KHÁI QUÁT VỀ M H NH INH DO NH VẬN TẢI TRÊN NỀN TẢNG CÔNG NGHỆ INTERNET VÀ HUNG PH P L CỦ VIỆT
Mô h nh kinh o nh vận tải trên nền tảng ông nghệ Int rn t trên th giới v Việt Nam
KHUNG PHÁP LÝ CHO CẠNH TRANH GI A DOANH NGHIỆP KINH DOANH VẬN TẢI TRÊN NỀN TẢNG CÔNG NGHỆ INTERNET
VÀ DOANH NGHIỆP KINH DOANH VẬN TẢI TRUYỀN THỐNG
2.1 Vấn ề pháp lý và thực tiễn của Việt Nam ã â i Vi t Nam t kho 2014 n nay, trong ngành kinh doanh d ch v v n t i hành khách bằng ôtô có hai mô hình kinh doanh v n t i, :
Mô hình kinh doanh vận tải hành khách truyền thống chủ yếu dựa vào việc kết nối khách hàng với tài xế qua các phương thức như điện thoại hoặc ứng dụng Khách hàng thường phải tìm đến các bến xe hoặc gọi điện để yêu cầu dịch vụ, trong khi tài xế không có thông tin chi tiết về khách hàng Mô hình này thường gặp khó khăn trong việc đảm bảo sự an toàn và minh bạch giữa hai bên, dẫn đến tình trạng thiếu thông tin về tài xế và phương tiện Các doanh nghiệp như taxi truyền thống, Mai Linh taxi, và nhiều hãng khác vẫn đang hoạt động theo cách này, mặc dù có nhiều thách thức trong việc cải thiện trải nghiệm khách hàng.
Mô hình kinh doanh vận tải hành khách trên nền tảng công nghệ Internet đang ngày càng phổ biến, với các doanh nghiệp sử dụng công nghệ cao để kết nối tài xế và khách hàng thông qua ứng dụng di động Nhờ vào sự phát triển của công nghệ, tài xế có thể dễ dàng nhận thông tin từ khách hàng và thông báo chi phí chuyến đi, tương tự như các công ty như Uber và Grab Sự khác biệt giữa doanh nghiệp công nghệ và doanh nghiệp truyền thống trong lĩnh vực này là rõ rệt, với việc áp dụng các giải pháp công nghệ tiên tiến để nâng cao trải nghiệm dịch vụ.
Mặc dù cùng có chung m ằm cung cấp d ch v v n t i cho khách
KHUNG PHÁP LÝ CHO CẠNH TRANH GI A DOANH NGHIỆP KINH DOANH VẬN TẢI TRÊN NỀN TẢNG CÔNG NGHỆ
Vấn ề pháp lý và thực tiễn của Việt Nam
ã â i Vi t Nam t kho 2014 n nay, trong ngành kinh doanh d ch v v n t i hành khách bằng ôtô có hai mô hình kinh doanh v n t i, :
Mô hình kinh doanh vận tải hành khách truyền thống chủ yếu dựa vào việc kết nối trực tiếp giữa khách hàng và tài xế thông qua các phương thức như gọi điện thoại hoặc vẫy tay Khách hàng thường phải tìm đến các bến xe hoặc địa điểm đón xe gần nhất, trong khi tài xế không có thông tin về khách hàng cho đến khi gặp mặt trực tiếp Điều này dẫn đến việc thiếu thông tin và sự tiện lợi trong quá trình di chuyển Các doanh nghiệp như taxi Mai Linh và các hãng taxi khác hoạt động theo mô hình này vẫn rất phổ biến trong ngành vận tải hành khách.
Mô hình kinh doanh vận tải hành khách trên nền tảng công nghệ Internet sử dụng công nghệ cao để kết nối tài xế và khách hàng thông qua ứng dụng thông minh Tài xế có thể nhận thông tin về khách hàng và chi phí chuyến đi, tương tự như các công ty như Uber và Grab Các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình này ngày càng phổ biến và khác biệt so với các doanh nghiệp truyền thống.
