Tổng quan nghiên cứu đề tài
Tính cấp thiết của nghiên cứu đề tài
Năm 2011, kinh tế thế giới được dự báo sẽ tiếp tục phục hồi với mức tăng trưởng khả quan, nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều bất ổn Cuộc khủng hoảng tài chính tại Mỹ năm 2008, được xem là nghiêm trọng nhất kể từ cuộc đại khủng hoảng 1929-1933, đã gây ra thiệt hại lên tới 1,4 nghìn tỉ USD, dẫn đến suy thoái toàn cầu Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), kinh tế thế giới dự kiến tăng trưởng 3,1% vào năm 2010, cao hơn so với 1,1% của năm 2009, nhưng vẫn thấp hơn mức trên 5% của hai năm 2006 và 2007 Suy thoái mạnh diễn ra vào quý IV năm 2008 và quý I năm 2009, với mức suy thoái tại Mỹ ước tính 0,9% Liên Hợp Quốc dự báo tăng trưởng toàn cầu năm 2010 có thể đạt 2,4%, nhưng sự phục hồi vẫn mong manh, chủ yếu nhờ vào các chính sách kích thích kinh tế của các quốc gia trong năm 2009 Tuy nhiên, theo phân tích của tạp chí The Economist, mặc dù có dấu hiệu phục hồi, nhiều nước vẫn đối mặt với nhiều khó khăn.
Các dự báo về nền kinh tế toàn cầu cho thấy cuộc khủng hoảng tài chính đã được kiểm soát, dẫn đến dấu hiệu hồi phục Tuy nhiên, vẫn còn quá sớm để khẳng định rằng kinh tế thế giới đã hoàn toàn thoát khỏi suy thoái và bắt đầu chu kỳ hồi phục.
Theo nghiên cứu của Liên Hợp Quốc, khu vực Châu Á-Thái Bình Dương đang dẫn đầu thế giới về phục hồi kinh tế Dự báo trong báo cáo “Tình hình và triển vọng kinh tế thế giới năm 2010”, các nước đang phát triển ở Châu Á sẽ có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh nhất, với Trung Quốc đạt 8,8%, Ấn Độ 6,5%, và Việt Nam cùng Lào đạt 5%, cao hơn mức 4% của năm 2009 Myanmar và Indonesia cũng ghi nhận mức tăng trưởng trên 4%, trong khi các quốc gia còn lại có mức tăng trưởng từ 3,5% trở xuống, với Nhật Bản thấp nhất chỉ đạt 1,5% và Brunei 0,5%.
Suy thoái kinh tế toàn cầu đã ảnh hưởng đáng kể đến nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt khi Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới Từ quý III năm 2008, khủng hoảng tài chính đã làm giảm tốc độ tăng trưởng, với kim ngạch xuất khẩu năm 2008 đạt 62,9 tỷ USD nhưng giảm 10% trong năm 2009, chỉ còn 56,6 tỷ USD Sự sụt giảm này cho thấy rõ tác động của suy thoái đến xuất khẩu Việt Nam, chủ yếu do thị trường xuất khẩu chính là Mỹ, Nhật Bản và châu Âu, nơi nhu cầu tiêu dùng hàng nhập khẩu giảm mạnh trong bối cảnh khó khăn kinh tế.
Xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường châu Á đã giảm sút đáng kể trong năm 2009 do suy thoái kinh tế, dẫn đến sự thay đổi trong nhu cầu tiêu dùng của người dân, khi họ ưu tiên cho các mặt hàng thiết yếu Điều này đã đặt ra thách thức lớn cho các sản phẩm vật liệu xây dựng, đặc biệt là gạch ngói của CTCP Viglacera Hạ Long Một cuộc khảo sát cho thấy 100% người được phỏng vấn đồng ý với vấn đề này, cho thấy sự cần thiết phải nghiên cứu kỹ lưỡng ảnh hưởng của suy thoái kinh tế đến hoạt động xuất khẩu gạch ngói của công ty và đề xuất các giải pháp nhằm hạn chế tác động tiêu cực.
Xác lập và tuyên bố vấn đề trong đề tài
Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với suy thoái nghiêm trọng, Việt Nam cũng không nằm ngoài vòng ảnh hưởng, đặc biệt là trong lĩnh vực xuất khẩu Tình hình kinh tế khó khăn đã tác động trực tiếp đến doanh thu từ hoạt động xuất khẩu của đất nước.
XK của CTCP Viglacera Hạ Long đã được nghiên cứu qua quá trình thực tập và phỏng vấn trực tiếp tại công ty Tác giả, với vai trò là sinh viên, đã chỉ ra những vấn đề chính trong đề tài nghiên cứu này.
