn hóa nhà trường trung học phổ thơng đạt hiệu 2.4.1.3 Đối tượng khảo sát Tổng số đối tượng khảo sát 90 người, đó: Cán quản lí: người; Giáo viên: 84 người 2.4.1.4 Đánh giá kết khảo sát Để đánh giá tính cần thiết tính khả thi giải pháp xây dựng VHNT đề xuất, kết khảo sát định lượng ý kiến đánh giá cách cho điểm sau: a Mức độ cần thiết bao gồm: - Rất cần thiết: điểm - Cần thiết: điểm - Không cần thiết: điểm b Mức độ khả thi bao gồm: - Rất cần thiết: điểm - Cần thiết: điểm - Không cần thiết: điểm Cách tính tốn: lấy trung bình cộng điểm số khách thể điều tra lập bảng số 2.4.2 Kết phân tích kết khảo sát * Kết thăm dò mức độ cần thiết biện pháp đề xuất Mức độ Biện pháp Rất cần thiết Cần thiết Không cần thiết Số lượng Tỷ lệ % Số lượng Tỷ lệ % Số lượng Tỷ lệ % Biện pháp 88 98.3 1.7 0 Biện pháp 89 99.3 0.7 0 Biện pháp 85 94.0 6.0 0 Biện pháp 87 96.3 3.7 0 Biện pháp 84 93.0 7.0 0 Kết khảo nghiệm cho thấy biện pháp đề xuất đánh giá cần thiết, khơng có ý kiến đánh giá cho khơng cần thiết Trong đó, biện pháp đánh giá biện pháp cần thiết nhất, biện pháp đánh giá thấp 30 * Kết khảo sát mức độ khả thi biện pháp đề xuất Mức độ Biện pháp Rất khả thi Khả thi Không khả thi Số lượng Tỷ lệ % Số lượng Tỷ lệ % Số lượng Tỷ lệ % Biện pháp 299 99.3 0.7 0 Biện pháp 296 98.3 1.7 0 Biện pháp 285 94.7 16 5.3 0 Biện pháp 288 95.7 13 4.3 0 Biện pháp 279 92.7 22 7.3 0 Kết khảo nghiệm cho thấy, biện pháp đề xuất đánh giá khả thi, khơng có ý kiến đánh giá mức độ không khả thi Trong đó, biện pháp 1, biện pháp thứ đánh giá có tính khả thi cao Xếp vị trí mức độ khả thi thứ tư biện pháp cuối biện pháp 31 PHẦN III: KẾT LUẬN Kết luận 1.1 Về lí luận Nội dung nghiên cứu lý luận đề tài làm sáng tỏ vấn đề sau: - Xây dựng VHNT nhiệm vụ quan trọng trường THPT Tuy nhiên nay, trường THPT Nghệ An nói chung, Trường THPT n Thành nói riêng, cơng tác xây dựng VHNT chưa coi nhiệm vụ trị quan trọng hàng đầu chưa có nghiên cứu chuyên sâu biện pháp xây dựng VHNT có đủ sở khoa học quản lý - Công tác xây dựng VHNT phải nghiên cứu sở khoa học văn hóa tổ chức Tuy nhiên, xây dựng VHNT Trường THPT Yên Thành cịn có nét riêng, với hoạt động giáo dục - đào tạo sở nhân tố chi phối riêng Chính cần phải làm rõ sở khoa học khái niệm VHNT nội dung VHNT từ góc độ khoa học quản lí giáo dục Luận văn cố gắng khái qt hóa phân tích sở lý luận cho việc xác lập biện pháp xây dựng VHNT, với tư cách nội dung quan trọng công tác quản lý nhà trường 1.2 Về thực tiễn Kết nghiên cứu thực trạng môi trường văn hóa giải pháp xây dựng VHNT Trường THPT Yên Thành cho thấy: Để nâng cao hiệu công tác xây dựng VHNT, CBQL - Nhà trường cần khai thác triệt để sở khoa học quản lí giáo dục, mà cịn cần khảo sát phân tích, đánh giá thực trạng mơi trường văn hóa nhà trường Trên sở đó, mặt xác định bất cập, đồng thời xác định nhu cầu, nguyện vọng, xác định yếu tố cần phát huy lợi hoạt động giáo dục khác việc hình thành nhận thức, thái độ hành vi VHNT Xây dựng VHNT không phụ thuộc vào tinh thần, thái độ tính tích cực chủ thể nhà trường trình tham gia hoạt động tập thể, mà cịn phụ thuộc vào nhận thức lực xây dựng VHNT nhà quản lý, phụ thuộc vào cách thức tổ chức hoạt động văn hóa, hệ thống giải pháp xây dựng VHNT Đề tài rõ nguyên nhân kết đạt hạn chế thực trạng để có tranh tổng thể cơng tác xây dựng VHNT trường THPT nói chung Nghệ An Trường THPT Yên