Mặc dù cùng có chung m ằm cung cấp d ch v v n t i cho khách hàng, tuy nhiên, ơ c ho u chỉnh cho ho ng c a hai lo i doanh nghi p này l i khác nhau d n m t s Doanh Nghi p Truy n
Các rào cản cạnh tranh không bình đẳng giữa Doanh Nghiệp Truyền Thống và Doanh Nghiệp Công Nghệ đã được thể hiện rõ qua hai vụ việc nổi bật: tranh chấp giữa Vinasun và Grab, cùng với việc Uber bán lại mảng hoạt động kinh doanh tại khu vực Đông Nam Á vào tháng 4 năm 2018 Những sự kiện này đã chỉ ra những lỗ hổng pháp lý trong việc quản lý cạnh tranh giữa hai loại hình doanh nghiệp này.
Tranh chấp giữa Vinasun và Grab là một ví dụ điển hình phản ánh thực trạng các mâu thuẫn gay gắt giữa các doanh nghiệp truyền thống và doanh nghiệp công nghệ tại Việt Nam Sự xuất hiện của doanh nghiệp công nghệ trên thị trường đã tạo ra những thách thức lớn cho doanh thu và lợi nhuận của các doanh nghiệp truyền thống.
5/2018, Công ty Cổ ph Á ơ t Nam (Vinasun) kh i ki n Công ty TNHH Grab (Grab) t i Tòa án nhân dân Tp Hồ Chí Minh, ồ 41,2 tỉ ồng 42 Grab ho ng t i th ng Vi
24 GTVT, t ấp ph n m ơ kinh doanh v n t c t Grab là doanh nghi p kinh doanh v n t i taxi, m c cùng ngành ngh v i Vinasun ã 24 c hi ơ n m i, gi é i sử d ng d ch v , gây thi t h i cho Vinasun
Tòa án nhân dân Tp Hồ Chí Minh ã gi i quy t và ằ
Vào ngày 28/12/2018, Tòa án cấp phúc thẩm đã ra phán quyết số 1910/2018/KDTM-ST, xác định rằng Grab đã có hành vi vi phạm pháp luật đối với Vinasun Theo đó, Grab bị buộc phải bồi thường số tiền 4,8 tỷ đồng, tương đương với 10% yêu cầu khởi kiện ban đầu của Vinasun Quyết định này được đưa ra sau khi xem xét đơn kháng cáo của các bên liên quan.
Vi n Ki m Sát Nhân Dân TP.Hồ Chí Minh có quy nh kháng ngh , ,
42 ơ Vinasun ki : ò ồ ng 41,2 tỉ, Grab yêu c ơ https://thanhnien.vn/thoi-su/vu-vinasun-kien-grab-vinasun-doi-boi-thuong-412-ti-grab-yeu-cau-bac-don- kien-931913.html, 13 11 2020
43 Tòa án cấp ẩm cho rằng thiệt hại do sự sụt giảm văn hóa thương hiệu của Vinasun không thể tách biệt với phần thiệt hại do Grab gây ra, do đó không chấp nhận yêu cầu bồi thường thiệt hại 36 tỷ.
10 3 2020 â â ấ é ử ẩ tuy nhiên, Tòa án cấp phúc thẩ ã , kháng ngh và ơ thẩm
Tòa án ấ ơ ẩ và Tòa án cấp phúc thẩm thống nhất rằng Quyết định 24 cho phép Grab triển khai ứng dụng khoa học công nghệ trong vận chuyển hành khách, nhưng thực tế Grab lại kinh doanh vận tải bằng xe taxi Điều này vi phạm quy định về kinh doanh vận tải, khi Grab thực hiện quản lý thông tin hồ sơ, tiếp nhận yêu cầu của khách hàng và cung cấp thông tin hai chiều cho tài xế Phương thức hoạt động của Grab không chỉ đơn thuần là kết nối hành khách và tài xế theo Quyết định 24, mà thực chất là kinh doanh vận tải taxi, và do đó phải tuân thủ các quy định của Chính phủ Grab không thực hiện các yêu cầu pháp lý cần thiết như gắn logo hay thu phí vận tải.
