Khái niệm lấn đất, vi phạm hành chính đối với hành vi lấn đất
Theo Từ điển Tiếng Việt, "lấn" được định nghĩa là hành vi "chen vào chỗ khác, mở rộng cả phạm vi một cách bất chính", trong khi "đất" được xem là tư liệu sản xuất trên bề mặt địa cầu, nơi có người và các loài động vật, thực vật sinh sống Từ đó, "lấn đất" có thể hiểu là hành vi mở rộng tư liệu sản xuất một cách bất chính của một cá nhân hoặc tổ chức nào đó.
Theo quy định pháp lý, thuật ngữ “lấn đất” không được định nghĩa trong Luật Đất đai và các văn bản liên quan từ năm 1987 đến 2003 Chỉ đến Luật Đất đai năm 2013, khái niệm “lấn đất” mới được đề cập tại khoản 1 Điều 3 Nghị định 102/2014/NĐ-CP, định nghĩa rằng “lấn đất” là hành vi tự chuyển dịch mốc giới hoặc ranh giới thửa đất để mở rộng diện tích Đây là cơ sở pháp lý quan trọng giúp cơ quan chức năng xác định hành vi vi phạm Tuy nhiên, trong thực tiễn, khái niệm này gây ra nhiều tranh cãi, đặc biệt khi hành vi lấn đất có thể được thực hiện với sự đồng thuận của chính quyền, khiến cho định nghĩa không hoàn toàn chuẩn mực trong mọi trường hợp.
Nghị định 91/2019/NĐ-CP được ban hành nhằm điều chỉnh kịp thời các vấn đề liên quan đến lấn đất, đáp ứng nhu cầu cấp thiết của xã hội Theo quy định tại khoản 1 Điều 3, lấn đất được định nghĩa là hành vi chuyển dịch mốc giới hoặc ranh giới thửa đất để mở rộng diện tích sử dụng mà không có sự cho phép của cơ quan quản lý nhà nước về đất đai hoặc không được sự đồng ý của người sử dụng hợp pháp diện tích đất bị lấn.
2 Ngôn ngữ Việt Nam (2014), Từ điển Tiếng Việt, Nxb Thanh Niên, tr.126
4 Nghị định 102/2014/NĐ-CP ngày 10 tháng 11 năm 2014 của thủ tướng Chính phủ, quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai
Nghị định 91/2019/NĐ-CP ngày 19 tháng 11 năm 2019 của Thủ tướng Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai đã khắc phục những hạn chế của văn bản trước đó Nghị định này cung cấp cơ sở rõ ràng hơn cho các cơ quan quản lý nhà nước trong việc xác định hành vi vi phạm Tuy nhiên, quá trình áp dụng vẫn cho thấy một số vấn đề cần cải thiện.
Hành vi "lấn đất" vẫn còn nhiều điểm chưa rõ ràng, khi một số ý kiến cho rằng việc di chuyển mốc giới hoặc ranh giới đất chỉ cần sự đồng thuận của Nhà nước hoặc người sử dụng đất hợp pháp thì không được coi là lấn đất Tuy nhiên, quan điểm này không hợp lý, vì người sử dụng đất hợp pháp chỉ có quyền sử dụng mà không có quyền quyết định mở rộng ranh giới hay đại diện cho Nhà nước công nhận quyền sử dụng đất cho bên khác.
Có ý kiến cho rằng hành vi chuyển dịch mốc địa giới đất công mà không có sự đồng thuận từ cơ quan có thẩm quyền được coi là lấn đất Ngược lại, nếu đất đã được trao quyền sử dụng cho một chủ thể, việc di dời ranh giới để mở rộng thửa đất mà không có sự đồng thuận của chủ thể đó cũng được xem là lấn đất Điều này cho thấy có nhiều quan điểm trái chiều trong việc hiểu và áp dụng pháp luật vào thực tiễn Tác giả đề xuất hiệu chỉnh khái niệm “lấn đất” như sau: “Lấn đất là việc người sử dụng đất tự ý chuyển dịch mốc giới hoặc ranh giới thửa đất nhằm mở rộng diện tích sang phần đất đã được công nhận quyền sử dụng hoặc do Nhà nước quản lý mà không có sự cho phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.”
1.1.2 Khái niệm vi phạm hành chính đối với hành vi lấn đất
Khái niệm "vi phạm hành chính" lần đầu tiên được định nghĩa tại Điều 1 của Pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính năm 1989 Theo đó, vi phạm hành chính được hiểu là hành vi của cá nhân hoặc tổ chức, thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm các quy tắc quản lý của Nhà nước, không thuộc phạm vi tội phạm hình sự, và theo quy định của pháp luật, các hành vi này sẽ bị xử phạt hành chính.
Bài viết của Trần Thanh Khỏe và Nguyễn Thành Phương (2021) tập trung vào việc hoàn thiện pháp luật liên quan đến xử phạt vi phạm hành chính trong trường hợp lấn đất Nghiên cứu này được trình bày trong kỷ yếu hội thảo về các khía cạnh pháp lý của pháp luật xử phạt vi phạm hành chính và hướng đi cho sự hoàn thiện trong lĩnh vực này.
Trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh, Ngày 18/9/2021, tr.227
Bài viết của Nguyễn Thành Phương (2020) tập trung vào việc hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai, thông qua việc phân tích Nghị định 91/2019-NĐ-CP Nghiên cứu này được đăng trên Tạp chí Khoa học xã hội và Nhân văn, số 6, tập 6, trang 666.
Bài viết của Trần Thanh Khỏe và Nguyễn Thành Phương (2021) trên Tạp chí Tòa án Nhân dân đề cập đến việc hoàn thiện pháp luật xử phạt vi phạm hành chính liên quan đến hành vi lấn đất Nghiên cứu này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cải thiện khung pháp lý nhằm ngăn chặn và xử lý hiệu quả các hành vi xâm phạm đất đai, từ đó bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân và đảm bảo trật tự xã hội.
