Tính cấp thiết của đề tài
Chính sách mở cửa với mục tiêu đa dạng hóa kinh tế đối ngoại đã đưa hoạt động xuất khẩu trở thành lĩnh vực quan trọng trong nền kinh tế quốc dân Xuất khẩu không chỉ là phương tiện hội nhập hiệu quả mà còn giúp tận dụng cơ hội để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Sự phát triển của xuất khẩu góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, tạo công ăn việc làm và hiện đại hóa cơ cấu kinh tế Do đó, chính sách thúc đẩy xuất khẩu ra đời nhằm định hướng và hỗ trợ hoạt động này, hướng tới các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của đất nước.
Việt Nam, với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đang phát triển mô hình kinh tế xuất khẩu nhằm tận dụng lợi thế so sánh của đất nước như vị trí địa lý, tài nguyên thiên nhiên phong phú và nguồn lao động giá rẻ Trong bối cảnh hiện tại, việc phát triển các ngành kinh tế như dệt may, thủy sản, khoáng sản và nông sản không chỉ là lựa chọn đúng đắn mà còn là những ngành chủ lực cho xuất khẩu, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam.
Thái Bình, một tỉnh đông dân với nhiều làng nghề truyền thống dệt may, đã có những bước tiến đáng kể trong sản xuất hàng dệt may nhờ vào các chủ trương và biện pháp của Tỉnh uỷ và Chính quyền, như xây dựng khu công nghiệp và phát triển nguồn nhân lực Xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh đã tăng trưởng mạnh mẽ, góp phần xóa đói giảm nghèo và tạo việc làm cho hàng ngàn lao động, thúc đẩy kinh tế địa phương Tuy nhiên, hoạt động xuất khẩu vẫn chưa đạt kết quả như mong đợi, với kim ngạch không ổn định và phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu, chưa khai thác hết tiềm năng kinh tế và nguồn lực của tỉnh.
Trong lĩnh vực xuất khẩu, đặc biệt là hàng dệt may, đã có nhiều nghiên cứu về lý luận và thực tiễn Một số tác giả đã xem xét toàn diện hoạt động xuất khẩu, bao gồm nội dung, hình thức và ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế Nhiều đề tài khoa học và luận văn của sinh viên, học viên cao học cũng tập trung vào tình hình kinh doanh xuất khẩu của các doanh nghiệp cụ thể Tuy nhiên, vẫn còn thiếu các nghiên cứu đánh giá và đề xuất về chính sách và biện pháp của chính quyền tỉnh đối với hoạt động xuất khẩu hàng dệt may.
Việc đẩy mạnh xuất khẩu hàng dệt may tại tỉnh Thái Bình là rất cần thiết nhằm mở rộng sản xuất, tăng trưởng thị trường, và nâng cao lợi nhuận cho doanh nghiệp, đồng thời tạo việc làm và thu nhập cho người lao động Mặc dù đã có một số chính sách hỗ trợ xuất khẩu hàng dệt may được ban hành, nhưng hiệu quả thực tế còn hạn chế do một số chính sách chưa hoàn thiện và không phù hợp với yêu cầu thị trường Do đó, tỉnh Thái Bình cần tập trung hoàn thiện và xây dựng các chính sách mới để thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may trong những năm tới.
Để đáp ứng nhu cầu cấp thiết của tỉnh Thái Bình trong việc hoàn thiện chính sách xuất khẩu hàng dệt may, tôi đã chọn đề tài “Chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Thái Bình” làm khóa luận tốt nghiệp của mình.
Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan
Trong lĩnh vực xuất khẩu, đặc biệt là xuất khẩu hàng dệt may, đã có nhiều nghiên cứu quan trọng được công bố trong những năm qua.
- Trần Thúy Quỳnh (2020), Chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng nông sản của tỉnh
Hà Nam, trong luận văn thạc sĩ tại Đại học Thương Mại, đã xây dựng hệ thống lý luận về chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng nông sản Bài nghiên cứu phân tích thực trạng xuất khẩu nông sản và các chính sách hiện hành của tỉnh Hà Nam, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách thúc đẩy xuất khẩu nông sản của địa phương.
- Bùi Khắc Bằng (2017), Chính sách thúc đẩy xuất khẩu nông, lâm sản của tỉnh
Luận án tiến sĩ tại Đại học Thương Mại tập trung vào việc nghiên cứu chính sách thúc đẩy xuất khẩu nông, lâm sản trên thế giới và tại Việt Nam Bài viết trình bày các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến chính sách này ở địa phương Ngoài ra, luận án cũng phân tích thực trạng xuất khẩu nông, lâm sản tại tỉnh Hà Tĩnh và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách này trong giai đoạn đến năm 2020, với tầm nhìn đến năm 2030.
Đàm Hải Vân (2018) trong luận văn thạc sĩ tại Học viện Khoa học Xã hội đã trình bày các giải pháp nhằm thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang Ấn Độ Nghiên cứu này đã xác định nền tảng pháp lý và các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam, đồng thời phân tích thực trạng xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Ấn Độ Từ đó, tác giả đề xuất một số giải pháp thiết thực để tăng cường xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang Ấn Độ.
- Nguyễn Tuấn Dũng (2018), Giải pháp thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may tỉnh Thừa
Thiên Huế là một nghiên cứu trong luận văn thạc sĩ tại Đại học Kinh tế - Đại học Huế, tập trung vào cơ sở lý luận và thực tiễn của hoạt động xuất khẩu hàng dệt may Nghiên cứu đánh giá thực trạng xuất khẩu hàng dệt may tại tỉnh Thừa Thiên Huế trong giai đoạn 2013-2017 và từ đó đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh này.
Nguyễn Thị Nhuận (2017) trong luận văn Thạc sĩ tại Đại học Thương Mại đã nghiên cứu chính sách thúc đẩy xuất khẩu rau, hoa quả của Việt Nam sang Nhật Bản Bài viết nêu rõ lý luận chung về các chính sách xuất khẩu nông sản, đồng thời phân tích thực trạng các chính sách hiện tại Từ đó, tác giả đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách xuất khẩu rau, hoa quả của Việt Nam sang thị trường Nhật Bản.
Nguyễn Văn Độ (2013) trong luận văn thạc sĩ tại Đại học Thương mại đã nghiên cứu chính sách thúc đẩy xuất khẩu nông sản chủ lực của tỉnh Hải Dương Bài viết trình bày lý luận, phân tích thực trạng và đưa ra các đề xuất nhằm hoàn thiện chính sách xuất khẩu nông sản chủ lực của tỉnh trong thời gian tới.
Các nghiên cứu trước đây đã tiếp cận xuất khẩu hàng hóa và xuất khẩu dệt may từ nhiều góc độ khác nhau, nhưng chưa có đề tài nào tập trung vào chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Thái Bình Điều này cho thấy đề tài nghiên cứu này không chỉ mới mẻ mà còn mang lại giá trị lý luận và thực tiễn đáng kể.
Đối tượng, mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu tập trung vào các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may tại tỉnh Thái Bình.