D , có quan h nhân qu gi a hành vi trái pháp lu t c a Grab và thi t h i c a Vinasun
Phán quyết của Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm không chỉ ảnh hưởng đến vụ án giữa Vinasun và Grab mà còn tác động đến các bên liên quan và xã hội.
Quyết định số 51 - VKS – KDTM và Quyết định số 07 - VC3-KDTM về hoạt động kinh doanh của Grab tại TP HCM nêu rõ: (i) Hoạt động kinh doanh của Grab không vi phạm pháp luật; (ii) Không có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm pháp luật của Grab và thiệt hại của Vinasun, mà thiệt hại này của Vinasun là điều tất yếu.
Các ằnh 24 nh v khuy n m ơ ẩm quy n có trách nhi ử về việc yêu cầu Grab phải bồi thường thiệt hại một cách hợp lý và duy trì tình trạng ổn định bằng cách kiện các doanh nghiệp khác, thay vì phải liên tục khởi kiện Nghiên cứu cho thấy rằng những nhận định, lập luận và phán quyết của Tòa án cấp sơ thẩm và Tòa án cấp phúc thẩm là không có cơ sở pháp lý.
Quy định 24 nhấn mạnh rằng nội dung pháp luật không chỉ quy định về việc quản lý thông tin hồ sơ, mà còn yêu cầu thực hiện cung cấp thông tin hai chiều cho tài xế và hành khách, cũng như quy định rõ ràng về quy trình khuyến mãi Điều này nhằm đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong việc đáp ứng yêu cầu của khách hàng.
Tài xế của Grab cần phải hiểu rằng việc Grab quản lý thông tin hồ sơ tài xế là rất quan trọng để đảm bảo hoạt động kinh doanh hiệu quả Điều này áp dụng cho tất cả các thông tin liên quan đến hồ sơ cá nhân và nhà cung cấp dịch vụ.
Grab phải tiếp nhận yêu cầu của khách hàng và thực hiện cung cấp thông tin hai chiều giữa tài xế và khách hàng, từ đó đóng vai trò là trung gian cung cấp dịch vụ vận chuyển hiệu quả.
Grab sử dụng công nghệ tiên tiến để tối ưu hóa hành trình xe, giúp khách hàng dễ dàng tìm kiếm và đặt xe nhanh chóng Hệ thống của Grab không chỉ cung cấp dịch vụ vận chuyển hiệu quả mà còn đảm bảo sự thuận tiện và an toàn cho người sử dụng.
Vụ kiện giữa Vinasun và Grab đã thu hút sự chú ý lớn, với những cáo buộc về việc tạo ra hình ảnh xấu và ảnh hưởng tiêu cực đến ngành vận tải Theo thông tin từ bài viết, tài xế có quyền lựa chọn hành trình di chuyển phù hợp với nhu cầu của mình, mặc dù có những quy định về việc di chuyển ngắn nhất **Nguồn tham khảo** [Link bài viết](https://baophapluat.vn/su-kien-ban-luan/vu-kien-vinasun-va-grab-ban-an-tao-tien-le-xau-voi-nhung-he-qua-kho-luong-432408.html), truy cập ngày 23/5/2021.
Kinh nghiệm của một số quốc gia trên th giới
Trên toàn cầu, các quy định quản lý về kinh doanh vận tải trên nền tảng công nghệ Internet đang trở thành một chủ đề tranh cãi, đặc biệt là trong Liên Minh Châu Âu Ngành công nghiệp taxi, trong bối cảnh này, phải đối mặt với sự quản lý chặt chẽ từ các quốc gia khác nhau, dẫn đến sự khác biệt về hình thức và tiêu chuẩn vận tải Điều này tạo ra những thách thức cho các doanh nghiệp truyền thống, khi họ phải cạnh tranh với các doanh nghiệp công nghệ mà không phải tuân thủ các quy định tương tự Sự chênh lệch này có thể dẫn đến cạnh tranh không công bằng trong ngành vận tải.