Thành nói riêng 32 1.3 Đề xuất giải pháp Trên sở kết nghiên cứu lý luận thực tiễn, đề xuất 05 giải pháp xây dựng VHNT có tính đồng bộ, phù hợp với điều kiện thực tế Trường THPT Yên Thành cho năm học tới (tầm nhìn 20252030), là: - Tăng cường nâng cao công tác tuyên truyền nhận thức cho cán quản lý,đội ngũ giáo viên học sinh tầm quan trọng việc xây dựng văn hóa nhà trường Xây dựng kế hoạch triển khai tổ chức thực kế hoạch hàng năm xây dựng văn hóa nhà trường - Tổ chức xây dựng văn hóa nhà trường trung học phổ thơng theo qui trình định - Tăng cường cơng tác kiểm tra, đánh giá tổng kết việc xây dựng văn hóa nhà trường - Đảm bảo điều kiện để việc xây dựng văn hóa nhà trường trung học phổ thông đạt hiệu Kết khảo sát cho thấy, giải pháp đề xuất cần thiết có tính khả thi cao, tất CBQL, đa số GV tán thành, ủng hộ triển khai thực giải pháp đề xuất để xây dựng mơi trường VHNT lành mạnh, góp phần quan trọng vào việc hình thành nhân cách phẩm chất tốt đẹp, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho HS Trong trình xây dựng VHNT Trường THPT Yên Thành 2, biết vận dụng thực đồng biện pháp chắn nâng cao chất lượng VHNT, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ giai đoạn Một số kiến nghị Từ thực tế tham gia hoạt động xây dựng VHNT Trường THPT Yên Thành đồng thời nghiên cứu, bổ sung lý luận xây dựng VHNT, xin đề xuất số kiến nghị sau: 2.1 Đối với Bộ Giáo dục Đào tạo - Bộ Giáo dục Đào tạo cần có chủ trương nghiên cứu để đưa nội dung xây dựng VHNT vào trường THPT, xác định rõ vấn đề xây dựng VHNT nhiệm vụ trị trường THPT giai đoạn nhằm góp phần nâng cao chất lượng tồn diện chất lượng đào tạo ngành - Bộ Giáo dục Đào tạo cần chủ trì soạn thảo mục tiêu, chương trình cung cấp tài liệu phục vụ cơng tác xây dựng VHNT đảm bảo tính thống cho nhà trường THPT thực - Bộ Giáo dục Đào tạo cần đạo trường THPT chủ động vận dụng quy định chức năng, nhiệm vụ thực có chất lượng, có hiệu cơng 33 tác xây dựng VHNT sở 2.2 Đối với Sở Giáo dục Đào tạo - Tham mưu cho Bộ Giáo dục Đào tạo đạo trường THPT xác định công tác xây dựng VHNT nhiệm vụ trị hàng đầu nhà trường giai đoạn yêu cầu nhà trường thực nghiêm túc nhiệm vụ xây dựng VHNT - Quan tâm đầu tư kinh phí, sở vật chất phục vụ công tác day học trường THPT Trên sở dạy tốt, học tốt nhà trường tăng cường hoạt động xây dựng VHNT hiệu - Đưa công tác xây dựng VHNT trở thành tiêu chí đánh giá xếp loại thi đua nhà trường 2.3 Đối với trường trung học phổ thông địa bàn Nghệ An - Ban giám hiệu trường THPT cần quan tâm đạo sát hoạt động xây dựng VHNT, coi nhiệm vụ xây dựng VHNT nhiệm vụ trị hàng đầu nhà trường - Thành lập Ban đạo chuyên trách, Hiệu trưởng làm Trưởng ban, xây dựng mục tiêu, nội dung kế hoạch triển khai xây dựng VHNT hàng năm lâu dài - Cần rà soát, xây dựng lại nội quy nhà trường hệ thống quy định phối hợp khối, lớp nhà trường để có kế hoạch cụ thể cho khối, lớp công tác xây dựng VHNT - Sửa đổi hoàn thiện quy định chức năng, nhiệm vụ CBQL, GV cụ thể hơn, phù hợp với mục tiêu, nội dung xây dựng VHNT - Định kỳ hàng năm tổ chức lớp bồi dưỡng nâng cao kiến thức kỹ giao tiếp, xây dựng nề nếp VHNT cho GV nói riêng HS trường nói chung - Xây dựng tiêu chí thi đua, khen thưởng khen thưởng kịp thời để động viên tập thể, CBQL, GV, HS tích cực tham gia xây dựng VHNT, có hành vi văn hóa lối sống mẫu mực Đồng thời phát xử lý