Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu
Việc lựa chọn điểm nghiên cứu là một bước quan trọng trong quá trình thực hiện đề tài, vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến sự thành công của nghiên cứu Chúng tôi đã quyết định chọn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội làm địa bàn nghiên cứu do tính chất đại diện và tiềm năng phát triển của khu vực này.
- Đời sống dân cư đã và đang phát triển nhu cầu xây dựng ngày càng tăng;
Huyện Gia Lâm đang phát triển kinh tế ở mức trung bình so với các quận huyện khác trong thành phố, cho thấy tình hình kinh tế tại đây không gặp quá nhiều khó khăn nhưng cũng không hoàn toàn thuận lợi.
- Hệ thống Quản lý nhà nước về xây dựng đã được quan tâm tạo mọi điều kiện để hoạt động có hiệu quả.
Huyện Gia Lâm bao gồm 20 xã và 02 thị trấn, trong đó thị trấn Trâu Quỳ và Yên Viên là những khu vực bắt buộc phải xin phép xây dựng theo quy định của thành phố Hà Nội Do tốc độ đô thị hóa nhanh chóng tại hai thị trấn này, tôi tập trung nghiên cứu công tác quản lý Nhà nước về cấp giấy phép xây dựng tại thị trấn Trâu Quỳ và Yên Viên.
- Loại mẫu và số lượng mẫu:
+ Lãnh đạo UBND huyện phụ trách chọn 01 người
+ Cơ quan chuyên môn phòngQuản lý đô thị chọn 09 người
Phòng Quản lý đô thị huyện là cơ quan chuyên môn trực thuộc UBND huyện, có nhiệm vụ tư vấn và hỗ trợ UBND huyện trong việc cấp phép xây dựng.
Đội Thanh tra xây dựng huyện Hà Nội gồm 20 cán bộ lãnh đạo, thuộc Sở xây dựng Hà Nội, có nhiệm vụ phối hợp và tham mưu cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện trong công tác thanh tra Đội đảm nhận các nhiệm vụ và quyền hạn liên quan đến quản lý trật tự xây dựng và các lĩnh vực khác theo quy định của pháp luật.
+ Cán bộ, lãnh đạo làm công tác quản lý trật tự xây dựng tại UBND thị trấn Trâu Quỳ: 05 mẫu
+ Cán bộ, lãnh đạo làm công tác quản lý trật tự xây dựng tại UBND thị trấn Yên Viên: 05 mẫu
- Các hộ xây dựng: 40 mẫu
Phương pháp chính được áp dụng là phỏng vấn trực tiếp để thu thập ý kiến từ bộ phận quản lý nhà nước về trật tự xây dựng tại địa phương, cũng như từ một số người dân.
Bảng 3.4 Tổng hợp số lượng mẫu điều tra
Thị Trấn Yên Viên Cấp huyện Tổng cộng
Số chủ hộ xin cấp phép XD 20 20 - 40
Cán bộ chuyên môn xã 05 05 - 10
Cán bộ chuyên môn huyện - - 9 9
Lãnh đạo huyện phụ trách - - 01 1
Cán bộ thanh tra huyện 20 20
3.2.2 Phương pháp thu thập số liệu
Số liệu thứ cấp là những dữ liệu đã được công bố, được thu thập thông qua điều tra mẫu phiếu, khảo sát thực địa và phỏng vấn trực tiếp các quản lý cấp giấy phép xây dựng cùng các chủ hộ xây dựng, dựa trên nội dung đã chuẩn bị trước trong phiếu điều tra.
- Thiết kế mẫu phiếu điều tra
Thiết kế mẫu phiếu điều tra với bộ câu hỏi nhằm khảo sát đối tượng là cán bộ quản lý cấp giấy phép xây dựng và chủ hộ xây dựng tại huyện, nhằm đánh giá tác động của công tác này đến người dân và tình hình kinh tế - xã hội của địa phương.