▪ Làm rõ thực trạng hoạt động xuất khẩu sản phẩm gạch ngói của CTCP Viglacera
Hạ Long trong thời kỳ suy thoái kinh tế
Để giải quyết những khó khăn và vấn đề khúc mắc trong đề tài, cần đề xuất một số giải pháp cụ thể Những giải pháp này không chỉ giúp tháo gỡ các vấn đề hiện tại mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững của công ty Từ đó, các đề nghị cho công ty sẽ được đưa ra, nhằm cải thiện hiệu quả hoạt động và nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường.
Từ những vấn đề cấp thiết đã nêu ở trên nên chuyên đề đã chọn đề tài nghiên cứu là:
Để hạn chế ảnh hưởng của suy thoái kinh tế đến hoạt động xuất khẩu gạch ngói của Công ty Cổ phần Viglacera Hạ Long sang các thị trường châu Á, công ty cần triển khai một số giải pháp hiệu quả Trước hết, việc đa dạng hóa sản phẩm và nâng cao chất lượng gạch ngói sẽ giúp tăng sức cạnh tranh Thứ hai, mở rộng thị trường xuất khẩu sang các quốc gia tiềm năng và xây dựng mối quan hệ đối tác chiến lược với các nhà phân phối địa phương là rất quan trọng Cuối cùng, công ty cần tập trung vào việc tối ưu hóa quy trình sản xuất và giảm chi phí để duy trì lợi nhuận trong bối cảnh kinh tế khó khăn.
Các mục tiêu nghiên cứu
Khủng hoảng kinh tế toàn cầu và suy thoái kinh tế có tác động sâu sắc đến hoạt động xuất khẩu Suy thoái kinh tế toàn cầu dẫn đến giảm cầu từ các thị trường quốc tế, ảnh hưởng tiêu cực đến doanh thu và lợi nhuận của các doanh nghiệp xuất khẩu Các yếu tố như giảm giá hàng hóa, tăng chi phí sản xuất và rào cản thương mại cũng làm gia tăng khó khăn cho hoạt động xuất khẩu Do đó, việc hiểu rõ các lý thuyết liên quan đến khủng hoảng kinh tế và suy thoái là cần thiết để đánh giá đúng mức độ ảnh hưởng của chúng đến hoạt động xuất khẩu.
Suy thoái kinh tế toàn cầu đã gây ra nhiều thách thức cho hoạt động xuất khẩu của CTCP Viglacera Hạ Long trong giai đoạn hiện nay Việc điều tra thực trạng này giúp xác định những ảnh hưởng cụ thể và tìm ra giải pháp nhằm duy trì và phát triển hoạt động xuất khẩu của công ty.
➢ Đề xuất một số giải pháp khắc phục ảnh hưởng của suy thoái kinh tế thế giới hoạt động xuất khẩu của CTCP Viglacera Hạ Long.
Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu về tác động của suy thoái kinh tế toàn cầu đối với hoạt động xuất khẩu cho thấy ảnh hưởng rõ rệt đến xuất khẩu sản phẩm gạch ngói của CTCP Viglacera Sự biến động của thị trường quốc tế đã gây ra những thách thức lớn cho doanh nghiệp trong việc duy trì và mở rộng thị trường xuất khẩu.
Hạ Long đang thu hút sự chú ý từ các thị trường Châu Á, nhưng do thời gian hạn chế và khả năng phân tích còn hạn chế, việc nắm bắt thông tin đầy đủ về tiềm năng của thị trường này vẫn gặp khó khăn.
Nghiên cứu này tập trung vào khoảng thời gian từ năm 2007 đến hết năm 2010, với mục đích phân tích và đánh giá số liệu cụ thể của từng năm trong giai đoạn này.
2010 ta có thể thấy rõ sự sụt giảm doanh thu từ hoạt động xuấ t khẩu do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu
- Phạm vi nghiên cứu về không gian: tại CTCP Viglacera Hạ Long
Nghiên cứu này tập trung vào xuất khẩu sản phẩm gạch ngói, một mặt hàng có sản lượng lớn tại công ty và được ưa chuộng trên thị trường quốc tế Gạch ngói không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn thu hút sự quan tâm của nhiều bạn hàng từ các quốc gia khác nhau, góp phần nâng cao giá trị xuất khẩu của doanh nghiệp.
Thị trường nghiên cứu của công ty tập trung vào xuất khẩu sang các nước Châu Á, nơi chiếm khoảng 50% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam Đây là thị trường lớn nhất đối với công ty, với 21 đối tác thương mại bao gồm Ấn Độ, Campuchia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Myanmar, Lào, Thái Lan, Malaysia và Singapore.
Một số khái niệm và phân định nội dung của vấn đề nghiên cứu
1.5.1 Một số khái niệm chung
1.5.1.1 Khái niệm suy thoái kinh tế, suy thoái kinh tế toàn cầu
❖ Khái niệm suy thoái kinh tế( Economic downturn)
Theo kinh tế học vĩ mô, suy thoái kinh tế được định nghĩa là sự giảm sút sản lượng GDP của một quốc gia, thể hiện qua tăng trưởng âm kéo dài từ hai quý liên tiếp trở lên trong một năm.
