NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Cơ sở khoa học
1.1 Định nghĩa về sức khỏe
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sức khỏe không chỉ đơn thuần là việc không mắc bệnh hoặc yếu đuối, mà còn là trạng thái hoàn toàn thoải mái về thể chất, tinh thần và xã hội.
- Khỏe mạnh là trạng thái của một người có đầy đủ các yếu tố sức khỏe sau:
+ Sức khỏe thể lực (Physical health): đây là yếu tố cần thiết nhất của sức khỏe, liên quan đến những chức năng cơ học của cơ thể.
+ Sức khỏe tâm thần (Mental health): khả năng suy nghĩ sáng sủa, rõ ràng, mạch lạc và kiên định.
Sức khỏe cảm xúc là khả năng nhận biết và thể hiện cảm xúc như sợ hãi, thích thú, vui buồn, và tức giận một cách phù hợp Nó cũng bao gồm khả năng đối phó với stress, căng thẳng, nỗi thất vọng và lo lắng trong cuộc sống hàng ngày.
+ Sức khỏe xã hội (Social health): khả năng tạo lập và duy trì mối quan hệ lành mạnh với những người khác trong xã hội.
Sức khỏe tâm linh là yếu tố quan trọng đối với một số người, liên quan đến niềm tin và tín ngưỡng Đối với những người khác, sức khỏe tâm linh lại gắn liền với niềm tin cá nhân và các nguyên tắc hành vi thực hành, nhằm đạt được sự thoải mái và an lạc trong tâm hồn.
Sức khỏe môi trường xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng các nhu cầu cơ bản về thể lực và tâm hồn Khi môi trường không hỗ trợ những nhu cầu này, con người không thể được coi là khỏe mạnh Việc cải thiện sức khỏe môi trường xã hội là cần thiết để nâng cao chất lượng cuộc sống và đảm bảo sự phát triển bền vững cho cộng đồng.
1.2 Chăm sóc sức khỏe ban đầu
Chăm sóc sức khỏe ban đầu là dịch vụ y tế thiết yếu, áp dụng các phương pháp khoa học, dễ tiếp cận cho mọi người trong cộng đồng Dịch vụ này được người dân chấp nhận và tham gia tích cực, với chi phí hợp lý cho cả cá nhân và Nhà nước, đồng thời khuyến khích tính tự lực và tự quyết của mỗi người.
Chăm sóc thiết yếu là những dịch vụ sức khỏe cơ bản, dễ tiếp cận với mọi người dân, phù hợp với điều kiện kinh tế của từng cá nhân và đất nước Những dịch vụ này được cộng đồng chấp nhận và khuyến khích tham gia tích cực, góp phần nâng cao sức khỏe cộng đồng.
Nội dung chăm sóc sức khỏe ban đầu có sự khác biệt rõ rệt giữa các quốc gia và ngay cả trong cùng một quốc gia, sự chăm sóc này cũng thay đổi tùy theo từng vùng miền.
Nội dung chăm sóc sức khỏe ban đầu cần được điều chỉnh theo thời gian và hoàn cảnh để phù hợp với tình hình sức khỏe, kinh tế và xã hội của người dân, địa phương và Nhà nước.
- Bốn nguyên tắc cơ bản của chăm sóc sức khỏe ban đầu
Chăm sóc sức khỏe ban đầu phải đảm bảo tiếp cận rộng rãi và phổ cập các nhu cầu cơ bản Mọi người dân trên toàn cầu cần được cung cấp dịch vụ y tế hiện có để duy trì sức khỏe tốt nhất.
Sự tham gia và tự lực của cá nhân và cộng đồng là yếu tố quan trọng để nâng cao sức khỏe Giáo dục đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng ý thức trách nhiệm của mỗi người đối với sức khỏe bản thân và cộng đồng.
Phối hợp liên ngành trong chăm sóc sức khỏe ban đầu là rất quan trọng, với ngành Y tế đóng vai trò chủ chốt Sự hợp tác cần thiết giữa ngành Y tế và các lĩnh vực khác như giáo dục, công nghiệp, nông nghiệp, du lịch thể thao, cùng với các tổ chức xã hội như Mặt trận Tổ quốc, Công đoàn, Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ và chính quyền địa phương Điều này sẽ giúp nâng cao hiệu quả trong việc chăm sóc sức khỏe ban đầu cho cộng đồng.