Phương pháp thu thập thông tin, số liệu đã công bố sẽ tập trung vào một số vấn đề sau:
- Thông tin quy chế, quy định trong công tác quản lý nhà nước về cấp giấy phép xây dựng.
- Thông tin hệ thống tổ chức công tác quản lý nhà nước xây dựng.
- Thông tin quản lý trật tự xây dựng theo quy hoạch.
- Thông tin cấp phép, phê duyệt trong quản lý trật tự xây dựng.
- Thông tin hướng dẫn trong quản lý nhà nước về trật tự xây dựng.
- Thông tin thanh tra, kiểm tra, xứ lý sai phạm trong quản lý trật tự xây dựng.
- Thông tin công tác tuyên truyền quản lý nhà nước về trật tự xây dựng.
- Thông tin nhận thức và hiểu biết của người dân về trật tự xây dựng.
- Thông tin năng lực, trình độ của cán bộ làm công tác quản lý cấp giấy phép xây dựng.
- Thông tin sự phối hợp giữa cơ quan chuyên môn và chính quyền địa phương.
Phương pháp tiếp cận có sự tham gia của người dân được thực hiện thông qua phỏng vấn trực tiếp, sử dụng bộ câu hỏi đã được thiết kế sẵn Qua đó, các số liệu thu thập được sẽ được thống nhất và phân tích một cách hiệu quả.
Huyện Gia Lâm bao gồm 20 xã và 02 thị trấn, trong đó tôi sẽ tập trung nghiên cứu vào hai thị trấn tiêu biểu là Trâu Quỳ và Yên Viên, nhằm đánh giá công tác quản lý Nhà nước về trật tự xây dựng tại đây.
3.2.3 Phương pháp xử lý thông tin
Chúng tôi đã sử dụng phần mềm Excel để nhập liệu và tổ chức các số liệu thu thập được, nhằm tổng hợp và hệ thống hóa những tiêu chí cần thiết, được trình bày dưới dạng đồ thị và bảng biểu.
3.2.4.1 Phương pháp thống kê mô tả, thống kê so sánh
Phương pháp nghiên cứu hiện tượng kinh tế - xã hội dựa trên việc mô tả qua số liệu thu thập Phương pháp này áp dụng các chỉ tiêu phân tích như số tương đối, số tuyệt đối, số bình quân và phương pháp phân tổ để đánh giá tình hình kinh tế - xã hội tại địa phương.
Phương pháp này được áp dụng để tham khảo ý kiến từ các cán bộ có kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về xây dựng, nhằm đề xuất các giải pháp cải thiện quản lý trật tự xây dựng tại địa phương.
3.2.5 Hệ thống chỉtiêu nghiên cứu
Công tác quản lý cấp giấy phép xây dựng tên địa bàn huyện Gia Lâm qua một thời gian nghiên cứu tôi áp dụng 03 nhóm chỉ tiêu như:
Nhóm chỉ tiêu phản ánh quy trình cấp phép của cơ quan chức năng, bao gồm mức độ khó dễ của thủ tục, thời gian hoàn thành và các kiến nghị từ người dân cũng như tổ chức về công tác cấp phép.
Nhóm chỉ tiêu này phản ánh thực trạng công tác quản lý xây dựng, bao gồm cách phát hiện công trình xây dựng không phép và sai phép, số lượng đợt thanh tra và kiểm tra, cũng như tổng số vi phạm trong lĩnh vực xây dựng và các sai phạm khác.
K ết quả nghiên cứu và thảo luận
Đánh giá thực trạng công tác quản lý cấp phép tại huyện gia lâm
4.1.1 Tổng quan về công tác quản lý cấp phépxây dựng
Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nội thành
Huyện Gia Lâm, Hà Nội đang trải qua quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa nhanh chóng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế và phát triển hạ tầng giao thông Từ năm 2011 đến tháng 6/2013, huyện đã triển khai khoảng 298 dự án với tổng đầu tư hơn 1.925,7 tỷ đồng, chủ yếu tập trung vào hạ tầng kỹ thuật và xã hội, như cải tạo trường học, nâng cấp đường giao thông và chương trình nước sạch Sự phát triển kinh tế - xã hội đã làm tăng nhu cầu xây dựng của người dân và doanh nghiệp, dẫn đến sự xuất hiện của nhiều công trình như khu đô thị mới Đặng Xá và siêu thị Hapro Điều này đặt ra yêu cầu cao cho chính quyền địa phương trong việc nâng cao hiệu quả cấp phép xây dựng, nhằm đáp ứng nhu cầu và kiểm soát phát triển đô thị theo quy hoạch.