Mục tiêu nghiên cứu tổng quát: Hoàn thiện chính sách nhằm thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Thái Bình
Với đối tượng và mục tiêu nghiên cứu đã nêu, bài khóa luận cần xác định nhiệm vụ nghiên cứu sau:
- Hệ thống hóa lý thuyết về chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa của tỉnh
- Phân tích, đánh giá thực trạng về chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may tỉnh Thái Bình
- Đề xuất các dệt may của định hướng, giải pháp hoàn thiện chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng tỉnh Thái Bình
Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp luận: việc nghiên cứu đề tài khóa luận được dựa trên phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử
- Phương pháp nghiên cứu cụ thể:
+ Phương pháp thu thập dữ liệu:
Bài khóa luận tốt nghiệp sử dụng dữ liệu thứ cấp, kết hợp số liệu từ các nghiên cứu khoa học đã công bố và thông tin từ các Sở, báo cáo của Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Nam, Sở Công thương tỉnh Thái Bình, cùng với Cục Thống kê tỉnh Thái Bình.
+ Phương pháp phân tích dữ liệu:
Bài viết này sử dụng các phương pháp phân tích, đánh giá và tổng hợp dựa trên số liệu thực tế để khảo sát thực trạng các chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Đồng thời, nó cũng chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân của các vấn đề hiện tại, từ đó đề xuất các giải pháp chính sách cho các giai đoạn tiếp theo nhằm nâng cao hiệu quả xuất khẩu trong ngành dệt may.
Phương pháp thống kê mô tả là kỹ thuật quan trọng trong việc thu thập và tóm tắt số liệu, nhằm trình bày và tính toán các đặc trưng khác nhau của đối tượng nghiên cứu Phương pháp này giúp phản ánh một cách tổng quát các thông tin cần thiết, hỗ trợ việc phân tích và hiểu rõ hơn về dữ liệu.
Khóa luận tốt nghiệp sử dụng số liệu qua các năm để so sánh hiệu quả của các chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may tại tỉnh Thái Bình Từ đó, nghiên cứu đưa ra những kết luận nhằm hoàn thiện các chính sách này, góp phần nâng cao hiệu quả xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Thái Bình.
Phương pháp so sánh: Tiến hành so sánh, đối chiếu số liệu thống kế được qua các năm để thấy được tốc độ tăng trưởng của ngành dệt may.
Kết cấu khóa luận tốt nghiệp
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của khóa luận tốt nghiệp gồm 3 chương:
Chương 1 trình bày các lý luận cơ bản về chính sách thúc đẩy xuất khẩu dệt may tại tỉnh Chương 2 phân tích thực trạng của chính sách này tại tỉnh Thái Bình, nêu rõ những thành công và thách thức hiện tại Chương 3 đưa ra các đề xuất và kiến nghị nhằm hoàn thiện chính sách xuất khẩu hàng dệt may, góp phần nâng cao hiệu quả và khả năng cạnh tranh của ngành dệt may tỉnh Thái Bình.
MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ CHÍNH SÁCH THÚC ĐẨY XUẤT KHẨU DỆT MAY CỦA TỈNH
Một số khái niệm cơ bản
1.1.1 Khái niệm chính sách quản lý nhà nước về thương mại
Chính sách là thuật ngữ phổ biến trong sách báo, phương tiện thông tin và đời sống xã hội, với mỗi chủ thể kinh tế - xã hội đều có chính sách riêng Các chính sách này có thể bao gồm chính sách cá nhân, doanh nghiệp, Đảng, quốc gia, liên minh các nước, và tổ chức quốc tế.
Chính sách được định nghĩa là phương thức hành động mà một chủ thể thực hiện để giải quyết các vấn đề lặp đi lặp lại Đối với Nhà nước, chính sách không chỉ là cách thức tác động tới kết quả của các sự kiện kinh tế - xã hội mà còn bao gồm tập hợp mục tiêu và các phương pháp được lựa chọn để đạt được những mục tiêu đó.
Chính sách là tập hợp các biện pháp thể chế hóa quan điểm của cơ quan quản lý nhà nước đối với đối tượng quản lý Từ đó, chúng ta nhận thấy chính sách có ba đặc trưng cơ bản.
Hệ thống này bao gồm một chuỗi các hoạt động có mục đích từ các cơ quan quản lý nhằm giải quyết vấn đề cụ thể trong hệ thống hoặc tổ chức.
+ Chúng là tập hợp của các bước để giải quyết những vấn đề của hệ thống của tổ chức.
+ Xuất phát từ mục tiêu và gắn với mục tiêu của hệ thống quản lý.
Chính sách là tổng hợp các quan điểm, chủ trương, chiến lược, quy hoạch, nguyên tắc, công cụ và biện pháp mà Nhà nước lựa chọn để tác động vào lĩnh vực cụ thể trong đời sống kinh tế - xã hội của quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định, nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra.
Theo Giáo trình Chính sách kinh tế - xã hội của Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng:
Chính sách kinh tế - xã hội bao gồm các quan điểm, giải pháp và công cụ mà Nhà nước áp dụng để tác động đến các chủ thể kinh tế - xã hội Mục đích của chính sách này là giải quyết các vấn đề xã hội và đạt được những mục tiêu cụ thể, phù hợp với định hướng phát triển tổng thể của đất nước.
- Chính sách quản lý nhà nước về kinh tế
Chính sách quản lý nhà nước về kinh tế bao gồm các nguyên tắc, quy định và biện pháp mà Nhà nước áp dụng để tác động đến nền kinh tế, nhằm đạt được mục tiêu phát triển kinh tế bền vững cho đất nước.
- Chính sách quản lý nhà nước về thương mại
Chính sách quản lý nhà nước về thương mại là tập hợp các nguyên tắc, quy định và biện pháp mà Nhà nước áp dụng để tác động đến lĩnh vực thương mại Mục tiêu của chính sách này là đạt được các mục tiêu cụ thể trong từng giai đoạn của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội.
Chính sách thương mại là công cụ quan trọng của quản lý nhà nước, phản ánh quan điểm và chủ trương của Nhà nước cùng với các hành động cần thiết của Chính phủ và chính quyền địa phương Mục tiêu của những chính sách này là phát triển thương mại và thị trường trong một giai đoạn cụ thể Mỗi chính sách thương mại cần xác định rõ ràng các quan điểm, nguyên tắc và mục tiêu để đảm bảo hiệu quả.
Chính sách thương mại của Nhà nước quy định các biện pháp kinh tế và ngoài kinh tế nhằm tác động đến các doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực thương mại Các biện pháp kinh tế đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết và kích thích hoạt động kinh doanh Để hiệu quả, các công cụ quản lý thương mại cần có khả năng kiểm soát, tính thực thi và sự độc lập Nhà nước có thể can thiệp thông qua nhiều phương thức khác nhau, bao gồm cả trực tiếp và gián tiếp, áp đặt bắt buộc hoặc định hướng hành vi theo các quy tắc và chuẩn mực quản lý nhà nước.
1.1.2 Khái niệm thúc đẩy xuất khẩu dệt may
Theo Điều 28, mục 1, chương 2 của Luật Thương mại năm 2005, xuất khẩu hàng hóa được định nghĩa là hành động đưa hàng hóa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam hoặc vào khu vực đặc biệt trên lãnh thổ Việt Nam, được công nhận là khu vực hải quan riêng theo quy định pháp luật.