Suy thoái kinh tế có thể liên quan đến giảm phát hoặc lạm phát nghiêm trọng, và thường bao gồm những suy giảm đột ngột trong các chỉ số hoạt động kinh tế như tỷ lệ thất nghiệp, đầu tư và lợi nhuận doanh nghiệp.
Theo quan điểm của NBER đưa ra định nghĩa về suy thoái kinh tế “là sự tụt giảm hoạt động kinh tế trên cả nước, kéo dài nhiều tháng”
❖ Khái niệm suy thoái kinh tế toàn cầu (global economic downturn)
Suy thoái kinh tế toàn cầu được định nghĩa là sự suy giảm sản lượng GDP của toàn thế giới, với tăng trưởng âm kéo dài từ hai quý liên tiếp trở lên trong một năm Điều này đồng nghĩa với việc nhiều quốc gia trải qua mức độ tăng trưởng giảm sút trong hai quý liên tiếp, dẫn đến tình trạng gia tăng tỷ lệ thất nghiệp và lạm phát trên toàn cầu.
Xuất khẩu là hoạt động đưa hàng hóa và dịch vụ ra khỏi một quốc gia để bán sang các nước khác Theo luật Thương Mại 2005 của Cộng Hoà XHCN Việt Nam, xuất khẩu hàng hoá được định nghĩa là việc hàng hoá được đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam hoặc vào khu vực đặc biệt trên lãnh thổ Việt Nam, nơi được coi là khu vực hải quan riêng theo quy định pháp luật.
Xuất khẩu là quá trình đưa hàng hóa và dịch vụ từ một quốc gia ra thị trường quốc tế để bán, nhằm thu ngoại tệ và thúc đẩy hoạt động thương mại quốc tế Đây không chỉ là hành vi buôn bán đơn lẻ mà còn là một hệ thống quan hệ mua bán phức tạp, có tổ chức cả trong và ngoài nước Hoạt động xuất khẩu đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển sản xuất, chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế và nâng cao mức sống của người dân.
Theo các chuyên gia kinh doanh quốc tế, xuất khẩu hàng hóa là quá trình bán hàng từ một quốc gia sang quốc gia khác, với thanh toán bằng tiền tệ Hàng hóa được vận chuyển qua biên giới quốc gia, và tiền tệ có thể là ngoại tệ đối với một hoặc cả hai quốc gia.
1.5.2 Một số lý thuyết của vấn đề nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu, chuyên đề đã khảo sát nhiều phương tiện truyền thông khác nhau, tuy nhiên do hạn chế về thời gian và khả năng nghiên cứu, chưa tìm ra quan điểm nào được nâng lên thành lý thuyết về suy thoái kinh tế toàn cầu và hoạt động xuất khẩu Thay vào đó, chủ yếu chỉ là các quan điểm của các nhà kinh tế học về bản chất và chức năng của hoạt động xuất khẩu trong bối cảnh suy thoái kinh tế Một trong những lý thuyết đáng chú ý là lý thuyết về chu kỳ phát triển kinh tế.
Hình 1.1: Chu kỳ kinh tế
Nguồn: http://vi.wikipedia.org/wiki/Chu_kỳ_kinh_tế
Suy thoái kinh tế được định nghĩa là giai đoạn mà GDP thực tế giảm sút Tại Mỹ và Nhật Bản, một nền kinh tế được coi là suy thoái khi tốc độ tăng trưởng GDP thực tế có giá trị âm trong hai quý liên tiếp.
Phục hồi kinh tế diễn ra khi GDP thực tế tăng trở lại, đạt mức tương đương trước khi xảy ra suy thoái Điểm chuyển tiếp giữa hai giai đoạn này chính là đáy của chu kỳ kinh tế.
Khi GDP thực tế tăng liên tục và vượt qua mức trước suy thoái, nền kinh tế bước vào pha hưng thịnh, hay còn gọi là pha bùng nổ Sự kết thúc của pha hưng thịnh sẽ dẫn đến một chu kỳ suy thoái mới, với điểm ngoặt giữa hai pha này được gọi là đỉnh của chu kỳ kinh tế.
Trong chu kỳ kinh tế, người ta thường chỉ nhận diện hai điểm đáy và đỉnh sau khi nền kinh tế đã chuyển sang pha tiếp theo, với dấu hiệu là sự thay đổi trong tốc độ tăng trưởng GDP thực tế từ âm sang dương Các nhà kinh tế học nỗ lực phát hiện sớm dấu hiệu suy thoái, do ảnh hưởng tiêu cực của nó đến các khía cạnh kinh tế và xã hội Một số đặc điểm phổ biến của suy thoái bao gồm:
Tiêu dùng giảm mạnh đã khiến hàng tồn kho của các loại hàng hóa lâu bền tại các doanh nghiệp tăng lên ngoài dự kiến Hệ quả là các nhà sản xuất buộc phải cắt giảm sản lượng, đồng thời giảm đầu tư vào trang thiết bị và nhà xưởng, dẫn đến sự suy giảm trong GDP thực tế.