Trong thời gian gần đây, công tác cấp phép xây dựng tại huyện Gia Lâm đã có những cải thiện đáng kể, với số lượng giấy phép xây dựng tăng lên qua các năm Mặc dù vậy, con số này vẫn còn thấp hơn so với tổng số công trình xây dựng diễn ra hàng năm tại hai thị trấn và một số tuyến đường trục chính mà huyện được phân cấp cấp phép.
Bảng 4.1: Bảng kết quả công tác cấp phép xây dựng trong giai đoạn 2012-2015
Cấp phép nhà ở gia đình
Cấp giấy phép đào hè đường
Nguồn: Báo cáo tổng kết công tác cấp phép xây dựng của Phòng Quản lý Đô thị huyện
Trong giai đoạn 2011-2015, huyện cấp khoảng 277 giấy phép xây dựng mỗi năm, trong khi trung bình có khoảng 550 công trình xây dựng được thực hiện tại 2 thị trấn và một số tuyến đường chính Điều này cho thấy ý thức của người dân trong việc xin phép xây dựng còn thấp, đồng thời công tác tuyên truyền pháp luật về cấp phép xây dựng của chính quyền địa phương chưa được chú trọng Hơn nữa, công tác kiểm tra và xử lý các công trình xây dựng không phép của Thanh tra xây dựng huyện chưa nghiêm, chưa đủ sức răn đe đối với người dân.
Mặc dù kết quả cấp phép xây dựng tại huyện ngoại thành có sự gia tăng hàng năm, nhưng con số này vẫn còn hạn chế so với tốc độ đô thị hóa mạnh mẽ hiện nay.
Mặc dù số lượng giấy phép xây dựng hàng năm còn thấp, chất lượng giấy phép vẫn chưa đạt yêu cầu, với tỷ lệ hồ sơ không được cấp phép cao và tiến trình giải quyết hồ sơ vẫn chậm Do đó, huyện Gia Lâm cần cải thiện hiệu quả trong công tác cấp phép xây dựng, tập trung vào cả số lượng, chất lượng và thời gian xử lý hồ sơ trong thời gian tới.
4.1.2 Thực trạng công tác quản lý cấp phép xây dựng tại huyện Gia Lâm
4.1.2.1 Về bộ máy tổ chức thực thi quản lý cấp phép xây dựng
Hệ thống tổ chức quản lý nhà nước quản lý cấp giấp phép xây dựng trên địa bàn huyện Gia Lâm được thể hiện như sau
Sơ đồ 4.1: Bộ máy quản lý cấp giấy phépxây dựng trên địa bàn
Nguồn: Báo cáo của Phòng Quản lý đô thị huyện Gia Lâm
Phòng Quản lý đô thị
UBND các xã, thị trấn
Người dân, tổ chức xin cấp phép xây dựng
(6) Đội Thanh tra xây dựng huyện
(3) Các Phòng, ban liên quan (4)
Theo sơ đồ, các đơn vị tham gia quản lý nhà nước về cấp phép xây dựng bao gồm: UBND huyện, phòng Quản lý đô thị, đội Thanh tra xây dựng, các phòng ban liên quan và UBND cấp xã.
(1)Ủy ban nhân dân huyện Gia Lâm
UBND huyện Gia Lâm là cơ quan quản lý nhà nước có trách nhiệm tổ chức và chỉ đạo việc thi hành Hiến Pháp, Luật, cùng các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên, đồng thời giải quyết các vấn đề liên quan đến hội đồng nhân dân cùng cấp trong khu vực huyện.