Trong nghiên cứu, tác giả nhận thấy rằng các quốc gia trên thế giới có ba cách tiếp cận khác nhau trong việc điều chỉnh cạnh tranh giữa Doanh Nghiệp Truyền Thống và Doanh Nghiệp Công Nghệ Thứ nhất, một số quốc gia cấm một số lĩnh vực hoạt động của Doanh Nghiệp Công Nghệ nhằm hạn chế cạnh tranh với Doanh Nghiệp Truyền Thống Thứ hai, các quốc gia này xem hoạt động kinh doanh của Doanh Nghiệp Công Nghệ là hàng hóa có tính chất đặc thù và áp dụng các quy định bắt buộc đối với các Doanh Nghiệp Công Nghệ.
Ngh ph â n vi c cung cấp d ch v v n t ơ p Truy n Th ng cho phép các doanh nghiệp tiếp cận công nghệ mới và áp dụng các giải pháp kỹ thuật số, từ đó tạo ra môi trường cạnh tranh công bằng.
Kho 3 2015 m t s hi p h các thành ph Milan, Genoa và Turin c a Italy ã kh i ki n Uber và ngh Tòa án thành ph m t l nh yêu c u Uber chấm d t ho ng v i lý do: thông qua ng d ng 'UberPop' (t c là vi c k t n i gi a m t tài x không có giấy phép kinh doanh v n t i hành khách v i khách hàng có nhu c u sử d ng d ch v v n t i hành khách), Uber ã nh tranh không lành m nh trên th ng taxi bằng cách cho phép các tài x bán d ch v giao thông công c ng v i giá thấ ơ tr ng các yêu c u cấp phép bắt bu i v i tài x chuyên nghi p bằng ô tô Hi p h àn Taxi cho rằng vi c yêu c u Tòa án thành ph nh ng ng ho i v i Uber là rất c n thi t, vì th Tri n lãm Th gi i 2015 ( World Exposition ) sắp di n ra thành ph Milan và các khu v c lân c n, n u không ng ng ho i v i Uber thì các tài x taxi có th b thi t h v l i nhu n
Theo quyết định của Tòa án thành phố vào ngày 25 tháng 5 năm 2015 và xác nhận lại vào ngày 9 tháng 7 năm 2015, toàn bộ yêu cầu của các hiệp hội taxi và vận tải hành khách đã được chấp thuận, đồng thời Uber đã bị cấm ngay lập tức trong việc cung cấp dịch vụ UberPop tại thị trường Italy Các luận điểm mà Tòa án thành phố đã đưa ra là:
Dịch vụ của Uber không chỉ đơn thuần là một phương thức di chuyển riêng biệt mà còn có tính chất tương đồng với dịch vụ taxi truyền thống Khách hàng có thể dễ dàng đặt xe thông qua ứng dụng hoặc sử dụng ô tô riêng thông qua dịch vụ UberPop, tạo ra sự linh hoạt trong việc di chuyển cá nhân.
Uber không thể coi mình là một pháp nhân kinh doanh hoàn toàn độc lập, vì tài sản của họ phụ thuộc vào giá trị mà khách hàng sẵn sàng chi trả Họ áp dụng mức phí hoặc chiết khấu thông qua hình thức thu tiền, đặc biệt là với chính sách giá cao trong thời điểm nhu cầu tăng (Uber Surge Pricing).
Tài xế taxi phải tuân thủ các yêu cầu như giấy phép, kiểm tra xe, bảo hiểm, trong khi tài xế Uber không bị ràng buộc bởi những yêu cầu này Điều này giúp tài xế Uber tiết kiệm chi phí và cung cấp dịch vụ với giá rẻ hơn cho khách hàng Tuy nhiên, hành vi chuyển khách hàng từ taxi sang Uber có thể bị coi là bất hợp pháp.