Số ngày làm việc của người lao động giảm, dẫn đến việc cắt giảm nhân công và tỷ lệ thất nghiệp tăng cao.
Khi sản lượng giảm, lạm phát sẽ chậm lại do giá đầu vào sản xuất giảm, nguyên nhân là do cầu suy yếu Mặc dù giá cả dịch vụ khó có thể giảm, nhưng mức tăng cũng sẽ chậm lại trong giai đoạn kinh tế suy thoái.
Lợi nhuận của doanh nghiệp thường giảm mạnh trong thời kỳ suy thoái, dẫn đến sự sụt giảm giá chứng khoán khi nhà đầu tư nhận thấy dấu hiệu đi xuống của chu kỳ kinh doanh Đồng thời, nhu cầu về vốn cũng giảm, gây ra sự giảm lãi suất trong giai đoạn này.
Phương pháp nghiên cứu và thực trạng ảnh hưởng của suy thoái kinh tế tới kinh doanh xuất khẩu gạch ngói của CTCP Viglacera Hạ Long sang thị trường các nước châu Á
Phương pháp nghiên cứu các vấn đề
2.1.1 Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp
Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp qua phỏng vấn
Chuyên đề này xây dựng bảng câu hỏi phỏng vấn gồm 6 câu hỏi, với 3 người được phỏng vấn: Tổng giám đốc công ty, Giám đốc xuất nhập khẩu và Giám đốc kế hoạch - kỹ thuật Tổng giám đốc là người đưa ra quyết định và phương hướng hoạt động cho công ty Giám đốc xuất nhập khẩu chỉ đạo các hoạt động của phòng xuất nhập khẩu, trong khi Giám đốc kế hoạch - kỹ thuật tư vấn cho Tổng giám đốc về quản lý và hoạt động Các câu hỏi phỏng vấn tập trung vào việc nghiên cứu hoạt động xuất khẩu gạch ngói sang thị trường châu Á trong giai đoạn suy thoái gần đây và tìm kiếm giải pháp khắc phục những tác động tiêu cực từ tình hình này.
Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp qua phiếu điều tra
Khi xây dựng phiếu điều tra, chuyên đề đã thiết kế 10 câu hỏi đóng mở nhằm dễ dàng phân tích và tổng hợp thông tin Để thu thập dữ liệu liên quan đến thực trạng xuất khẩu của công ty hiện nay, chuyên đề đã tiến hành điều tra kỹ lưỡng.
Bài viết này tập trung vào việc nghiên cứu tác động của suy thoái kinh tế toàn cầu đối với hoạt động của các công ty, đặc biệt là trong lĩnh vực xuất khẩu Để thu thập thông tin, chúng tôi đã phỏng vấn các chuyên viên từ phòng xuất nhập khẩu và phòng kế hoạch kỹ thuật.
2.1.2 Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp
Bên cạnh việc thu thập dữ liệu sơ cấp, chúng tôi còn tiến hành thu thập dữ liệu thứ cấp thông qua các báo cáo kết quả kinh doanh của công ty trong các năm 2007, 2008 và 2009.
Năm 2010, chuyên đề đã thu thập thông tin từ báo chí và trang web của công ty Sau khi thu thập dữ liệu, các phương pháp thống kê, phân tích và tổng hợp được áp dụng để đưa ra kết luận về tình hình xuất khẩu của doanh nghiệp trong giai đoạn suy thoái kinh tế gần đây.
Đánh giá tổng quan tình hình và ảnh hưởng của nhân tố môi trường tới hoạt động xuất khẩu của CTCP Viglacera Hạ Long
2.2.1.1 Bối cảnh kinh tế thế giới
Cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2008 bắt nguồn từ khủng hoảng thị trường tài chính Mỹ, gây ra tác động tiêu cực đến tất cả các nền kinh tế trên thế giới Hệ quả của cuộc khủng hoảng này là sự sụt giảm mạnh mẽ trong tổng sản lượng hàng hóa toàn cầu.
Sản lượng thép toàn cầu đã trải qua sự suy giảm nghiêm trọng trong những năm 2008 và 2009, với mức giảm lần lượt là 1,2% và 7,6%, đưa tổng sản lượng xuống còn 1.229 triệu tấn Tuy nhiên, vào năm 2010, khi nền kinh tế thế giới bắt đầu phục hồi, sản lượng thép đã tăng trở lại 15%, đạt 1.414 triệu tấn Đến quý I năm 2011, sản lượng thép tiếp tục tăng 8,8% so với cùng kỳ năm trước, đạt 372 triệu tấn Ngoài ra, sản lượng nông sản cũng ghi nhận sự giảm sút trong giai đoạn này.