Khái niệm "vi phạm hành chính" được hình thành và phát triển qua các quy định của Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính, bắt đầu từ năm 1995 Theo khoản 2 Điều 1 của Pháp lệnh này, "xử phạt vi phạm hành chính" áp dụng cho cá nhân và tổ chức có hành vi vi phạm quy tắc quản lý nhà nước mà không đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự Đến năm 2002, nội hàm của thuật ngữ này vẫn chưa được làm rõ, vẫn phải hiểu gián tiếp qua khái niệm xử phạt vi phạm hành chính, nhấn mạnh rằng việc xử phạt được áp dụng cho các hành vi vi phạm quy định pháp luật về quản lý nhà nước, không phải là tội phạm.
Luật XLVPHC năm 2012 định nghĩa rõ ràng về vi phạm hành chính tại khoản 1 Điều 2, nêu rằng "vi phạm hành chính là hành vi có lỗi do cá nhân hoặc tổ chức thực hiện, vi phạm quy định của pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm và phải bị xử phạt theo quy định của pháp luật."
Khái niệm vi phạm hành chính đã được phân tích qua các Pháp lệnh năm 1989, 1995, 2002 và Luật XLVPHC năm 2012, cho thấy sự thống nhất về bản chất, mặc dù có sự khác biệt trong cách diễn đạt Một số học giả cho rằng khái niệm này cần được điều chỉnh do vẫn tồn tại những điểm chưa phù hợp Theo Khoản 1 Điều 2 Luật XLVPHC, việc xác định vi phạm hành chính dựa trên phương pháp loại trừ, nghĩa là không phải là tội phạm Điều này làm cho việc xác định vi phạm hành chính thiếu tính độc lập và phụ thuộc vào tội phạm, dẫn đến hiểu lầm rằng hành vi không phải tội phạm theo Bộ luật hình sự sẽ được coi là vi phạm hành chính Do đó, khách thể của vi phạm hành chính và tội phạm thực chất là giống nhau, chỉ khác nhau về tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội.
Bài viết của Nguyễn Hoàng Việt đề cập đến việc hoàn thiện khái niệm vi phạm hành chính trong luật xử lý vi phạm hành chính Tác giả phân tích các khía cạnh quan trọng của vi phạm hành chính và đề xuất những cải tiến cần thiết để nâng cao hiệu quả của luật pháp trong lĩnh vực này Nội dung bài viết có thể tham khảo tại địa chỉ https://stp.bacgiang.gov.vn/hien-thi-noi-dung/-/asset_publisher/wtMnvtGfRUNi/content/hoan-thien-khai- niem-vi-pham-hanh-chinh-trong-luat-xu-ly-vi-pham-hanh-chinh, truy cập ngày 20/9/2021.
Nhà làm luật không nên định nghĩa ngành luật xử phạt vi phạm hành chính thông qua khái niệm của ngành luật khác Các Pháp lệnh và Luật liên quan từ năm 1989 đến 2012 chưa cung cấp định nghĩa lý luận rõ ràng về xử phạt vi phạm hành chính, chỉ quy định các hình thức và biện pháp cụ thể Do đó, những định nghĩa hiện có mang tính chất tương đối Theo phân tích của các nhà nghiên cứu, vi phạm hành chính được hiểu là hành vi trái pháp luật do cá nhân hoặc tổ chức có năng lực trách nhiệm thực hiện, xâm phạm trật tự quản lý hành chính nhà nước và phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật.
Quy định pháp luật về các nhóm hành vi vi phạm hành chính cụ thể về lấn đất 9 1.3 Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi lấn đất
Trên cơ sở Chương II Nghị định 91/2019/NĐ-CP phân định thành 06 nhóm hành vi được xem là vi phạm hành chính với hành vi lấn đất, bao gồm:
Nhóm thứ nhất liên quan đến các hành vi lấn chiếm đất chưa sử dụng tại khu vực nông thôn, được quy định tại khoản 3 Điều 10 của Luật Đất đai năm 2013 Theo đó, đất chưa sử dụng là loại đất chưa xác định mục đích sử dụng, và trách nhiệm quản lý, bảo vệ đất thuộc về Ủy ban Nhân dân cấp xã, đồng thời phải đăng ký vào hồ sơ địa chính Đối với các đảo chưa có người ở, diện tích đất này sẽ do Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh quản lý Nhiều ý kiến cho rằng việc xác định hành vi lấn chiếm đất chưa sử dụng là khó khăn nhất trong các nhóm đất được phân loại theo Luật Đất đai năm 2013.
Trường Đại học Luật Hà Nội đã xuất bản Giáo trình Luật hành chính Việt Nam do Trần Minh Hương làm chủ biên, được phát hành bởi NXB Công an nhân dân vào năm 2009, trang 78.
11 Nguyễn Cửu Việt (2013), Giáo trình Luật hành chính Việt Nam, NXB Chính trị Quốc gia, tr.45
Bài viết của Nguyễn Hoàng Việt đề cập đến việc hoàn thiện khái niệm vi phạm hành chính trong luật xử lý vi phạm hành chính Tác giả phân tích các khía cạnh quan trọng của khái niệm này, nhằm nâng cao hiệu quả và tính minh bạch trong quy trình xử lý vi phạm Việc làm rõ định nghĩa và các yếu tố liên quan đến vi phạm hành chính sẽ góp phần cải thiện hệ thống pháp luật và bảo vệ quyền lợi của công dân Thông tin chi tiết có thể được tìm thấy tại trang web của Sở Tư pháp Bắc Giang.
