Nội dung và phương pháp nghiên cứu
Địa điểm nghiên cứu
Huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái, có các hộ nuôi Ba ba gai tập trung tại 6 xã và thị trấn, bao gồm xã Cát Thịnh, thị trấn Nông trường Trần Phú, xã Nghĩa Tâm, xã Minh An, xã Thượng Bằng La và xã Sơn Thịnh.
Hình 3.1 Bản đồ điều tra các xã nuôi ba ba gai trong vùng nghiên cứu ở Văn Chấn
Thời gian nghiên cứu
Thời gian nghiên cứu từ tháng 10/2019 đến tháng 06/2020.
Đối tượng và vật liệu nghiên cứu
- Điều tra hiện trạng các vùng nuôi ba ba gai về điều kiện tự nhiên, con người, yếu tố môi trường, địa danh, giá trị kinh tế,…
- Loài ba ba gai thả, cỡ ba ba gai thả, mật độ thả, thời điểm thả, thời điểm thu hoạch, kết cấu, kích cỡ ao nuôi;
- Kinh nghiệm của người nuôi;
- Những khó khăn, thuận lợi khi nuôi ba ba gai (giống, vốn, khoa học kỹ thuật…);
Nội dung nghiên cứu
- Đánh giá các yếu tố về điều kiện tự nhiên, môi trường vùng nuôi ba ba gai Văn Chấn – Yên Bái
- Đánh giá hiện trạng nghề nuôi ba ba gai năm 2019 (chủ yếu đánh giá tại thời điểm nghiên cứu và có so sánh với các năm trước
- Đánh giá hiệu quả kinh tế của một số mô hình nuôi ba ba gai ở Văn Chấn – Yên Bái
- Đề xuất các giải phát phát triển bền vững nghề nuôi ba ba gai ở huyện Văn Chấn.
Phương pháp nghiên cứu
3.5.1 Phương pháp thu thập số liệu
3.5.1.1 Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp
Trong quá trình thu thập số liệu thứ cấp, chúng tôi đã áp dụng các phương pháp kế thừa để thu thập và đánh giá tài liệu khoa học, số liệu điều tra cơ bản, cũng như báo cáo tổng kết hàng năm của ngành thủy sản Ngoài ra, chúng tôi cũng xem xét các báo cáo kết quả thực hiện các dự án nghiên cứu khoa học có liên quan đến nội dung và phạm vi nghiên cứu của đề tài, đảm bảo thông tin được công bố chính thức.
Các tài liệu và báo cáo nghiên cứu từ Sở NN&PTNT, Sở Tài nguyên môi trường tỉnh Yên Bái, cùng các viện và trung tâm nghiên cứu khoa học đã cung cấp cái nhìn sâu sắc về vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, khí hậu, môi trường đất và nước, cũng như tình hình kinh tế xã hội của tỉnh Yên Bái Đặc biệt, báo cáo về sự phát triển nuôi trồng thủy sản từ năm 2014 đến 2018 tại huyện Văn Chấn và tỉnh Yên Bái đã nêu rõ những tiến bộ và thách thức trong lĩnh vực này.
- Báo cáo kết quả hàng năm về phát triển nuôi ba ba gai tại tỉnh Yên Bái của Chi cục Thuỷ sản tỉnh Yên Bái
- Báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học về sản xuất giống, thức ăn, hoạch toán kinh tế của nghệ nuôi ba ba trong và ngoài nước.
3.5.1.2 Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp
Trong quá trình điều tra thu thập số liệu sơ cấp sử dụng các phương pháp chủ yếu sau:
Phương pháp đánh giá có sự tham gia của người dân (PRA) được áp dụng để phân tích các vấn đề liên quan đến nuôi ba ba gai tại tỉnh Yên Bái, bao gồm điểm mạnh, điểm yếu, thuận lợi và khó khăn trong phát triển ngành này Đánh giá dựa trên kết quả tổng kết từ các nghiên cứu khoa học, hội nghị tập huấn và báo cáo hàng năm về tình hình phát triển nuôi ba ba gai tại địa phương Trước khi tiến hành điều tra nông hộ, thông tin chung về các đối tượng nuôi, mô hình nuôi và khu vực nuôi chính sẽ được thu thập để hiểu rõ hơn về tình hình nuôi ba ba gai tại tỉnh Yên Bái.
- Phương pháp điều tra bổ sung: Sử dụng phương pháp phỏng vấn trực tiếp
114 hộ gia đình đã tham gia khảo sát theo bộ câu hỏi đã được chuẩn bị và chuẩn hoá, nhằm thu thập thông tin liên quan đến mục đích của đề tài nghiên cứu.
1) Chuẩn bị câu hỏi với các nội dung sau:
+ Thông tin chung về hộ nuôi ba ba gai: Tuổi, trình độ học vấn, kinh nghiệm sản xuất, lao động tham gia nuôi ba ba gai…
+ Thông tin chung về hoạt động nuôi ba ba gai: Thông tin về đối tượng, mùa vụ và thời gian nuôi, thiết kế và xây dựng ao nuôi
Khi nuôi trồng, việc chọn con giống chất lượng, bao gồm kích cỡ, mật độ thả và nguồn gốc giống, là rất quan trọng Ngoài ra, thông tin về thức ăn cũng cần được chú trọng để đảm bảo sự phát triển tối ưu cho vật nuôi Bên cạnh đó, việc sử dụng hóa chất, bao gồm loại hóa chất, nguồn gốc xuất xứ và cách sử dụng đúng cách, cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe và năng suất của vật nuôi.