Trong bối cảnh suy thoái kinh tế toàn cầu, thương mại quốc tế gặp khó khăn với lạm phát gia tăng và nhu cầu hàng hóa giảm sút Tiêu dùng tư nhân, đầu tư doanh nghiệp và hoạt động sản xuất đều giảm, dẫn đến sự sụt giảm trong nhập khẩu hàng hóa Hai đầu tàu kinh tế là Mỹ và Nhật Bản ghi nhận mức tăng trưởng thấp nhất trong 7 năm qua, ảnh hưởng tiêu cực đến nhu cầu đối với các mặt hàng như dầu, thực phẩm và khoáng sản Điều này sẽ tác động xấu đến xuất khẩu và tăng trưởng của các quốc gia xuất khẩu những mặt hàng này tại châu Á, châu Phi và châu Mỹ - Latinh.
Nền kinh tế toàn cầu chỉ đạt mức tăng trưởng 6,6% vào năm 2009, thấp hơn so với 8% năm 2007, trong bối cảnh suy thoái nghiêm trọng Các gói giải pháp bơm tiền vào nền kinh tế, như gói 800 tỷ USD của Mỹ và gói 260 tỷ USD của EU, được áp dụng rộng rãi Năm 2009 được coi là năm đầu tiên toàn cầu trải qua suy thoái trầm trọng kể từ cuộc Đại suy thoái thập niên 1930 Đến năm 2010, kinh tế thế giới phục hồi với mức tăng trưởng 4,2%, trong đó các nước phát triển đạt 2,3% và các thị trường mới nổi 6,3% Tuy nhiên, năm 2011, tăng trưởng kinh tế toàn cầu vẫn ở mức khiêm tốn và tiềm ẩn nguy cơ tái khủng hoảng, đòi hỏi sự phối hợp cao hơn giữa các quốc gia để đảm bảo phục hồi và phát triển bền vững cho nền kinh tế thế giới.
2.2.1.2 Thị trường châu Á trong bối cảnh suy thoái kinh tế thế giới
Châu Á hiện đang là thị trường xuất khẩu lớn, đóng góp một phần quan trọng vào kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam Với hơn 4 tỷ người, chiếm hơn 60% dân số toàn cầu, châu Á là thị trường tiêu dùng hấp dẫn mà bất kỳ quốc gia nào cũng khao khát hướng tới, bao gồm 48 quốc gia đa dạng.
Kể từ quý IV/2008, xuất nhập khẩu ở khu vực châu Á đã giảm sút nghiêm trọng, dẫn đến tăng trưởng GDP thực tế âm ở 10/16 nền kinh tế trong khu vực Mặc dù nhiều quốc gia tuyên bố tăng chi tiêu và cắt giảm thuế nhằm thúc đẩy tăng trưởng, thâm hụt ngân sách nhà nước vẫn gia tăng Cụ thể, thâm hụt ngân sách năm 2008 là 1,2% GDP, nhưng đã tăng lên 4,5% GDP vào năm 2009.
Trong quý 4/2008, kinh tế Nhật Bản giảm 12,7%, mức sụt giảm mạnh nhất kể từ cú sốc dầu lửa 1974 Singapore cũng ghi nhận sự giảm trưởng nghiêm trọng nhất trong 33 năm qua, trong khi Đài Loan trải qua mức tăng trưởng âm kỷ lục 8,36% so với năm trước Hàn Quốc bước vào giai đoạn suy thoái đầu tiên trong một thập kỷ, với mức giảm 5,6% trong quý 4/2008, là mức sụt giảm mạnh nhất từ khủng hoảng tài chính 1998.
Năm 2009 chứng kiến sự suy giảm nghiêm trọng của các đồng tiền châu Á, với đồng Won Hàn Quốc giảm xuống mức thấp nhất trong 11 năm so với USD Đồng Rupiah của Ấn Độ cũng ghi nhận tỷ giá thấp kỷ lục, phản ánh tình hình kinh tế khó khăn sau khi công bố GDP đáng buồn của quý 4/2008.
Thị trường chứng khoán khu vực châu Á đang trải qua sự sụt giảm mạnh do tăng trưởng và xuất khẩu giảm, cùng với sự mất giá nghiêm trọng của các đồng tiền Năm 2010, mức lạm phát tại châu Á được ước tính đạt 4,4%.