Kỹ thuật thích ứng và hiệu quả chi phí cần được triển khai dựa trên thực trạng địa phương, nhằm đưa ra các phương pháp chăm sóc phù hợp và hiệu quả Điều này không chỉ tối ưu hóa nguồn lực sẵn có mà còn khuyến khích sự tham gia tích cực của cộng đồng trong quá trình thực hiện.
Thời đại y tế trường học hiện đại bắt đầu vào giữa thế kỷ 19, khi Pháp ban hành đạo luật quy định trách nhiệm của các trường học trong việc bảo vệ sức khỏe học sinh và kiểm soát bệnh tật trong cộng đồng, đặc biệt là đối với trẻ em và thanh thiếu niên Năm 1902, Lilian Wald đã chứng minh rằng sự hiện diện của y tá tại các trường học có thể giảm gần 50% số lần nghỉ học do bệnh truyền nhiễm, khẳng định vai trò quan trọng của y tế trong môi trường giáo dục.
Tại Việt Nam, Luật Giáo dục năm 2005 xác định rằng mục tiêu giáo dục là phát triển toàn diện con người Việt Nam, bao gồm đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chăm sóc và giáo dục sức khỏe cho học sinh, nhằm hình thành nhân cách và năng lực công dân, phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trường THPT Nam Đàn 2 trong những năm gần đây đã đặc biệt chú trọng đến công tác chăm sóc sức khỏe cho học sinh Nhà trường căn cứ vào các văn bản chỉ đạo liên bộ của Bộ Y tế và Bộ Giáo dục, bao gồm Thông tư liên tịch số 13/2016/TTLT-BYT-BGDĐT ngày 12/5/2016 quy định về y tế trường học, cũng như Quyết định số 1221/QĐ-BYT ngày 07/4/2008 về danh mục thuốc thiết yếu cho phòng y tế học đường Những quy định này nhằm đảm bảo sức khỏe và an toàn cho học sinh, tạo điều kiện học tập tốt nhất.
Các giải pháp đã thực hiện
1 Tham mưu ban hành các văn bản chỉ đạo, điều hành
Tham mưu cho Ban Giám hiệu ban hành quyết định thành lập Ban chăm sóc sức khỏe theo Thông tư liên tịch số 13/2016/TTLT-BYT-BGDĐT, trong đó Hiệu Trưởng làm Trưởng ban, hai Phó ban là Phó Hiệu trưởng phụ trách y tế trường học và Trạm trưởng Trạm Y tế Xã, cùng với các thành viên khác như nhân viên y tế, giáo viên thể chất, Bí thư Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Ban đại diện Cha mẹ học sinh Đồng thời, thành lập Ban phòng chống dịch bệnh Covid-19 theo công văn số 6641/HDLN-SYT-SGD&ĐT, quy định rõ trách nhiệm từng thành viên trong công tác phòng chống dịch tại các cơ sở giáo dục Nghệ An Cuối cùng, tổ chức cuộc thi tìm hiểu về các bệnh học đường.
Ngoài việc tham mưu xây dựng kế hoạch y tế chi tiết theo từng tháng trong năm học được BGH phê duyệt, chúng tôi còn đảm bảo quyền lợi chăm sóc sức khỏe ban đầu cho học sinh Các kế hoạch này được xây dựng dựa trên công văn chỉ đạo của cấp trên và phù hợp với tình hình thực tế của nhà trường.
2 Làm tốt công tác truyền thông, tuyên truyền
2.1 Đa dạng hóa các hình thức truyền thông phòng chống các bệnh học đường Ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động y tế trường học:
Trong năm học 2021 – 2022, chúng tôi đã sản xuất các video truyền thông nhằm phòng chống dịch bệnh Covid-19 và giáo dục sức khỏe sinh sản cho vị thành niên Dưới sự chỉ đạo của Ban Giám hiệu nhà trường, kịch bản được thực hiện bởi Cô Nguyễn.
Thị Bông và Cô Trần Thị Minh đã biên soạn nội dung, trong khi em Trần Thị Giang – Chi đoàn 10C2 đảm nhận vai trò phát thanh viên, cùng với sự hỗ trợ kỹ thuật từ em Lê Anh Quân – Chi đoàn 10C2 Nhờ sự giúp đỡ của đoàn trường, video đã được lan tỏa rộng rãi trên các trang mạng xã hội và được đưa vào nội dung sinh hoạt đầu giờ của các chi đoàn.
Để theo dõi sức khỏe học sinh, Ban Chăm sóc sức khỏe đã tạo các đường link khảo sát đầu năm học và cung cấp hồ sơ sức khỏe điện tử cho từng em Ngoài ra, đường link khai báo F0, F1 cũng được thiết lập để dễ dàng tổng hợp thông tin Thay vì phải thông báo qua điện thoại hoặc tin nhắn, giáo viên chủ nhiệm chỉ cần mở đường link và điền thông tin học sinh theo từng trường hợp.