nghiêm khắc đối tượng có thái độ, hành vi lối sống thiếu văn hóa, vi phạm quy định VHNT - Tăng cường kinh phí, sở vật chất phục vụ cơng tác xây dựng VHNT - Cần ý xây dựng môi trường “xanh - - đẹp”, xây dựng lối sống văn hóa HS, xây dựng câu lạc văn hóa sở vật chất phục vụ hoạt động tinh thần HS 34 - Thực tốt công tác xã hội hóa giáo dục, phối hợp chặt chẽ lực lượng nhà trường nhà trường - gia đình - xã hội - Xây dựng Đồn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, đội ngũ GV chủ nhiệm nhà trường vững mạnh, trở thành lực lượng nịng cốt, xung kích cơng tác xây dựng VHNT Hiện hệ thống giáo dục Việt Nam chuyển sang thực chế phân cấp, phân quyền, quản lý dựa vào nhà trường vấn đề xây dựng VHNT lành mạnh, tích cực phù hợp với yêu cầu quản lý lại cần trọng hết, đó, vai trị gương mẫu người Hiệu trưởng ln coi nhân tố then chốt 35 TÀI LIỆU THAM KHẢO Ban Khoa giáo Trung ương (2002), Giáo dục Đào tạo thời kỳ đổi mới, Nhà xuất Chính trị quốc gia, Hà Nội Nguyễn Trần Bạt (2005), Văn hóa người, Nhà xuất Hội nhà văn Nguyễn Ngọc Bích (1998), Tâm lý học nhân cách, Nhà xuất Giáo dục Đồn Văn Chúc (1997), Văn hóa học, Viện văn hóa Nhà xuất Văn hóa thơng tin, Hà Nội Nguyễn Kế Hào, Nguyễn Quang Uẩn (2004), Tâm lý học lứa tuổi tâm lý học sư phạm, Nhà xuất Đại học Sư phạm Hoàng Ngọc Hiến (2007), Văn hóa văn minh, Văn hóa chân lý văn hóa dịch lý, Nhà xuất Đà Nẵng Đỗ Huy (2001), Xây dựng mơi trường văn hóa nước ta từ góc nhìn giá trị học, Viện văn hóa, Nhà xuất Thơng tin, Hà Nội Phạm Hồng Quang (2003), Văn hóa học, Bộ Giáo dục Đào tạo, Hà Nội Vũ Thị Sơn (số 102/2004), “Môi trường học tập lớp”, Tạp chí Giáo dục 10 Chu Khắc Thuật (chủ biên) (1998), Văn hóa, lối sống với mơi trường, Trung tâm nghiên cứu tư vấn phát triển, Nhà xuất Văn hóa Thơng tin, Hà Nội 11 Lê Thị Ngọc Thúy (2013), Xây dựng văn hóa nhà trường phổ thơng, Nhà xuất Đại học Quốc gia Hà Nội 12 Hà Xuân Trường (1994), Văn hóa - Khái niệm thực tiễn, Nhà xuất Văn hóa - Thơng tin, Hà Nội 13 Trần Anh Tuấn, Lê Thị Ngoãn (2009), “Thực trạng hành vi người học nhu cầu chủ thể văn hóa nhà trường”, Tạp chí Nghiên cứu phát triển giáo dục Viện nghiên cứu giáo dục, Hà Nội 14 Hoàng Vinh (1999), Mấy vấn đề lý luận thực tiễn xây dựng văn hóa nước ta, Nhà xuất Văn hóa thơng tin, Hà Nội 15 Hồ Sĩ Vịnh (chủ biên) (1993), Văn hóa người, Nhà xuất Văn hóa Tạp chí Văn hóa nghệ thuật Hà Nội 36 PHẦN PHỤ LỤC Phụ lục PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN VỀ XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG (Dành cho Cán quản lý giáo viên) Câu 1: Xin ông/bà cho biết ý kiến vai trị xây dựng VHNT trường THPT hiết Câu 2: Xin ông/ bà cho biết đánh giá hiệu công tác xây dựng VHNT Trường THPT Yên Thành Tốt Trung bình Câu 3: Xin ông/ bà cho biết, nội dung giáo dục VHNT sau đây, nội dung quan trọng nhất? A Giáo dục nếp sống văn minh, sống có văn hóa B Giáo dục đạo đức C Giáo dục kĩ giao tiếp ứng xử sư phạm D Giáo dục truyền thống hiếu học tôn sư trọng đạo Câu 4: Xin ông/ bà cho biết, đường giáo dục VHNT, đường giáo dục quan trọng nhất: A Cá nhân tự học tập, rèn luyện B Gia đình C Nhà trường D Xã hội Câu 5: Câu hỏi giành riêng cho giáo viên: Ông/Bà đánh giá mức độ ảnh hưởng VHNT đến giáo viên: (đánh X vào mức độ chọn) Mức độ Biểu Tốt Bình thường Chưa tốt Giáo viên tin tưởng, sẵn sàng hợp tác với cán quản lý để thực mục