Tính mới của đề tài
Đề tài nghiên cứu của tôi mang tính mới mẻ, khai thác các tình huống có mâu thuẫn, kích thích học sinh tìm hiểu và giải quyết những vấn đề này Đây là một phương pháp dạy học tích cực, giúp nâng cao khả năng tư duy và khám phá của học sinh.
Đề tài nghiên cứu của tôi là lĩnh vực chưa từng được giáo viên môn công nghệ tại Huyện Quỳnh Lưu thực hiện Với điều kiện thuận lợi cả trong và ngoài nhà trường, tôi quyết tâm nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn công nghệ công nghiệp, góp phần cải thiện giáo dục tại trường và đóng góp nhỏ bé cho nền giáo dục quốc gia.
Mục đích nghiên cứu
Dựa trên nghiên cứu lý luận và thực tiễn, bài viết đề xuất xây dựng các tình huống có vấn đề trong dạy học môn Công nghệ lớp 11 và 12 tại trường THPT Quỳnh Lưu X, nhằm hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh Điều này không chỉ góp phần nâng cao chất lượng dạy và học mà còn rèn luyện kỹ năng phát hiện và giải quyết vấn đề cho người học.
Đối tƣợng nghiên cứu, khách thể nghiên cứu
* Đối tƣợng nghiên cứu: Một số tình huống có vấn đề trong dạy học môn công nghệ lớp 11 và 12
* Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học môn Công Nghệ 11 và 12 ở trường THPT
- Nội dung: Nghiên cứu một số tình huống có vấn đề trong dạy học môn công nghệ lớp 11 và 12
- Địa bàn thực nghiệm sư phạm: Trường THPT Quỳnh Lưu X, Huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An
“Xây dựng một số tình huống có vấn đề nhằm phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh trong dạy học môn công nghệ lớp 11 và 12”
Giả thuyết khoa học
Nếu việc xây dựng một số tình huống có vấn đề trong dạy học môn công nghệ
Chương trình lớp 11 và 12 sẽ giúp phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học Điều này góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập môn Công nghệ tại các trường trung học phổ thông.
Phương pháp nghiên cứu
* Phương pháp nghiên cứu lý thuyết:
- Nghiên cứu các tài liệu về một số các tình huống có vấn đề trong dạy học môn Công nghệ
- Nghiên cứu nội dung chương trình sách giáo khoa môn Công nghệ lớp 11 và 12 THPT
* Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
- Điều tra thực trạng việc xây dựng một số tình huống có vấn đề trong dạy học Công nghệ lớp 11 và 12 ở trường THPT Quỳnh Lưu X
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm ở một số lớp tại trường THPT Quỳnh Lưu X
Phương pháp ứng dụng toán học và thống kê số liệu giúp trình bày kết quả nghiên cứu sư phạm và kiểm định giả thuyết thống kê về sự khác biệt trong kết quả học tập giữa hai nhóm ĐC và TN.
- Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn các tình huống có vấn đề trong dạy học môn Công nghệ 11 và 12
- Xây dựng một số tình huống có vấn đề trong dạy học môn công nghệ lớp 11 và 12
- Thực nghiệm sƣ phạm nhằm kiểm nghiệm đánh giá giả thuyết nêu trên
8 Kế hoạch nghiên cứu Đề tài đƣợc nghiên cứu và triển khai từ tháng 9 năm 2021 đến tháng 17/4/2022
STT Thời gian Nội dung công việc Sản phẩm
Tìm hiểu thực trạng và chọn đề tài, viết đề cương của đề tài
- Bản đề cương chi tiết của đề tài
“Xây dựng một số tình huống có vấn đề nhằm phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh trong dạy học môn công nghệ lớp 11 và 12”
Nghiên cứu lí luận dạy học tình huống có vấn đề
Khảo sát cơ sở thực tiễn, tổng hợp số liệu
Trao đổi với đồng nghiệp và đề xuất sáng kiến kinh nghiệm
Tập hợp lý thuyết và số liệu thực tế
Xử lý số liệu khảo sát đƣợc
Tổng hợp ý kiến của đồng nghiệp
Kiểm tra trước thực nghiệm Áp dụng thực nghiệm:
Dạy thử, kiểm tra thường xuyên
Tổng hợp và xử lý kết quả thử nghiệm đề tài, đƣa ra những nhận xét chính xác
Viết sơ lƣợc sáng kiến
Xin ý kiến của đồng nghiệp
Tập hợp đóng góp của đồng nghiệp
- Hoàn thành sáng kiến kinh nghiệm
- Chỉnh sửa, bổ sung sáng kiến kinh nghiệm sau khi chấm cấp trường
- Sáng kiến kinh nghiệm chính thức chấm cấp trường
- Hoàn thành sáng kiến nộp Sở
Đề tài đầu tiên của huyện Quỳnh Lưu tập trung vào việc xây dựng tình huống có vấn đề trong giảng dạy môn Công nghệ cho học sinh lớp 11 và 12.