F một cách đầy đủ, nhanh chóng và chính xác.
Ban chỉ đạo phòng chống dịch Covid-19 đã triển khai mã QR code để đăng ký điểm kiểm dịch tại trường, nhằm kiểm soát người ra vào Mã QR được dán ở những vị trí dễ thấy như cổng trường và trước cửa các phòng học Nhờ vậy, cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh và những người đến liên hệ công tác chỉ cần quét mã để nắm bắt tình hình dịch bệnh tại trường.
Phòng Y tế đã được trang bị thiết bị công nghệ thông tin kết nối Internet, nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác chăm sóc sức khỏe cho học sinh.
Sách hóa cuộc thi tìm hiểu phòng chống tác hại thuốc lá:
Chúng tôi đã hợp tác với Giáo viên môn Sinh và Đoàn trường để tổ chức cuộc thi tìm hiểu về phòng chống tác hại của thuốc lá, với các câu hỏi phong phú và tình huống gần gũi với đời sống học sinh THPT Mỗi học sinh sẽ thực hiện một bài thi và Ban giám khảo sẽ chấm điểm để trao giải nhất, nhì, ba cùng giải khuyến khích cho cả cá nhân và tập thể Mặc dù giá trị giải thưởng không cao, nhưng nó tạo động lực cho các em tìm hiểu và hoàn thành bài thi, từ đó nâng cao kiến thức về cách phòng chống tác hại của thuốc lá.
Thuốc lá là mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe con người, dẫn đến hơn 40.000 ca tử vong mỗi năm tại Việt Nam, tương đương với hơn 100 người mỗi ngày Hơn 90% ca ung thư phổi và 75% ca bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính đều do thuốc lá gây ra Ngoài ra, thuốc lá còn gây ra khoảng 25 bệnh khác nhau, bao gồm ung thư, bệnh tim mạch, và các vấn đề về hô hấp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản, đặc biệt là ở phụ nữ mang thai Dự báo đến năm 2030, số ca tử vong do thuốc lá sẽ tăng lên 70.000 người mỗi năm Chi phí mua thuốc lá ước tính lên tới 31.000 tỷ đồng mỗi năm, trong khi tổng chi phí điều trị và mất khả năng lao động do các bệnh liên quan đến thuốc lá lên đến 23.000 tỷ đồng mỗi năm.
Trường THPT Nam Đàn 2 đã triển khai nhiều biện pháp nhằm xây dựng môi trường học đường không khói thuốc lá, nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá và phổ biến Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá Nhà trường đã thành lập Ban chỉ đạo phòng, chống tác hại của thuốc lá và đưa quy chế thi đua liên quan đến việc vi phạm hút thuốc lá, tính lỗi cho cả cá nhân và tập thể lớp Ngoài ra, trường tổ chức cuộc thi tìm hiểu về luật phòng, chống tác hại của thuốc lá với hai phần: nêu tác hại của thuốc lá và các hành vi bị nghiêm cấm, cùng với câu hỏi tình huống để học sinh trình bày suy nghĩ về việc hút thuốc Qua cuộc thi, học sinh đã nhận thức được sự nguy hiểm của thuốc lá, từ đó có hành vi phù hợp, góp phần tạo nên môi trường học đường an toàn và lành mạnh.
Bài thi tìm hiểu phòng chống tác hại thuốc lá của các lớp.
Bài thi tìm hiểu đạt giải nhất của Bạn Lê Mai Phương Lớp 10C1
Bài thi tìm hiểu đạt giải nhì của Bạn Từ Yến Nhi Lớp 11C1
- Sân khấu hóa các hành vi bạo lực học đường, giáo dục giới tính, sức khỏe sinh sản vị thành niên
Vào giờ chào cờ sáng thứ 2, Đoàn trường tổ chức hoạt động "Khi tôi 18" với chủ đề “Xây dựng tình bạn đẹp, nói không với bạo lực học đường” Hoạt động này nhằm tuyên truyền cho học sinh nâng cao ý thức về tình bạn và ngăn chặn bạo lực học đường, từ đó tạo ra một môi trường học tập lành mạnh và thân thiện Nó cũng khuyến khích tinh thần đoàn kết, góp phần xây dựng truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam và tích cực tham gia vào các hoạt động đổi mới giáo dục và đào tạo.