tiêu giáo dục đề Giáo viên cởi mở, tin cậy, tôn trọng đồng nghiệp Giáo viên tích cực trao đổi phương pháp, sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm kĩ giảng dạy với Giáo viên cảm thấy thoải mái thảo luận, chia sẻ vấn đề gặp phải với đồng nghiệp lãnh đạo Giáo viên quan tâm đến công việc nhau, quan tâm đến công việc chung nhà trường Giáo viên quan tâm, phấn đấu cải thiện thành tích giảng dạy học tập, nề nếp, văn hóa chung trường 37 Câu 6: Xin ơng/bà cho biết mức độ đáp ứng thành tố VHNT THPT Mức độ đáp ứng yêu cầu Các thành tố VHNT Tốt Bình thường Chưa tốt Các mục tiêu sách Các chuẩn mực nội quy Biểu tượng, giá trị truyền thống nhà trường Niềm tin, Các loại thái độ Cảm xúc ước muốn cá nhân Câu 7: Xin ông/bà cho biết thực trạng cơng tác xây dựng văn hóa nhà trường Trường THPT Yên Thành 2: Mức độ thực Các nội dung xây dựng VHNT THPT Tốt Bình thường Chưa tốt Các mục tiêu sách, chuẩn mực nội dung Xây dựng niềm tin, loại thái độ, cảm xúc ước muốn cá nhân Xây dựng biểu tượng, giá trị truyền thống nhà trường Xây dựng mối quan hệ nhóm thành viên Xây dựng nghi thức, hành vi, đồng phục Câu 8: Xin ông/bà cho biết thực trạng nhận thức thân phương thức công tác xây dựng VHNT Nắm phương thức cách mơ hồ Nắm phương thức Nắm đầy đủ, hiểu rõ phương thức Xin cảm ơn ông/bà thực phiếu khảo sát 38 Phụ lục PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN (Dành cho học sinh) Câu 1: Theo em, việc xây dựng văn hóa nhà trường trường THPT có quan trọng hay khơng? Rất quan trọng Quan trọng Không quan trọng Câu 2: Theo em, nội dung giáo dục VHNT sau đây, nội dung quan trọng nhất? A Giáo dục nếp sống văn minh, sống có văn hóa B Giáo dục đạo đức C Giáo dục kĩ giao tiếp ứng xử sư phạm D Giáo dục truyền thống hiếu học tôn sư trọng đạo Câu 3: Theo em, đường giáo dục VHNT, đường giáo dục quan trọng nhất: A Cá nhân tự học tập, rèn luyện B Gia đình C Nhà trường D Xã hội Câu 4: Em đánh giá mức độ biểu hành vi học sinh trường em (Đánh x vào ô em chọn) Mức độ STT Hành vi Cãi nhau, đánh với bạn Nói tục, chửi thề Đi xe đạp dàn hàng ngang, tràn Thường Thỉnh Chưa xuyên thoảng lòng lề đường gây cản trở giao thông Phá sản tài sản công, gây ô nhiễm môi trường Ăn mặc không phù hợp với mơi trường học đường Có lời nói, hành vi cư xử thiếu lễ độ với giáo viên Bỏ học, bỏ tiết, vắng học không lý do, không xin phép 39 Mức độ STT Hành vi Đi học muộn Mất trật tự học 10 Nhìn bạn, sử dụng tài liệu kiểm tra, thi cử 11 Cho bạn chép bài, làm thi giúp bạn 12 Không học bài, không làm tập nhà 13 Sử dụng ma túy 14 Hút thuốc 15 Uống rượu, bia 16 Xem, lưu truyền văn hóa phẩm đồi trụy, nội dung xấu Thường Thỉnh Chưa xuyên thoảng Xin cảm ơn em thực phiếu khảo sát 40 ... tác xây dựng văn hóa nhà trường Trường THPT Yên Thành 16 1 .2. 5 Đánh giá chung thực trạng 16 Một số biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường Trường THPT Yên Thành 17 2. 1... nhà trường Trường THPT Yên Thành - Phạm vi nghiên cứu: + Nghiên cứu sở lý luận xây dựng văn hóa nhà trường + Đánh giá thực trạng xây dựng văn hóa nhà trường biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường. .. triển nhà trường với phát triển môi trường 18 kinh tế xã hội địa phương việc xây dựng xã hội học tập, môi trường sống văn minh 2. 2 Một số biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường Trường THPT Yên Thành