Trong bối cảnh khó khăn kinh tế hiện nay, nhiều chính phủ châu Á, bao gồm cả Trung Quốc với gói kích thích 586 tỷ USD, đã triển khai các biện pháp nhằm khuyến khích chi tiêu của người dân và doanh nghiệp Việt Nam, với nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu, cũng chịu tác động nặng nề từ suy thoái kinh tế toàn cầu, đặc biệt là từ ba thị trường lớn: Hoa Kỳ, Châu Âu và Nhật Bản Sự giảm sút nhu cầu và xu hướng giảm giá toàn cầu đã dẫn đến sự sụt giảm mạnh trong giá trị kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực như dầu thô, nông sản và thủy sản đều ghi nhận mức giá giảm đáng kể, phản ánh tác động tiêu cực của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.
Theo báo cáo của Chính phủ ngày 18/12/2008, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đã giảm mạnh trong những tháng cuối năm 2008, với tháng 10 giảm 3,3% so với tháng 9 và tháng 11 giảm 4,8% so với tháng 10 Dự kiến, kim ngạch xuất khẩu tháng 1/2009 chỉ đạt 3,8 tỷ USD, giảm 18,6% so với tháng 12/2008 và 24,2% so với cùng kỳ năm trước Sự sụt giảm này chủ yếu do khủng hoảng kinh tế làm giảm nhu cầu tiêu dùng, dẫn đến hàng loạt hệ thống bán lẻ phá sản và nhu cầu nhập khẩu giảm Khủng hoảng cũng ảnh hưởng đến cung cầu đồng USD tại Việt Nam, tác động đến tỷ giá hối đoái và hoạt động xuất khẩu Tuy nhiên, đến năm 2010, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đã tăng lên 71,6 tỷ USD so với năm 2009, và quý I/2011 đạt 19,6 tỷ USD, cho thấy sự phục hồi trong hoạt động xuất khẩu với các thị trường châu Á, châu Mỹ và châu Phi Ngành vật liệu xây dựng cũng chịu ảnh hưởng lớn từ suy thoái kinh tế, khi đầu tư cho xây dựng giảm, dẫn đến doanh thu và lợi nhuận của các công ty trong ngành giảm sút.
Năm 2009, ngành vật liệu xây dựng tại Việt Nam đối mặt với nhiều thách thức do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu Nhiều doanh nghiệp phải thu hẹp sản xuất và tồn đọng hàng hóa, trong đó sản xuất gạch ngói cũng không ngoại lệ Kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng như gạch ốp lát và sứ vệ sinh đã giảm 11,5% so với năm 2008, chỉ đạt 271 triệu USD, sau khi đạt 306,2 triệu USD vào năm 2008 Bên cạnh đó, sự cạnh tranh về giá cả càng làm gia tăng khó khăn cho các công ty trong ngành Nhìn chung, nhu cầu về vật liệu xây dựng giảm mạnh cả trong và ngoài nước, khiến thị trường bị lũng đoạn và các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn.
Trong bối cảnh phục hồi kinh tế hiện nay, thị trường vật liệu xây dựng đã bắt đầu trở lại với nhịp độ phát triển như trước Kim ngạch xuất khẩu của ngành này đang có dấu hiệu khả quan, cho thấy sự hồi phục mạnh mẽ và tiềm năng tăng trưởng trong tương lai.
Năm 2010, giá trị xuất khẩu một số mặt hàng vật liệu xây dựng đã tăng đáng kể, đạt 305,52 triệu USD so với năm 2009 Đến hết quý I/2011, con số này tiếp tục tăng lên 79,7 triệu USD, cho thấy dự báo tích cực cho sự phát triển xuất khẩu vật liệu xây dựng Việt Nam trong năm nay Sau giai đoạn suy thoái, giá cả các mặt hàng vật liệu xây dựng đồng loạt tăng, và hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu trong lĩnh vực này cũng trở nên sôi động hơn so với giai đoạn 2008-2009.
2.2.2.1 Khái quát chung về CTCP Viglacera Hạ Long
CTCP Viglacera Hạ Long là một thành viên của Tổng công ty Thuỷ tinh và Gốm xây dựng thuộc Bộ Xây dựng, có trụ sở tại phường Hà Khẩu, TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.
➢ Tên giao dịch : Viglacera Ha Long Jojnt-stock company
➢ Địa chỉ : Phường Hà khẩu-Hạ Long-Quảng Ninh
➢ Email : halongceramic@hn.vnn.vn
➢ Website : www.halongceramic.com.vn
➢ Sơ đồ tổ chức công ty ( Phụ lục 1)
Thực trạng ảnh hưởng của suy thoái kinh tế thế giới tới kinh doanh xuất khẩu gạch ngói của CTCP Viglacera Hạ Long sang thị trường các nước châu Á
2.3.1 Kết quả phân tích các dữ liệu sơ cấp
Phiếu phỏng vấn được thiết kế với bốn nội dung chính: tác động của suy thoái đến hoạt động xuất khẩu, tình hình công ty trong giai đoạn khủng hoảng, các giải pháp khắc phục và định hướng phát triển của công ty, cùng với đánh giá về các giải pháp của nhà nước.
