CƠ SỞ LÝ LUẬN
Một số khái niệm
1.1.1 Bản chất của du lịch
Du lịch là hoạt động mà con người rời khỏi nơi cư trú để khám phá những địa điểm mới trong khoảng thời gian từ một ngày đến dưới một năm Mục đích của du lịch rất đa dạng, nhưng không bao gồm việc học tập, kinh doanh hay kiếm tiền.
Điểm đến du lịch là vị trí địa lý mà du khách lựa chọn để thỏa mãn nhu cầu và mục đích của chuyến đi.
Xét theo góc độ địa lý không gian, điểm đến được nghiên cứu thông qua sự di chuyển của du khách, đồng thời xem xét ý nghĩa và tác động của dòng du khách đến địa điểm đó.
Điểm đến du lịch không chỉ là yếu tố cung cấp mà còn là nơi hội tụ các yếu tố du lịch quan trọng nhất, tạo ấn tượng mạnh mẽ cho du khách Đây là nơi phát triển ngành du lịch, cung cấp đầy đủ tiện nghi và dịch vụ hỗ trợ cần thiết cho chuyến viếng thăm, đảm bảo trải nghiệm tốt nhất cho khách hàng.
+ Xét theo góc độ cung: điểm đến là sự tập trung các tiện nghi và dịch vụ được thiết kế để đáp ứng nhu cầu của du khách.
- Điểm đến du lịch được chia làm 2 loại
Điểm đến cuối cùng là địa điểm xa nhất so với điểm xuất phát của du khách, hoặc là nơi mà du khách dự định dành phần lớn thời gian của mình.
Điểm đến trung gian hay điểm ghé thăm là những địa điểm lý tưởng để nghỉ ngơi qua đêm hoặc khám phá các điểm du lịch hấp dẫn trong thời gian ngắn.
1.1.2 Khái niệm về văn hoá – xã hội
1.1.2.1 Khái niệm về văn hoá
Văn hóa là tổng thể các sản phẩm do con người tạo ra qua lao động và hoạt động thực tiễn trong lịch sử Nó bao gồm hai khía cạnh chính: khía cạnh phi vật chất như ngôn ngữ và tư tưởng, cùng với khía cạnh vật chất như nhà cửa và các phương tiện sinh hoạt.
1.1.2.2 Khái niệm về xã hội
Xã hội là một thực thể bao quanh chúng ta, bao gồm từng cá nhân và các mối quan hệ xã hội, cùng với những vấn đề ảnh hưởng đến đời sống con người.
Nội dung về tác động văn hoá – xã hội của du lịch
1.2.1 Quan niệm về tác động văn hoá – xã hội
- Tác động văn hóa – xã hội là sự làm thay đổi các giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra ở điểm đến du lịch.
- Nguyên nhân của sự tác động văn hóa – xã hội:
Động cơ du lịch: Động cơ du lịch phản ánh những nhu cầu, mong muốn của khách hàng và là lí do của hành động du lịch.
Có các nhóm động cơ chính sau:
Động cơ về thể chất bao gồm việc tham gia các hoạt động như nghỉ dưỡng, thể thao, nghỉ biển và giải trí thư giãn, nhằm giảm căng thẳng và phục hồi sức khỏe.
Động cơ tìm hiểu văn hóa và phong tục tập quán mới giúp khám phá và nâng cao kiến thức Thông qua các hoạt động này, người học có cơ hội mở rộng hiểu biết về nghệ thuật và truyền thống độc đáo của các nền văn hóa khác nhau.
Động cơ giao lưu bao gồm khát khao gặp gỡ và xây dựng mối quan hệ bạn bè mới, thăm lại những người quen, thoát khỏi sự nhàm chán trong công việc và cuộc sống hàng ngày, cũng như tận hưởng sự đồng hành cùng người khác.
Động cơ về địa vị và uy tín thường xuất hiện trong các chuyến đi kinh doanh, hội nghị, nghiên cứu và giáo dục, giúp thỏa mãn khát vọng được chú ý, đánh giá và thừa nhận từ người khác.
Động cơ “kéo” giải thích sự lựa chọn điểm đến du lịch, trong khi động cơ “đẩy” lý giải nguyên nhân hình thành nhu cầu và khát vọng du lịch của con người.
Mục đích của chuyến du lịch:
Nhóm có mục đích du lịch thuần túy: du lịch tham quan, giải trí, nghỉ dưỡng, thể thao, khám phá, …
Nhóm có mục đích kết hợp du lịch: Du lịch tín ngưỡng, học tập nghiên cứu, hội họp, thể thao, kinh doanh, công tác, chữa bệnh, thăm thân, …
1.2.2 Các tác động văn hoá – xã hội
1.2.2.1 Các tác động văn hoá a, Tác động tích cực
- Sự tương tác tốt giữa du khách và cư dân địa phương khiến cho nền vă hóa được giao lưu.
- Du khách mua đồ lưu niệm truyền thống giúp hồi sinh các giá trị văn hóa.
- Sự yêu thích nền văn hóa địa phương của du khách.
- Sức hút của điểm đến khiến cho người dân nâng cao lòng tự hào, có trách nhiệm hơn trong bảo vệ văn hóa bản địa. b, Tác động tiêu cực
- Sự đánh giá khách du lịch thông qua chi tiêu và những phản ứng tiêu cực của cư dân địa phương.
- Khách du lịch không quan tâm nhiều đến hàng lưu niệm, sản phẩm địa phương khiến cho văn hóa không đươc giao lưu.