UBND huyện có trách nhiệm ra quyết định và chỉ thị trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn được quy định bởi luật pháp, đồng thời tổ chức thực hiện và kiểm tra việc thi hành các văn bản này.
Về nhiệm vụ và quyền hạn
Quản lý nhà nước ở địa phương đóng vai trò quan trọng trong các lĩnh vực như nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại, dịch vụ, văn hóa xã hội, y tế, khoa học kỹ thuật, công nghệ và môi trường Việc quản lý hiệu quả các lĩnh vực này không chỉ góp phần phát triển kinh tế địa phương mà còn nâng cao chất lượng đời sống người dân và bảo vệ môi trường bền vững.
- Tuyên truyền giáo dục pháp luật
- Bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội
- Phòng chống thiên tai, bảo vệ tài sản nhà nước
- Quản lý công tác tổ chức biên chế, lao động tiền lương
- Tổ chức và chỉ đạo công tác thi hành án
- Tổ chức thực hiện thu chi ngân sách
- Thực hiện quản lý địa giới hành chính
(2) Phòng Quản lý đô thị
Phòng Quản lý đô thị được thành lập vào tháng 3 năm 2005, dựa trên quyết định tách phòng Địa chính - Nhà đất và đô thị của các quận huyện theo quyết định số 201/2004/QĐ-UB ngày 30/12/2004 của UBND thành phố Hà Nội.
- Phòng Quản lý đô thị là cơ quan chuyên môn trực thuộc UBND quận, huyên; chịu sự hướng dẫn về chuyên môn nghiệp vụ của Sở, Ngành thành phố
Phòng có tư cách pháp nhân, được sử dụng con dấu riêng theo quy định của Nhà nước
Phòng Quản lý đô thị thuộc UBND huyện Gia Lâm có 13 cán bộ, trong đó 11 cán bộ biên chế và 2 cán bộ hợp đồng, tất cả đều có trình độ đại học và sau đại học phù hợp với chuyên môn Đội ngũ lãnh đạo gồm Trưởng phòng phụ trách chung, một Phó phòng phụ trách quy hoạch và cấp phép xây dựng, cùng một Phó phòng phụ trách giải phóng mặt bằng.
Phòng có nhiệm vụ tư vấn cho UBND huyện trong việc thực hiện quản lý nhà nước về quy hoạch, kiến trúc, xây dựng nhà ở và công sở, cũng như các lĩnh vực giao thông và bưu chính viễn thông.
- Phòng là cơ quan thực hiện việc cấp phép xây dựng, hiện tại phòng có
Số lượng cán bộ hiện tại chỉ có 13 người trong khi khối lượng công việc của huyện rất lớn, dẫn đến tình trạng quá tải và hồ sơ tồn đọng nhiều tháng Việc giải quyết kịp thời các hồ sơ này trở thành một thách thức lớn Thiếu hụt cán bộ là một trong những nguyên nhân chính ảnh hưởng đến công tác cải cách hành chính và quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn.
- Phòng có nhiệm vụ chủ yếu sau:
+ Thứ nhất: Quản lý quy hoạch kiến trúc
UBND huyện cần phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị theo phân cấp của Thành phố, đồng thời lập kế hoạch và theo dõi việc thực hiện các quy hoạch xây dựng Điều này bao gồm việc sửa chữa nhà ở và xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật, cũng như phát triển giao thông đô thị tại địa phương.
Quản lý các mốc lộ giới, chỉ giới và cốt xây dựng theo quy hoạch đã được xác định là nhiệm vụ quan trọng tại địa phương Việc công bố quy hoạch chi tiết xây dựng đã được phê duyệt cần được thực hiện tại trụ sở của UBND huyện và thông qua các phương tiện thông tin đại chúng để đảm bảo thông tin đến tay người dân.