- Hoàn thiện cơ sở lí luận về dạy học tình huống có vấn đề
Đánh giá thực trạng việc áp dụng tình huống có vấn đề trong giảng dạy môn Công nghệ lớp 11 và 12 tại trường công tác và khu vực xung quanh là rất quan trọng Việc này không chỉ giúp cải thiện chất lượng dạy và học mà còn nâng cao khả năng tiếp thu kiến thức của học sinh Cần phân tích các phương pháp hiện tại, xác định những điểm mạnh và yếu, từ đó đề xuất giải pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả giảng dạy.
- Xây dựng đƣợc một số tình huống có vấn đề trong dạy học môn công nghệ lớp 11 và 12
- Ý nghĩa đề tài: phát triển phẩm chất và năng lực người học, góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học môn Công nghệ
Ngoài phần mở đầu và kết luận, bài viết còn bao gồm danh mục từ viết tắt, tài liệu tham khảo và phụ lục Đề tài được chia thành ba chương chính.
“Xây dựng một số tình huống có vấn đề nhằm phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh trong dạy học môn công nghệ lớp 11 và 12”
Chương 1 trình bày cơ sở lý luận và thực tiễn trong việc xây dựng các tình huống có vấn đề nhằm phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh trong giảng dạy môn Công nghệ ở lớp 11 và 12 Nội dung này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thiết kế các tình huống học tập để kích thích tư duy và khả năng giải quyết vấn đề của học sinh, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học hiện nay.
Chương 2 đề xuất các giải pháp xây dựng tình huống có vấn đề nhằm phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh trong dạy học môn công nghệ lớp 11 và 12 Việc áp dụng các tình huống này không chỉ giúp học sinh nâng cao kỹ năng thực hành mà còn khuyến khích tư duy phản biện và sáng tạo Thông qua việc giải quyết các vấn đề thực tiễn, học sinh sẽ được trang bị kiến thức vững chắc và khả năng ứng dụng trong cuộc sống.
Chương 3 trình bày hiệu quả của việc áp dụng sáng kiến kinh nghiệm (SKKN) trong việc xây dựng các tình huống có vấn đề, nhằm mục đích hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh trong dạy học môn Công nghệ lớp 11 và 12 Việc sử dụng các tình huống này không chỉ giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách sinh động mà còn kích thích tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề, từ đó nâng cao chất lượng dạy và học.
“Xây dựng một số tình huống có vấn đề nhằm phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh trong dạy học môn công nghệ lớp 11 và 12”
Chương 1 trình bày cơ sở lý luận và thực tiễn về việc xây dựng các tình huống có vấn đề, nhằm mục đích hình thành và phát triển phẩm chất cũng như năng lực cho học sinh trong quá trình dạy học môn công nghệ ở lớp 11 và 12 Việc áp dụng các tình huống này không chỉ giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách sinh động mà còn kích thích tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề thực tiễn.