2) và có kết quả thu được như sau:
- Với nội dung thứ nhất
Suy thoái kinh tế đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động xuất khẩu của công ty, dẫn đến doanh thu giảm sút đáng kể trong năm 2009 so với năm 2008 Số lượng đơn đặt hàng giảm mạnh, nhiều đơn bị huỷ bỏ, và việc ký kết hợp đồng với các đối tác lớn ở thị trường châu Á diễn ra một cách nhỏ lẻ, manh mún.
- Với nội dung thứ hai
Tình hình hoạt động kinh doanh xuất khẩu của công ty đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi suy thoái kinh tế toàn cầu, với tổng giá trị xuất khẩu năm 2009 giảm đáng kể so với năm 2008 Nguyên nhân chính được chỉ ra là do thị trường châu Á cũng chịu tác động tiêu cực từ suy thoái, dẫn đến nhu cầu về sản phẩm của công ty giảm sút, trong khi người tiêu dùng ưu tiên các sản phẩm thiết yếu hơn Thêm vào đó, việc liên hệ với số lượng hạn chế các nhà cung cấp dịch vụ vận tải đã gây khó khăn trong việc vận chuyển hàng hóa đúng hạn, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của công ty.
- Với nội dung thứ ba
Trong giai đoạn suy thoái kinh tế, công ty đã chủ động triển khai các giải pháp khắc phục nhằm đối phó với nguy cơ ứ đọng hàng hóa do nhu cầu tiêu dùng xuất khẩu giảm Ngay từ những ngày đầu của khủng hoảng, công ty nhận thức rõ vai trò của mình và không chờ đợi tình hình cải thiện Họ đã tiến hành rà soát lại mọi khâu “khoán quản” và điều chỉnh các hoạt động để phù hợp với tình hình mới, với mục tiêu tối ưu hóa hiệu quả hoạt động và nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường.
Hạ giá thành sản phẩm trong khi vẫn duy trì chất lượng là chìa khóa để tạo ra nguồn lực cho doanh nghiệp, đồng thời đáp ứng nhiệm vụ "kích cầu" tiêu thụ trong nước và xuất khẩu theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ Để thực hiện điều này, công ty đã cử các cán bộ có chuyên môn cao đến các lĩnh vực liên quan, giúp nắm bắt và cập nhật kịp thời mọi biến động của thị trường nguyên liệu.
Mỗi nhà máy và phòng ban chức năng được phân bổ cụ thể chi phí và tiêu hao vật dụng cho từng tác nghiệp, thay vì áp dụng hình thức khoán tổng hợp như trước Tuy nhiên, Công ty vẫn gặp khó khăn trong việc lưu trữ sản phẩm, với diện tích lưu trữ và sân bãi hiện tại còn hạn chế.
Chính phủ đã chủ động đưa ra các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu trong giai đoạn suy thoái, bao gồm kích cầu đầu tư và tiêu dùng, được đánh giá là phù hợp với thực trạng kinh tế Việt Nam Các biện pháp như giảm thuế và giãn nợ cho doanh nghiệp gặp khó khăn đã mang lại lợi ích trực tiếp cho các doanh nghiệp xuất khẩu, trong đó có CTCP Viglacera Hạ Long Tuy nhiên, công ty vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi do hệ thống chính sách chưa hoàn chỉnh.
2.3.1.2 Kết quả điều tra trắc nghiệm
Phiếu điều tra trắc nghiệm gồm 10 câu hỏi liên quan đến tác động của suy thoái kinh tế đối với hoạt động xuất khẩu của công ty (xem phụ lục 3) Kết quả thu được cho thấy những ảnh hưởng rõ rệt của suy thoái kinh tế đến hoạt động xuất khẩu.
Sự suy thoái kinh tế đã ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động xuất khẩu gạch ngói của công ty, đặc biệt là tại thị trường châu Á, với 100% người được khảo sát đồng ý về điều này Nguyên nhân của sự ảnh hưởng được đánh giá khác nhau, trong đó 90% cho rằng nhu cầu tiêu dùng của người dân giảm, 60% cho rằng các bạn hàng gặp khó khăn về nguồn vốn, và 70% cho rằng người tiêu dùng chuyển sang sử dụng các mặt hàng thiết yếu hơn.
Tất cả những người được khảo sát đều xác nhận rằng doanh thu xuất khẩu, bao gồm doanh thu sản phẩm gạch ngói tại thị trường châu Á, đã có sự thay đổi Cụ thể, kết quả khảo sát cho thấy sự gia tăng trong doanh thu này.
Bảng 2.1 trình bày kết quả điều tra về mức giảm doanh thu chung và doanh thu gạch ngói tại thị trường các nước châu Á trong năm 2009 so với năm 2008.