Hoạt động xuất khẩu đóng vai trò quan trọng trong thương mại quốc tế, đã tồn tại từ lâu và ngày càng phát triển mạnh mẽ Nó diễn ra trên nhiều lĩnh vực, bao gồm cả hàng tiêu dùng và tư liệu sản xuất, máy móc công nghệ cao Mục tiêu của các hoạt động xuất khẩu là mang lại lợi ích cho quốc gia và các doanh nghiệp tham gia.
Hoạt động xuất khẩu có tính chất đa dạng về không gian và thời gian, có thể diễn ra trong khoảng thời gian ngắn hoặc kéo dài nhiều năm, và có thể diễn ra trong phạm vi một quốc gia hoặc mở rộng ra nhiều quốc gia khác nhau.
- Thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may
Xuất khẩu hàng dệt may là quá trình đưa sản phẩm dệt may ra thị trường quốc tế hoặc vào các khu vực đặc biệt tại Việt Nam, nơi được xác định là khu vực hải quan riêng theo quy định pháp luật.
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu ngày càng bổ sung cho nhau, môi trường quốc tế thuận lợi và xu hướng tự do hóa thương mại, hoạt động xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam đã có những bước tiến vượt bậc Quy mô xuất khẩu hàng dệt may không chỉ phản ánh tiềm lực kinh tế của Việt Nam mà còn đáp ứng nhu cầu nhập khẩu ngày càng cao từ các quốc gia trên thế giới.
Một số lý thuyết về chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh 8 1 Đặc điểm hàng dệt may, các phương thức xuất khẩu hàng dệt may
1.2.1 Đặc điểm hàng dệt may, các phương thức xuất khẩu hàng dệt may
- Đặc điểm hàng dệt may
Nhu cầu và tiêu thụ sản phẩm rất đa dạng, phụ thuộc vào từng đối tượng tiêu dùng khác nhau Các sản phẩm thường có tính thời trang cao, mẫu mã và chất liệu thay đổi thường xuyên Ngoài ra, nhu cầu tiêu dùng còn mang tính thời vụ và chịu ảnh hưởng lớn từ thu nhập cũng như thói quen của người tiêu dùng.
Ngành sản xuất dệt may chủ yếu phát triển ở các nước đang phát triển do sử dụng nhiều lao động giản đơn Điều này giúp tận dụng lợi thế về nguồn lao động dồi dào và chi phí nhân công thấp, từ đó thúc đẩy sự tăng trưởng của ngành này.
Thị trường dệt may toàn cầu đang chịu sự quản lý chặt chẽ từ các quốc gia nhập khẩu, với những chính sách bảo hộ nhằm kiểm soát các yếu tố môi trường và xã hội Những quy định này không chỉ đảm bảo chất lượng sản phẩm mà còn thúc đẩy tính bền vững trong ngành công nghiệp dệt may.
- Các phương thức xuất khẩu hàng dệt may
Xuất khẩu trực tiếp là hình thức mà doanh nghiệp trong nước xuất khẩu hàng dệt may cho doanh nghiệp nước ngoài thông qua các tổ chức của mình Để thực hiện xuất khẩu trực tiếp, doanh nghiệp cần có bộ phận chuyên trách về xuất khẩu, có thể hoạt động độc lập với bộ phận bán hàng nội địa và được cấp tài chính theo nhu cầu Nhân viên của bộ phận này cần phải được đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ ngoại thương.
Xuất khẩu gián tiếp là hình thức xuất khẩu mà nhà xuất khẩu và nhà nhập khẩu phải thông qua một người thứ ba, người này là trung gian.
+ Xuất khẩu gia công uỷ thác
Xuất khẩu gia công ủy thác là hình thức xuất khẩu trong đó doanh nghiệp ngoại thương nhập khẩu nguyên vật liệu hoặc bán thành phẩm từ các xí nghiệp gia công Sau đó, doanh nghiệp này thu hồi thành phẩm để bán cho thị trường nước ngoài, với sự phối hợp theo thỏa thuận giữa các bên liên quan.
Xuất khẩu ủy thác là hình thức xuất khẩu mà doanh nghiệp (DN) đóng vai trò trung gian, đại diện cho nhà sản xuất để ký kết hợp đồng và thực hiện thủ tục xuất khẩu DN sẽ nhận % lợi nhuận hoặc một khoản tiền cố định tùy theo từng thương vụ hoặc kỳ hạn Hình thức này phát triển mạnh khi DN đại diện cho những nhà sản xuất uy tín và có trình độ nghiệp vụ cao trên thị trường quốc tế.
Gia công xuất khẩu là hoạt động trong đó bên đặt hàng cung cấp nguyên vật liệu, máy móc, thiết bị và chuyên gia cho bên nhận gia công để sản xuất hàng dệt may theo yêu cầu Sau khi hoàn thành sản xuất, bên đặt hàng nhận hàng hóa và thanh toán cho bên gia công Khi hoạt động này diễn ra vượt ra ngoài biên giới quốc gia, nó được gọi là gia công xuất khẩu Mục đích của gia công xuất khẩu là đưa nguyên liệu từ nước ngoài về để sản xuất hàng dệt may nhằm xuất khẩu và thu ngoại tệ, không phải để tiêu dùng trong nước Do đó, gia công xuất khẩu có thể được xem như hình thức xuất khẩu lao động, nhưng dưới dạng lao động tại nước sở tại.
+ Phương thức mua bán đối lưu
Buôn bán đối lưu là hình thức giao dịch trong đó xuất khẩu và nhập khẩu được kết hợp chặt chẽ, với người mua đồng thời là người bán Trong phương thức này, lượng hàng hóa trao đổi có giá trị tương đương, còn được gọi là xuất khẩu liên kết hoặc hàng đối hàng.
Phương thức hàng đối hàng thường được áp dụng tại các nước đang phát triển, nơi thiếu hụt ngoại tệ Phương pháp này giúp cân đối nhu cầu trong nước và giảm thiểu rủi ro từ biến động tỷ giá hối đoái Tuy nhiên, nhược điểm lớn của nó là thời gian trao đổi lâu, dẫn đến việc không kịp tiến độ sản xuất và mất cơ hội kinh doanh, đồng thời thiếu tính linh hoạt.
+ Phương thức mua bán tại hội chợ triển lãm
Hội chợ là một sự kiện thương mại định kỳ, diễn ra tại một địa điểm và thời gian cố định trong một khoảng thời gian nhất định Tại đây, người bán trưng bày sản phẩm của mình và tương tác trực tiếp với người mua để thực hiện các hợp đồng mua bán.
Triển lãm là hoạt động trưng bày các thành tựu kinh tế, văn hóa, khoa học và kỹ thuật, chẳng hạn như hội chợ hàng dệt may Hoạt động này có mối liên hệ chặt chẽ với ngoại thương, nơi trưng bày hàng hóa nhằm quảng bá và mở rộng thị trường tiêu thụ Ngoài những mục đích truyền thống, hội chợ triển lãm hiện nay còn là nơi để giao dịch và ký kết hợp đồng cụ thể.