Diễn đàn tập trung vào việc học sinh thực hiện tiểu phẩm tuyên truyền nhằm ngăn chặn bạo lực học đường Nội dung bao gồm việc chia sẻ và khuyến khích những thói quen tốt, hành động đẹp trong phòng chống bạo lực Đồng thời, diễn đàn cũng phổ biến kiến thức pháp luật liên quan đến hậu quả của bạo lực học đường và trang bị kỹ năng xử lý tình huống để ngăn chặn cũng như tham gia giải quyết các hành vi bạo lực trong môi trường học đường.
Diễn đàn đã giúp học sinh nâng cao nhận thức về giá trị của tình bạn và xác định trách nhiệm cá nhân trong mối quan hệ bạn bè Điều này không chỉ hỗ trợ các bạn phát triển kỹ năng xử lý tình huống mà còn xây dựng tình bạn đẹp, đồng thời ngăn chặn và đấu tranh với bạo lực học đường.
Các em lớp 12C8 đang đóng tiểu phẩm “Nói không với bạo lực học đường”
- Sử dụng hệ thống loa phát thanh Đoàn trường
Hình thức truyền thông bằng loa phát thanh tại Đoàn trường đã được áp dụng hiệu quả nhờ vào tính trực tiếp, nhanh chóng và chính xác Nhà trường thường xuyên cập nhật thông tin về các dịch bệnh từ Bộ Y tế để cung cấp tư liệu chính xác trong công tác tuyên truyền Hàng ngày, vào giờ ra chơi, hệ thống phát thanh phát các bài tuyên truyền về phòng chống bệnh theo mùa như sốt xuất huyết, thủy đậu, cảm cúm, HIV-AIDS, và các bệnh liên quan đến đường tiêu hóa Đặc biệt, trong bối cảnh dịch Covid-19 bùng phát, hoạt động phát thanh càng trở nên quan trọng, giúp cập nhật tình hình dịch bệnh và nâng cao ý thức trách nhiệm của cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh trong việc phòng chống dịch bệnh.
Sử dụng bảng tin là phương pháp truyền thông truyền thống hiệu quả, giúp tuyên truyền về các bệnh học đường như cận thị, viễn thị, cong vẹo cột sống và các biện pháp phòng tránh Ngoài ra, bảng tin cũng cung cấp thông tin về các bệnh về mắt như đau mắt đỏ, đau mắt hột, cũng như cách phòng tránh tai nạn thương tích và tai nạn học đường Hơn nữa, việc tuyên truyền lợi ích của bảo hiểm y tế (BHYT) và tổ chức các bài thi tìm hiểu về sức khỏe sinh sản vị thành niên, phòng chống tác hại thuốc lá với các giải thưởng hấp dẫn cũng được dán lên bảng tin, giúp mọi người dễ dàng tiếp cận thông tin.
2.2 Nâng cao nhận thức cho học sinh và phụ huynh trong việc tham gia BHYT
So sánh kết quả trước và sau khi áp dụng đề tài tại trường THPT Nam Đàn 2
1 Từ năm học 2017 – 2018 trở về trước
Công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho học sinh hiện đang gặp nhiều khó khăn, dẫn đến tình trạng học sinh nghỉ học do ốm đau vẫn còn phổ biến Nguyên nhân chính là ý thức của học sinh và gia đình về chăm sóc sức khỏe bản thân còn hạn chế, cùng với sự thiếu nhận thức về phòng bệnh Tâm lý ngại khám chữa bệnh và bỏ qua triệu chứng ban đầu cũng góp phần làm tình hình trầm trọng hơn Bên cạnh đó, cơ sở vật chất cho y tế học đường đang trong quá trình xây dựng, phòng y tế còn chật hẹp và thiếu ổn định, trong khi nguồn kinh phí cho hoạt động y tế vẫn còn hạn chế.
2 Từ năm học 2018 – 2019 đến nay
Ban giám hiệu nhà trường và nhân viên y tế đã chú trọng đặc biệt đến công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho học sinh thông qua những chỉ đạo và kế hoạch hoạt động cụ thể Nhờ đó, công tác này đã đạt được những kết quả cao.
Quản lý sức khỏe học sinh được cải tiến và hiệu quả, với việc theo dõi chặt chẽ sức khỏe hàng ngày Không có biến cố bất thường xảy ra, chất lượng sức khỏe của học sinh được nâng cao Khi học sinh mắc bệnh nặng hoặc cấp tính, việc phát hiện kịp thời và chuyển tuyến điều trị nhanh chóng giúp phục hồi sức khỏe hiệu quả.
