PHIẾU HỌC TẬP– MÔN NGỮ VĂN 6 MỤC LỤC Trang PHẦN I ĐẶT VẤN ĐỀ 02 1 1 Lí do chọn đề tài 02 1 2 Mục đích của chuyên đề 02 1 3 Phạm vi của chuyên đề 03 PHẦN II GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 03 2 1 Cơ sở lí luận 03 2 2 Thực trạng vấn đề 04 2 3 Giải pháp và tổ chức thực hiện 04 PHẦN III KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC 135 PHẦN IV MẶT TÍCH CỰC – MẶT HẠN CHẾ 135 PHẦN V KẾT LUẬN 136 Trang 2 PHẦN I ĐẶT VẤN ĐỀ 1 1 Lí do chọn đề tài Môn Ngữ văn trong nhà trường là một môn học có tầm quan trọng đặc biệt trong việc giáo dục tư tưởng, t.
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Thực trạng vấn đề
Phiếu học tập có vai trò quan trọng trong đổi mới phương pháp, phương tiện dạy học nhằm
Rèn luyện tư duy sáng tạo cho học sinh là một yếu tố quan trọng, được khẳng định trong Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII, nhằm đảm bảo điều kiện và thời gian cho việc tự học, tự nghiên cứu Hiện nay, phiếu học tập đã trở thành công cụ phổ biến tại nhiều trường học, địa phương và trong các bộ môn khác nhau.
Tại đơn vị công tác, hầu hết giáo viên, đặc biệt là giáo viên môn Ngữ văn, không sử dụng phiếu học tập trong giảng dạy Chỉ khi có hội giảng cấp trường hoặc cấp tỉnh, một vài giáo viên mới áp dụng, nhưng thiết kế phiếu học tập không đúng yêu cầu và quy trình sử dụng chưa chính xác Hơn nữa, đặc trưng của tác phẩm tự với hệ thống nhân vật và sự kiện đa dạng, phức tạp, cùng với dung lượng tác phẩm dài, khiến thời gian giảng dạy không đủ để giáo viên tổ chức đọc hiểu văn bản một cách hiệu quả.
Phiếu học tập với thiết kế đa dạng và yêu cầu cụ thể giúp giáo viên chủ động hơn trong việc quản lý thời gian và khuyến khích sự tích cực, chủ động của học sinh Mặc dù không phải là một phương pháp dạy học mới, nhưng phiếu học tập vẫn chưa được áp dụng rộng rãi và hiệu quả tại nhiều trường học hiện nay.
Với 6 năm kinh nghiệm giảng dạy Ngữ văn, đặc biệt là trong lĩnh vực tác phẩm tự sự, tôi nhận thấy rằng việc thiết kế và sử dụng phiếu học tập là rất cần thiết và mang lại hiệu quả cao trong việc giúp học sinh chiếm lĩnh tri thức một cách chủ động và tích cực Phương pháp này không chỉ rèn luyện kỹ năng tự học mà còn khuyến khích khả năng tự nghiên cứu của học sinh Tuy nhiên, mỗi phương pháp và công cụ giảng dạy đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng.
Phiếu học tập sẽ phát huy hiệu quả tối đa khi giáo viên kết hợp với các phương pháp và phương tiện dạy học khác Thay vì chỉ tập trung vào việc trả lời câu hỏi, thảo luận hay nghe giảng trong giờ Ngữ văn, học sinh có thể sử dụng phiếu học tập để nâng cao trải nghiệm học tập của mình.
GV thiết kế nhằm phát huy vai trò chủ đạo của người dạy và vai trò chủ động của người học.
Giải pháp và tổ chức thực hiện
Giải pháp 1: Giáo viên nghiên cứu kĩ đặc điểm chương trình, sách giáo khoa Ngữ Văn 6 ( Bộ Chân Trời Sáng Tạo) để thiết kế bộ phiếu học tập
Dựa trên việc phân tích chương trình, sách giáo khoa, và hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài cùng tài liệu chuẩn kiến thức kĩ năng, giáo viên có thể thiết kế bộ phiếu học tập phù hợp với chương trình và đối tượng học sinh mà mình giảng dạy.
Giải pháp 2: Giáo viên nắm vững quy trình thiết kế phiếu học tập trong giảng dạy môn ngữ văn:
Phiếu học tập là công cụ hữu ích, thường được in sẵn, giúp người học tổ chức kiến thức một cách hiệu quả, từ đó nâng cao khả năng hiểu bài và học tập tốt hơn.
Trang 5 có thể yêu cầu học sinh điền vào khoảng trống trong tờ giấy để trả lời câu hỏi hay hoàn thành sơ đồ”
2.3.1 Giáo viên thiết kế phiếu học tập dựa trên các nguyên tắc sau:
- Phiếu học tập phải được thiết kế sẵn trước giờ dạy
Nội dung phiếu học tập cần phải đảm bảo đầy đủ, liên quan chặt chẽ đến mục tiêu bài học và chuẩn kiến thức kỹ năng Nó cũng phải phù hợp với đối tượng học sinh trong lớp giảng dạy, tương xứng với trình độ và hoạt động của học sinh, đồng thời phù hợp với thời gian thực hiện.