Xuất khẩu tại chỗ là hình thức xuất khẩu mà hàng hóa không ra khỏi biên giới quốc gia, mà được sử dụng trong các khu chế xuất hoặc bán cho tổ chức nước ngoài trong nước Hình thức này ngày càng phổ biến, tuy nhiên, các doanh nghiệp thường thu được lợi nhuận thấp hơn Dù vậy, xuất khẩu tại chỗ mang lại nhiều lợi ích như giảm thiểu rủi ro trong thủ tục bán hàng, thực hiện hợp đồng nhanh chóng và tăng tốc độ quay vòng sản phẩm.
Tạm nhập tái xuất là hình thức xuất khẩu trở lại nước ngoài các hàng hóa đã được nhập khẩu trước đó mà chưa qua chế biến Quá trình này diễn ra ngược với sự vận động của hàng hóa, liên quan đến việc chuyển giao tiền tệ: nước tái xuất sẽ thanh toán cho nước xuất khẩu và thu tiền từ nước nhập khẩu.
Hàng hóa được vận chuyển trực tiếp từ nước xuất khẩu sang nước nhập khẩu, trong đó nước tái xuất sẽ thanh toán cho nước xuất khẩu và thu tiền từ nước nhập khẩu Hình thức này mang lại lợi thế là hàng hóa được miễn thuế xuất khẩu.
1.2.2 Đặc điểm, mục tiêu, vai trò, các tiêu chí đánh giá chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh
Chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh được xây dựng dựa trên các yếu tố kinh tế - xã hội và điều kiện tự nhiên của quốc gia và tỉnh, đồng thời liên kết chặt chẽ với chính sách xuất khẩu trong bối cảnh sản xuất công nghiệp Do đó, chính sách này có những đặc điểm nổi bật như: hỗ trợ phát triển sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc tiếp cận thị trường quốc tế.
Một số nhóm chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh
1.3.1 Nhóm chính sách thúc đẩy phát triển sản phẩm dệt may xuất khẩu
Các chính sách hỗ trợ sản xuất công nghiệp địa phương bao gồm việc thúc đẩy sản xuất, phát triển hạ tầng và hỗ trợ khoa học công nghệ.
Hỗ trợ đầu tư hạ tầng là các khoản ngân sách từ Nhà nước nhằm xây dựng cơ sở hạ tầng cho các vùng quy hoạch phát triển ngành dệt may Điều này bao gồm việc khuyến khích phát triển, hỗ trợ giao thông và giải phóng mặt bằng cho các dự án đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp.
Mỗi địa phương tại Việt Nam điều chỉnh chính sách đầu tư vào ngành dệt may dựa trên khả năng nguồn lực của mình Chính sách này không chỉ phù hợp với từng khu vực mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút và khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này.
Hỗ trợ sản xuất là một chính sách quan trọng nhằm giúp nông dân và doanh nghiệp trong quá trình sản xuất và xuất khẩu hàng dệt may, được nhiều quốc gia và địa phương áp dụng Tuy nhiên, sau khi Việt Nam gia nhập WTO và các hiệp định thương mại khác, chính sách này ít được nhắc đến và áp dụng hơn Dù vậy, các tỉnh vẫn tiếp tục thực thi một số chính sách hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp trong sản xuất.
Chính sách hỗ trợ đầu vào cho ngành dệt may bao gồm các yếu tố quan trọng như chính sách giá đầu vào, chính sách cho hệ thống phân phối đầu vào và chính sách cung cấp thông tin đầu vào Những chính sách này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất, đảm bảo nguồn cung ổn định và giá cả hợp lý, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động trong ngành.
Chính sách khoa học và công nghệ trong sản xuất công nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy áp dụng và phổ biến công nghệ mới cho ngành xuất khẩu dệt may Chính quyền địa phương thường đầu tư vào các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng công nghệ, và hỗ trợ kinh phí cho việc mua sắm máy móc, thiết bị sản xuất theo công nghệ hiện đại.
1.3.2 Nhóm chính sách thúc đẩy thị trường xuất khẩu
Mở rộng thị trường xuất khẩu là một chiến lược quan trọng giúp doanh nghiệp tiêu thụ nhiều sản phẩm hơn ở các thị trường nước ngoài Điều này không chỉ bao gồm việc phát triển các thị trường mới mà còn tăng cường thị phần trong các thị trường hiện có Doanh nghiệp cần khai thác tối đa thị trường hiện tại và đưa sản phẩm vào các thị trường mới, đáp ứng nhu cầu cả ở thị trường hiện tại và tiềm năng Các nghiên cứu cho thấy, hoạt động mở rộng thị trường xuất khẩu bao gồm các bước cơ bản như nghiên cứu thị trường, phân loại thị trường, lựa chọn thị trường mục tiêu, phát triển chiến lược, thâm nhập thị trường mục tiêu và thực hiện các hoạt động marketing hiệu quả.
Mở rộng thị trường xuất khẩu là quá trình mà một quốc gia đưa sản phẩm của mình vào thị trường quốc tế, nhằm tăng kim ngạch xuất khẩu Hoạt động này bao gồm sự kết hợp giữa nỗ lực của các doanh nghiệp và hỗ trợ từ các cơ quan nhà nước Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng chiến lược xuất khẩu và định hướng thị trường cho các ngành hàng và doanh nghiệp trong nước Ngoài ra, việc ký kết các hiệp định song phương, đa phương và tham gia vào các tổ chức kinh tế quốc tế cũng là yếu tố quan trọng trong việc nâng cao năng lực xuất khẩu của quốc gia.
Chính sách xúc tiến thương mại nhằm xây dựng các chương trình và biện pháp để tăng cường sự tham gia của địa phương vào hội chợ thương mại, phái đoàn thương mại và các chiến dịch quảng cáo Chính sách này cung cấp thông tin và tư vấn về cơ hội thị trường nước ngoài, đồng thời hỗ trợ nghiên cứu, tài trợ thương mại và giải quyết khó khăn trong việc tiếp cận thị trường Mục tiêu là khai thác lợi thế so sánh trong sản xuất nông nghiệp, từ đó tạo ra sự khác biệt trong xuất khẩu và thu hút khách hàng quốc tế.
Trong bối cảnh tự do hóa thương mại, việc sử dụng các công cụ thuế quan và phi thuế quan bị hạn chế, do đó, chính sách xúc tiến thương mại trở nên cực kỳ quan trọng trong việc thúc đẩy nông sản của cả quốc gia và địa phương.
1.3.3 Các nhóm chính sách khác
Chính sách thuế đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết xuất nhập khẩu, đặc biệt là ngành dệt may Tuy nhiên, ở cấp địa phương, việc áp dụng chính sách này thường bị hạn chế do phải tuân thủ quy định từ Chính quyền Trung ương Các địa phương chỉ có thể sử dụng các sắc thuế theo khung quy định của trung ương, và chính sách thuế được áp dụng trong một số trường hợp cụ thể, nhất là trong hoạt động thu hút đầu tư.
Chính sách phát triển nguồn lực đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt tại Việt Nam Để thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may, các địa phương cần triển khai chính sách phát triển nguồn nhân lực hiệu quả, nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế.
Chính sách đào tạo nguồn nhân lực cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong lĩnh vực quản lý nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả xuất khẩu và sản xuất hàng dệt may Để đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, cần chú trọng vào việc nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng quản lý cho các nhân sự này Việc triển khai các chương trình đào tạo phù hợp sẽ giúp cải thiện năng lực cạnh tranh của ngành dệt may xuất khẩu, đồng thời đảm bảo sự phát triển đồng bộ và hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước.