- Việc khám và điều trị các bệnh thông thường tại trường luôn được đảm bảo, tạo niềm tin đối với học sinh và phụ huynh.
- Tủ thuốc luôn được kiểm tra và theo dõi hạn sử dụng, đảm bảo tối đa quyền lợi chăm sóc sức khỏe cho các em học sinh khi ở trường.
- Nước uống đóng bình có giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm Đảm bảo mùa hè 0,5 lít, mùa đông 0,3 lít/học sinh.
Hiện nay, các bệnh học đường như cận thị, cong vẹo cột sống và bệnh nha học đường đã giảm đáng kể Đặc biệt, không có học sinh nào ghi nhận dấu hiệu bất thường về tâm sinh lý.
- Tỷ lệ học sinh nghỉ học do bệnh giảm nhiều, học sinh lên lớp học đều đặn hơn
Tất cả 100% học sinh tham gia bảo hiểm y tế (BHYT), và nguồn kinh phí từ BHYT được sử dụng đúng mục đích cho các hoạt động y tế trong trường học, tuân thủ theo các quy định hiện hành.
Học sinh học cách yêu thương, đùm bọc và giúp đỡ lẫn nhau trong sinh hoạt hàng ngày Qua các bài tuyên truyền, các em phát triển kỹ năng ứng xử trong những tình huống thực tế, rèn luyện văn hóa giao tiếp và sống hòa bình, đồng thời phòng ngừa bạo lực và các tệ nạn xã hội Bên cạnh đó, các em cũng được nâng cao sức khỏe, ý thức bảo vệ sức khỏe, và kỹ năng phòng chống tai nạn giao thông, đuối nước cũng như các tai nạn thương tích khác.
Sau khi được giáo dục về ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường và vệ sinh cá nhân, các em đã có sự tiến bộ rõ rệt Trường học ngày càng trở nên an toàn, sạch sẽ, với nhiều cây xanh và không gian thoáng mát Lớp học được đảm bảo đủ ánh sáng và bàn ghế phù hợp với lứa tuổi học sinh, góp phần tạo môi trường học tập tốt hơn.
Nhà vệ sinh được bố trí hợp lý trong khuôn viên trường học và luôn được duy trì trong tình trạng sạch sẽ Học sinh tích cực tham gia vào các hoạt động vệ sinh môi trường, góp phần bảo vệ và gìn giữ sự sạch sẽ cho các công trình công cộng, trường học và lớp học.
Những kết quả đạt được đã góp phần quan trọng vào thành tích nổi bật của nhà trường, dẫn đến việc Bảo hiểm xã hội Việt Nam trao tặng Bằng khen cho nhà trường trong năm học này.
Trong giai đoạn 2017 - 2018, Bảo hiểm xã hội Tỉnh đã tặng giấy khen cho nhiều cá nhân và tập thể Năm học 2020 - 2021, trường đã được công nhận đạt tiêu chuẩn chất lượng giáo dục cấp độ 3 vào năm 2018 Ngoài ra, cán bộ y tế cũng được Bảo hiểm xã hội Tỉnh tặng giấy khen trong năm học 2013 - 2014.
3 Một số kinh nghiệm rút ra
Nghiên cứu kỹ lưỡng các văn bản chỉ đạo từ ngành và cấp trên, đồng thời căn cứ vào tình hình cụ thể của nhà trường, là điều cần thiết để đề ra những chủ trương và giải pháp phù hợp, hiệu quả.
- Tham mưu với Hiệu trưởng nhà trường quan tâm đầu tư kinh phí xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị và vật tư y tế.
- Kết nối, phối hợp chặt chẽ với Hội phụ huynh và phụ huynh học sinh để tham gia vào hoạt động chăm sóc sức khỏe học sinh.
Phối hợp với Trạm Y tế Xã để nâng cao nhận thức về sức khỏe, tổ chức khám sức khỏe định kỳ và cung cấp chăm sóc y tế cho trẻ em khi gặp vấn đề sức khỏe cần chuyển tuyến.
Chúng tôi sẽ phối hợp chặt chẽ với giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn và Đoàn trường để thực hiện công tác truyền thông hiệu quả Mục tiêu là nâng cao nhận thức cho học sinh về tầm quan trọng của chăm sóc sức khỏe, vệ sinh môi trường và vệ sinh cá nhân.
- Nâng cao sức khỏe, khả năng học tập bằng cách tập trung chăm sóc học sinh,tạo điều kiện có lợi để học sinh có sức khỏe tốt nhất