Quản lý chăm sóc trong nuôi ba ba gai bao gồm việc kiểm soát chất lượng nước thông qua việc kiểm tra chế độ thuỷ lý, thuỷ hoá và thuỷ sinh Đồng thời, cần chú trọng đến việc quản lý bệnh tật và xử lý chất thải hiệu quả để đảm bảo sức khỏe cho động vật và môi trường.
Dịch vụ hậu cần cho nuôi ba ba gai hiện nay bao gồm sản xuất và cung ứng giống, thức ăn, cũng như thuốc thú y thủy sản Ngoài ra, ngành này còn tập trung vào chế biến, tiêu thụ và xuất khẩu các sản phẩm thủy sản.
Hiệu quả kinh tế được đánh giá qua các yếu tố như chi phí cố định và chi phí lưu động, sản lượng thu hoạch, tổng doanh thu, lợi nhuận ròng, lợi nhuận trên vốn đầu tư và thu nhập lao động Những chỉ số này giúp xác định mức độ sinh lời và khả năng phát triển bền vững của một doanh nghiệp trong ngành nông nghiệp.
+ Những thuận lợi, khó khăn thường gặp phải và cách giải quyết: Vấn đề quy hoạch, vốn, giống, kỹ thuật, thức ăn, thị trường, chính sách, môi trường
2) Hỏi thử để chỉnh sửa bộ câu hỏi;
3) Chỉnh sửa bộ câu hỏi;
4) Điều tra thu thập thông tin;
5) Mã hóa số liệu và nhập thông tin;
6) Xử lý thông tin, phân tích số liệu
3.5.1.3 Phương pháp thu và phân tích các yếu tố môi trường a Phương pháp thu mẫu
- Thu mẫu môi trường ngẫu nhiên 30 hộ trên tổng số 114 hộ điều tra;
- Nhiệt độ, pH và độ trong thù hàng ngày; thời gian thu trong ngày: Sáng từ
- Độ cứng, COD, tần suất thu mẫu: 1 tuần/lần b Phương pháp phân tích các yếu tố môi trường
- Nhiệt độ, pH, ôxy hòa tan được đo trực tiếp bằng máy đo đa chỉ tiêu Horiba U52;
- Độ trong được xác định bằng đĩa Sechi;
- Độ cứng xác định theo phương pháp chuẩn độ EDTA (TCVN 6224, 1996)
- COD được xác định theo phương pháp dicromat (TCVN 6491, 1999)
3.5.2 Phương pháp chọn mẫu nghiên cứu
Chọn mẫu điều tra tại huyện Văn Chấn, nơi có 260 hộ nuôi ba ba gai Nhằm tiết kiệm chi phí, nhóm nghiên cứu áp dụng phương pháp ngẫu nhiên đơn giản và tính toán cỡ mẫu theo phương pháp của Trung tâm Thông tin và Phân tích số liệu Việt Nam.
Cỡ mẫu được tính như sau: n = N
Công thức tính cỡ mẫu là 1 + N(e) 2, trong đó n là số đơn vị mẫu, N là tổng số đơn vị của tổng thể, và e là sai số cho phép (7%) Theo tài liệu của Vidac, sai số có thể được chọn là 5%, 7% hoặc 10% tùy thuộc vào độ đồng đều của tổng thể và nguồn lực tài chính Trong nghiên cứu này, chúng tôi đã chọn sai số e ở mức 7% để đảm bảo tính đại diện và chính xác.
- Tổng số mẫu điều tra nghiên cứu:
Theo khảo sát sơ bộ, huyện Văn Chấn có 260 hộ tham gia nuôi Ba ba gai, từ đó cỡ mẫu điều tra được tính toán là n = N.
1 + N(e) 2 (1 + 260) x (0,07) 2 Như vậy, tổng số hộ tham gia nuôi Ba ba gai ở huyện Văn Chấn được điều tra là 114 hộ (làm tròn số)
- Tổng số mẫu điều tra nghiên cứu: Tổng số hộ điều tra là 114 hộ, số mẫu phiếu điều tra là 114 phiếu
- Sử dụng hàm Excel: hàm randbetween (top, bottom)
3.5.3 Phương pháp tích và xử lý số liệu
- Số liệu được xử lý bằng phần mềm Excel và SPSS 22 (Statistical Product and Services Solutions)
Phân tích thống kê mô tả bao gồm việc sử dụng các chỉ số trung bình, lớn nhất và nhỏ nhất để tóm tắt dữ liệu Bên cạnh đó, sai số trung bình và độ lệch chuẩn giúp đánh giá độ phân tán của dữ liệu Các phần trăm tỷ lệ cung cấp cái nhìn tổng quan về sự phân bố các giá trị trong mẫu, trong khi các kiểm định mẫu cho phép xác định tính chính xác và độ tin cậy của các kết quả thống kê.
- So sánh hiệu quả giữa các mô hình dựa vào phần mềm thống kê
- Phương pháp phân tích tài chính: tổng thu, lợi nhuận thuần, tỷ suất lợi nhuận vốn đầu tư
3.5.4 Phương pháp phân tích tài chính mô hình nuôi
- Tổng thu = Tổng khối lượng sản phẩm x Giá bán sảnphẩm
- Lợi nhuận thuần = [∑Tổng thu - (∑Chi phí SXCĐ+∑Chi phí SX biến đổi)]
- Tỷ suất lợi nhuận vốn đầu tư = [(Thu nhập ròng hàng năm)/(Vốn đầutư)]*100%