+Chính sách đào tạo, bồi dưỡng kiến thức cho các đội ngũ nhân viên tại các doanh nghiệp xuất khẩu
Chính sách đào tạo nghề và tập huấn kỹ thuật, công nghệ nhằm hỗ trợ các hộ dân tham gia sản xuất trực tiếp sản phẩm hàng dệt may xuất khẩu là rất quan trọng Những chương trình này không chỉ nâng cao tay nghề cho người lao động mà còn góp phần tăng cường chất lượng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế Việc đầu tư vào đào tạo sẽ giúp phát triển bền vững ngành dệt may, tạo ra nhiều cơ hội việc làm và nâng cao thu nhập cho cộng đồng.
THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH THÚC ĐẨY XUẤT KHẨU DỆT MAY CỦA TỈNH THÁI BÌNH
Thực trạng xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Thái Bình
2.1.1.1 Sản lượng và kim ngạch hàng dệt may xuất khẩu
Ngành dệt may Thái Bình có nguồn gốc từ những năm 70 thế kỷ XX, với sự chuyển mình từ lao động thủ công sang cơ giới hóa, nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế Sau nhiều năm phát triển, ngành dệt may hiện nay đã trở thành một trong những ngành mũi nhọn định hướng xuất khẩu của tỉnh.
Ngành dệt may của tỉnh đã có sự phát triển mạnh mẽ trong 5 năm qua, với hơn 300 doanh nghiệp hoạt động, bao gồm 44 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ (CNHT) trong lĩnh vực dệt may và da giày Các doanh nghiệp CNHT chủ yếu tập trung vào sản xuất dệt nhuộm và kéo sợi, trong đó có 41 doanh nghiệp hỗ trợ ngành dệt, với 23 doanh nghiệp dệt nhuộm và 18 doanh nghiệp sản xuất xơ, sợi Nhiều doanh nghiệp như Công ty TNHH Hợp Thành, Công ty Cổ phần Tập đoàn Đại Cường, và Công ty Cổ phần Bitexco Nam Long sở hữu dây chuyền sản xuất hiện đại và quy mô lớn Sản phẩm dệt, sợi chủ yếu được tiêu thụ tại các thị trường châu Âu, Nhật Bản, Mỹ, Đài Loan, Trung Quốc, cùng với một phần tiêu thụ trong nước, tạo ra lợi thế lớn cho sự phát triển của ngành công nghiệp hỗ trợ dệt may tại địa phương.
Ngành dệt may là một trong những ngành chủ lực của tỉnh, đóng góp lớn vào giá trị xuất khẩu và thu hút nhiều lao động, góp phần quan trọng trong việc giải quyết việc làm cho người dân địa phương.
Sơ đồ 2.1: Kim ngạch xuất khẩu dệt may của tỉnh Thái Bình giai đoạn 2017 - 9 tháng đầu năm 2021
Nguồn: Cục Thống kê tỉnh Thái Bình
Từ năm 2017 đến 2019, giá trị kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may có xu hướng tăng nhẹ Tuy nhiên, năm 2020, kim ngạch xuất khẩu ngành dệt may giảm 20,2% so với năm 2019, chỉ đạt 909,63 triệu USD do tác động của dịch COVID-19 Trong 9 tháng đầu năm 2021, hoạt động xuất khẩu đã phục hồi mạnh mẽ, ước đạt 972,048 triệu USD, tăng 42,5% so với cùng kỳ năm 2020.
Sơ đồ 2.2: Tỷ trọng lượng xuất khẩu và tiêu thụ trong nước của ngành dệt may Thái
Ngành dệt may tại tỉnh Thái Bình tiếp tục giữ vị trí chủ đạo trong kim ngạch xuất nhập khẩu, với xuất khẩu đạt 909,63 triệu USD vào năm 2020, giảm 20,2% so với năm 2019 và chiếm 62,3% tổng kim ngạch xuất khẩu Trong 9 tháng đầu năm 2021, ngành dệt may đã có dấu hiệu phục hồi tích cực nhờ vào sự gia tăng đơn hàng truyền thống May mặc luôn là mặt hàng xuất khẩu chủ yếu, tiếp theo là dệt khăn và sản xuất xơ sợi Thái Bình đang tập trung vào mục tiêu xuất khẩu hơn là sản xuất tiêu dùng trong nước, với tỷ trọng hàng dệt may xuất khẩu ngày càng tăng do thu hút các dự án đầu tư nước ngoài lớn trong lĩnh vực này.
2.1.1.2 Cơ cấu hàng dệt may xuất khẩu
Ngành dệt may tại Thái Bình đang phát triển mạnh mẽ với sự hiện diện của nhiều doanh nghiệp nước ngoài (FDI) trên khắp các địa phương Sản phẩm dệt may xuất khẩu của tỉnh ngày càng phong phú, đa dạng về mẫu mã, giá cả và chất lượng.
Bảng 2.1: Một số sản phẩm dệt may của tỉnh Thái Bình
Sợi Khăn tay Quần áo may sẵn Giày dép da
Theo Niên giám thống kê tỉnh Thái Bình năm 2020, sản phẩm quần áo may sẵn chiếm tỷ trọng cao nhất trong cơ cấu xuất khẩu dệt may của tỉnh Mặc dù mặt hàng khăn tay và sợi có tỷ trọng tương đối cao và đang có xu hướng tăng trưởng, nhưng đã giảm mạnh vào năm 2020 do tác động của dịch Covid-19 Trong 9 tháng đầu năm 2021, sản phẩm sợi ước đạt 93,5% so với cùng kỳ năm trước, tương ứng với sự giảm sút 3,58 nghìn tấn Tuy nhiên, trong cùng khoảng thời gian này, các mặt hàng xuất khẩu đã có xu hướng tăng lên nhờ sự phục hồi của sản xuất công nghiệp sau dịch.
Sau khi dịch bệnh COVID-19 được kiểm soát, các biện pháp giãn cách xã hội đã được nới lỏng, giúp hoạt động sản xuất kinh doanh dần phục hồi trong trạng thái bình thường mới.
2.1.1.3 Cơ cấu thị trường xuất khẩu hàng dệt may
Thâm nhập và tìm kiếm thị trường là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong xuất khẩu dệt may của tỉnh Thái Bình Đối mặt với cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu trong những năm gần đây, việc mở rộng thị trường cho hàng dệt may trở thành yếu tố cần thiết cho ngành Hiện nay, ngành dệt may đã thiết lập quan hệ buôn bán với hơn 50 quốc gia, với giá trị xuất khẩu ngày càng tăng qua các năm.