(4) Vi c cấm UberPop không b c l i các nguyên tắc c a lu t c nh tranh c a Italy và Châu Âu, b u 41 c a Hi n pháp Italy u 168 c a
Liên minh Châu Âu đã xác định rằng Uber không đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về an toàn và bảo vệ khách hàng như các dịch vụ taxi truyền thống Cụ thể, các quy định yêu cầu tài xế taxi phải có giấy phép lái xe hợp lệ, trải qua kiểm tra an toàn và có bảo hiểm phù hợp Trong khi đó, Uber không yêu cầu tài xế cung cấp thông tin tương tự, và khách hàng không nhận được thông tin cần thiết về tài xế như tuổi tác, kinh nghiệm hay tình trạng bảo hiểm của xe Điều này đã dẫn đến những rủi ro cho khách hàng, đặc biệt là khi xảy ra tai nạn, khi mà tài xế có thể không có bảo hiểm thích hợp Tòa án đã chỉ ra rằng việc thiếu thông tin này có thể gây nguy hiểm cho sự an toàn của hành khách.
Ti i th ng Italy, UberPop và nhi u hình th c cung cấp d ch v
Vào ngày 07/4/2017, thành phố đã cấm hoạt động của Uber trên toàn lãnh thổ Italy Mặc dù lệnh cấm này đã được tạm hoãn vào ngày 26/5/2017, nhưng Uber chỉ được phép cung cấp các dịch vụ như UberBlack, UberLux, UberSuv, UberX, UberXL, UberSelect và UberVan với mức phí dịch vụ tương đương hoặc cao hơn so với các dịch vụ taxi hợp pháp Dịch vụ phổ thông của Uber, UberPop, vẫn hoàn toàn bị cấm.
Năm 2015, quy định này đã vấp phải sự phản đối từ phía người tiêu dùng tại Italy và trên toàn thế giới Việc hạn chế Uber tiềm ẩn những rào cản đối với giao thông công cộng, gây thiệt hại cho người tiêu dùng bằng cách làm tăng chi phí dịch vụ Cơ quan cạnh tranh Italy (Autorità Garante della Concorrenza e del Mercato) cho rằng, mặc dù nhu cầu bảo vệ sự an toàn của khách hàng là cần thiết, nhưng cũng cần xem xét UberPop như một phần bổ sung cho dịch vụ taxi truyền thống, vì nó mang lại lợi ích không chỉ cho người sử dụng mà còn cho giao thông Cơ quan này khuyến nghị sửa đổi các quy định về giao thông công cộng, cho phép các doanh nghiệp công nghệ cung cấp dịch vụ vận tải cá nhân mà không cần phải là tài xế chuyên nghiệp thông qua nền tảng công nghệ Internet.
T i Singapore, mô hình kinh doanh v n t i trên n n t ng công ngh Internet ắ u nhen nhom phát tri n t tháng 02/2013 v i s có mặ u tiên c a Uber, ti 10 2013 phổ bi n c a vi c cung cấp d ch
56 ff I I f https://www.reuters.com/article/us-italy-uber-idUSKBN1792IS, truy c p ngày 04/7/2021
57 Giada Zampano, Nicholas Hirst (2017) w I https://www.politico.eu/article/uber-wins-appeal-against-ban-in-italy/, truy c p ngày 04/7/2021
58 Alessio Di Amato (55), trang 181, truy c p ngày 04/7/2021
Mô hình kinh doanh vận tải qua ứng dụng công nghệ Internet, như Uber và Grab, đang ngày càng phổ biến trên toàn cầu, trong đó có Singapore Tuy nhiên, nhiều tài xế taxi tại Singapore cho rằng các dịch vụ này tạo ra sự cạnh tranh không công bằng với ngành taxi truyền thống Họ lo ngại rằng việc áp dụng rộng rãi mô hình kinh doanh này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành vận tải địa phương.