- Thương mại hóa các tác phẩm nghệ thuật và đồ thủ công do sản xuất hàng loạt.
- Đánh mất nhân cách và lòng tự hào về nền văn hóa địa phương
1.2.2.2 Các tác động xã hội a, Tác động tích cực
- Giúp tăng hiểu biết và quảng bá hình ảnh đẹp của địa danh du lịch
- Đi du lịch giúp mọi người hiểu nhau hơn, được gần gũi nhau hơn tạo nên tình đoàn kết.
Góp phần mở rộng và củng cố mối quan hệ đối ngoại, đồng thời nâng cao sự hiểu biết lẫn nhau giữa các dân tộc và quốc gia trên toàn cầu.
- Nhờ du lịch phát triển, người lao động thêm yêu nghề, xã hội có nhận thức đung đắn hơn về nghề du lịch. b, Tác động tiêu cực
- Truyền bá các hành vi không phù hợp cho người dân địa phương.
- Sự bắt chước du khách tiêu dùng những đồ xa xỉ của cư dân địa phương.
- Gây ra sự căng thẳng do khác biệt về nòi giống hoặc chủng tộc.
- Nhận thức không đúng đắn về sự phục vụ của các nhân viên trong các cơ sở kinh doanh du lịch.
THỰC TRẠNG TÁC ĐỘNG VĂN HÓA – XÃ HỘI ĐẾN ĐIỂM ĐẾN DU LỊCH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Tổng quan về điểm đến du lịch thành phố Hồ Chí Minh
Thành phố Hồ Chí Minh, đô thị lớn nhất Việt Nam, đóng vai trò là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa và khoa học kỹ thuật quan trọng Lãnh thổ thành phố trải dài theo hướng tây bắc – đông nam, thể hiện sự phát triển và đa dạng của khu vực này.
Thành phố là một trong những đầu mối giao thông lớn nhất Việt Nam, với hệ thống giao thông đa dạng bao gồm đường ô tô, đường sắt, đường biển, đường sông và đường hàng không Nhờ vậy, việc kết nối và giao lưu với các vùng trong nước, cũng như với các quốc gia trong khu vực và trên thế giới trở nên thuận lợi hơn bao giờ hết.
Vị trí địa lý thuận lợi của Thành phố Hồ Chí Minh là một lợi thế quan trọng, thúc đẩy sự giao lưu và liên kết cả trong nước và quốc tế, từ đó giúp nền kinh tế của thành phố nhanh chóng hội nhập vào thị trường khu vực và toàn cầu.
- Địa hình: Thành phố Hồ Chí Minh nằm cách thủ đô Hà Nội 1,783 km về phía Nam, có chung địa giới hành chính với các tỉnh Long
Thành phố Hồ Chí Minh nằm gần các tỉnh như An Giang, Tây Ninh, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu và biển Đông Địa hình chủ yếu bằng phẳng, với một số đồi núi nhỏ ở phía Bắc và Đông Bắc, độ cao giảm dần về phía Đông Nam.
- Khí hậu: Thành phố Hồ Chí Minh nằm ở vùng có khí hậu nhiệt đới gió mùa cận xích đạo Khí hậu hai mùa rõ rệt, mùa mưa từ tháng
5 đến tháng 11, lượng mưa trung bình 1,979 mm/năm, mùa khô từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau Nhiệt độ trung bình năm 27.550C. Hoạt động du lịch thuận lợi suốt 12 tháng.
- Với hệ thống 11 bảo tàng, thành phố Hồ Chí Minh là nơi có số bảo tàng nhiều nhất so với các tỉnh, thành trong cả nước.
Việt Nam sở hữu hơn 1.000 ngôi chùa, đình, đền và miếu, là những di sản văn hóa, kiến trúc và nghệ thuật quý giá Đặc biệt, nhiều chùa "cách tân" nổi bật, kết hợp hài hòa giữa phong cách hiện đại và kiến trúc truyền thống, tạo nên vẻ đẹp độc đáo cho nền văn hóa tâm linh của đất nước.
Địa đạo Củ Chi là điểm du lịch độc đáo của thành phố, nổi bật với giá trị lịch sử quân sự và biểu tượng cho ý chí kiên cường của quân dân trong cuộc kháng chiến chống Mỹ Bên cạnh đó, rừng ngập mặn Cần Giờ cũng không kém phần lẫy lừng, từng là nơi diễn ra các trận chiến chống tàu giặc, hiện nay trở thành một điểm du lịch sinh thái tuyệt vời với những cánh rừng đước xanh mát.
Thành phố nổi bật với sự đa dạng trong các hoạt động vui chơi giải trí, luôn cập nhật và đổi mới để mang lại trải nghiệm tốt nhất cho người dân và du khách Chất lượng phục vụ cũng được cải thiện liên tục, đảm bảo sự hài lòng cho mọi đối tượng tham gia.
Xu hướng trở về với thiên nhiên và phát huy văn hóa dân tộc đang ngày càng gia tăng Trong bối cảnh mở rộng nội ô thành phố, nhiều công viên và khu du lịch mới đã ra đời, mang đến không gian xanh mát và thoáng đãng Những địa điểm này không chỉ có kiến trúc và trang trí dân gian độc đáo mà còn là những điểm đến lý tưởng cho việc nghỉ ngơi và thư giãn.