Bảng 2.2: Giá trị kim ngạch xuất khẩu dệt may tỉnh Thái Bình tại một số thị trường lớn
Kim ngạch XK (triệu USD)
Nguồn: Cục Thống kê tỉnh Thái Bình
Hàn Quốc hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất cho sản phẩm dệt may của tỉnh Thái Bình, với tiến độ xuất khẩu sang các thị trường như Hàn Quốc, Mỹ và Hong Kong tăng nhanh so với năm 2020 Đặc biệt, số lượng lô hàng có giá trị cao như áo thun, quần và áo jacket đã tăng đáng kể, trong khi lô hàng đồ chống dịch giảm Người tiêu dùng Mỹ ưa chuộng đồ dùng cá nhân như quần áo và giày dép đơn giản, hiện đại và độc đáo, mặc dù thời gian sử dụng sản phẩm của họ chỉ bằng một nửa so với người tiêu dùng ở các nước phát triển khác Giá cả trở thành yếu tố quyết định, lý giải cho việc hàng hóa tiêu dùng từ các nước đang phát triển, dù chất lượng kém hơn, vẫn có chỗ đứng trên thị trường Mỹ nhờ vào mức giá cạnh tranh Năm 2021, thị trường dệt may cho thấy khả năng phục hồi tốt hơn so với năm 2020 nhờ vào cách ứng phó và quản lý xã hội mới trong bối cảnh dịch bệnh.
Thị trường Nhật Bản là một trong những thị trường truyền thống và lớn nhất cho hàng dệt may của tỉnh Thái Bình, với mối quan hệ buôn bán được thiết lập từ những năm 90 Các sản phẩm xuất khẩu chủ yếu bao gồm khăn bông, khăn tắm, xơ và hàng may mặc Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu sang Nhật Bản trong những năm gần đây đã giảm sút Trong khi đó, xuất khẩu dệt may sang các thị trường khác mặc dù có xu hướng tăng nhưng vẫn chưa ổn định Đồng thời, tỉnh Thái Bình cũng đã mở rộng xuất khẩu sang các thị trường mới như Úc, New Zealand và Chile, đánh dấu sự nỗ lực thích ứng của ngành dệt may trong bối cảnh kinh tế toàn cầu vẫn còn khó khăn.
2.1.1.4 Chất lượng mặt hàng dệt may xuất khẩu
Các doanh nghiệp dệt may tỉnh Thái Bình đã thực hiện cải tiến tổ chức sản xuất và ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào toàn bộ quy trình sản xuất Kết quả bước đầu cho thấy chất lượng sản phẩm và năng suất lao động tại các đơn vị may đã tăng từ 10 - 20% Những cải tiến này không chỉ nâng cao chất lượng và năng suất lao động mà còn giúp tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh và tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường.
Do điều kiện kỹ thuật và công nghệ hạn chế, sản phẩm dệt may xuất khẩu của tỉnh chủ yếu thuộc nhóm trung bình với hàm lượng công nghệ thấp và chất lượng khiêm tốn Trong bối cảnh nhu cầu khách hàng ngày càng khắt khe và sản phẩm từ các đối thủ cạnh tranh như Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan được cải tiến về chất lượng, ngành dệt may cần có bước tiến lớn về chất lượng để duy trì thị trường.
Ngành dệt may xuất khẩu của tỉnh đã trở nên đa dạng với nhiều chủng loại sản phẩm mới tiềm năng như áo len, áo nỉ và bít tất, bên cạnh những mặt hàng truyền thống như áo comple, áo sơmi và quần Mẫu mã, hình thức và màu sắc sản phẩm ngày càng phong phú Các doanh nghiệp trong lĩnh vực dệt may đã đầu tư nhiều hơn vào sự sáng tạo và chất xám để nâng cao chất lượng sản phẩm.
Các yếu tố ảnh hưởng đến chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Thái Bình
- Sự nhận thức của lãnh đạo, các nhà hoạch định và thực thi chính sách của tỉnh
Sự phát triển xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Thái Bình đã chỉ ra rằng, nếu lãnh đạo thiếu nhận thức trong quy hoạch và quản lý, sẽ dẫn đến đầu tư tràn lan và cạnh tranh không lành mạnh, làm giảm sức cạnh tranh của sản phẩm Để thúc đẩy xuất khẩu nông sản, cần có chiến lược khoa học phù hợp với bối cảnh địa phương, cùng với sự nhận thức và điều chỉnh liên tục của lãnh đạo và những người thực thi chính sách để thích ứng với thị trường quốc tế và tình hình kinh tế - xã hội địa phương.
Các cấp lãnh đạo địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc hoạch định và thực thi chính sách thúc đẩy xuất khẩu nông sản Lãnh đạo chính quyền địa phương chỉ đạo các ngành nông nghiệp, thương mại và công nghiệp xây dựng chính sách xuất khẩu Lãnh đạo ngành thương mại tham gia vào việc xây dựng và ban hành các chính sách xúc tiến thương mại Đồng thời, lãnh đạo địa phương và các ngành có trách nhiệm giám sát và điều chỉnh quá trình thực thi các chính sách này để đảm bảo hiệu quả trong việc thúc đẩy xuất khẩu hàng nông sản.
- Tiềm năng, lợi thế về sản xuất và xuất khẩu hàng dệt may của địa phương
Việc thực thi các chính sách thúc đẩy nông sản đạt hiệu quả cao nhất khi khai thác lợi thế địa lý, khí hậu, thổ nhưỡng và truyền thống canh tác của từng địa phương Những đặc điểm này ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng sản phẩm, tạo ra những lợi thế cạnh tranh và hình ảnh thương hiệu cho từng vùng Do đó, đây là yếu tố quan trọng quyết định hiệu quả thực thi chính sách xuất khẩu hàng nông sản.
Thị trường xuất khẩu hàng dệt may trong nước ảnh hưởng mạnh mẽ đến chính sách thúc đẩy xuất khẩu của ngành này Để đảm bảo hiệu quả sản xuất trong bối cảnh kinh tế, chính trị và xã hội thay đổi, nhà nước đã áp dụng các biện pháp điều chỉnh chính sách xuất khẩu hàng dệt may phù hợp.
Thị trường xuất khẩu hàng dệt may chịu ảnh hưởng từ giá nguyên vật liệu như vải và chỉ, cùng với nhu cầu thị hiếu, dẫn đến các điều chỉnh chính sách xuất khẩu của nhà nước Các quyết định chính sách này được căn cứ vào những yếu tố trên, nhằm điều chỉnh hoạt động xuất khẩu thông qua các biện pháp gián tiếp và trực tiếp Bên cạnh đó, điều kiện phát triển khoa học công nghệ và chiến lược phát triển kinh tế trong những năm tới cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hoạch định và thực thi chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may của quốc gia và tỉnh.
Phân tích thực trạng chính sách thúc đẩy xuất khẩu dệt may của tỉnh Thái Bình
2.2.1 Thực trạng nhóm chính sách thúc đẩy phát triển sản phẩm hàng dệt may xuất khẩu
Nhằm đảm bảo các quy định theo quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội đến năm
Đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030, UBND tỉnh Thái Bình đã phê duyệt đề án phát triển các sản phẩm công nghiệp chủ lực nhằm nâng cao lợi thế cạnh tranh, với mục tiêu tăng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của tỉnh đến năm 2020.
Công tác hoạch định và ban hành chính sách quản lý nhà nước về xuất khẩu được các cấp, ngành chú trọng UBND tỉnh đã triển khai nhiều chương trình, kế hoạch và đề án nhằm thúc đẩy phát triển xuất khẩu, đặc biệt trong lĩnh vực dệt may.