G iải pháp nâng cao công tác quản lý cấp phép xây dựng trên địa bàn huyện
Dựa trên nghiên cứu về thực trạng quản lý cấp phép xây dựng tại huyện Gia Lâm, bài viết đề xuất một số giải pháp nhằm cải thiện và nâng cao chất lượng công tác này trong thời gian tới.
4.2.1 Rà soát, điều chỉnh các văn bản pháp luật về cấp giấy phép xây dựng cho phù hợp với thực tế
Hệ thống văn bản pháp luật đóng vai trò quan trọng trong quá trình cấp phép xây dựng, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực xây dựng đô thị và cấp giấy phép xây dựng công trình Việc hoàn thiện hệ thống này bao gồm việc cập nhật các luật, nghị định, thông tư hướng dẫn và các quy định hành chính liên quan đến cấp phép xây dựng.
Để công tác được thực hiện nhanh chóng, chính xác và hiệu quả, việc soạn thảo các văn bản chính sách liên quan là rất quan trọng Những văn bản này cần phải phù hợp với thực tế, đồng bộ và nhất quán, đồng thời đầy đủ chi tiết mà không rườm rà hay sa đà vào các thủ tục không cần thiết Khi văn bản được thực thi, cần công bố rộng rãi cho nhân dân để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả.
Tính khả thi của văn bản là yếu tố quan trọng khi soạn thảo, đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng Văn bản không khả thi không chỉ phản ánh sự thiếu chặt chẽ của hệ thống pháp luật mà còn gây cản trở cho tiến trình công việc Do đó, các cơ quan hành chính nhà nước cần chú ý đến tính khả thi khi xây dựng văn bản Một biện pháp hiệu quả là nên có phần dự thảo và trước khi ban hành văn bản chính thức, cần tham khảo ý kiến chuyên gia cũng như lấy ý kiến từ công chúng qua các phương tiện thông tin đại chúng để đảm bảo quyền lợi của những người bị ảnh hưởng.
Thứ hai là phải có tính nhất quán
Hệ thống văn bản pháp luật cần đạt tính nhất quán cao từ trung ương đến địa phương, nhằm tạo thuận lợi cho việc áp dụng vào thực tế và tránh tình trạng chồng chéo, không đồng nhất Để đạt được điều này, các cơ quan ban hành luật cần tiến hành rà soát hệ thống văn bản pháp luật hiện hành, đảm bảo rằng các quy định mới được ban hành dễ áp dụng và hướng tới lợi ích của người dân và doanh nghiệp.
Thứ ba: Tính chi tiết, cụ thể của văn bản
Trong các văn bản pháp lý, cần quy định rõ ràng từng điều khoản cho các trường hợp áp dụng cụ thể, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ chuyên ngành trong việc giải quyết công việc dựa trên cơ sở pháp lý Điều này không chỉ giúp họ thực thi tốt nhiệm vụ mà còn giúp người dân hiểu rõ tình hình, từ đó giảm thiểu tranh chấp và khiếu nại do thủ tục hành chính không rõ ràng.
Thứ tư : Văn bản phải được công khai
Việc triển khai văn bản trong lĩnh vực cấp phép có ảnh hưởng lớn đến lợi ích của người dân, do đó, cần thực hiện công khai và minh bạch thông tin Các hình thức công bố nên bao gồm phát sóng trên các phương tiện thông tin đại chúng, đăng tải trên báo chí, Internet, và dán thông báo tại các điểm công cộng như bản tin của huyện, xã, và bộ phận Một cửa.
Trong thời đại công nghệ hiện nay, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong cấp phép xây dựng, đặc biệt là hệ thống thông tin địa lý (GIS), đã trở thành giải pháp hiệu quả cho quản lý đô thị Hệ thống này sử dụng bản quy hoạch chi tiết 1/500 của huyện với các thông số cần thiết được số hóa Thay vì phải xếp hàng chờ đợi, người dân có thể dễ dàng truy cập Internet, điền thông tin trên website của Phòng Quản lý Đô thị và gửi hồ sơ trực tuyến Giao diện hệ thống cho phép người tiếp nhận hồ sơ quản lý thông tin liên quan đến mã số hồ sơ, ngày giao nhận, và các thông tin quy hoạch khác, kết hợp với bản đồ số để nhanh chóng xác định mảnh đất và giải quyết các vấn đề phát sinh Mặc dù công nghệ hỗ trợ, cán bộ vẫn cần kiểm tra hiện trường trước khi cấp phép Nhờ đó, thời gian cấp phép được rút ngắn, mang lại sự thuận tiện cho người dân.