Các sân khấu ca nhạc hàng đêm tại thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội luôn thu hút đông đảo khán giả Thành phố Hồ Chí Minh nổi bật với các chương trình kịch nói, nhạc thính phòng và múa rối nước diễn ra thường xuyên.
Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm giao thông quan trọng của Việt Nam, kết nối các tỉnh miền Trung và miền Bắc qua quốc lộ 1A, đường sắt Thống Nhất và sân bay Tân Sơn Nhất Với vị trí địa lý thuận lợi, thành phố dễ dàng giao lưu với các địa phương trong nước và quốc tế, chỉ cách các thủ đô của các quốc gia ASEAN khoảng 1,600 km, tương đương 90 phút bay.
Thành phố Hồ Chí Minh sở hữu nguồn tài nguyên du lịch tự nhiên và nhân văn phong phú, tạo điều kiện cho việc phát triển đa dạng các loại hình du lịch như MICE, văn hóa lễ hội, khám phá lịch sử truyền thống và du lịch sinh thái.
Thành phố Hồ Chí Minh sở hữu hàng trăm sông ngòi và kênh rạch, nhưng chỉ có một số ít sông lớn, trong đó sông Sài Gòn là lớn nhất với chiều dài 106 km Sông Sài Gòn có khả năng tiếp nhận tàu biển trọng tải trên 74,000 tấn và các tàu du lịch lớn, tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương Hệ thống sông kết nối thành phố với miền Đông, miền Tây và Campuchia, mang lại lợi thế cho việc vận chuyển hàng hóa Bên cạnh đó, thành phố còn có bờ biển dài 15 km, phù hợp cho các hoạt động du lịch sinh thái và thể thao biển.
Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ là trung tâm kinh tế - thương mại của cả nước mà còn là đầu mối giao thông quan trọng, kết nối đồng bằng sông Cửu Long với các tỉnh miền Trung và miền Bắc Các tuyến đường huyết mạch bao gồm quốc lộ 1A, cao tốc thành phố Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây, và cao tốc thành phố Hồ Chí Minh - Trung Lương Ngoài ra, quốc lộ 52 dẫn đến tỉnh Đồng Nai, quốc lộ 51 kết nối với Bà Rịa - Vũng Tàu, quốc lộ 13 đi Bình Dương, quốc lộ 22 hướng về Tây Ninh và Campuchia, cùng quốc lộ 14 phục vụ các tỉnh Tây Nguyên.
Tuyến đường sắt Bắc Nam đang ngày càng được hoàn thiện, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội Là đầu mối giao thông chính của cả nước, tuyến đường này giúp tăng cường lưu lượng hàng hóa và hành khách, góp phần thúc đẩy sự giao thương và kết nối giữa các vùng miền.
Ngành Đường sắt Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ với hệ thống trạm và ga được bố trí đầy đủ trên lộ trình từ thành phố Hồ Chí Minh đến biên giới Trung Quốc, đáp ứng nhu cầu đi lại ngày càng tăng của hành khách.
Thực trạng tác động văn hoá – xã hội đến điểm đến du lịch thành phố Hồ Chí Minh
2.2.1 Các tác động văn hoá đến điểm đến du lịch thành phố
2.2.1.1 Các tác động tích cực
Sự tương tác giữa khách du lịch và người dân địa phương đã góp phần làm phong phú nền văn hóa Việt Nam Vào tối ngày 1/12, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã chính thức khai mạc Lễ hội Thành phố, tạo cơ hội cho việc giao lưu và hòa nhập văn hóa.
Hồ Chí Minh-Hội nhập và phát triển năm 2016 tại Công viên 30/4, quận 1 Đây là lần thứ 4 lễ hội được tổ chức với sự tham gia của
25 lãnh sự quán các nước, tổ chức quốc tế, doanh nghiệp, du học sinh đang sinh sống và học tập tại thành phố.
Khách du lịch chi tiêu cho hàng lưu niệm và sản vật địa phương, góp phần quảng bá văn hóa ra thế giới Sự quan tâm của du khách đối với hàng lưu niệm thúc đẩy nghệ nhân chăm chút hơn cho các tác phẩm nghệ thuật, từ đó văn hóa được lan tỏa rộng rãi Mối quan hệ giữa du lịch làng nghề và làng nghề truyền thống là chặt chẽ và có tác động qua lại Phát triển du lịch tại các làng nghề truyền thống là giải pháp hiệu quả để nâng cao kinh tế xã hội trong khu vực này.
Mười hướng tích cực và bền vững đang góp phần làm mới sức hấp dẫn của các làng nghề truyền thống, thu hút du khách và tạo ra những tác động mạnh mẽ đối với ngành du lịch, hướng tới mục tiêu phát triển chung.
Khách du lịch nên đánh giá đúng đắn nền văn hóa địa phương và tham gia vào các hoạt động văn hóa với thái độ tôn trọng tích cực, từ đó có thể thể hiện ứng xử đúng mực về văn hóa.
Điểm đến hấp dẫn không chỉ nâng cao lòng tự hào của người dân mà còn khuyến khích họ có trách nhiệm hơn trong việc bảo vệ văn hóa bản địa Chúng ta sẽ nỗ lực để giới thiệu những nét đặc trưng của Việt Nam đến với bạn bè quốc tế.