Chương trình phát triển xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ giai đoạn 2021-2025, với định hướng đến năm 2030, nhằm đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng có lợi thế cạnh tranh Mục tiêu chính của chương trình là nâng cao hiệu quả xuất khẩu, từ đó tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng GDP và chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Thái Bình.
Tỉnh Thái Bình đã ban hành các chính sách ưu đãi và hỗ trợ đầu tư nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư và doanh nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh Cụ thể, UBND tỉnh đã thực hiện quyết định số 11/2019/NQ-HĐND về chính sách ưu đãi và hỗ trợ đầu tư trong khu kinh tế Thái Bình cho giai đoạn 2020-2030, cùng với quyết định số 13/2020/QĐ-UBND quy định về chính sách ưu đãi và hỗ trợ đầu tư trong khu kinh tế này trong cùng giai đoạn.
- Xây dựng các đề án quy hoạch:
Vào ngày 15/8/2017, UBND tỉnh Thái Bình đã ban hành Quyết định số 2171/QĐ-UBND phê duyệt Quy hoạch phát triển công nghiệp tỉnh giai đoạn 2017-2025, với định hướng đến năm 2030 Đặc biệt, trong lĩnh vực dệt may, tỉnh đã xây dựng và phê duyệt đề án quy hoạch phát triển ngành đến năm 2020, đồng thời định hướng phát triển cho đến năm 2030.
Vào ngày 18/11/2020, UBND tỉnh Thái Bình đã ban hành Quyết định 3192/QĐ-UBND phê duyệt Kế hoạch phát triển thương mại điện tử tỉnh Thái Bình giai đoạn 2021-2025, nhằm thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực thương mại điện tử trong khu vực.
Các chính sách của UBND Tỉnh đã tác động tích cực đến hoạt động sản xuất hàng dệt may xuất khẩu Chính sách xuất khẩu dệt may đang dần tự do hóa thị trường và khuyến khích xuất khẩu Quản lý hoạt động xuất khẩu chuyển từ mệnh lệnh hành chính sang sử dụng các công cụ pháp luật và chính sách Chính sách trợ cấp trực tiếp cho doanh nghiệp xuất khẩu và thưởng xuất khẩu đã thúc đẩy sản xuất hàng xuất khẩu, tạo ra sự gia tăng liên tục trong nhiều năm và mở ra thị trường mới đầy tiềm năng.
Các chính sách định hướng sản xuất hàng dệt may xuất khẩu tại tỉnh Thái Bình đã đạt được những kết quả khả quan, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế Hiện tại, các chính sách chủ yếu tập trung vào ngắn hạn và chưa có chiến lược dài hạn cho xuất khẩu hàng dệt may Bên cạnh đó, việc quản lý xuất khẩu bằng hạn ngạch đang dần bị thu hẹp, và quy định về quyền tham gia xuất khẩu trực tiếp đã tạo ra vị thế độc quyền cho một số doanh nghiệp.
2.2.2 Thực trạng nhóm chính sách thúc đẩy thị trường xuất khẩu hàng dệt may của tỉnh Đối với các chính sách về hỗ trợ phát triển thị trường xuất khẩu hàng dệt may của tỉnhThái Bình đã ban hành các chính sách như chính sách phát triển công nghiệp gắn với ưu tiên phát triển cụm công nghiệp, chính sách hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm, sản phẩm xuất khẩu,các chính sách này chịu tác động của một số quy định, chỉ đạo chung về phát triển công nghiệp, hoạt động xuất khẩu của Nhà nước nói chung và UBND tỉnh Thái Bình nói riêng.
Trong bối cảnh khó khăn do dịch COVID-19, UBND tỉnh đã phát động cộng đồng doanh nghiệp tăng cường thi đua sản xuất, kinh doanh nhằm đạt mục tiêu GRDP tăng 13% trong những tháng cuối năm 2021 Các doanh nghiệp trên địa bàn đã triển khai nhiều giải pháp, tạo ra không khí thi đua sôi nổi với sự hăng say của người lao động Để vượt qua thách thức thị trường, các công ty tập trung đổi mới quy trình sản xuất, đầu tư vào công nghệ và nâng cao chất lượng sản phẩm, từ đó chiếm lĩnh thị trường nội địa và quốc tế Để thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may, UBND tỉnh đã phê duyệt quy hoạch phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030.
Tỉnh Thái Bình đang chú trọng thúc đẩy sản xuất hàng dệt may thông qua việc ban hành các chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ Chính sách này tập trung vào sản xuất các sản phẩm có giá trị gia tăng cao như sợi, vải và giả da, đồng thời phát triển phụ kiện phục vụ ngành may như bông tắm và mex Hơn nữa, tỉnh cũng đang đẩy mạnh việc thành lập và đầu tư hạ tầng khu công nghiệp ven biển nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển ngành dệt may hoàn tất sản phẩm.
Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu phát triển thị trường
Theo Quy hoạch phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ tỉnh Thái Bình giai đoạn 2016 - 2025, định hướng đến năm 2030, mục tiêu là đến năm 2020, ngành công nghiệp hỗ trợ sẽ trở thành một ngành công nghiệp quan trọng, chủ yếu cung cấp linh kiện và phụ tùng cho các ngành công nghiệp trong nước.
Đến năm 2025, ngành công nghiệp hỗ trợ (CNHT) của tỉnh Thái Bình sẽ đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu của các tập đoàn đa quốc gia Tỉnh sẽ đặc biệt chú trọng phát triển CNHT cho các lĩnh vực điện tử, cơ khí chế tạo và dệt may, coi đây là động lực then chốt để thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp địa phương và nâng cao giá trị gia tăng trong thời gian tới.
Ngành công nghiệp hỗ trợ (CNHT) tại Việt Nam, đặc biệt là tại Thái Bình, đang trong giai đoạn đầu phát triển và đã có những đóng góp đáng kể cho ngành dệt may Hiện tại, tỉnh có hơn 300 doanh nghiệp dệt may, da giày, trong đó có 44 doanh nghiệp CNHT, bao gồm 5 doanh nghiệp đầu tư nước ngoài và 39 doanh nghiệp nội địa Các doanh nghiệp này chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực dệt nhuộm và kéo sợi, với 41 doanh nghiệp hỗ trợ ngành dệt, trong đó có 23 doanh nghiệp dệt nhuộm và 18 doanh nghiệp sản xuất xơ, sợi Nhiều doanh nghiệp có quy mô trung bình và lớn với dây chuyền sản xuất hiện đại như Công ty TNHH Hợp Thành, Công ty Cổ phần Tập đoàn Đại Cường, và Công ty Cổ phần Bitexco Nam Long Sản phẩm dệt và sợi chủ yếu được tiêu thụ tại các thị trường châu Âu, Nhật Bản, Mỹ, Đài Loan, Trung Quốc, cùng một phần tiêu thụ trong nước, tạo ra lợi thế lớn cho sự phát triển của CNHT ngành dệt may tại địa phương.