Cụ thể, UBND huyện Gia Lâm cần:
Tiến hành soạn thảo và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý và sử dụng đất, quy hoạch, cấp phép xây dựng, cũng như quản lý trật tự xây dựng là cần thiết để giải quyết hiệu quả các vấn đề thực tiễn trong công tác quản lý.
Hàng năm, tiến hành rà soát và thống kê các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành trong từng lĩnh vực cụ thể, đồng thời cập nhật các quy định đã được thay thế hoặc hết thời hạn hiệu lực Mục tiêu là công khai thông tin này cho các tổ chức và cá nhân trên địa bàn, giúp họ nắm bắt và tuân thủ đúng các quy định pháp luật.
UBND huyện có trách nhiệm ban hành các văn bản chỉ đạo và hướng dẫn quản lý quy hoạch xây dựng cho UBND các xã, thị trấn Trong trường hợp phát sinh tình huống thực tế cần xin ý kiến từ cơ quan cấp trên, cần thực hiện việc xin chỉ đạo kịp thời và phân công rõ ràng trách nhiệm cho tổ chức, cá nhân được giao nhiệm vụ theo phân cấp của Thành phố, nhằm tránh tình trạng chung chung và vi phạm pháp luật.
4.2.2 Rà soát, điều chỉnh quy hoạch, đẩy mạnh công tác lập quy hoạch chi tiết 1/500 và tăng cường công tác quản lý xây dựng theo quy hoạch, công khai quy hoạch Để phủ kín quy hoạch chi tiết 1/500 trên địa bàn huyện Gia Lâm cần phải có sự chỉ đạo thống nhất từ trung ương xuống địa phương, sự kết hợp giữa các ban ngành liên quan như : Viện quy hoạch, Sở Quy hoach- Kiến trúc, Sở xây dựng, Sở Tài nguyên Môi trường, Phòng Quản lý Đô thị huyện, Phòng Tài nguyên Môi trường huyện… để có thể đưa ra một giải pháp tối ưu nhằm đẩy nhanh tốc độ lập quy hoạch chi tiết1/500 trên địa bàn.
UBND huyện Gia Lâm cần sớm xin ý kiến chỉ đạo của UBND Thành phố
Hà Nội đang tích cực hợp tác với các cơ quan liên quan để thúc đẩy công tác lập quy hoạch chi tiết 1/500 Đặc biệt, thành phố đã tham mưu cho Viện quy hoạch, Sở Quy hoạch - Kiến trúc, Sở Xây dựng và Sở Tài nguyên Môi trường nhằm ưu tiên thực hiện quy hoạch chi tiết 1/500 tại hai thị trấn Trâu Qùy và Yên Viên Điều này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc cấp phép xây dựng trong khu vực.
UBND huyện Gia Lâm cần chỉ đạo các phòng ban phối hợp với Sở Quy hoạch - Kiến trúc và Sở Xây dựng để lập đồ án quy hoạch tỷ lệ 1/2000, làm cơ sở cho việc triển khai quy hoạch chi tiết 1/500 Huyện Gia Lâm cần chủ động đẩy nhanh kế hoạch thực hiện trong thời gian tới.
2015 hoàn thành quy hoạch tỷ lệ 1/2000 cho thị trấn Yên Viên và quy hoạch
Huyện Gia Lâm cần tập trung ưu tiên và huy động các nguồn đầu tư cho việc lập quy hoạch, đặc biệt là quy hoạch chi tiết, nhằm phát triển đồng bộ hai bên các tuyến đường trục chính.