Theo Điều 164 Luật Đất đai năm 2013, đất chưa được giao quyền sử dụng cho cá nhân, hộ gia đình hoặc tổ chức được coi là đất chưa sử dụng Ngoài ra, đất đã giao nhưng không được khai thác như xây dựng hay trồng trọt cũng được xem là chưa sử dụng Mặc dù một số địa phương đã quy định Ủy ban Nhân dân cấp xã có trách nhiệm cắm mốc và phân ranh giới giữa đất mới hình thành và đất của các tổ chức, hộ gia đình, nhưng hầu hết vẫn chưa thực hiện, dẫn đến tình trạng lấn chiếm quỹ đất do Nhà nước quản lý Đặc biệt, hành vi lấn đất chưa sử dụng tại khu vực nông thôn hiện đang bị phạt ở mức thấp nhất trong các hành vi lấn đất.
Nhóm thứ hai bao gồm các hành vi lấn chiếm đất nông nghiệp không thuộc loại đất trồng lúa, đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ và đất rừng sản xuất tại khu vực nông thôn Theo Điều 10 Luật Đất đai năm 2013, hành vi này có thể được hiểu là việc thay đổi ranh giới để lấn vào các diện tích đất trồng cây lâu năm, nuôi trồng thủy sản, làm muối, cũng như đất sử dụng cho việc xây dựng nhà kính và các công trình phục vụ mục đích trồng trọt.
Nhóm thứ ba liên quan đến các hành vi lấn đất nông nghiệp, bao gồm đất trồng lúa, đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ và đất rừng sản xuất tại khu vực nông thôn Nghị định 91/2019/NĐ-CP chủ yếu điều chỉnh hành vi lấn đất tại khu vực nông thôn và rừng phòng hộ Tuy nhiên, diện tích đất mặt nước ven biển, như đất nuôi trồng thủy sản và đất có rừng ngập mặn, không nằm trong phạm vi điều chỉnh của nghị định này, theo quy định tại khoản 4 Điều 8 Thông tư 27/2018/TT-BTNMT Hiện tại, chưa có văn bản nào quy định xử phạt cụ thể đối với hành vi lấn chiếm nhóm đất này Mặc dù số vụ việc lấn chiếm không nhiều, nhưng diện tích bị lấn chiếm lại chiếm tỷ trọng lớn trong các loại đất hiện nay.
Ủy ban Nhân dân Thành phố Cần Thơ đã ban hành Quyết định 05/2019/QĐ-UBND vào ngày 08/3/2019, quy định về việc quản lý và sử dụng quỹ đất do Nhà nước quản lý Quyết định này nhằm đảm bảo việc sử dụng đất đai hiệu quả và hợp lý trên địa bàn thành phố.
Báo cáo số 28/BC-ĐGS ngày 20/5/2019 của Đoàn giám sát Quốc hội đã đánh giá kết quả giám sát việc thực hiện chính sách và pháp luật về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị từ khi Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực cho đến hết năm 2018.
Báo cáo giám sát của Quốc hội năm 2019 cho thấy tình trạng lấn chiếm đất đai tại Đăk Nông vẫn diễn ra nghiêm trọng, với doanh nghiệp tư nhân Phạm Quốc bị lấn chiếm 303,7/318,7ha (95,29%) và Công ty Cổ phần Mắc Ca Nữ Hoàng bị lấn 7,137/8,267ha Mặc dù quy định xử phạt đã được điều chỉnh, mức xử phạt cho hành vi lấn đất rừng vẫn chưa tương xứng với mức độ vi phạm, khi mức phạt cao nhất chỉ là 150 triệu đồng cho diện tích lấn chiếm trên 1 hecta Tính toán cho thấy, với việc lấn 7,137 hecta, mức phạt chỉ tương đương 21.000 đồng mỗi hecta, cho thấy cần có những điều chỉnh cụ thể hơn trong quy định xử phạt để tạo tính răn đe hiệu quả hơn trong tương lai.
Nhóm thứ tư đề cập đến các hành vi lấn đất phi nông nghiệp tại khu vực nông thôn, trong đó hành vi lấn đất phi nông nghiệp là việc gia tăng diện tích đất sử dụng cho mục đích chịu thuế mà không có sự cho phép của chủ sử dụng đất hợp pháp hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền Nếu diện tích thửa đất sau khi đo đạc lại tăng so với giấy tờ pháp lý nhưng không thay đổi mốc giới, phần diện tích tăng thêm sẽ không được coi là đất lấn Tuy nhiên, cần làm rõ trường hợp người sử dụng đất tự ý chuyển dịch mốc giới sang đất đã có chủ, mà khi đo đạc lại không có sự chênh lệch với Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, vấn đề này vẫn chưa được pháp luật quy định rõ ràng.
Nhóm thứ năm liên quan đến các hành vi lấn chiếm đất chưa sử dụng, đất nông nghiệp và đất phi nông nghiệp trong khu vực đô thị Theo quy định, mức xử phạt cho hành vi lấn chiếm đất tại khu vực này sẽ gấp đôi so với khu vực nông thôn Điều này có nghĩa là hành vi lấn chiếm đất ở đô thị đang phải đối mặt với chế tài xử phạt cao nhất hiện nay, được quy định tại khoản 5 Điều 14.
Vào ngày 31/12/2020, Thanh tra Chính phủ đã phát hành Thông báo 2365/TB-TTCP, thông báo kết luận thanh tra về việc chấp hành pháp luật trong quản lý và sử dụng đất nông, lâm nghiệp tại một số công ty được giao và cho thuê đất tại tỉnh Đắc Nông.
Theo Khoản 2 Điều 2 Thông tư 45/2011/TT-BTNMT ngày 26 tháng 11 năm 2011 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, việc xác định diện tích đất sử dụng không đúng mục đích, diện tích đất lấn, chiếm và diện tích đất chưa sử dụng phải tuân thủ các quy định cụ thể nhằm tính thuế sử dụng đất phi nông nghiệp một cách chính xác.