Mặc dù nhiều doanh nghiệp dệt may đã đầu tư vào tỉnh, nhưng vẫn chưa thu hút được nhiều doanh nghiệp sản xuất hỗ trợ, dẫn đến sự phụ thuộc vào nguyên phụ liệu nhập khẩu Thách thức này làm hạn chế khả năng phát triển của ngành dệt may, khi phần lớn doanh nghiệp chỉ làm gia công và không có quyền lựa chọn nguyên liệu Điều này cho thấy điểm yếu trong sự phát triển của ngành dệt may, không tương xứng với tiềm năng hiện có Để khắc phục tình trạng này, cần định hướng phát triển công nghiệp hỗ trợ, giúp doanh nghiệp trong tỉnh tận dụng cơ hội từ các hiệp định thương mại quốc tế, đặc biệt là Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương.
Những kết luận và phát hiện qua nghiên cứu
2.3.1 Những thành công của chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may
- Về quá trình tổ chức chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may
Thái Bình chú trọng đến công tác hoạch định chính sách và dự báo thị trường, với việc xây dựng Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2030 Tỉnh cũng đã phát triển quy hoạch tổng thể cho ngành công nghiệp đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2030, cùng với các kế hoạch phát triển ngành công nghiệp và chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may.
Công tác tổ chức thực hiện chính sách đã được triển khai hiệu quả, với việc xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước và các sở, ban, ngành Sự phối hợp giữa các bên liên quan đã góp phần tháo gỡ khó khăn cho hoạt động xuất khẩu hàng dệt may Nhờ đó, các doanh nghiệp xuất khẩu có cơ hội mở rộng thị trường, quảng bá thương hiệu, cải tiến công nghệ, và tạo ra nhiều việc làm cho người lao động.
Đánh giá định kỳ hoạt động xuất khẩu được thực hiện thông qua báo cáo từ các cấp địa phương và phiếu khảo sát doanh nghiệp xuất khẩu tại tỉnh Thái Bình Cục Thống kê Thái Bình và Ban Chỉ đạo đề án xuất khẩu tỉnh, cùng với sự phối hợp của Cục Hải quan và Cục Thuế, là những đơn vị chủ yếu thực hiện công tác báo cáo Các báo cáo này phản ánh kết quả thực hiện so với mục tiêu, cung cấp số liệu thống kê đầy đủ về quy mô, tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu, cơ cấu hàng hóa và thị trường xuất khẩu.
- Về nội dung các chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may
Chính sách phát triển công nghiệp của tỉnh giai đoạn 2020 - 2025, với định hướng đến năm 2030, tập trung vào việc tạo ra sản phẩm hàng hóa cho xuất khẩu và phát triển công nghiệp công nghệ cao Chính sách này không chỉ giúp ổn định sản lượng xuất khẩu hàng dệt may mà còn đảm bảo sản xuất công nghiệp đáp ứng nhu cầu thị trường, tạo việc làm cho người dân và đóng góp vào sự phát triển chung của hoạt động xuất khẩu trong tỉnh.
Chính sách xuất khẩu của tỉnh tập trung vào các sản phẩm chủ lực có giá trị cao, nhằm cải thiện cơ cấu mặt hàng theo hướng tăng tỷ trọng sản phẩm đã qua gia công và giảm dần tỷ trọng sản phẩm thô.
Chính sách xuất khẩu của tỉnh hiện nay tập trung vào việc đa dạng hóa thị trường, duy trì các thị trường truyền thống như Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc Các doanh nghiệp trong tỉnh, với sự hỗ trợ của Nhà nước, đang nỗ lực tìm kiếm đối tác xuất khẩu mới và mở rộng danh mục sản phẩm Đồng thời, tỉnh cũng tăng cường hợp tác với các quốc gia lân cận như Thái Lan và Lào nhằm nâng cao thị phần tại các thị trường truyền thống.
Tỉnh đã chú trọng đầu tư vào chính sách nghiên cứu thị trường, hàng hóa và các chính sách thương mại Để thúc đẩy xuất khẩu, tỉnh đã thành lập Ban chỉ đạo thực hiện đề án phát triển xuất khẩu giai đoạn 2021-2025, với định hướng rõ ràng cho tương lai.
Đến năm 2030, các báo cáo liên quan đến hoạt động xuất khẩu hàng hóa, thị trường xuất khẩu và cơ cấu hàng xuất khẩu sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng các hoạt động xuất khẩu theo từng giai đoạn cụ thể.
2.3.2 Hạn chế của chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may
Thứ nhất, về quá trình tổ chức chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may
Công tác hoạch định chính sách trong tỉnh hiện đang gặp khó khăn do thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các Sở, ban, ngành Điều này dẫn đến việc một số chính sách không phù hợp và không sát với thực tiễn Hơn nữa, nguồn lực để thực thi các chính sách còn hạn chế, khiến cho các chính sách chưa đủ mạnh và đồng bộ để thúc đẩy sự phát triển trong lĩnh vực công nghiệp.
Hoạch định chính sách chủ yếu dựa vào đánh giá và quan điểm của người hoạch định, trong khi việc lấy ý kiến từ các đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp của chính sách còn hạn chế Hơn nữa, việc tiếp thu ý kiến từ các ban, ngành trong tỉnh chưa được thực hiện một cách chủ động và hiệu quả.
Hiện nay, việc thiết lập kênh thông tin góp ý hiệu quả giữa các bên liên quan như người sản xuất, doanh nghiệp, nhà nghiên cứu và cán bộ quản lý hoạt động xuất khẩu vẫn chưa được thực hiện Hơn nữa, các biện pháp hỗ trợ từ Tỉnh chưa đồng bộ và chỉ mang lại hiệu quả ngắn hạn, thiếu tính ổn định và bền vững trong dài hạn.
Nhận thức về đánh giá chính sách xuất khẩu hàng dệt may tại tỉnh còn hạn chế, dù đã có Ban chỉ đạo đề án xuất khẩu Công tác đánh giá hiện chỉ ở mức cơ bản, chưa giải quyết triệt để các khó khăn trong hoạt động xuất khẩu hàng dệt may Đánh giá chủ yếu từ cơ quan ban hành chính sách, trong khi doanh nghiệp xuất khẩu chỉ thực hiện báo cáo thường niên về hoạt động kinh doanh liên quan, dẫn đến hiệu quả đánh giá chưa đạt yêu cầu.
Việc đánh giá chính sách hiện nay thiếu tiêu chí khoa học và toàn diện, dẫn đến việc đánh giá không dựa trên các bộ tiêu chí phù hợp với từng loại chính sách Hơn nữa, kinh phí dành cho công tác đánh giá cũng còn hạn chế Công tác này rất quan trọng trong việc xác định rõ các vấn đề và khó khăn trong hoạt động xuất khẩu hàng dệt may, nhưng chi phí cho đánh giá ở các tỉnh vẫn chưa đáp ứng đủ yêu cầu.
Công tác triển khai chính sách hiện nay chưa đạt hiệu quả cao, do sự liên kết giữa người sản xuất, doanh nghiệp, cán bộ quản lý và nhà khoa học còn hạn chế Điều này dẫn đến hoạt động xuất khẩu hàng dệt may chưa đạt được kết quả mong muốn.
Công tác quy hoạch các dự án hiện nay chưa đạt hiệu quả như mong đợi, dẫn đến một số dự án sản xuất và chế biến xuất khẩu không hoàn thành đúng tiến độ hoặc phải chuyển đổi mục đích sử dụng.
Thứ hai, về nội dung các chính sách thúc đẩy xuất khẩu hàng dệt may