2.2.1.2 Các tác động tiêu cực
Sự tương tác giữa du khách và người dân địa phương có thể dẫn đến việc văn hóa bản địa bị hòa tan và mất đi bản sắc riêng Nhiều ngôi chùa ở Việt Nam đã được xây dựng theo kiểu kiến trúc Tây Tạng, và không ít tượng Phật Bà bằng xi măng trắng được đưa vào các chùa mà không có sự tìm hiểu kỹ lưỡng về hệ phái Dù đã được xếp hạng hay chưa, các chùa làng vẫn thường xuyên bị tu sửa một cách tự phát, xây mới hoặc bổ sung nhiều hạng mục, khiến cho những công trình kiến trúc này dần đánh mất đi sự truyền thống vốn có.
Khách du lịch hiện nay ít quan tâm đến hàng lưu niệm và sản vật địa phương, dẫn đến việc văn hóa địa phương chưa được quảng bá rộng rãi cả trong nước lẫn quốc tế Một nguyên nhân là do nhiều sản phẩm lưu niệm thiếu sự sáng tạo và hấp dẫn, bên cạnh đó, việc quảng bá và giới thiệu văn hóa vẫn chưa nhận được sự đầu tư đáng kể từ phía nhà nước.
- Khách du lịch đánh giá không đúng đắn về văn hóa địa phương do đó có ứng xử không đúng mực đối với những người dân ở địa phương.
Thương mại hóa các tác phẩm nghệ thuật, đồ thủ công và lễ hội truyền thống đang ngày càng trở nên phổ biến Tuy nhiên, để thu hút khách tham quan và tăng lượng người xem, nhiều tổ chức và cá nhân đã có xu hướng làm quá lên hoặc thay đổi bản chất của các sản phẩm này.
Nhiều người đang đánh mất nhân cách và lòng tự hào về nền văn hóa địa phương khi sẵn sàng hy sinh lợi ích văn hóa cộng đồng để trục lợi cá nhân Hành động này không chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh của Việt Nam mà còn khiến bạn bè quốc tế có cái nhìn xấu về đất nước.
2.2.2 Các tác động xã hội đến điểm đến du lịch thành phố Hồ Chí Minh
2.2.2.1 Các tác động tích cực
Để giảm bớt sự tập trung dân cư ở các khu vực trung tâm, ngày càng nhiều người dân hiện nay ưa chuộng các hoạt động du lịch sinh thái miệt vườn Những khu ngoại thành với không khí trong lành và mát mẻ đang trở thành lựa chọn phổ biến hơn, hứa hẹn sẽ thu hút nhiều người trong thời gian tới.
Tuyên truyền quảng cáo về thành tựu kinh tế, văn hóa, danh lam thắng cảnh, lịch sử, con người và ẩm thực là rất quan trọng Tại Sài Gòn, thực khách có thể dễ dàng tìm thấy quán ăn bất kỳ lúc nào trong ngày, với ẩm thực đường phố đa dạng từ chua, cay, mặn đến ngọt Thành phố Hồ Chí Minh nổi tiếng với các chuyến du lịch đường sông và những di tích lịch sử như Dinh Độc Lập, Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn và chợ Bến Thành.
Du lịch không chỉ mang lại trải nghiệm mới mẻ cho du khách mà còn góp phần nâng cao tầm hiểu biết xã hội của người dân địa phương Khi tiếp xúc với khách du lịch từ các vùng miền khác nhau và từ nước ngoài, người dân sẽ được làm quen với nhiều ngôn ngữ và văn hóa khác nhau, từ đó mở rộng vốn hiểu biết về các vùng miền và phong tục tập quán đa dạng.
Du lịch không chỉ tăng cường sự gắn kết và hữu nghị giữa các vùng miền mà còn giữa các quốc gia, góp phần xây dựng mối quan hệ hiểu biết Ví dụ, Tp Hồ Chí Minh đã hợp tác với Đồng Tháp để phát triển các điểm đến du lịch an toàn, thích ứng với tình hình Covid-19.
Ngành công nghiệp này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho địa phương mà còn đóng góp vào ngân sách nhà nước Nó tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho người dân bản địa, giúp xóa đói giảm nghèo và góp phần phát triển, mở rộng các ngành kinh tế khác.
2.2.2.2 Các tác động tiêu cực
- Xảy ra tình trạng chèo kéo du khách, đẩy giá cả hàng hóa lên quá cao hoặc những dịch vụ như nhà hàng, khách sạn trở nên đắt đỏ
Đánh giá chung
Du lịch tại đây có thể gặp nhiều rủi ro như trộm cướp và tình trạng ăn xin dọc đường, khiến du khách cảm thấy không an toàn Nhiều người không dám mang theo đồ giá trị, bao gồm cả điện thoại, khi đi bộ vì lo ngại bị mất cắp.
Vệ sinh môi trường đang bị xem nhẹ, mặc dù cảnh quan đẹp nhưng lại bị ô nhiễm nghiêm trọng, với nhiều ngôi nhà trong tình trạng xuống cấp trầm trọng và không được tu sửa Sự xuất hiện của quá nhiều quán ăn vỉa hè đã dẫn đến tình trạng mất vệ sinh, rác thải không được xử lý đúng cách, khiến rác thải tích tụ dọc các tuyến đường Ô nhiễm môi trường còn gia tăng do lượng rác thải từ khách du lịch tham quan.
Việc tập trung quá nhiều vào khách du lịch đã khiến các dịch vụ mất đi bản sắc văn hóa Việt Nam Nhiều hộ gia đình gần các con sông, kênh rạch đang phải đối mặt với tình trạng lấn chiếm, ảnh hưởng đến đời sống và môi trường xung quanh.