Ủy ban Nhân dân Thành phố Cần Thơ đã công bố Báo cáo 201/BC-UBND vào ngày 26 tháng 07 năm 2021, trình bày về công tác thi hành pháp luật liên quan đến việc xử lý vi phạm hành chính trong 06 tháng đầu năm 2021 Báo cáo này cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình thực hiện các quy định pháp luật và những kết quả đạt được trong công tác quản lý vi phạm hành chính tại địa phương.
Nghị định 91/2019/NĐ-CP quy định mức xử phạt đối với hành vi lấn đất chưa sử dụng, đất nông nghiệp và đất phi nông nghiệp tại khu vực đô thị cao gấp đôi so với khu vực nông thôn, với mức phạt tối đa là 500.000.000 đồng cho cá nhân và 1.000.000.000 đồng cho tổ chức Tuy nhiên, quy định này bị cho là chưa hợp lý, vì cùng một hành vi lấn đất tại đô thị lại bị phạt nặng hơn so với nông thôn, gây ra sự bất công trong việc răn đe hành vi vi phạm Thêm vào đó, quy định này còn gây chồng chéo với các điều khoản khác trong luật.
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH ĐỐI VỚI HÀNH VI LẤN ĐẤT VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN
Những vướng mắc từ thực tiễn áp dụng pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi lấn đất và kiến nghị hoàn thiện
Theo Quyết định số 2098/QĐ-BTNMT, tổng diện tích tự nhiên của cả nước năm 2018 là 33.123.597 ha, trong đó diện tích đất nông nghiệp chiếm 27.289.454 ha, đất phi nông nghiệp là 3.773.750 ha và đất chưa sử dụng là 2.060.393 ha Đến năm 2019, diện tích đất nông nghiệp của Cần Thơ đạt 114.751 ha, tương đương 79,75% tổng diện tích tự nhiên của thành phố.
Năm 2019, diện tích đất tự nhiên của Thành phố Cần Thơ đạt 29.047 ha, chiếm 20,19% tổng diện tích Diện tích đất chưa sử dụng ghi nhận là 98 ha, tương đương 0,07% diện tích tự nhiên Thống kê cho thấy, phần lớn các vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai tại thành phố này chủ yếu liên quan đến đất nông nghiệp và đất chưa sử dụng, chiếm tới 89% tổng tỷ lệ vi phạm.
Xoay quanh những tồn tại, bất cập trong việc áp dụng Nghị định 91/2019/NĐ-
CP vào trong thực tế, cần làm rõ những hạn chế sau đây:
2.1.1 Vướng mắc từ thực tiễn chưa phân định rõ hành vi lấn đất và chiếm đất
Mặc dù pháp luật đã phân định rõ ràng giữa hành vi lấn đất và chiếm đất từ Nghị định 102/2014/NĐ-CP đến Nghị định 91/2019/NĐ-CP, nhưng nhiều địa phương, bao gồm Thành phố Cần Thơ, vẫn chưa áp dụng một cách hiệu quả Sự khác biệt về tính chất giữa hai hành vi này không được nhận thức đúng mức, dẫn đến việc thực thi pháp luật không mang lại hiệu quả như mong đợi.
Bộ Tài nguyên và Môi trường đã phê duyệt và công bố kết quả thống kê diện tích đất đai năm 2018, thông tin chi tiết có thể được truy cập tại trang web chính thức của Bộ.
Cần Thơ đã công bố điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, nhằm tối ưu hóa việc quản lý và phát triển đô thị Thông tin chi tiết về quy hoạch này được đăng tải trên trang web của CAND, với mục tiêu đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương Người dân và các nhà đầu tư có thể truy cập vào bài viết để nắm bắt thông tin quan trọng liên quan đến quy hoạch đất đai tại Cần Thơ.
Vụ sai phạm đất đai tại Cần Thơ đã dẫn đến việc bắt giữ 4 cán bộ Phòng Tài nguyên môi trường Theo biên bản xử phạt, các hành vi lấn chiếm đất đều bị xử lý giống nhau, không phân biệt lấn hay chiếm Năm 2019, Thành phố Cẩm Phả ghi nhận 91 vụ xử phạt vi phạm hành chính (XPVPHC) liên quan đến lấn chiếm đất, trong khi tỉnh Quảng Trị có 278 vụ vào năm 2020 Tại Cần Thơ, năm 2020 có 1328 vụ XPVPHC trong lĩnh vực đất đai, trong đó 318 vụ liên quan đến lấn chiếm đất Nhiều quan điểm cho rằng mặc dù nhà làm luật đã phân rõ hành vi vi phạm, nhưng biện pháp xử lý lại chưa được quy định cụ thể cho từng hành vi Để giải quyết vấn đề này, cần có sự điều chỉnh trong pháp luật về XPVPHC, với mức xử phạt cao hơn cho hành vi chiếm đất so với lấn đất, nhằm đảm bảo công bằng Đồng thời, chế tài hình sự cũng nên được áp dụng riêng cho hành vi chiếm đất.
2.1.2 Vướng mắc từ thực tiễn chưa quy định rõ khái niệm đất công, đất công cộng, hành vi lấn đất công và lấn đất do người dân được nhà nước trao quyền sử dụng Đa phần diện tích đất bị lấn ở các địa phương được thống kê đất bị lấn là đất công, xét vấn đề đối chiếu cùng Hướng dẫn số 22/HD-VKSTC về một số nội dung liên quan đến công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính trong lĩnh vực đất đai cho rằng hiện nay, chưa có quy định nào về khái niệm đất công, đất công cộng, cũng như chưa phân định hành vi lấn đất công và lấn đất do người dân được nhà nước trao quyền sử dụng Về bản chất, có thể hiểu đây đều là đất do Nhà nước quản lý,
38 Hội đồng Nhân dân Thành phố Cẩm Phả (2019), Báo Cáo số 45/BC-HĐND ngày 04/12/2019 của Hội đồng
Nhân dân Thành phố Cẩm Phả đang quan tâm đến kết quả giám sát việc chấp hành pháp luật trong quản lý và thực hiện xây dựng, sử dụng đất, mặt nước, cũng như tốc độ triển khai các dự án trên địa bàn thành phố.