Khoảng sụt giảm Sự giảm doanh thu XK tại thị trường châu Á
Sự giảm doanh thu của gạch ngói tại thị trường châu Á
Theo thống kê của tác giả, sự biến động về cầu tại thị trường châu Á đã giảm do tác động của suy thoái kinh tế toàn cầu, với 100% ý kiến đồng thuận Về sự thay đổi đơn đặt hàng năm 2009 so với 2008, 30% cho rằng lượng đơn đặt hàng giảm dưới 10%, trong khi 70% cho rằng giảm từ 11-30% Đáng chú ý, 90% ý kiến cho rằng giá cả các mặt hàng của công ty trong giai đoạn này không có sự thay đổi.
Kết quả khi hỏi về các chính sách mà công ty áp dụng trong giai đoạn suy thoái vừa qua ta có thể theo dõi bảng sau:
Bảng 2.2: Chính sách công ty áp dụng trong giai đoạn suy thoái
Các chính sách Số phiếu chọn % trong tổng số phiếu Tập trung vào khách hàng truyền thống 4/10 40
Tập trung vào khách hàng tiềm năng 1/10 10
Tập trung vào tập khách hàng nội địa 5/10 50
Nguồn: Tác giả tự thống kê
Công ty đang áp dụng đồng thời ba biện pháp chính: khai thác khách hàng truyền thống, tìm kiếm khách hàng mới, và tối ưu hóa khai thác khách hàng trong nước Tất cả ý kiến đều thống nhất rằng công ty thực hiện các chương trình khuyến mại, hỗ trợ thanh toán, tham gia tích cực vào hội chợ và triển lãm trong nước cũng như quốc tế, đồng thời tìm kiếm thị trường mới và áp dụng các biện pháp phòng ngừa rủi ro nhằm tăng doanh thu trong giai đoạn hiện nay.
2.3.2 Kết quả phân tích các dữ liệu thứ cấp
Dữ liệu thứ cấp là thông tin khách quan do công ty cung cấp, giúp làm rõ hoạt động xuất khẩu trong giai đoạn suy thoái Tác giả đã lựa chọn một số số liệu cụ thể để phân tích tình hình xuất khẩu của công ty.
Bảng 2.3: Số liệu tác giả sử dụng phân tích
GIÁ TRỊ NĂM 2007 NĂM 2008 NĂM 2009 NĂM 2010
Tổng giá trị XK 2 657.977 3.742.593 3.507.080 3.676.576 Giá trị XK vào TTCA 2.480.768 3.105.624 2.965.395 3.505.536 Giá trị XK gạch ngói vào TTCA 283.272 486.615 268.176 431.577
Giá trị XK của Ngói hài vuông M33 vào TTCA
Giá trị XK của Ngói vảy cá M07 vào TTCA
Giá trị XK Ngói M8 vào TTCA 30.124 82.586 8.546 76.658
Giá trị XK các loại ngói khác vào
Giá trị XK ngói từ Campuchia 116.224 207.683 98.574 181.658 Giá trị XK ngói từ Lào 80.576 141.668 78.252 126.945 Giá trị XK ngói từ Myanmar 49.857 88.276 46.293 80.250 Giá trị XK ngói từ các quốc gia khác 36.615 48.988 45.057 42.724
Nguồn: Số liệu tổng hợp từ Báo cáo xuất khẩu phòng Xuất nhập khẩu
Dựa vào bảng số liệu thống kê ở trên ta đi phân tích sự thay đổi của các giá trị đó trong giai đoạn từ năm 2007 tới năm 2010
Trước hết, phân tích sự thay đổi các giá trị xuất khẩu trong giai đoạn 2007- 2010 ( theo dõi hình 2.2 dưới đây)
Hình 2.1: Sự thay đổi các giá trị xuất khẩu của công ty giai đoạn 2007- 2010
Tổng giá trị xuất khẩu của Công ty
Giá trị xuất khẩu vào thị trường châu Á
Giá trị xuất khẩu gạch ngói vào thị trường châu Á
Nguồn: Số liệu tổng hợp từ Báo cáo xuất khẩu phòng Xuất nhập khẩu
Trong giai đoạn 2008-2010, giá trị xuất khẩu của công ty cho thấy sự biến động rõ rệt Năm 2008, giá trị xuất khẩu gạch ngói vào thị trường châu Á tăng mạnh tới 71,8% so với năm 2007 Tuy nhiên, năm 2009 chứng kiến sự sụt giảm nghiêm trọng, với doanh thu chỉ đạt 268.176 USD, giảm 44,9% so với năm trước đó, do tác động của suy thoái kinh tế toàn cầu Đến năm 2010, tình hình có dấu hiệu cải thiện, khi giá trị xuất khẩu đạt 431.577 USD, gần tương đương với năm 2008 Nguyên nhân chính cho sự sụt giảm trong năm 2009 là nhu cầu tiêu thụ giảm mạnh từ thị trường quốc tế, khi người dân chỉ tập trung chi tiêu cho những nhu yếu phẩm thiết yếu.