Du lịch thành phố Hồ Chí Minh đã phát triển nhanh chóng trong những năm gần đây, nhưng cơ sở vật chất và hạ tầng chưa được đầu tư đồng bộ, dẫn đến khó khăn trong việc tiếp đón lượng khách đông đảo.
- Nhiều nhà gần những con sông, kênh rạch thường xuyên có tình trạng lấn chiếm.
2.3.1 Ưu điểm và nguyên nhân
Các tác động tích cực trên phương diện văn hóa - xã hội mang đến cho thành phố Hồ Chí Minh nhiều lợi ích như:
Thành phố Hồ Chí Minh đang thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của ngành du lịch, với 22,68% khách nội địa trên toàn quốc và mức tăng trưởng bình quân đạt 17,52% Đặc biệt, thành phố thu hút lượng khách quốc tế lớn nhất cả nước, đón hơn 60% lượt khách quốc tế hàng năm, chứng tỏ sức hấp dẫn vượt trội của TPHCM trong mắt du khách.
TP HCM là một điểm đến hấp dẫn cho du khách quốc tế, tạo ra sự giao lưu văn hóa đa dạng Sự hiện diện của nhiều nền văn hóa khác nhau đã dẫn đến sự hình thành các khu phố đặc trưng cho người nước ngoài, như khu phố Nhật Bản, góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa của thành phố.
“Little Japan” ở quận 1, Khu phố Tây – “Western Town”, Khu phố người Hoa – “China Town”, Khu phố người Hàn – Little Korea Town,
5 Khu phố Malaysia (Mã Lai), Khu Phố Tây Âu – Mỹ Mỗi khu phố đều mang một nét văn hóa đặc sắc riêng, là phiên bản thu nhỏ của mỗi đất nước trong lòng Sài Gòn Ngày nay, những khu phố này đã trở thành điểm đến hấp dẫn không thể bỏ qua khi du lịch ở
Làng nghề truyền thống tại thành phố Hồ Chí Minh thu hút du khách quốc tế nhờ vào sự kết nối với các doanh nghiệp du lịch Tại khu du lịch Văn Thánh, bốn làng nghề như Gốm Việt, Kim Mộc Thạch, Trăng Thu và điêu khắc đá Nguyễn Hồng mang đến trải nghiệm thú vị cho du khách Họ không chỉ được chiêm ngưỡng tài năng của các nghệ nhân mà còn có cơ hội tham gia vào quá trình sản xuất, thỏa mãn nhu cầu trải nghiệm thực tế Việc kết hợp du lịch với các làng nghề truyền thống không chỉ giúp duy trì và phát triển những làng nghề này mà còn bảo tồn những nét văn hóa đặc sắc của địa phương.
Ngành du lịch mang lại nhiều cơ hội cho doanh nghiệp, với nhu cầu nhân lực cao Từ 187 doanh nghiệp lữ hành vào năm 2001, con số này đã tăng lên 655 vào năm 2010, cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của lĩnh vực này Theo Tổng cục Du lịch, mỗi năm TP HCM cần thêm khoảng 40.000 lao động, chứng tỏ nhân lực ngành du lịch luôn trong tình trạng "hot".
TPHCM có vị trí địa lý thuận lợi, là trung tâm trung chuyển giữa các tỉnh trong vùng và kết nối với thế giới Khí hậu nơi đây lý tưởng cho du lịch quanh năm Với vai trò là trung tâm văn hóa, giáo dục và thương mại của cả nước, TPHCM đã trở thành một trong những thành phố hàng đầu trong ngành du lịch Việt Nam.
Thành phố sở hữu tài nguyên du lịch phong phú với hàng trăm sông ngòi, kênh rạch, cùng nhiều công viên và khu sinh thái nổi bật như Thảo Cầm Viên và Suối Tiên Các di tích lịch sử như Địa đạo Củ Chi, cùng những công trình kiến trúc tôn giáo như nhà thờ Đức Bà và chùa Ngọc Lập, đã trở thành những điểm đến hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước Ngoài ra, các trung tâm mua sắm cao cấp như Vincom, Diamond Plaza, Parkson Plaza, cùng với các phòng trà, quán bar và nhà hàng, cũng góp phần làm phong phú thêm trải nghiệm du lịch tại đây.
14 mãn nhu cầu mua sắm và vui chơi giải trí của khách du lịch đến Thành phố.
TP HCM là một bức tranh đa dạng văn hóa với sự hiện diện của 52/54 dân tộc Việt Nam, tạo nên sự phong phú trong lễ hội, kiến trúc, phong tục tập quán và ẩm thực Ngoài ra, thành phố còn thu hút nhiều người từ các quốc gia khác như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan và các nước phương Tây, góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa nơi đây.
Thành phố có lợi thế về điều kiện tự nhiên và phát triển hệ thống giao thông đa dạng, bao gồm sân bay, đường sắt, đường thủy và đường bộ, giúp thành phố trở thành trung tâm giao thông quan trọng của miền Nam Đây cũng là một trong hai thành phố có lượng khách quốc tế trung chuyển lớn nhất tại Việt Nam.
Người dân địa phương tại thành phố Hồ Chí Minh nổi bật với tính cách thân thiện và mến khách, điều này thể hiện qua sự vui vẻ trong giao tiếp và sự nhiệt tình khi hướng dẫn du khách nước ngoài Sự hiếu khách, nghĩa tình và tính ngay thẳng của người dân nơi đây đã tạo ấn tượng sâu sắc, khiến nhiều du khách chọn thành phố này là điểm dừng chân yêu thích trong hành trình của họ.
Thành phố đã đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng và vật chất kỹ thuật nhằm phục vụ lượng khách du lịch đông đảo Hệ thống lưu trú phong phú với các khách sạn từ 1 đến 5 sao, bao gồm Renaissance Riverside, Legend, Sofitel Plaza, Saigon Prince và New World, đều có trang thiết bị hiện đại và dịch vụ đa dạng, đáp ứng nhu cầu tổ chức hội nghị, hội thảo lớn Bên cạnh đó, hệ thống giao thông vận tải hiện đại với sân bay, đường sắt, đường thủy và đường bộ đã biến thành phố thành đầu mối giao thông quan trọng của miền Nam, thu hút lượng khách quốc tế trung chuyển lớn nhất cả nước.
2.3.2 Hạn chế và nguyên nhân
Bên cạnh những ưu điểm thì những tác động tiêu cực trên phương diện văn hóa - xã hội cũng đem lại một số hạn chế như sau:
MỘT SỐ GIẢI PHÁP
Nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch
Cơ quan quản lý cần tăng cường xã hội hóa để huy động mọi nguồn lực đầu tư cho cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch Cần quy hoạch và xây dựng các cơ sở dịch vụ như nhà nghỉ, y tế, ăn uống và vui chơi giải trí Đồng thời, quản lý chặt chẽ các loại dịch vụ và phí phục vụ du khách Quan trọng là nâng cao ý thức phục vụ trong kinh doanh, nhằm bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống của người Việt.
Để phát triển du lịch bền vững, cần đa dạng hóa sản phẩm du lịch, đặc biệt là các chuỗi liên kết và dịch vụ đạt tiêu chuẩn quốc tế, đồng thời bảo tồn và quảng bá hình ảnh các di tích lịch sử và điểm đến Hình ảnh thương hiệu du lịch quốc gia cần có chiều sâu và tầm cao, tập trung vào sản phẩm đặc trưng và đa dạng để khai thác tiềm năng của Thành phố, phục vụ nhu cầu của nhiều phân khúc khách, đặc biệt là khách có chi tiêu cao Cụ thể, phát triển ba nhóm sản phẩm chủ lực: du lịch văn hóa - lịch sử, du lịch ẩm thực và du lịch mua sắm, cùng với bốn nhóm sản phẩm tiềm năng: du lịch đường thủy, du lịch MICE, du lịch y tế và du lịch giải trí về đêm Cần nghiên cứu để xây dựng thương hiệu và sản phẩm du lịch mang bản sắc riêng của từng địa phương, tránh tình trạng du khách “đi một tỉnh, biết cả vùng”.
Để nâng cao sức hấp dẫn và thu hút khách du lịch từ các nước ASEAN cũng như từ các quốc gia khác, cần đẩy mạnh liên kết với các nước trong khu vực và khai thác hiệu quả tuyến hành lang Đông - Tây Việc hình thành các tour du lịch chung giữa Việt Nam, Campuchia và Lào, cũng như phát triển tuyến đường bộ kết nối Việt Nam, Lào và Thái Lan, sẽ giúp đa dạng hóa sản phẩm du lịch Đồng thời, cần thúc đẩy hợp tác phát triển du lịch giữa TPHCM và 13 tỉnh, thành Đồng bằng sông Cửu Long, các tỉnh miền Đông Nam bộ, 5 tỉnh miền Trung, cùng các tỉnh vùng Tây Bắc và Đông Bắc.
Xây dựng môi trường du lịch nhân văn, bền vững
Hiện nay, nhiều người nước ngoài giả dạng khách du lịch để nhập cảnh trái phép, truyền bá tôn giáo trái phép, và lừa đảo người dân Bên cạnh đó, tình trạng trộm cắp và cướp giật tài sản của khách du lịch cũng gia tăng, ảnh hưởng xấu đến hình ảnh du lịch Việc một số người bán hàng tự ý tăng giá và "chặt chém" du khách nước ngoài góp phần làm giảm lòng tin của du khách, đe dọa đến an ninh trật tự khu vực.
Chính quyền và các sở ngành cần chủ động nắm bắt tình hình để kịp thời phát hiện và ngăn chặn các âm mưu, hoạt động của thế lực thù địch, phản động và tội phạm lợi dụng du lịch để vi phạm pháp luật Cần nâng cao chất lượng công tác nghiệp vụ, đấu tranh hiệu quả với các tội phạm hình sự như cướp, cướp giật, trộm cắp và lừa đảo nhằm bảo vệ tài sản của khách du lịch Đồng thời, tăng cường công tác quản lý xuất nhập cảnh và giám sát người nước ngoài cũng là điều cần thiết.
Các điểm du lịch cần lắp đặt biển chỉ dẫn và cảnh báo về rủi ro y tế, an ninh cho du khách, đồng thời công khai quy định dịch vụ tại các khu vực này Việc lắp camera cố định tại những địa điểm thường xảy ra cướp giật và ép giá là cần thiết để bảo vệ khách du lịch Ngành Du lịch Thành phố sẽ phối hợp với Công an và UBND các quận để theo dõi và kiểm tra các khu vực đông khách quốc tế, nhằm phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm.
Để nâng cao trải nghiệm cho du khách, việc tăng cường quản lý an ninh trật tự và vệ sinh môi trường là vô cùng cần thiết Đặc biệt, vấn đề môi trường cần được chú trọng khắc phục, nhằm tạo ra một không gian du lịch an toàn và sạch đẹp.
Để nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về bảo vệ môi trường trong hoạt động du lịch, cần chú trọng đến kinh phí, hình thức và nội dung tuyên truyền.
Cần nâng cấp và bảo trì hệ thống giao thông nhằm cải thiện chất lượng vận chuyển khách du lịch, đồng thời hạn chế bụi và giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
Để giảm thiểu việc sử dụng tài nguyên rác, cần tích cực truyền thông nhằm khuyến khích tái chế và tái sử dụng Bên cạnh đó, áp dụng các tiến bộ khoa học trong xử lý rác thải và công nghệ môi trường cho ngành du lịch là rất quan trọng Đầu tư vào quản lý và giám sát môi trường tự nhiên trong du lịch cũng như xử lý rác thải sẽ góp phần bảo vệ môi trường bền vững.
- Cung cấp thông tin về dịch vụ tại địa phương cho du khách qua internet và hệ thống các ấn phẩm quảng bá du lịch.
Đào tạo và cải thiện nguồn nhân lực du lịch
Ngành du lịch cần khẩn trương hoàn thiện hệ thống chính sách và cơ chế quản lý phát triển nhân lực, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao Việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong ngành du lịch sẽ được thực hiện thông qua đề án “Thành phố Hồ Chí Minh - Trung tâm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao của cả nước và khu vực” Đồng thời, cần đề xuất các cơ chế khuyến khích mô hình đào tạo hiệu quả, đảm bảo sự thống nhất và đáp ứng yêu cầu phát triển cũng như hội nhập quốc tế.
“Doanh nghiệp trong Trường” và “Trường trong Doanh nghiệp”
Các trường học và doanh nghiệp cần trang bị cho nhân lực du lịch kiến thức về hội nhập, ngoại ngữ, tin học, nghiệp vụ du lịch, hiểu biết về thị trường và luật pháp quốc tế Gần đây, Tổng Công ty Du lịch Sài Gòn đã cam kết hợp tác sâu rộng với các cơ sở giáo dục để đào tạo và phát triển nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao Đơn vị này luôn tạo ra những cơ hội tốt nhất để hỗ trợ nhân lực chất lượng cao trong việc làm.
Phát triển thị trường, tuyên truyền quảng bá và thương hiệu du lịch
Để thu hút hiệu quả, cần tập trung vào việc lựa chọn các phân đoạn thị trường khách du lịch Đồng thời, phát triển mạnh mẽ thị trường du lịch nội địa, đặc biệt chú trọng đến phân đoạn khách nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí, nghỉ cuối tuần và mua sắm.
20 sắm; Đẩy mạnh thu hút khách du lịch quốc tế đến từ Đông Bắc Á, Đông Nam Á và Thái Bình Dương; Tây Âu; Bắc Âu; Bắc Mỹ và Đông Âu
Đẩy mạnh xúc tiến và quảng bá du lịch một cách chuyên nghiệp, tập trung vào thị trường mục tiêu, với sản phẩm và thương hiệu du lịch làm trọng tâm Quảng bá du lịch cần gắn liền với hình ảnh quốc gia, phù hợp với các mục tiêu đã đề ra, đồng thời kết hợp xúc tiến du lịch với thương mại, đầu tư, ngoại giao và văn hóa.
Tập trung phát triển thương hiệu du lịch quốc gia dựa trên thương hiệu du lịch vùng, địa phương, doanh nghiệp và sản phẩm, đồng thời chú trọng vào những thương hiệu có khả năng cạnh tranh cao trên thị trường khu vực và quốc tế Cần tăng cường sự phối hợp giữa các ngành, cấp và địa phương để tạo ra hiệu ứng thống nhất trong phát triển thương hiệu.
Nâng cao giáo dục dân trí
Để phát triển du lịch văn hóa, việc nâng cao dân trí và hiểu biết về vai trò của văn hóa du lịch là rất quan trọng Cần tạo ra sự chuyển biến sâu sắc trong nhận thức của quần chúng nhân dân thông qua việc tổ chức các cuộc thi chủ đề du lịch thường xuyên Điều này không chỉ giúp mọi người có cái nhìn đúng đắn về phát triển du lịch mà còn khuyến khích sự tham gia của họ vào quá trình này Quần chúng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy du lịch văn hóa, đồng thời bảo tồn và giữ gìn những nét đẹp truyền thống và tâm linh của người dân, đặc biệt là tại Thành phố Hồ Chí Minh và Việt Nam.
Củng cố và hoàn thiện cơ quan quản lý nhà nước về kinh doanh du lịch trên địa bàn
Hiện nay, tình trạng quản lý kinh doanh du lịch tại thành phố đang gặp khó khăn do sự tham gia của nhiều ngành và cấp khác nhau, dẫn đến thiếu sự thống nhất trong quản lý Nhà Nước Điều này đã tạo ra cạnh tranh không lành mạnh và vi phạm pháp luật, làm giảm hiệu quả kinh doanh du lịch Để khắc phục, Sở Kinh tế các quận, huyện cần chú trọng phối hợp với Phòng soát để lập danh sách các cơ sở lưu trú du lịch, tiến hành kiểm tra và xử lý kịp thời các cơ sở chưa đủ điều kiện kinh doanh Đồng thời, cần xây dựng kế hoạch kiểm tra và giám sát các điều kiện tối thiểu đối với các cơ sở lưu trú du lịch trên địa bàn thành phố.
Lực lượng Thanh tra du lịch đang tăng cường công tác thanh tra và kiểm tra chuyên ngành, tập trung vào việc giám sát các doanh nghiệp lữ hành nội địa và hoạt động của hướng dẫn viên, đặc biệt là hướng dẫn viên nước ngoài Họ thực hiện kiểm tra tại các tuyến, điểm du lịch cũng như kiểm tra chuyên đề đối với các doanh nghiệp lữ hành kinh doanh trực tuyến.
Thành lập và củng cố các trung tâm bảo quản lưu trữ tư liệu, cũng như các "Ngân hàng dữ liệu", là cần thiết để tạo điều kiện thuận lợi cho việc khai thác và truy cập thông tin về các loại hình di sản văn hóa.
Để phát triển du lịch văn hóa hiệu quả, cần tập trung quy hoạch tổng thể, đồng thời cải thiện hạ tầng giao thông còn nhiều bất cập Việc vận chuyển khách du lịch hiện tại đang gây ra tình trạng tắc nghẽn, trong khi nhiều địa điểm đáng lẽ phải xây dựng khách sạn cao cấp lại chỉ xây dựng biệt thự nhỏ, dẫn đến việc sử dụng quỹ đất không hiệu quả.
Phối hợp chặt chẽ với các ngành có liên quan
Kết nối các địa phương trong thành phố là rất quan trọng để thống nhất tiêu chuẩn mở cửa phục hồi kinh tế và du lịch Nếu mỗi địa phương áp dụng tiêu chuẩn riêng, việc phát triển du lịch sẽ gặp khó khăn Do đó, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước và các đơn vị liên quan, với vai trò cầu nối để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp du lịch và công ty lữ hành, nhằm đảm bảo sự phục hồi hiệu quả cho ngành du lịch.
Khắc phục vấn đề về an ninh, an toàn trật tự xã hội
Hiện nay, nhiều người nước ngoài giả mạo khách du lịch để nhập cảnh trái phép, thực hiện hoạt động truyền bá và truyền đạo không hợp pháp, cũng như lừa đảo và dụ dỗ người dân Điều này còn bao gồm cả những trường hợp vượt biên trái phép, góp phần vào việc lây lan dịch bệnh.
Hiện tượng trộm cắp và cướp giật tài sản tại các điểm du lịch đang gia tăng, gây lo ngại cho khách du lịch nước ngoài Bên cạnh đó, tình trạng một số người bán hàng tự ý tăng giá và "chặt chém" du khách cũng góp phần tạo ấn tượng xấu, ảnh hưởng đến an ninh và trật tự khu vực.
Chính quyền và các sở ngành liên quan cần chủ động nắm bắt tình hình để kịp thời phát hiện và ngăn chặn các âm mưu của thế lực thù địch, tội phạm và tệ nạn xã hội lợi dụng du lịch để vi phạm pháp luật Việc nâng cao chất lượng công tác nghiệp vụ là cần thiết nhằm đấu tranh hiệu quả với các loại tội phạm như cướp, trộm cắp và lừa đảo nhằm bảo vệ khách du lịch Đồng thời, cần tăng cường quản lý xuất, nhập cảnh và người nước ngoài để đảm bảo an ninh trật tự trong lĩnh vực du lịch.
Các điểm du lịch cần lắp đặt biển chỉ dẫn và cảnh báo về các rủi ro y tế, an ninh để bảo vệ du khách Đồng thời, cần niêm yết công khai quy định dịch vụ du lịch tại khu vực, nhà ga, bến cảng Việc lắp camera cố định tại những địa điểm có tình trạng cướp giật, ép mua, ép giá và quấy rối cũng là cần thiết để đảm bảo an toàn cho khách du lịch.
Để phát triển du lịch bền vững tại TP.HCM, cần nâng cao vai trò chủ động của các địa phương và tăng cường liên kết trong ngành du lịch Việc quản lý môi trường, đảm bảo an ninh và an toàn cho du khách là rất quan trọng, cùng với việc xây dựng hình ảnh điểm đến hấp dẫn và thân thiện Bên cạnh đó, ý thức trách nhiệm của cộng đồng cũng cần được nâng cao để đảm bảo sự hợp tác Khi đáp ứng được những yếu tố này, du lịch cộng đồng sẽ phát triển mạnh mẽ, góp phần vào sự phát triển của ngành “công nghiệp không khói” của thành phố và cả nước.
Các tác động văn hóa – xã hội đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển du lịch Sài Gòn và Việt Nam Chúng tạo ra hiệu quả tích cực cho nhiều ngành nghề, tạo cơ hội việc làm và đóng góp nguồn thu cho Nhà nước Tuy nhiên, cũng tồn tại những tác động tiêu cực như thái độ chưa đúng mực của một số người làm du lịch và hiện tượng thương mại hóa giá trị văn hóa, làm ảnh hưởng đến hình ảnh thành phố Hồ Chí Minh Do đó, các cơ quan quản lý cần có hành động cụ thể như tích hợp yếu tố lịch sử, văn hóa vào chương trình tour và chú trọng đào tạo nguồn nhân lực Đồng thời, người làm du lịch và du khách cũng cần có thái độ chuẩn mực để giữ gìn hình ảnh Sài Gòn năng động và thân thiện.
Sài Gòn luôn tỏa sáng và phát triển từng ngày, là mảnh đất chào đón mọi người với nụ cười rạng rỡ và vòng tay rộng mở.
Trích: “Sài Gòn yêu thương”