Hội đồng Nhân dân Thành phố Cẩm Phả
Báo cáo 128/BC-HĐND ngày 09/12/2018 của Hội đồng Nhân dân Tỉnh Quảng Trị đã trình bày kết quả giám sát về tình hình quản lý và sử dụng đất của các tổ chức được Nhà nước giao đất hoặc cho thuê Báo cáo này được thực hiện theo Nghị quyết 26/NQ-HĐND của Hội đồng Nhân dân tỉnh, nhằm đánh giá hiệu quả và tính minh bạch trong công tác quản lý đất đai tại địa phương.
40 Cục Thống kê Thành phố Cần Thơ (2020), “Tình hình kinh tế- xã hội năm 2020”, http://www.thongkecantho.gov.vn/newsdetail.aspx?id699&tid!, truy cập ngày 25/6/2021
Đất công cộng và đất công có những khác biệt rõ rệt về mục đích sử dụng Đất công cộng được dùng cho các mục đích chung như đường, công viên, và vỉa hè, trong khi đất công có nghĩa rộng hơn, bao gồm cả đất cho các công trình nhà nước, quốc phòng, an ninh, và nghĩa trang Đất đã giao cho người dân chỉ phục vụ cho nhu cầu cá nhân, không vì lợi ích chung Do đó, hành vi lấn đất công và lấn đất của người dân sử dụng có tính chất khác nhau.
Luật Đất đai năm 2013 và Nghị định 91/2019/NĐ-CP chưa có quy định rõ ràng về khái niệm đất công và hành vi lấn đất công, chỉ tập trung vào mục đích sử dụng đất và các loại đất như đất ở, đất nông nghiệp và đất phi nông nghiệp Điều này gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc xác định hành vi vi phạm, mức xử phạt và cơ quan có thẩm quyền xử phạt Do đó, cần sửa đổi, bổ sung Nghị định 91/2019/NĐ-CP để phân định rõ ràng giữa hành vi lấn đất công và lấn đất đã được Nhà nước cấp quyền sử dụng, với các phương thức xử phạt khác nhau cho từng hành vi vi phạm nhằm tạo tính răn đe hiệu quả Việc nhầm lẫn giữa lấn đất của Nhà nước và lấn chiếm đất của người dân cần được khắc phục để đảm bảo quy trình xử lý vi phạm được thực hiện một cách công bằng và rõ ràng.
2.1.3 Vướng mắc từ thực tiễn chưa phân định rõ hành vi lấn đất và tái lấn chiếm đất
Nghị định 91/2019/NĐ-CP chỉ điều chỉnh hành vi di chuyển mốc giới để mở rộng diện tích đất, nhưng chưa phù hợp với thực tế hiện nay, khi còn tồn tại hành vi tái lấn chiếm đất Một ví dụ điển hình là dự án khu du lịch sinh thái biển cao cấp Lạc Việt tại xã Thắng Hải, huyện Hàm Tân, do Công ty Cổ phần Thương mại và Dịch vụ Danh Việt làm chủ đầu tư Dự án này đã được UBND tỉnh Bình Thuận phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng theo Quyết định số 964/QĐ-UBND, với tỷ lệ 1/500.
Theo Báo cáo số 3797/BC-STNMT của Sở Tài nguyên và Môi trường Thành phố Cần Thơ ngày 18 tháng 11 năm 2019, dự án có diện tích 720.184,3m² đã gặp phải tình trạng một số hộ dân tái lấn chiếm đất sau khi được giao đất và hoàn tất bồi thường, giải phóng mặt bằng Tuy nhiên, việc xử phạt hành vi này gặp khó khăn do chưa đủ cơ sở pháp lý theo Nghị định 91/2019/NĐ-CP, bởi lấn chiếm đất được hiểu là "cơi nới" nhằm mở rộng diện tích của mình từ đất của người khác Hơn nữa, hành vi tái lấn chiếm có thể liên quan đến quyền sử dụng đất mà trước đây các hộ dân đã có Tình hình càng phức tạp khi diện tích đất tái lấn chiếm đã được chuyển nhượng cho một chủ thể khác thông qua hình thức "mua bán bằng giấy tờ tay" hoặc vi bằng, gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc xử lý vi phạm.
Tại Thành phố Cần Thơ, việc thực thi Nghị định 11/2010/NĐ-CP về quản lý và bảo vệ kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ đang gặp một số vướng mắc Nghị định quy định rằng để đảm bảo an toàn giao thông, khoảng cách từ đường đến nhà dân phải từ 4-17m tùy thuộc vào loại mặt đường Trong khu vực đất dành cho đường bộ, việc xây dựng các công trình khác là không cho phép, trừ một số công trình thiết yếu được cơ quan có thẩm quyền cho phép như công trình phục vụ quốc phòng, an ninh, hoặc các công trình liên quan đến quản lý, khai thác đường bộ và hạ tầng viễn thông Ngoài ra, trong phạm vi đất hành lang an toàn đường bộ, có thể tạm thời sử dụng cho mục đích nông nghiệp, nuôi cá hoặc quảng cáo, nhưng không được ảnh hưởng đến an toàn công trình và giao thông đường bộ.
Quy định hiện hành gặp khó khăn trong việc thực thi xử phạt hành chính trong lĩnh vực đất đai, đặc biệt là trong trường hợp dự án Cầu Cần Thơ, nơi yêu cầu khoảng cách tối thiểu 17m giữa công trình và nhà dân Sau 5 năm kể từ khi khánh thành, tình trạng tái lấn chiếm tại hành lang lộ giới đã diễn ra, với nhiều hộ dân lân cận mặc dù đã nhận bồi thường nhưng vẫn xây dựng nhà ở, công trình và trồng cây trong diện tích hành lang này.
Vấn đề giao quyền trong xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi lấn đất từ thực tiễn Thành phố Cần Thơ
Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2020) kế thừa quy định từ các phiên bản trước mà không thay đổi trình tự thẩm quyền của các chủ thể liên quan Các quyền hạn bao gồm quyền lập biên bản, quyền xử phạt (Điều 38 đến Điều 54), quyền tạm giữ và tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm (Khoản 3 Điều 125; Điều 38 đến Điều 54), quyền cưỡng chế (Điều 87), và quyền áp dụng các biện pháp ngăn chặn, bảo đảm xử lý vi phạm hành chính (Điều 119 đến Điều 121).
Ủy ban Nhân dân Thành phố Cần Thơ đã phát hành Báo cáo số 22/BC-UBND vào ngày 27/01/2021, trình bày về công tác thi hành pháp luật liên quan đến xử phạt vi phạm hành chính trong năm 2020 Báo cáo này cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình và hiệu quả của công tác xử lý vi phạm hành chính tại địa phương.
Nhân dân Thành phố Cần Thơ
Cần Thơ đang đối mặt với tình trạng chậm trễ trong việc xử lý nạn lấn chiếm đất công Vấn đề này đã gây ra nhiều lo ngại trong cộng đồng và ảnh hưởng đến việc quản lý đất đai Việc xử lý kịp thời và hiệu quả là cần thiết để bảo vệ tài sản công và đảm bảo quyền lợi cho người dân.
Trong bài viết của Trần Thanh Khỏe và Nguyễn Thành Phương (2021), tác giả phân tích quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai tại Thành phố Cần Thơ Theo Điều 54 của Luật Xử lý vi phạm hành chính, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân có thể ủy quyền cho cấp phó thực hiện xử phạt, giúp giảm tải áp lực công việc và nâng cao hiệu quả xử lý Tuy nhiên, vẫn tồn tại những bất cập như việc cấp phó không được giao quyền lập biên bản vi phạm, cũng như chưa rõ ràng về phạm vi quyền hạn và trách nhiệm của cấp phó trong việc xử phạt Điều này đã được điều chỉnh trong khoản 28 của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2020) nhằm khắc phục những vấn đề này.
Vấn đề giao thẩm quyền xử phạt hành vi lấn đất tại Thành phố Cần Thơ cần được làm rõ để đảm bảo tính hiệu quả và công bằng trong việc quản lý đất đai Các nội dung liên quan đến thẩm quyền xử phạt cần được xác định rõ ràng, nhằm tăng cường công tác quản lý và bảo vệ tài nguyên đất đai.
Thứ nhất, tại khoản 5 Điều 5 Nghị định 81/2013/NĐ-CP hướng dẫn thi hành
Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2014, 2017) quy định rằng người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền xử phạt được giao quyền xử phạt tương tự như cấp trưởng Tuy nhiên, trong thực tiễn áp dụng tại Cần Thơ, nhiều đơn vị gặp khó khăn và chưa tự tin thực hiện quy định này Việc thiếu hướng dẫn cụ thể về quyền hạn của cấp trưởng trong việc ủy quyền cho cấp phó thực hiện các biện pháp xử lý vi phạm hành chính đã dẫn đến sự lúng túng trong công tác xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.
48 Hội đồng Nhân dân Thành phố Cần Thơ (2020), Báo cáo số 34/BC-HĐND ngày 17/12/2020 của Hội đồng
Nhân dân Thành phố Cần Thơ về kết quả hoạt động của HĐND Thành phố Cần Thơ năm 2020, Hội đồng
Nhân dân Thành phố Cần Thơ, đặc biệt là Ủy ban Nhân dân quận Bình Thủy, đang đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng liên quan đến sai phạm trong lĩnh vực đất đai Tình trạng này đã dẫn đến việc thiếu sót trong việc ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành, gây khó khăn cho công tác quản lý và giải quyết vấn đề đất đai tại địa phương.
Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2020 có hiệu lực từ 01/01/2022) đã có những điều chỉnh nhằm tăng cường cơ sở pháp lý cho công tác thi hành Tuy nhiên, một số vấn đề cần được giải quyết, đặc biệt là quy định tại khoản 2 Điều 54 về việc giao quyền xử phạt Việc cấp trưởng giao toàn quyền xử phạt cho cấp phó trong thời gian dài có thể vi phạm pháp luật do thiếu giới hạn về thời gian Điều này cũng có thể dẫn đến tình trạng đùn đẩy trách nhiệm, khi mọi trường hợp xử phạt đều do cấp phó thực hiện Do đó, cần quy định rõ ràng các trường hợp cấp trưởng có thể giao quyền cho cấp phó, như khi vắng mặt vì công vụ, nghỉ phép hay điều trị bệnh, và xác định thời gian tối đa cho việc giao quyền, nhằm ngăn chặn những lỗ hổng pháp lý có thể bị lợi dụng.
Theo Điều 54 Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2014, 2017), cấp phó được giao quyền xử phạt vi phạm hành chính phải chịu trách nhiệm về quyết định xử phạt của mình trước cấp trưởng và trước pháp luật Điều này đã dẫn đến một số xung đột trong việc xác định trách nhiệm khi áp dụng tại địa phương Xem xét vụ án sai phạm trong quản lý đất đai tại quận Bình Thủy, Thành phố Cần Thơ, cần làm rõ hành vi của nguyên Phó Chủ tịch Thường trực UBND quận Bình Thủy liên quan đến tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, thông qua lời khai tại phiên tòa.