- Hình thức phiếu học tập phải rõ ràng, ngắn gọn, dễ hiểu thể hiện tính sư phạm, tạo hứng thú cho học sinh
- Sử dụng phiếu học tập cần kết hợp với các tài liệu và phương tiện dạy học khác như sách giáo khoa, tranh ảnh, tài liệu tham khảo
- Giáo viên công bố đáp án kịp thời, đúng cách
- Không được lạm dụng phiếu học tập
2.3.2 Các bước xây dựng phiếu học tập
Giáo viên cần xác định rõ mục tiêu và nội dung kiến thức bài học cùng với nội dung phiếu học tập, đồng thời định lượng kiến thức sử dụng trong phiếu Việc xác định các trường hợp cần thiết để sử dụng phiếu học tập là rất quan trọng Trong một tiết dạy, giáo viên chỉ nên sử dụng từ 1 đến 3 phiếu học tập để tránh làm giảm hứng thú học tập của học sinh Hơn nữa, cần kết hợp các phương pháp và phương tiện dạy học khác nhau để tạo sự đa dạng và hấp dẫn trong tiết dạy.
Bước 2:Tập hợp thông tin, dữ liệu
Để xây dựng PHT hiệu quả, giáo viên cần tiến hành các bước tính toán dựa trên nguồn thông tin phong phú từ sách hướng dẫn giảng dạy, sách học tập, nhật báo, tạp chí chuyên ngành và tạp chí khoa học - kỹ thuật Việc chủ động tìm kiếm và khai thác tài liệu ngoài chương trình giáo dục và sách giáo khoa là rất quan trọng Thông tin và dữ liệu cần được tích lũy và cập nhật liên tục, giúp giáo viên có thể nhanh chóng tập hợp và thiết kế hệ thống PHT kịp thời khi cần thiết.
Bước 3: Chuyển kiến thức trọng tâm thành dạng phiếu học tập
Để đảm bảo tất cả học sinh trong lớp có thể tham gia, phiếu học tập cần được chia nhỏ và sắp xếp theo thứ tự từ dễ đến khó Điều này giúp học sinh với năng lực học khác nhau có cơ hội tiếp cận và hiểu bài tốt hơn.
Nội dung phiếu học tập cần được thể hiện bằng hình thức phù hợp, bao gồm cả văn bản thông thường và các dạng như sơ đồ, biểu mẫu, bài tập thực hành, hay bài tập xử lý tình huống Tất cả các hình thức này phải tương thích với đối tượng học sinh và nội dung bài học để đảm bảo hiệu quả trong quá trình học tập.
Phiếu học tập là công cụ quan trọng trong việc khuyến khích sự hợp tác giữa các thành viên trong nhóm học tập, giúp họ cùng nhau xây dựng hệ thống kiến thức và trao đổi kết quả hiệu quả.
Trình bày nội dung trên giấy cần sử dụng ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu để học sinh dễ tiếp thu Việc kết hợp cả hình ảnh và chữ viết sẽ tạo ra sự hứng thú và thu hút hơn cho người học.
- Cấu trúc phiếu học tập gồm: tên bài học, câu hỏi và khoảng trống để học sinh tự trả lời
Việc phân bố dữ liệu và công việc trong PHT cần được kết hợp hài hòa với hình thức trình bày Một số dữ liệu và sự kiện nên được thể hiện bằng văn bản thông thường, trong khi những loại khác lại thích hợp hơn khi sử dụng sơ đồ hoặc biểu mẫu.
Trong một số trường hợp, giáo viên có thể sử dụng giấy cứng kích thước lớn thay vì giấy nhỏ PHT, giúp học sinh dễ dàng dán hoặc treo sản phẩm trực tiếp lên bảng.
Bước 4: Chuẩn bị hệ thống lập luận và nhận xét để dẫn dắt và điều chỉnh quá trình học tập của học sinh
Giáo viên cần xây dựng những định hướng học tập hiệu quả để nâng cao kết quả học tập của học sinh, khuyến khích sự tích cực và phá vỡ những rào cản trong quá trình học Điều này giúp học sinh tự tin hơn trong việc suy nghĩ và bày tỏ ý kiến của mình.
Bước 5: Xây dựng đáp án cho phiếu học tập: đáp án cần đảm bảo ngắn gọn, xúc tích, khái quát cao
Giải pháp 3:Giáo viên sử dụng sáng tạo và linh hoạt phiếu học tập trong giờ dạy:
Bước 1: Phát phiếu học tập cho học sinh ( số lượng phiếu thích hợp với cá nhân và nhóm học sinh)
Giáo viên sử dụng nội dung bài học để tổ chức hoạt động học tập, từ đó tạo ra phiếu học tập làm cơ sở cho việc ghép nhóm và quy định thời gian học.
Bước 2: GV quan sát và hướng dẫn học sinh học tập và hoạt động với phiếu học tập
Giáo viên cần quan sát và phát hiện kịp thời những biểu hiện thiếu tập trung, học tập một cách tản mạn, tuỳ tiện của học sinh Điều này giúp giáo viên có thể uốn nắn, nhắc nhở và hướng dẫn các em chủ động làm việc với phiếu học tập, từ đó cải thiện hiệu quả học tập và phát triển kỹ năng tự học của học sinh.
Bước 3: Học sinh làm việc với các nguồn tài liệu và hoàn thành phiếu học tập; giáo viên quan sát nhắc nhở và giúp đỡ:
+ Đối với dạng phiếu học tập học sinh làm việc cá nhân: mỗi học sinh làm việc độc lập
Trong hình thức phiếu học tập theo nhóm, giáo viên chia lớp thành các nhóm nhỏ và phát phiếu học tập cho từng nhóm Mỗi thành viên sẽ làm việc độc lập trong vài phút trước khi thảo luận và thống nhất ý kiến trong nhóm Sau khi đạt được sự đồng thuận, nhóm sẽ ghi lại kết quả và cử đại diện trình bày trước lớp.
Bước 4: Học sinh trình bày:
