Tính cấp thiết của đề tài
Chính sách mở cửa với phương châm đa dạng hóa, đa phương hóa kinh tế đối ngoại đã đưa hoạt động xuất khẩu trở thành lĩnh vực quan trọng trong nền kinh tế quốc dân Xuất khẩu không chỉ là phương hướng hữu ích để hội nhập mà còn là động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao chất lượng cuộc sống Đặc biệt, Việt Nam, với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đang tận dụng lợi thế so sánh như vị trí địa lý, tài nguyên thiên nhiên và nguồn lao động giá rẻ để phát triển kinh tế - xã hội Việc tập trung vào các ngành xuất khẩu chủ lực như dệt may, thủy sản, khoáng sản và nông sản là lựa chọn chiến lược nhằm đạt được mục tiêu phát triển bền vững.
Thái Bình, với dân số đông và truyền thống sản xuất hàng dệt may lâu đời, đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của ngành này nhờ vào các chính sách của Tỉnh uỷ và Chính quyền Những biện pháp như xây dựng khu công nghiệp, phát triển nguồn nhân lực và hỗ trợ nghiên cứu thị trường đã giúp xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh tăng trưởng, góp phần quan trọng vào việc xoá đói, giảm nghèo và tạo việc làm cho hàng ngàn lao động Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu vẫn chưa ổn định và có dấu hiệu chững lại, hiệu quả chưa cao và phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu, chưa tương xứng với tiềm năng kinh tế và nguồn lực của Thái Bình.
Trong lĩnh vực xuất khẩu, đặc biệt là hàng dệt may, đã có nhiều nghiên cứu về lý luận và thực tiễn trong những năm qua Một số tác giả đã phân tích toàn diện hoạt động xuất khẩu từ nội dung, hình thức đến tác động của nó đối với sự phát triển kinh tế Nhiều luận văn và đề tài khoa học của sinh viên cũng đã tập trung vào thực trạng kinh doanh xuất khẩu của các doanh nghiệp cụ thể Tuy nhiên, còn thiếu các nghiên cứu đánh giá và đề xuất về chính sách và biện pháp của chính quyền tỉnh đối với hoạt động xuất khẩu hàng dệt may.
Để mở rộng hoạt động sản xuất và thị trường, việc đẩy mạnh xuất khẩu hàng dệt may tại tỉnh Thái Bình là rất cần thiết, nhằm mang lại giá cao và lợi nhuận tốt cho doanh nghiệp, đồng thời tạo công ăn việc làm và thu nhập cho người lao động Mặc dù các chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may đã được ban hành, nhưng hiệu quả vẫn còn hạn chế do một số chính sách chưa hoàn thiện và không phù hợp với thực tế thị trường Do đó, tỉnh Thái Bình cần hoàn thiện và xây dựng các chính sách mới trong những năm tới để nâng cao hiệu quả xuất khẩu hàng dệt may.
Trước nhu cầu cấp bách của tỉnh Thái Bình, tôi đã quyết định chọn đề tài "Chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Thái Bình" cho khóa luận tốt nghiệp của mình, nhằm đóng góp vào nghiên cứu và hoàn thiện chính sách xuất khẩu hàng dệt may của địa phương.
Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan
Trong lĩnh vực xuất khẩu, đặc biệt là xuất khẩu hàng dệt may, đã có nhiều công trình nghiên cứu quan trọng được công bố trong những năm qua.
- Trần Thúy Quỳnh (2020), Chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng nông sản của tỉnh
Hà Nam, trong luận văn thạc sĩ tại Đại học Thương Mại, đã trình bày hệ thống lý luận về chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng nông sản Bài viết phân tích thực trạng xuất khẩu nông sản tại tỉnh Hà Nam và đánh giá các chính sách hiện có nhằm thúc đẩy lĩnh vực này Từ đó, tác giả đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách thúc đẩy xuất khẩu nông sản cho tỉnh Hà Nam.
- Bùi Khắc Bằng (2017), Chính sách thúc đẩy xuất khẩu nông, lâm sản của tỉnh Hà
Luận án tiến sĩ tại Đại học Thương Mại tập trung vào việc nghiên cứu chính sách thúc đẩy xuất khẩu nông, lâm sản trên thế giới và tại Việt Nam Bài viết trình bày những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến chính sách này ở các địa phương Đồng thời, luận án cũng phân tích thực trạng xuất khẩu nông, lâm sản tại tỉnh Hà Tĩnh, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách này trong giai đoạn đến năm 2020, với tầm nhìn đến năm 2030.
Đàm Hải Vân (2018) trong luận văn thạc sĩ tại Học viện Khoa học Xã hội đã trình bày các giải pháp nhằm thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Ấn Độ Nghiên cứu này cung cấp nền tảng pháp lý và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam Bên cạnh đó, tác giả đã đánh giá thực trạng xuất khẩu hàng hóa và đề xuất một số giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả xuất khẩu sang thị trường Ấn Độ.
- Nguyễn Tuấn Dũng (2018), Giải pháp thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may tỉnh Thừa
Luận văn thạc sĩ của Thiên Huế tại Đại học Kinh tế - Đại học Huế đã trình bày cơ sở lý luận và thực tiễn liên quan đến hoạt động xuất khẩu hàng dệt may Nghiên cứu đã đánh giá thực trạng xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Thừa Thiên Huế trong giai đoạn 2013-2017 và từ đó đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh.
Nguyễn Thị Nhuận (2017) trong luận văn Thạc sĩ tại Đại học Thương Mại đã nghiên cứu về chính sách thúc đẩy xuất khẩu rau, hoa quả của Việt Nam sang thị trường Nhật Bản Bài viết trình bày lý luận chung về các chính sách xuất khẩu nông sản, phân tích thực trạng hiện tại và đề xuất giải pháp hoàn thiện chính sách nhằm nâng cao hiệu quả xuất khẩu rau, hoa quả sang Nhật Bản.
- Nguyễn Văn Độ, (2013), Chính sách đẩy mạnh xuất khẩu nông sản chủ lực của tỉnh
Đề tài luận văn thạc sĩ tại Đại học Thương mại nghiên cứu về chính sách thúc đẩy xuất khẩu nông sản chủ lực của tỉnh Hải Dương Bài viết trình bày lý luận, phân tích thực trạng và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách này trong thời gian tới.
Các nghiên cứu trước đây đã tiếp cận hoạt động xuất khẩu hàng hóa, đặc biệt là xuất khẩu dệt may, từ nhiều góc độ lý luận và thực tiễn khác nhau Mặc dù có nhiều đề tài nghiên cứu về xuất khẩu dệt may, nhưng vẫn chưa có nghiên cứu nào tập trung vào chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Thái Bình Do đó, đề tài nghiên cứu này không chỉ mới mẻ mà còn có ý nghĩa lý luận và thực tiễn quan trọng.
Đối tượng, mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu tập trung vào các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may tại tỉnh Thái Bình.
* Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu tổng quát: Hoàn thiện chính sách nhằm thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Thái Bình
Với đối tượng và mục tiêu nghiên cứu đã nêu, bài khóa luận cần xác định nhiệm vụ nghiên cứu sau:
- Hệ thống hóa lý thuyết về chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa của tỉnh
- Phân tích, đánh giá thực trạng về chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may tỉnh Thái Bình
- Đề xuất các định hướng, giải pháp hoàn thiện chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Thái Bình
Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp luận: việc nghiên cứu đề tài khóa luận được dựa trên phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử
- Phương pháp nghiên cứu cụ thể:
+ Phương pháp thu thập dữ liệu:
Bài khóa luận tốt nghiệp sử dụng dữ liệu thứ cấp, bao gồm các số liệu tham khảo từ các nghiên cứu khoa học đã công bố và thông tin từ các Sở, báo cáo của Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Nam, Sở Công thương tỉnh Thái Bình, cùng với Cục Thống kê tỉnh Thái Bình.
+ Phương pháp phân tích dữ liệu:
Bài viết sử dụng các phương pháp phân tích và tổng hợp dựa trên số liệu thực tế để đánh giá tình hình chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Nó chỉ ra những thực trạng hiện tại, những tồn tại và hạn chế trong chính sách, cùng với nguyên nhân gây ra những vấn đề này Từ đó, bài viết đề xuất các phương hướng và giải pháp cho các giai đoạn tiếp theo nhằm cải thiện hiệu quả xuất khẩu hàng dệt may.
Phương pháp thống kê mô tả là kỹ thuật thu thập, tóm tắt và trình bày số liệu nhằm phản ánh các đặc trưng khác nhau của đối tượng nghiên cứu một cách tổng quát.
Khóa luận tốt nghiệp phân tích số liệu qua các năm nhằm so sánh hiệu quả của các chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may tại tỉnh Thái Bình Từ đó, nghiên cứu đưa ra những kết luận thiết thực để hoàn thiện và nâng cao hiệu quả các chính sách xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh này.
Phương pháp so sánh: Tiến hành so sánh, đối chiếu số liệu thống kế được qua các năm để thấy được tốc độ tăng trưởng của ngành dệt may.
Kết cấu khóa luận tốt nghiệp
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của khóa luận tốt nghiệp gồm 3 chương:
Chương 1 trình bày các lý luận cơ bản về chính sách thúc đẩy xuất khẩu dệt may tại tỉnh Thái Bình Chương 2 phân tích thực trạng của chính sách này, nêu rõ những điểm mạnh và hạn chế hiện tại Cuối cùng, Chương 3 đưa ra các đề xuất và kiến nghị nhằm hoàn thiện chính sách xuất khẩu hàng dệt may, góp phần nâng cao hiệu quả và phát triển ngành dệt may của tỉnh.
MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ CHÍNH SÁCH THÚC ĐẨY XUẤT KHẨU DỆT MAY CỦA TỈNH
Một số khái niệm cơ bản
1.1.1 Khái niệm chính sách quản lý nhà nước về thương mại
Chính sách là thuật ngữ quen thuộc trong sách báo, phương tiện thông tin và đời sống xã hội, phản ánh những quy định và hướng dẫn của các chủ thể kinh tế - xã hội Mỗi chủ thể đều xây dựng và áp dụng những chính sách riêng để quản lý và phát triển hoạt động của mình.
Chính sách có thể được phân loại theo nhiều cấp độ khác nhau, bao gồm chính sách cá nhân, chính sách doanh nghiệp, chính sách của Đảng, chính sách quốc gia, cũng như chính sách của các liên minh quốc tế hoặc tổ chức toàn cầu.
Chính sách được định nghĩa là phương thức hành động mà một chủ thể áp dụng để giải quyết các vấn đề lặp đi lặp lại Nó thể hiện cách thức mà Nhà nước can thiệp vào các sự kiện kinh tế - xã hội, bao gồm các mục tiêu cụ thể và các phương pháp được lựa chọn để đạt được những mục tiêu đó.
Chính sách là tập hợp các biện pháp nhằm thể chế hóa quan điểm của cơ quan quản lý nhà nước đối với các đối tượng quản lý Từ các khái niệm này, có thể nhận thấy chính sách có ba đặc trưng cơ bản.
Hệ thống này bao gồm một chuỗi các hoạt động có mục đích do các cơ quan quản lý thực hiện nhằm giải quyết các vấn đề cụ thể trong hệ thống hoặc tổ chức.
Các bước trong quy trình giải quyết vấn đề của tổ chức được xây dựng dựa trên mục tiêu cụ thể và liên kết chặt chẽ với hệ thống quản lý của tổ chức.
Chính sách được hiểu là tổng hợp các quan điểm, chủ trương, chiến lược, quy hoạch, nguyên tắc, công cụ và biện pháp mà Nhà nước áp dụng để tác động vào một lĩnh vực cụ thể trong đời sống kinh tế - xã hội của quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định, nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra.
Theo Giáo trình Chính sách kinh tế - xã hội của Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng:
Chính sách kinh tế - xã hội là tập hợp các quan điểm và giải pháp mà Nhà nước áp dụng để tác động đến các chủ thể trong lĩnh vực kinh tế - xã hội Mục tiêu của những chính sách này là giải quyết các vấn đề cụ thể và thực hiện các mục tiêu theo định hướng phát triển tổng thể của đất nước.
Chính sách quản lý nhà nước về kinh tế là tập hợp các nguyên tắc, quy định và biện pháp mà Nhà nước áp dụng để tác động đến nền kinh tế, nhằm mục tiêu phát triển kinh tế bền vững cho đất nước.
Chính sách quản lý nhà nước về thương mại được định nghĩa trong Giáo trình Quản lý nhà nước về Thương mại của trường Đại học Thương Mại là tổng thể các nguyên tắc, quy định và biện pháp mà Nhà nước áp dụng để tác động tới lĩnh vực thương mại Mục tiêu của chính sách này là đạt được các mục tiêu cụ thể trong từng giai đoạn của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội.
Chính sách thương mại là công cụ quan trọng của quản lý nhà nước, phản ánh quan điểm và hành động của Chính phủ nhằm phát triển thương mại và thị trường trong một giai đoạn nhất định Mỗi chính sách cần xác định rõ ràng các nguyên tắc và mục tiêu cụ thể Chính sách này quy định việc sử dụng các biện pháp kinh tế và ngoài kinh tế để tác động đến doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực thương mại Các biện pháp kinh tế đóng vai trò điều tiết và kích thích, trong khi các công cụ quản lý thương mại cần có khả năng kiểm soát và hiệu lực thực thi Nhà nước có thể can thiệp thông qua các biện pháp trực tiếp hoặc gián tiếp, áp đặt bắt buộc hoặc định hướng theo các quy tắc và chuẩn mực nhất định.
1.1.2 Khái niệm thúc đẩy xuất khẩu dệt may
Xuất khẩu hàng hóa, theo Điều 28, mục 1, chương 2, Luật Thương mại năm 2005, được định nghĩa là việc đưa hàng hóa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam hoặc vào khu vực đặc biệt trên lãnh thổ Việt Nam, được xem là khu vực hải quan riêng theo quy định của pháp luật.
Hoạt động xuất khẩu là một phần thiết yếu của ngoại thương, đã tồn tại từ lâu trong lịch sử và ngày càng phát triển mạnh mẽ Xuất khẩu diễn ra trên nhiều lĩnh vực, từ hàng tiêu dùng đến tư liệu sản xuất và thiết bị công nghệ cao Mục tiêu chính của các hoạt động xuất khẩu là mang lại lợi ích cho quốc gia và các doanh nghiệp tham gia.
Hoạt động xuất khẩu có tính chất đa dạng về không gian và thời gian, có thể diễn ra trong khoảng thời gian ngắn hoặc kéo dài nhiều năm, và có thể thực hiện trong phạm vi một quốc gia hoặc mở rộng ra nhiều quốc gia khác nhau.
Xuất khẩu hàng dệt may là quá trình đưa sản phẩm dệt may ra thị trường quốc tế hoặc vào các khu vực đặc biệt tại Việt Nam, được xác định là khu vực hải quan riêng theo quy định pháp luật.
Một số lý thuyết về chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh 8 1 Đặc điểm hàng dệt may, các phương thức xuất khẩu hàng dệt may
1.2.1 Đặc điểm hàng dệt may, các phương thức xuất khẩu hàng dệt may
Ngành hàng dệt may nổi bật với sự phong phú và đa dạng của sản phẩm, đáp ứng nhu cầu khác nhau của từng đối tượng tiêu dùng Sản phẩm không chỉ mang tính thời trang cao mà còn có mẫu mã, kiểu dáng và chất liệu thường xuyên thay đổi, phản ánh xu hướng tiêu dùng Hơn nữa, nhu cầu tiêu thụ hàng dệt may còn mang tính thời vụ và chịu ảnh hưởng lớn từ thu nhập cũng như thói quen của người tiêu dùng.
Ngành sản xuất hàng dệt may thường phát triển mạnh mẽ ở các nước đang phát triển nhờ vào việc sử dụng nhiều lao động giản đơn Điều này giúp khai thác lợi thế về nguồn lao động dồi dào và giá nhân công thấp, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của ngành.
Thị trường hàng dệt may đang chịu sự quản lý nghiêm ngặt từ các quốc gia nhập khẩu, với những chính sách bảo hộ nhằm kiểm soát tác động đến môi trường và xã hội.
- Các phương thức xuất khẩu hàng dệt may + Xuất khẩu trực tiếp
Xuất khẩu trực tiếp là hình thức mà doanh nghiệp trong nước tự xuất khẩu hàng dệt may sang nước ngoài thông qua các tổ chức của chính mình Để thực hiện xuất khẩu trực tiếp, doanh nghiệp cần có bộ phận chuyên trách xuất khẩu, có thể hoạt động độc lập với bộ phận bán hàng trong nước và được cấp tài chính theo yêu cầu Nhân viên trong bộ phận này phải được đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ ngoại thương.
Xuất khẩu gián tiếp là hình thức xuất khẩu trong đó nhà xuất khẩu và nhà nhập khẩu phải làm việc thông qua một trung gian thứ ba.
+ Xuất khẩu gia công uỷ thác
Xuất khẩu gia công ủy thác là hình thức xuất khẩu trong đó đơn vị ngoại thương nhập nguyên vật liệu hoặc bán thành phẩm cho các xí nghiệp gia công, sau đó thu hồi thành phẩm để bán ra thị trường nước ngoài Đơn vị được ủy thác thực hiện theo thỏa thuận với các xí nghiệp gia công.
Xuất khẩu ủy thác là hình thức xuất khẩu trong đó doanh nghiệp xuất khẩu đóng vai trò trung gian, đại diện cho nhà sản xuất Doanh nghiệp này sẽ ký kết hợp đồng xuất khẩu và thực hiện các thủ tục cần thiết để tiến hành xuất khẩu hàng hóa.
Doanh nghiệp (DN) nhận được một tỷ lệ phần trăm từ lợi nhuận hoặc một khoản tiền cố định, tùy thuộc vào từng thương vụ hoặc kỳ hạn cụ thể Hình thức này có tiềm năng phát triển mạnh mẽ khi DN đại diện cho các nhà sản xuất có uy tín và có trình độ chuyên môn cao trên thị trường quốc tế.
Gia công xuất khẩu là hoạt động trong đó bên đặt hàng cung cấp nguyên vật liệu, máy móc, thiết bị và chuyên gia cho bên nhận gia công để sản xuất mặt hàng dệt may theo yêu cầu Sau khi hoàn thành, bên đặt hàng nhận hàng và thanh toán tiền công cho bên gia công Hoạt động này không chỉ diễn ra trong nước mà còn vượt ra ngoài biên giới, nhằm sản xuất hàng hóa để xuất khẩu và thu ngoại tệ Gia công xuất khẩu chủ yếu sử dụng nguyên liệu từ nước ngoài, không để tiêu dùng nội địa, mà nhằm mục đích xuất khẩu và tạo ra lợi nhuận Phương thức này cũng được coi là một hình thức xuất khẩu lao động, nhưng dưới dạng lao động tại chỗ.
Buôn bán đối lưu là hình thức giao dịch mà trong đó xuất khẩu và nhập khẩu được kết hợp chặt chẽ, với người mua cũng đồng thời là người bán Trong phương thức này, lượng hàng hóa trao đổi giữa các bên có giá trị tương đương, và nó còn được gọi là xuất khẩu liên kết hoặc hàng đối hàng.
Phương thức hàng đối hàng thường được áp dụng tại các nước đang phát triển, nơi thiếu hụt ngoại tệ Phương pháp này giúp cân đối nhu cầu trong nước và giảm thiểu rủi ro từ biến động tỷ giá hối đoái Tuy nhiên, nhược điểm lớn của phương thức này là thời gian trao đổi lâu, có thể dẫn đến chậm tiến độ sản xuất và mất cơ hội kinh doanh, đồng thời thiếu tính linh hoạt.
+ Phương thức mua bán tại hội chợ triển lãm
Hội chợ là một sự kiện thương mại diễn ra định kỳ tại một địa điểm và thời gian cố định, nơi người bán giới thiệu sản phẩm và kết nối với người mua để thực hiện giao dịch.
Triển lãm là hoạt động trưng bày các thành tựu của nền kinh tế, văn hóa và khoa học kỹ thuật, như hội chợ triển lãm hàng dệt may Hoạt động này có mối liên hệ chặt chẽ với ngoại thương, nơi các loại hàng hóa được giới thiệu nhằm quảng bá và mở rộng khả năng tiêu thụ Ngày nay, hội chợ triển lãm không chỉ phục vụ mục đích quảng cáo mà còn trở thành nền tảng cho việc giao dịch và ký kết hợp đồng cụ thể.
Xuất khẩu tại chỗ là hình thức xuất khẩu mà hàng hóa không ra khỏi biên giới quốc gia, mà được sử dụng tại các khu chế xuất hoặc bán cho tổ chức nước ngoài trong nước Hình thức này ngày càng phổ biến, tuy nhiên, doanh nghiệp thường thu lợi nhuận ít hơn Dù vậy, xuất khẩu tại chỗ mang lại nhiều lợi ích như giảm thiểu rủi ro trong thủ tục bán hàng, thực hiện hợp đồng nhanh chóng và tăng tốc độ quay vòng sản phẩm.
Tạm nhập tái xuất là hình thức xuất khẩu hàng hóa đã được nhập khẩu trước đó, mà chưa qua chế biến tại nước tái xuất Quá trình này diễn ra ngược với sự vận động của hàng hóa, khi nước tái xuất thanh toán cho nước xuất khẩu và nhận tiền từ nước nhập khẩu.
Một số nhóm chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh
1.3.1 Nhóm chính sách thúc đẩy phát triển sản phẩm dệt may xuất khẩu
Các chính sách hỗ trợ và thúc đẩy sản xuất công nghiệp tại địa phương bao gồm các biện pháp như hỗ trợ sản xuất, phát triển hạ tầng và hỗ trợ khoa học công nghệ.
Hỗ trợ đầu tư hạ tầng là các khoản đầu tư từ ngân sách Nhà nước nhằm xây dựng cơ sở hạ tầng cho các vùng quy hoạch phát triển ngành dệt may Chính sách này khuyến khích phát triển thông qua việc hỗ trợ giao thông và giải phóng mặt bằng cho các dự án đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp Mỗi địa phương sẽ áp dụng mức độ và chính sách phù hợp dựa trên khả năng nguồn lực của mình Đây là một chính sách phổ biến ở Việt Nam, đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút và khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào ngành dệt may.
Hỗ trợ sản xuất là chính sách quan trọng giúp nông dân và doanh nghiệp tham gia vào quá trình sản xuất và xuất khẩu hàng dệt may, được nhiều quốc gia và địa phương áp dụng Tuy nhiên, sau khi Việt Nam gia nhập WTO và tham gia các hiệp định thương mại khác, chính sách này ít được nhắc đến và thực hiện Mặc dù vậy, một số tỉnh vẫn tiếp tục triển khai các chính sách hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất.
Chính sách hỗ trợ đầu vào cho sản xuất hàng dệt may bao gồm các yếu tố quan trọng như chính sách giá đầu vào, chính sách liên quan đến hệ thống phân phối đầu vào, và chính sách cung cấp thông tin đầu vào Những chính sách này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho ngành dệt may, giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và tối ưu hóa chi phí.
Chính sách khoa học và công nghệ trong sản xuất công nghiệp thể hiện vai trò quan trọng của Nhà nước trong việc phát triển, áp dụng và phổ biến các thành tựu khoa học Chính sách này không chỉ thúc đẩy đổi mới sáng tạo mà còn hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.
Đầu tư của chính quyền địa phương vào lĩnh vực xuất khẩu hàng dệt may tập trung vào nghiên cứu và ứng dụng công nghệ mới, cùng với việc hỗ trợ tài chính cho việc mua sắm máy móc và thiết bị sản xuất hiện đại.
1.3.2 Nhóm chính sách thúc đẩy thị trường xuất khẩu
Mở rộng thị trường xuất khẩu là quá trình mà doanh nghiệp áp dụng các biện pháp để gia tăng tiêu thụ sản phẩm ở thị trường nước ngoài, không chỉ phát triển thị trường mới mà còn tăng thị phần trong các thị trường hiện có Doanh nghiệp cần khai thác hiệu quả thị trường hiện tại và đưa sản phẩm vào các thị trường tiềm năng để đáp ứng nhu cầu đa dạng Các nghiên cứu chỉ ra rằng hoạt động xuất khẩu bao gồm những nội dung chính như nghiên cứu thị trường, phân loại thị trường, lựa chọn thị trường mục tiêu, phát triển chiến lược, thâm nhập thị trường mục tiêu và marketing.
Mở rộng thị trường xuất khẩu là quá trình mà một quốc gia đưa sản phẩm của mình vào thị trường quốc tế, nhằm tăng kim ngạch xuất khẩu Hoạt động này bao gồm sự kết hợp giữa nỗ lực của các doanh nghiệp và sự hỗ trợ từ các cơ quan nhà nước Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng chiến lược xuất khẩu và định hướng thị trường cho các ngành hàng và doanh nghiệp Ngoài ra, việc ký kết các hiệp định song phương, đa phương và tham gia vào các tổ chức kinh tế quốc tế cũng góp phần quan trọng vào việc nâng cao năng lực xuất khẩu của quốc gia.
Chính sách xúc tiến thương mại đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế địa phương, bao gồm việc xây dựng các chương trình và biện pháp nhằm thúc đẩy sự tham gia của địa phương vào hội chợ thương mại, phái đoàn thương mại và các chiến dịch quảng cáo Chính sách này cũng cung cấp thông tin và tư vấn về thị trường nước ngoài, hỗ trợ nghiên cứu và tài trợ thương mại, đồng thời giải quyết các khó khăn trong việc tiếp cận thị trường Mục tiêu là khai thác lợi thế so sánh trong sản xuất nông nghiệp, tạo ra sự khác biệt trong xuất khẩu và thu hút khách hàng quốc tế.
Trong bối cảnh tự do hóa thương mại, việc sử dụng công cụ thuế quan và phi thuế quan bị hạn chế, do đó chính sách xúc tiến thương mại trở nên thiết yếu trong việc thúc đẩy nông sản của quốc gia và các địa phương.
1.3.3 Các nhóm chính sách khác
Chính sách thuế đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết xuất nhập khẩu, đặc biệt là trong ngành dệt may Tuy nhiên, ở cấp địa phương, việc áp dụng chính sách này bị hạn chế do phải tuân theo quy định của Chính quyền Trung ương Các địa phương chỉ có thể áp dụng những sắc thuế theo khung quy định từ trung ương, và chính sách thuế thường được vận dụng trong các trường hợp cụ thể, nhất là trong hoạt động thu hút đầu tư.
Chính sách phát triển nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng trong việc thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may tại Việt Nam Để đáp ứng nhu cầu cấp thiết này, các địa phương cần xây dựng và triển khai các chính sách nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Việc phát triển nguồn nhân lực không chỉ giúp cải thiện năng suất lao động mà còn tăng cường khả năng cạnh tranh của ngành dệt may trên thị trường quốc tế.
Chính sách đào tạo nguồn nhân lực đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực xuất khẩu và sản xuất hàng dệt may xuất khẩu Để đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, cần chú trọng vào việc cải thiện kỹ năng và kiến thức cho nhân lực, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý và thúc đẩy sự cạnh tranh của ngành dệt may trên thị trường quốc tế Việc xây dựng chương trình đào tạo phù hợp sẽ giúp cán bộ, công chức, viên chức nắm bắt xu hướng mới và áp dụng các giải pháp quản lý tiên tiến, góp phần vào sự phát triển chung của ngành.
+ Chính sách đào tạo, bồi dưỡng kiến thức cho các đội ngũ nhân viên tại các doanh nghiệp xuất khẩu
Chính sách đào tạo nghề và tập huấn kỹ thuật, công nghệ nhằm hỗ trợ các hộ dân tham gia sản xuất trực tiếp các sản phẩm dệt may xuất khẩu là rất quan trọng Việc này không chỉ nâng cao kỹ năng cho người lao động mà còn góp phần tăng cường chất lượng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế Thông qua các chương trình đào tạo, người dân sẽ có cơ hội tiếp cận công nghệ mới, từ đó cải thiện năng suất lao động và thu nhập.
THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH THÚC ĐẨY XUẤT KHẨU DỆT MAY CỦA TỈNH THÁI BÌNH
Thực trạng xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Thái Bình
2.1.1.1 Sản lượng và kim ngạch hàng dệt may xuất khẩu
Ngành dệt may Thái Bình bắt nguồn từ những năm 70 của thế kỷ XX, đã chuyển mình từ lao động thủ công sang sử dụng máy móc cơ giới, nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế Sau nhiều năm phát triển, dệt may hiện là một trong những ngành chủ lực, tập trung vào xuất khẩu của tỉnh.
Ngành dệt may của tỉnh đã có sự phát triển mạnh mẽ trong 5 năm qua với hơn 300 doanh nghiệp hoạt động, bao gồm 44 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ (CNHT), trong đó có 5 doanh nghiệp đầu tư nước ngoài Các doanh nghiệp CNHT chủ yếu tập trung vào lĩnh vực dệt nhuộm và kéo sợi, với 41 doanh nghiệp hỗ trợ ngành dệt, trong đó có 23 doanh nghiệp dệt nhuộm và 18 doanh nghiệp sản xuất xơ, sợi Nhiều doanh nghiệp như Công ty TNHH Hợp Thành và Công ty Cổ phần Tập đoàn Đại Cường sở hữu quy mô lớn và dây chuyền sản xuất hiện đại Sản phẩm dệt và sợi chủ yếu được tiêu thụ tại các thị trường châu Âu, Nhật Bản, Mỹ, Đài Loan và Trung Quốc, với một phần tiêu thụ trong nước, tạo ra lợi thế lớn cho sự phát triển của ngành CNHT dệt may tại địa phương.
Ngành dệt may là một trong những ngành chủ lực với giá trị xuất khẩu cao nhất của tỉnh, đồng thời cũng là lĩnh vực thu hút nhiều lao động, góp phần quan trọng trong việc tạo ra việc làm cho người dân địa phương.
Sơ đồ 2.1: Kim ngạch xuất khẩu dệt may của tỉnh Thái Bình giai đoạn 2017 - 9 tháng đầu năm 2021
Nguồn: Cục Thống kê tỉnh Thái Bình
Từ năm 2017 đến 2019, giá trị kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may có xu hướng tăng nhẹ Tuy nhiên, năm 2020, kim ngạch xuất khẩu ngành dệt may giảm 20,2% so với năm 2019, chỉ đạt 909,63 triệu USD do ảnh hưởng của dịch COVID-19 Trong 9 tháng đầu năm 2021, hoạt động xuất khẩu đã phục hồi mạnh mẽ với kim ngạch ước đạt 972,048 triệu USD, tăng 42,5% so với cùng kỳ năm 2020.
Sơ đồ 2.2: Tỷ trọng lượng xuất khẩu và tiêu thụ trong nước của ngành dệt may Thái
Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Thái Bình năm 2020, Cục thống kê tỉnh Thái Bình
Ngành dệt may vẫn giữ vị trí chủ đạo trong kim ngạch xuất nhập khẩu của tỉnh, với xuất khẩu đạt 909,63 triệu USD vào năm 2020, giảm 20,2% so với năm 2019 và chiếm 62,3% tổng kim ngạch xuất khẩu Trong 9 tháng đầu năm 2021, ngành dệt may đã có dấu hiệu phục hồi mạnh mẽ nhờ vào sự tăng trưởng của đơn hàng truyền thống May mặc luôn là mặt hàng xuất khẩu chủ lực, tiếp theo là dệt khăn và sản xuất xơ sợi Thái Bình đang hướng đến mục tiêu xuất khẩu hơn là sản xuất tiêu dùng nội địa, với tỷ trọng hàng dệt may xuất khẩu ngày càng gia tăng nhờ vào việc thu hút các dự án đầu tư nước ngoài lớn trong lĩnh vực này.
2.1.1.2 Cơ cấu hàng dệt may xuất khẩu
Ngành dệt may tại Thái Bình đang phát triển mạnh mẽ và hiện diện ở hầu hết các địa phương trong tỉnh Sự tham gia của cả doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài (FDI) trong tổ chức sản xuất kinh doanh góp phần làm phong phú thêm thị trường Mặt hàng dệt may xuất khẩu của tỉnh ngày càng đa dạng với nhiều mẫu mã, đáp ứng nhiều mức giá và chất lượng khác nhau.
2021 xuất khẩu tiêu thụ trong nước
Bảng 2.1: Một số sản phẩm dệt may của tỉnh Thái Bình Đơn vị 2017 2018 2019 2020 9 tháng đầu năm
Khăn tay Tấn 63.500 71.912 76.493 39.841 41.635 Quần áo may sẵn
Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Thái Bình năm 2020, Cục Thống kê tỉnh Thái Bình
Sản phẩm quần áo may sẵn là mặt hàng chủ yếu trong cơ cấu xuất khẩu dệt may của tỉnh, chiếm tỷ trọng cao nhất Mặc dù các mặt hàng khăn tay và sợi có tỷ trọng tương đối cao và tăng trưởng nhanh, nhưng đã giảm mạnh vào năm 2020 do tác động của dịch Covid-19 Trong 9 tháng đầu năm 2021, sản phẩm sợi ước giảm 3,58 nghìn tấn, tương đương 93,5% so với cùng kỳ năm trước Tuy nhiên, xuất khẩu đã có xu hướng tăng lên khi sản xuất công nghiệp phục hồi, nhờ vào việc kiểm soát dịch bệnh và nới lỏng các biện pháp giãn cách xã hội.
2.1.1.3 Cơ cấu thị trường xuất khẩu hàng dệt may
Thâm nhập và tìm kiếm thị trường là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong xuất khẩu dệt may của tỉnh Thái Bình Đối mặt với khủng hoảng kinh tế toàn cầu, việc mở rộng thị trường cho hàng dệt may trở thành yếu tố cần thiết Hiện nay, ngành dệt may đã thiết lập quan hệ buôn bán với hơn 50 quốc gia, với giá trị xuất khẩu tăng dần qua các năm.
Bảng 2.2: Giá trị kim ngạch xuất khẩu dệt may tỉnh Thái Bình tại một số thị trường lớn
2017 2018 2019 2020 9 tháng đầu năm 2021 Kim ngạch
Nguồn: Cục Thống kê tỉnh Thái Bình
Hàn Quốc hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất cho sản phẩm dệt may của tỉnh Thái Bình, với tiến độ xuất khẩu sang các thị trường như Hàn Quốc, Mỹ và Hong Kong được đẩy nhanh so với cùng kỳ năm 2020 Số lượng lô hàng có giá trị cao như áo thun, quần và áo jacket đã tăng, trong khi số lượng hàng chống dịch giảm Người tiêu dùng Mỹ ưa chuộng những sản phẩm cá nhân như quần áo và giày dép có thiết kế hiện đại, giản tiện nhưng độc đáo, mặc dù thời gian sử dụng của họ thường ngắn hơn so với người tiêu dùng ở các nước phát triển khác Giá cả trở thành yếu tố quan trọng, giải thích tại sao hàng hóa tiêu dùng từ các nước đang phát triển, dù chất lượng kém hơn, vẫn có chỗ đứng trên thị trường Mỹ nhờ vào mức giá cạnh tranh Thị trường dệt may năm 2021 được đánh giá là phục hồi tốt hơn so với năm 2020 nhờ vào cách ứng xử và quản lý xã hội mới trong bối cảnh dịch bệnh.
Thị trường Nhật Bản là một trong những thị trường truyền thống và lớn nhất nhập khẩu hàng dệt may của Việt Nam, đặc biệt đối với tỉnh Thái Bình, nơi xuất khẩu các sản phẩm như khăn bông, khăn tắm và hàng may mặc Tuy nhiên, trong những năm gần đây, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu sang Nhật Bản đã giảm sút, trong khi xuất khẩu sang các thị trường khác mặc dù có xu hướng tăng nhưng vẫn còn biến động Đồng thời, tỉnh Thái Bình cũng đã mở rộng xuất khẩu sang nhiều thị trường mới như Úc, New Zealand và Chile Mặc dù tỷ trọng xuất khẩu từ các thị trường này chưa đóng góp đáng kể vào tổng kim ngạch xuất khẩu, nhưng điều này thể hiện nỗ lực thích ứng của ngành dệt may tỉnh trong bối cảnh kinh tế toàn cầu chưa hoàn toàn phục hồi.
2.1.1.4 Chất lượng mặt hàng dệt may xuất khẩu
Các doanh nghiệp dệt may tỉnh Thái Bình đã cải tiến tổ chức sản xuất và ứng dụng khoa học kỹ thuật vào toàn bộ quy trình may Kết quả ban đầu cho thấy chất lượng sản phẩm và năng suất lao động tăng từ 10-20%, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh, giảm chi phí, thực hành tiết kiệm và cải thiện năng lực cạnh tranh trên thị trường.
Do điều kiện kỹ thuật và công nghệ còn hạn chế, sản phẩm dệt may xuất khẩu của tỉnh chủ yếu thuộc nhóm trung bình với chất lượng khiêm tốn Trong bối cảnh nhu cầu khách hàng ngày càng khắt khe và đối thủ cạnh tranh như Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan cải tiến chất lượng sản phẩm, ngành dệt may cần có bước tiến lớn về chất lượng để duy trì thị trường.
Ngành dệt may xuất khẩu của tỉnh đã trở nên đa dạng với nhiều loại sản phẩm mới tiềm năng như áo len, áo nỉ và bít tất, bên cạnh các mặt hàng truyền thống như áo comple, áo sơ mi và quần Mẫu mã, hình thức và màu sắc của sản phẩm cũng phong phú hơn, nhờ vào sự đầu tư mạnh mẽ về chất xám và sự sáng tạo từ các doanh nghiệp dệt may trong tỉnh.
Các yếu tố ảnh hưởng đến chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Thái Bình
- Sự nhận thức của lãnh đạo, các nhà hoạch định và thực thi chính sách của tỉnh
Sự phát triển xuất khẩu, đặc biệt là hàng dệt may tại tỉnh Thái Bình, đã chỉ ra rằng việc thiếu nhận thức trong quy hoạch và quản lý có thể dẫn đến đầu tư tràn lan và cạnh tranh không lành mạnh Điều này gây ra sự khai thác tài nguyên kém hiệu quả và làm giảm sức cạnh tranh của sản phẩm Để thúc đẩy xuất khẩu nông sản, cần một chiến lược khoa học phù hợp với bối cảnh địa phương và sự nhận thức của lãnh đạo, nhằm điều chỉnh chính sách liên tục theo thị trường quốc tế và tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh.
Các cấp lãnh đạo địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc hoạch định và thực thi chính sách thúc đẩy xuất khẩu nông sản Lãnh đạo chính quyền địa phương chỉ đạo và điều hành các ngành liên quan như nông nghiệp, thương mại, và công nghiệp để xây dựng các nghiên cứu và chính sách xuất khẩu Đồng thời, lãnh đạo ngành thương mại tham gia trực tiếp vào việc xây dựng và ban hành các chính sách xúc tiến thương mại Cuối cùng, lãnh đạo địa phương và các ngành có trách nhiệm giám sát và điều chỉnh quá trình thực thi các chính sách này nhằm đảm bảo hiệu quả trong việc thúc đẩy xuất khẩu hàng nông sản.
Tiềm năng và lợi thế trong sản xuất và xuất khẩu hàng dệt may của địa phương Tây phụ thuộc vào vị trí địa lý, khí hậu, và đặc điểm thổ nhưỡng Những yếu tố này không chỉ ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng sản phẩm nông sản mà còn tạo ra những đặc điểm nổi bật, giúp xây dựng thương hiệu cho từng vùng Do đó, khai thác những lợi thế này là yếu tố quyết định để nâng cao hiệu quả thực thi các chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng nông sản.
Tình hình thị trường xuất khẩu hàng dệt may trong nước có ảnh hưởng đáng kể đến chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may Để đảm bảo hiệu quả hoạt động sản xuất ở mỗi thời điểm khác nhau, nhà nước thường điều chỉnh chính sách xuất khẩu hàng dệt may dựa trên nền kinh tế, chính trị, xã hội trong nước và quốc tế Điều này giúp các doanh nghiệp dệt may trong nước có thể thích ứng và phát triển bền vững trong bối cảnh thị trường luôn thay đổi.
Tình hình thị trường xuất khẩu hàng dệt may được đánh giá qua các yếu tố như giá nguyên vật liệu, nhu cầu thị hiếu và sản lượng, ảnh hưởng đến chính sách xuất khẩu của nhà nước Dựa vào các yếu tố này, nhà nước điều chỉnh chính sách xuất khẩu hàng dệt may thông qua các biện pháp gián tiếp và trực tiếp nhằm mở rộng hoặc hạn chế hoạt động xuất khẩu Điều kiện phát triển khoa học công nghệ và chiến lược phát triển kinh tế quốc gia trong những năm tới đóng vai trò quan trọng trong việc hoạch định và thực thi chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may, cả ở cấp quốc gia và tỉnh.
Phân tích thực trạng chính sách thúc đẩy xuất khẩu dệt may của tỉnh Thái Bình
2.2.1 Thực trạng nhóm chính sách thúc đẩy phát triển sản phẩm hàng dệt may xuất khẩu
Nhằm tuân thủ quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2025 và tầm nhìn 2030, UBND tỉnh Thái Bình đã phê duyệt đề án "Phát triển sản phẩm công nghiệp chủ lực có lợi thế cạnh tranh" với mục tiêu tăng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của tỉnh đến năm 2020.
Công tác hoạch định và ban hành chính sách quản lý nhà nước về hoạt động xuất khẩu đang được các cấp, ngành chú trọng UBND tỉnh đã triển khai nhiều chương trình, kế hoạch và đề án nhằm thúc đẩy phát triển xuất khẩu, đặc biệt trong lĩnh vực dệt may.
Chương trình phát triển xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ giai đoạn 2021-2025, với tầm nhìn đến năm 2030, nhằm thúc đẩy xuất khẩu các sản phẩm có lợi thế cạnh tranh Mục tiêu chính của chương trình là nâng cao hiệu quả xuất khẩu, qua đó góp phần thúc đẩy tăng trưởng GDP và chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Thái Bình.
UBND tỉnh Thái Bình đã ban hành các chính sách ưu đãi và hỗ trợ đầu tư nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư và doanh nghiệp, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh Cụ thể, tỉnh đã thực hiện quyết định số 11/2019/NQ-HĐND về chính sách ưu đãi và hỗ trợ đầu tư trong khu kinh tế Thái Bình cho giai đoạn 2020-2030, cùng với quyết định số 13/2020/QĐ-UBND quy định về chính sách ưu đãi và hỗ trợ đầu tư trong khu kinh tế này, cũng trong giai đoạn 2020-2030.
- Xây dựng các đề án quy hoạch:
Vào ngày 15/8/2017, UBND tỉnh Thái Bình đã ban hành Quyết định số 2171/QĐ-UBND phê duyệt Quy hoạch phát triển công nghiệp tỉnh giai đoạn 2017-2025, với định hướng đến năm 2030 Đặc biệt, trong lĩnh vực dệt may, tỉnh đã xây dựng và phê duyệt đề án quy hoạch phát triển ngành này đến năm 2020, đồng thời xác định định hướng phát triển đến năm 2030.
Vào ngày 18/11/2020, UBND tỉnh Thái Bình đã ban hành Quyết định 3192/QĐ-UBND, phê duyệt Kế hoạch phát triển thương mại điện tử tỉnh Thái Bình cho giai đoạn 2021-2025 Kế hoạch này nhằm thúc đẩy sự phát triển của thương mại điện tử, nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong tỉnh.
Các chính sách của UBND Tỉnh đã tác động tích cực đến hoạt động sản xuất hàng dệt may xuất khẩu, với nhiều chuyển biến theo hướng tự do hóa thị trường và khuyến khích xuất khẩu Quá trình quản lý xuất khẩu dệt may đang chuyển từ hình thức quản lý hành chính sang việc sử dụng công cụ pháp luật và chính sách Chính sách trợ cấp trực tiếp và thưởng cho doanh nghiệp xuất khẩu đã thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu hàng dệt may, tạo ra sự tăng trưởng liên tục và mở ra thị trường mới đầy tiềm năng.
Chính sách định hướng sản xuất hàng dệt may xuất khẩu của tỉnh Thái Bình đã đạt được nhiều kết quả khả quan, nhưng vẫn còn tồn tại một số hạn chế Các chính sách hiện tại chủ yếu tập trung vào ngắn hạn và thiếu một chiến lược dài hạn cho xuất khẩu hàng dệt may Hơn nữa, việc quản lý xuất khẩu bằng hạn ngạch ngày càng bị thu hẹp, trong khi quy định về quyền tham gia xuất khẩu trực tiếp đã vô tình tạo ra vị thế độc quyền cho một số doanh nghiệp.
2.2.2 Thực trạng nhóm chính sách thúc đẩy thị trường xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Đối với các chính sách về hỗ trợ phát triển thị trường xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Thái Bình đã ban hành các chính sách như chính sách phát triển công nghiệp gắn với ưu tiên phát triển cụm công nghiệp, chính sách hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm, sản phẩm xuất khẩu, các chính sách này chịu tác động của một số quy định, chỉ đạo chung về phát triển công nghiệp, hoạt động xuất khẩu của Nhà nước nói chung và UBND tỉnh Thái Bình nói riêng
Trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19, UBND tỉnh đã kêu gọi cộng đồng doanh nghiệp tăng cường sản xuất và kinh doanh nhằm đạt mục tiêu GRDP tăng 13% trong những tháng cuối năm 2021 Các doanh nghiệp đã tích cực triển khai nhiều giải pháp, tạo ra không khí thi đua sôi nổi và nâng cao năng suất lao động Để vượt qua khó khăn thị trường, các công ty tập trung đổi mới quy trình sản xuất, đầu tư công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm và giảm giá thành nhằm tăng sức cạnh tranh Đặc biệt, UBND tỉnh đã phê duyệt quy hoạch phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030 để thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may.
Tỉnh Thái Bình đang tích cực thúc đẩy sản xuất hàng dệt may thông qua các chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ Chính sách này tập trung vào việc sản xuất các sản phẩm có giá trị gia tăng cao như sợi, vải và giả da, đồng thời cung cấp phụ kiện cho ngành may, bao gồm bông tắm và mex Đặc biệt, tỉnh cũng chú trọng đầu tư hạ tầng khu công nghiệp ven biển nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển ngành dệt may hoàn tất sản phẩm.
Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu phát triển thị trường
Theo Quy hoạch phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ tỉnh Thái Bình giai đoạn 2016 - 2025, định hướng đến năm 2030, mục tiêu tổng quát đã được xác định nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành công nghiệp hỗ trợ trong khu vực.
Đến năm 2020, CNHT sẽ trở thành ngành công nghiệp quan trọng, chủ yếu cung cấp linh kiện và phụ tùng cho các ngành công nghiệp trong nước Đến năm 2025, CNHT của tỉnh sẽ đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu của các tập đoàn đa quốc gia lớn Tỉnh Thái Bình sẽ tập trung phát triển CNHT cho ngành điện tử, cơ khí chế tạo và dệt may, coi đây là bước đột phá để thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp địa phương và nâng cao giá trị gia tăng.
Ngành công nghiệp hỗ trợ (CNHT) tại Việt Nam, đặc biệt là ở Thái Bình, đang trong giai đoạn đầu phát triển và đã có những đóng góp quan trọng cho ngành dệt may Tỉnh hiện có hơn 300 doanh nghiệp dệt may, da giày, trong đó có 44 doanh nghiệp thuộc CNHT, bao gồm 5 doanh nghiệp đầu tư nước ngoài và 39 doanh nghiệp trong nước Các doanh nghiệp này chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực dệt nhuộm và kéo sợi, với 41 doanh nghiệp hỗ trợ ngành dệt, bao gồm 23 doanh nghiệp dệt nhuộm và 18 doanh nghiệp sản xuất xơ, sợi Nhiều doanh nghiệp có quy mô trung bình và lớn, sở hữu dây chuyền sản xuất hiện đại như Công ty TNHH Hợp Thành và Công ty Cổ phần Tập đoàn Đại Cường Sản phẩm dệt và sợi chủ yếu được tiêu thụ tại các thị trường lớn như châu Âu, Nhật Bản, Mỹ, Đài Loan và Trung Quốc, cùng một phần tiêu thụ trong nước, tạo ra lợi thế lớn cho sự phát triển của CNHT ngành dệt may tại địa phương.
Mặc dù tỉnh có nhiều doanh nghiệp dệt may, nhưng vẫn thiếu các doanh nghiệp sản xuất hỗ trợ cho ngành may mặc, khiến cho phần lớn các doanh nghiệp phải phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu Điều này tạo ra thách thức lớn cho ngành dệt may, khi hầu hết các doanh nghiệp chỉ thực hiện gia công và không có quyền lựa chọn nguyên liệu Đây là một trong những yếu điểm khiến ngành dệt may chưa phát triển tương xứng với tiềm năng Để khắc phục tình trạng này, cần đẩy mạnh phát triển công nghiệp hỗ trợ, giúp các doanh nghiệp trong tỉnh nắm bắt cơ hội từ các hiệp định thương mại quốc tế, đặc biệt là Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương.
Những kết luận và phát hiện qua nghiên cứu
2.3.1 Những thành công của chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may
- Về quá trình tổ chức chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may
Thái Bình chú trọng công tác hoạch định chính sách và dự báo thị trường, thể hiện qua việc xây dựng Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2030 Tỉnh cũng đã phát triển quy hoạch tổng thể cho ngành công nghiệp đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030, cùng với các kế hoạch phát triển cụ thể cho từng ngành công nghiệp Đặc biệt, các chính sách nhằm thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may cũng được chú trọng.
Công tác tổ chức thực hiện chính sách đã đạt hiệu quả cao, với việc triển khai rõ ràng trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước và các sở, ban, ngành Sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan đã giúp tháo gỡ nhiều khó khăn cho hoạt động xuất khẩu hàng dệt may Nhờ đó, các doanh nghiệp xuất khẩu có cơ hội mở rộng thị trường, quảng bá thương hiệu, cải tiến công nghệ và tạo thêm việc làm cho người lao động.
Để đánh giá định kỳ hoạt động xuất khẩu, tỉnh Thái Bình thực hiện các báo cáo từ địa phương và phiếu khảo sát doanh nghiệp xuất khẩu Cục Thống kê Thái Bình và Ban Chỉ đạo đề án xuất khẩu tỉnh, cùng với Cục Hải quan và Cục Thuế, là những đơn vị chủ chốt trong công tác báo cáo Các báo cáo này cung cấp thông tin chi tiết về kết quả thực hiện so với mục tiêu, bao gồm các chỉ tiêu như quy mô, tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu, cơ cấu hàng xuất khẩu và thị trường xuất khẩu.
Chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may tập trung vào phát triển công nghiệp sản xuất hàng hóa cho xuất khẩu, kết hợp với việc nâng cao công nghệ trong giai đoạn 2020 - 2025, và định hướng đến năm 2030 Mục tiêu là đảm bảo sản lượng xuất khẩu hàng dệt may ổn định, đáp ứng nhu cầu sản xuất công nghiệp, tạo việc làm cho người dân, và góp phần vào sự phát triển chung của hoạt động xuất khẩu tỉnh.
Chính sách xuất khẩu của tỉnh tập trung vào các sản phẩm chủ lực có giá trị cao, đồng thời cải thiện cơ cấu hàng hóa theo hướng tăng tỷ trọng sản phẩm gia công và giảm tỷ trọng sản phẩm thô.
Chính sách xuất khẩu của tỉnh hiện nay tập trung vào việc đa dạng hóa thị trường, duy trì các thị trường truyền thống như Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc Các doanh nghiệp trong tỉnh, với sự hỗ trợ từ Nhà nước, đang nỗ lực tìm kiếm đối tác xuất khẩu mới và đồng thời mở rộng danh mục sản phẩm để gia tăng thị phần tại các thị trường truyền thống Họ cũng tăng cường hợp tác với các quốc gia láng giềng như Thái Lan và Lào nhằm nâng cao hiệu quả xuất khẩu.
Tỉnh đã chú trọng đầu tư vào chính sách nghiên cứu thị trường và hàng hóa, đồng thời thành lập Ban chỉ đạo thực hiện đề án xuất khẩu Đề án phát triển xuất khẩu giai đoạn 2021-2025, với định hướng đến năm 2030, sẽ cung cấp các báo cáo về hoạt động xuất khẩu, thị trường xuất khẩu và cơ cấu hàng xuất khẩu, nhằm định hướng cho hoạt động xuất khẩu trong từng giai đoạn.
2.3.2 Hạn chế của chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may
Thứ nhất, về quá trình tổ chức chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may
Công tác hoạch định chính sách trong tỉnh hiện đang gặp khó khăn do thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các Sở, ban, ngành Hệ quả là một số chính sách chưa phù hợp và không sát thực tiễn Bên cạnh đó, nguồn lực hạn chế trong việc thực thi chính sách đã dẫn đến việc chưa có những chính sách đủ mạnh và đồng bộ, từ đó không thể tạo ra sự phát triển bền vững trong ngành công nghiệp.
Hoạch định chính sách hiện nay chủ yếu dựa vào đánh giá và quan điểm của những người làm chính sách, trong khi việc lắng nghe ý kiến của các đối tượng bị ảnh hưởng trực tiếp còn hạn chế Hơn nữa, sự tiếp thu ý kiến từ các ban, ngành trong tỉnh chưa được thực hiện một cách chủ động.
Hiện nay, việc thiết lập kênh thông tin góp ý hiệu quả giữa các bên liên quan như người sản xuất, doanh nghiệp, nhà nghiên cứu và cán bộ quản lý hoạt động xuất khẩu vẫn còn thiếu hụt Đồng thời, các biện pháp hỗ trợ từ Tỉnh chưa được thực hiện đồng bộ, dẫn đến hiệu quả chỉ mang tính tạm thời và chưa đảm bảo tính ổn định, lâu dài.
Nhận thức về đánh giá chính sách xuất khẩu hàng dệt may tại tỉnh còn hạn chế, mặc dù đã có Ban chỉ đạo đề án xuất khẩu Công tác đánh giá hiện chỉ dừng ở mức cơ bản, chưa giải quyết triệt để các khó khăn trong hoạt động xuất khẩu Đánh giá chủ yếu đến từ cơ quan ban hành chính sách, trong khi các doanh nghiệp xuất khẩu chỉ thực hiện báo cáo hàng năm về hoạt động kinh doanh liên quan, dẫn đến hiệu quả đánh giá chưa cao.
Việc đánh giá chính sách hiện nay thiếu các tiêu chí khoa học và toàn diện, dẫn đến việc không căn cứ vào bộ tiêu chí phù hợp cho từng loại chính sách Điều này làm hạn chế kinh phí cho công tác đánh giá Đánh giá chính sách là yếu tố quan trọng giúp xác định rõ các vấn đề và khó khăn trong hoạt động xuất khẩu hàng dệt may, nhưng chi phí cho công tác này tại tỉnh vẫn còn hạn chế.
Công tác triển khai chính sách trong ngành dệt may hiện chưa đạt hiệu quả cao, do sự liên kết giữa người sản xuất, doanh nghiệp, cán bộ quản lý và nhà khoa học còn yếu Điều này đã ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động xuất khẩu của ngành.
Công tác quy hoạch các dự án hiện nay chưa đạt hiệu quả như mong đợi, dẫn đến một số dự án sản xuất và chế biến xuất khẩu không hoàn thành đúng tiến độ hoặc phải chuyển đổi mục đích sử dụng.
Thứ hai, về nội dung các chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may
Một số chính sách hiện tại chưa phù hợp với thực tế, ảnh hưởng đến tốc độ phát triển xuất khẩu dệt may tại tỉnh và chưa tương xứng với tiềm năng sẵn có Thị trường xuất khẩu vẫn thiếu sự đa dạng, phụ thuộc nhiều vào các thị trường lớn như Trung Quốc, đặc biệt là trong các sản phẩm gỗ, chuối và lợn thịt, trong khi đó thị trường này lại thiếu sự ổn định và bền vững Mặc dù đã có những nỗ lực mở rộng thị trường, nhưng chủ yếu vẫn tập trung vào các thị trường trong khu vực Châu Á.