1.1 Tình huống có vấn đề
1.1.1 Những cơ sở khoa học của dạy học nêu vấn đề a Cơ sở triết học
Theo triết học duy vật biện chứng, mâu thuẫn là động lực phát triển Để kích thích động lực nhận thức ở học sinh, cần tạo ra mâu thuẫn giữa yêu cầu nhiệm vụ nhận thức và kiến thức, kinh nghiệm hiện có của các em Nhà tâm lý học Ddanhilop nhấn mạnh rằng động lực học tập xuất phát từ mâu thuẫn giữa nhiệm vụ nhận thức và trình độ kiến thức, kỹ năng của học sinh Tuy nhiên, không phải mọi mâu thuẫn đều tạo ra động lực học tập; mâu thuẫn chỉ trở thành động lực khi học sinh nhận thức rõ yêu cầu học tập, khi mâu thuẫn nằm trong khả năng giải quyết của các em và khi nó là kết quả tất yếu từ quá trình dạy học.
Tư duy là quá trình nhận thức thế giới, thiết lập mối liên hệ giữa tri thức hiện có và xây dựng tri thức mới Theo các nhà tâm lý học, con người chỉ bắt đầu tư duy tích cực khi đối mặt với khó khăn nhận thức, hay còn gọi là tình huống có vấn đề Nhà tâm lý học X.L Rubinstein nhấn mạnh rằng tư duy thường khởi đầu từ một câu hỏi, sự ngạc nhiên hoặc mâu thuẫn Những tình huống này kích thích cá nhân tham gia vào quá trình tư duy.
1.1.2 Bản chất dạy học nêu vấn đề
Có nhiều quan điểm khác nhau về bản chất của dạy học nêu vấn đề
Theo Lecner, dạy học nêu vấn đề là quá trình mà học sinh, dưới sự hướng dẫn của giáo viên, tham gia vào việc giải quyết các vấn đề mới liên quan đến nhận thức và thực tiễn Điều này diễn ra trong một hệ thống được xác định nhằm đạt được mục tiêu giáo dục, giáo dưỡng và phát triển trong quá trình dạy học.
Okon cho rằng, dạy học nêu vấn đề bao gồm tất cả các hoạt động như tổ chức tình huống có vấn đề, diễn đạt vấn đề và hướng dẫn học sinh nhận biết sự giúp đỡ cần thiết trong quá trình giải quyết.
Xây dựng các tình huống có vấn đề là phương pháp hiệu quả để phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh trong dạy học môn công nghệ lớp 11 và 12 Quá trình này bao gồm việc xác định vấn đề, kiểm tra cách giải quyết, và cuối cùng là chỉ đạo học sinh hệ thống hóa và củng cố kiến thức đã học.
T.V Kydriaxep nhấn mạnh rằng dạy học nêu vấn đề là quá trình tạo ra những tình huống có vấn đề để học sinh nhận thức và tiếp nhận, đồng thời khuyến khích học sinh giải quyết các tình huống đó một cách tích cực và tự lực, dưới sự hướng dẫn và định hướng của giáo viên.
Các quan điểm trên đây ù được diễn đạt dưới các dạng khác nhau nhưng đều thống nhất với nhau ở chỗ:
Lý thuyết dạy học nêu vấn đề tập trung vào việc xây dựng một hệ thống các tình huống có vấn đề, nhằm khuyến khích học sinh chủ động và tích cực giải quyết những tình huống này.
- Trung tâm của dạy học nêu vấn đề là: “Tình huống có vấn đề”
1.1.3 Tình huống có vấn đề
![Với mӭc ý nghĩa = 0.01 Z = 2.58 (tra bảng Statistical Table- trang 84/ [14]) - XÂY DỰNG MỘT SỐ TÌNH HUỐNG CÓ VẤN đề NHẰM HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG NGHỆ LỚP 11 VÀ 12](https://media.store123doc.com/figures/001/209/voi-mc-nghia-tra-bang-statistical-table-trang-1209423.png)