Ủy ban Nhân dân Thành phố Cần Thơ đã phát hành Báo cáo số 22/BC-UBND vào ngày 27/01/2020, trình bày công tác thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong năm 2020 Báo cáo này cung cấp cái nhìn tổng quan về những nỗ lực và kết quả trong việc thực thi các quy định pháp luật liên quan đến xử phạt vi phạm hành chính tại địa phương.
Nhân dân Thành phố Cần Thơ
Tại Cần Thơ, nhiều cán bộ đã bị mất chức do các sai phạm trong công tác quản lý đất đai Các vụ việc này cho thấy sự nghiêm trọng của vấn đề quản lý tài nguyên đất và cần có biện pháp chấn chỉnh kịp thời để đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm trong quản lý Việc xử lý nghiêm các sai phạm không chỉ giúp khôi phục niềm tin của người dân mà còn nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực đất đai.
Tòa xét xử sơ thẩm đã ghi nhận ý kiến của ông Nguyễn Văn Tuấn, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực UBND quận Bình Thủy, về việc một số quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai có dấu hiệu sai phạm do cấp trưởng ủy quyền Ông cho rằng nếu không được giao nhiệm vụ, những sai sót sẽ không xảy ra Mặc dù quy định yêu cầu cấp phó phải chịu trách nhiệm về quyết định của mình, nhưng luật không quy định rõ trách nhiệm của người giao quyền là Chủ tịch UBND quận Bình Thủy trong trường hợp vi phạm pháp luật Nếu Chủ tịch thực sự đã ủy quyền cho Phó chủ tịch trong việc ban hành các quyết định liên quan đến đất đai, trách nhiệm vẫn thuộc về Phó chủ tịch, chưa thể hiện rõ ràng trách nhiệm của người giao nhiệm vụ Do đó, cần xây dựng khung pháp lý rõ ràng về việc giao quyền xử phạt hành chính giữa cấp trưởng và cấp phó, nhằm giải quyết những vướng mắc trong việc áp dụng pháp luật hiện nay.
2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2020 có hiệu lực 01/01/2022) Nhưng vấn đề như vừa phân tích chưa được hiệu chỉnh, nhằm có hướng giải quyết triệt để
Theo quy định, việc giao quyền xử phạt vi phạm hành chính sẽ được thực hiện thông qua văn bản, điều này có thể dẫn đến những xung đột trong quá trình giao quyền Văn bản ở đây có thể hiểu bao gồm nhiều loại như quyết định, thông báo, kết luận, công văn, nhưng chỉ có quyết định hành chính của UBND cấp tỉnh, huyện, xã mới được công nhận có giá trị pháp lý.
Vụ sai phạm về đất đai lớn nhất tại Cần Thơ đã có những diễn biến bất ngờ, thu hút sự chú ý của dư luận Theo thông tin từ bài viết trên báo Người Lao Động, các cơ quan chức năng đang tiến hành điều tra và làm rõ những vi phạm nghiêm trọng liên quan đến quản lý đất đai Sự việc này không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân mà còn đặt ra nhiều câu hỏi về tính minh bạch trong công tác quản lý nhà nước.
Bài viết của Khánh Linh đề cập đến việc giao quyền trong xử phạt vi phạm hành chính, dựa trên thực tiễn thi hành Tác giả phân tích các khía cạnh liên quan đến việc ủy quyền và trách nhiệm trong quá trình xử lý vi phạm, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện đúng quy định pháp luật Thông qua nghiên cứu, bài viết cung cấp cái nhìn sâu sắc về những thách thức và giải pháp trong việc nâng cao hiệu quả của công tác xử phạt vi phạm hành chính.
Những vướng mắc, bất cập về thẩm quyền áp dụng biện pháp buộc khôi phục tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm với hành vi lấn đất từ thực tiễn Thành phố Cần Thơ
XPVPHC trong lĩnh vực đất đai yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền thực hiện các biện pháp xử phạt đối với cá nhân và tổ chức vi phạm Một trong những biện pháp quan trọng là khôi phục tình trạng ban đầu của đất trước khi xảy ra hành vi lấn chiếm Tuy nhiên, việc áp dụng biện pháp này trong xử phạt hành chính vẫn còn thiếu cụ thể và rõ ràng do nhiều nguyên nhân khác nhau.
Theo quy định tại điểm a khoản 3 Điều 5 Nghị định 91/2019/NĐ-CP, Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm, dựa trên tình hình thực tế tại địa phương để quy định mức độ khôi phục cho từng loại vi phạm Tuy nhiên, hiện nay, vấn đề này vẫn chưa được giải quyết, khi mà 59 địa phương và Thành phố Cần Thơ vẫn chưa ban hành quy định cụ thể.
Báo cáo tổng kết công tác thanh tra năm 2020 của Thanh tra Chính phủ nêu rõ những vấn đề liên quan đến việc khắc phục hậu quả theo Nghị định 91/2019/NĐ-CP Điều này đặt ra câu hỏi về cách thức xử lý các trường hợp vi phạm, đặc biệt là việc buộc khôi phục tình trạng ban đầu của đất trước khi xảy ra vi phạm.
Tại Thành phố Cần Thơ, đoạn tỉnh lộ 919 qua xã Thạnh Phú, huyện Cờ Đỏ, có 89 hộ dân lấn chiếm đất nông nghiệp thuộc quản lý của Nhà nước để xây dựng và mua bán trái phép Hành vi này đã dẫn đến việc hình thành các công trình kiên cố, làm thay đổi mục đích sử dụng đất ban đầu Tuy nhiên, UBND Cần Thơ vẫn chưa có biện pháp xử lý triệt để vấn đề này, theo quy định tại Điều 9 Nghị định 91/2019/NĐ-CP.
CP quy định người có thẩm quyền chỉ có thể áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả
Ủy ban Nhân dân huyện Cờ Đỏ, Thành phố Cần Thơ chỉ có thẩm quyền xử phạt mà không thể áp dụng biện pháp tháo dỡ công trình vi phạm, dẫn đến việc các hộ dân lấn chiếm đất không chấp hành yêu cầu tháo dỡ Kết quả là tình trạng vi phạm chưa được giải quyết triệt để từ năm 2017, gây khó khăn trong việc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất.
Ủy ban Nhân dân huyện Phong Điền đang gặp khó khăn trong việc áp dụng cơ chế XPVPHC đối với hành vi lấn đất diễn ra trước khi Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực Theo Điều 38 và 43 của Luật Đất đai năm 2003, những trường hợp sử dụng đất không đúng mục đích sẽ không được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi, nhưng sẽ được hoàn trả phần đầu tư còn lại Do đó, đối với những trường hợp đã bơm cát để xây nhà hay xây dựng hàng rào, cơ quan chức năng chưa thể tiến hành xử phạt theo quy định hiện hành.
2013 các trường hợp này sẽ không được bồi thường về đất và chi phí đầu tư vào đất
Ủy ban Nhân dân Thành phố Cần Thơ đã công bố Báo cáo số 22/BC-UBND vào ngày 27/01/2020, nêu rõ công tác thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong năm 2020 Báo cáo này cung cấp cái nhìn tổng quan về các hoạt động và kết quả thực hiện công tác này tại địa phương.
Cần Thơ đang gặp khó khăn trong việc xử lý tình trạng lấn chiếm đất công, điều này đã gây ra nhiều lo ngại trong cộng đồng Việc chậm trễ trong các biện pháp can thiệp đã làm trầm trọng thêm vấn đề, ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân và sự phát triển đô thị Chính quyền địa phương cần có những hành động quyết liệt và kịp thời để giải quyết vấn đề này một cách hiệu quả.
Cần Thơ đang gặp khó khăn trong việc xử lý tình trạng lấn chiếm đất công Việc này không chỉ ảnh hưởng đến quản lý đô thị mà còn gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho môi trường và đời sống người dân Chính quyền địa phương cần có những biện pháp mạnh mẽ và kịp thời để ngăn chặn tình trạng này, đảm bảo quyền lợi cho cộng đồng và bảo vệ tài sản công.
Trong bài viết của Lưu Quốc Thái (2007), tác giả phân tích yếu tố thị trường trong mối quan hệ giữa Nhà nước và người sử dụng đất trong thị trường quyền sử dụng đất sơ cấp Ông chỉ ra rằng, sự thiếu hụt trong các quy định pháp lý dẫn đến tình trạng khiếu nại và khởi kiện liên tục, với yêu cầu bồi thường cho các chi phí tháo dỡ công trình và san lấp mặt bằng như bơm cát.
Tại Cần Thơ, việc áp dụng biện pháp buộc khôi phục tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm gặp nhiều khó khăn Hành vi lấn đất lúa để chuyển đổi thành đất trồng cây lâu năm có thể bị yêu cầu khôi phục, nhưng hơn 90% vụ việc đã hình thành công trình xây dựng, nhà ở Điều này đặt ra thách thức trong việc xử lý các trường hợp đất lúa đã có nhà ở kiên cố, vì việc phá dỡ công trình có thể không khôi phục hoàn toàn đặc tính ban đầu của đất Hơn nữa, các cơ quan có thẩm quyền thiếu cơ sở để xác định diện tích, hình thái, độ cao và độ dốc của đất ban đầu, gây khó khăn trong việc yêu cầu người vi phạm thực hiện khôi phục.
Nhà làm luật cần xác định các tiêu chí liên quan đến việc khôi phục hiện trạng đất ban đầu Trong trường hợp không thể khôi phục đất, pháp luật sẽ xem xét bồi thường chi phí cải tạo và khôi phục cho những đối tượng vi phạm.
Theo Điều 14 Nghị định 91/2019/NĐ-CP, người lấn đất chưa sử dụng tại khu vực nông thôn với diện tích dưới 0,05 héc ta sẽ bị phạt tiền từ 2.000.000 đến 3.000.000 đồng và buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm, cũng như trả lại đất đã lấn, chiếm Chủ tịch UBND cấp xã có thẩm quyền phạt tiền đối với hành vi này, nhưng chỉ có quyền áp dụng biện pháp khôi phục tình trạng đất mà không có quyền buộc trả lại đất đã lấn, chiếm.
Quyết định 312/QĐ-UBND của Chủ tịch UBND phường Thường Thạnh, quận Cái Răng, Thành phố Cần Thơ, liên quan đến việc xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty TNHH Thuốc Thú Y Á Châu Quyết định này đã tiến hành xử phạt công ty vì các hành vi vi phạm quy định trong lĩnh vực thuốc thú y.
63 Hội đồng Nhân dân Thành phố Cần Thơ (2021), Báo cáo số 54/BC-HĐND ngày 19/7/2021 của Hội đồng
Trong 6 tháng đầu năm 2021, Hội đồng Nhân dân Thành phố Cần Thơ đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trong hoạt động của mình Để tiếp tục phát huy những thành tựu này, Hội đồng Nhân dân Thành phố Cần Thơ đã xác định các nhiệm vụ trọng tâm cho 6 tháng cuối năm 2021, nhằm nâng cao hiệu quả công tác và phục vụ tốt hơn cho nhu cầu của nhân dân.