Chính phủ hiện đang gặp khó khăn trong việc giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan đến sự tham gia của các doanh nghiệp công nghệ trong lĩnh vực kinh doanh vận tải, đặc biệt là từ các quốc gia khác Họ đang tìm cách điều chỉnh mô hình kinh doanh vận tải trên nền tảng công nghệ Internet, nhằm giải quyết các vấn đề liên quan đến dịch vụ taxi Trong bối cảnh Smart Nation, chính phủ đang xem xét việc áp dụng các công nghệ mới, tuy nhiên, việc cấm sử dụng các ứng dụng chia sẻ như Grab tại Singapore có thể mâu thuẫn với tầm nhìn này.
Chính phủ hiện đang lo lắng về sự phát triển của các tài xế cung cấp dịch vụ vận tải trên nền tảng công nghệ Internet Họ nhấn mạnh sự cần thiết phải quản lý mô hình kinh doanh này để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng Sự cạnh tranh giữa các tài xế taxi, công ty taxi và tài xế cung cấp dịch vụ vận tải qua Internet đang gia tăng, do đó, việc tuân thủ các quy định pháp luật là rất quan trọng Chính phủ Singapore đã nhận thức được sự phát triển của các tài xế cung cấp dịch vụ vận tải hành khách bằng ôtô thông qua nền tảng công nghệ.
Vào năm 2014, sự ra mắt của công nghệ thông minh đã đánh dấu một bước tiến lớn trong đời sống và hoạt động của doanh nghiệp, đồng thời mở ra cơ hội mới cho người dân Tại sự kiện ra mắt, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long đã nhấn mạnh tầm nhìn và sứ mệnh của quốc gia trong việc phát triển một xã hội thông minh, nơi công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống.
Đề xuất giải pháp cho việc hoàn thiện khung pháp lý cho Việt Nam
T vi c nghiên c u, h c h i kinh nghi m trong vấ qu n lý c nh tranh gi a Doanh Nghi p Truy n Th ng và Doanh Nghi p Công Ngh c a m t s qu c gia
Tác giả nhận thấy rằng việc áp dụng quy định cạnh tranh giữa Doanh Nghiệp Truyền Thông và Doanh Nghiệp Công Nghệ tại Việt Nam đang gặp nhiều thách thức Nếu không có hệ thống pháp luật rõ ràng để hỗ trợ các Doanh Nghiệp Công Nghệ, điều này có thể cản trở sự phát triển kinh tế và công nghệ trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 Hệ quả của việc này có thể dẫn đến những tác động tiêu cực đến sự phát triển bền vững của Việt Nam.
(i) khi n cho các Doanh Nghi p Truy n Th ng d a d m vào s b o tr c a pháp lu ng l ổi, phát tri n nhằm cung cấp m t d ch v có kh ơ n tồn t i;
Khi tiêu dùng mất lựa chọn sử dụng dịch vụ vận tải với chất lượng thấp, điều này không chỉ ảnh hưởng đến người tiêu dùng mà còn không giúp các nhà quản lý giao thông vận tải giải quyết những vấn đề của giao thông công cộng tại các thành phố lớn Việc này dẫn đến tình trạng giá thành dịch vụ giao thông công cộng không được cải thiện, gây khó khăn cho việc nâng cao chất lượng phục vụ.
(iv) làm xấu môi t c t t i Vi t Nam
N u chúng ta ch ơ n ch s ho ng c a Doanh Nghi p Công Ngh u chỉ nh c a pháp lu xem Doanh Nghi p Công Ngh t lo i c a Doanh Nghi p Truy n Th ng và
Hệ thống taxi ở Los Angeles sắp hoạt động tương tự như Uber và Lyft, mang lại sự tiện lợi cho người dân Tác giả nhấn mạnh rằng sự phát triển này phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội hiện nay của Việt Nam Singapore, với thu nhập cao, là một ví dụ điển hình cho mô hình dịch vụ vận tải tiên tiến mà Việt Nam có thể học hỏi.
2020) 77 , còn Vi t Nam hi n nay là m t qu n v i tỉ l thu nh â i thấ ơ ất nhi u (2.750 USD 2020) 78
Tại Singapore, việc sử dụng dịch vụ taxi cao cấp rất phổ biến, trong khi ở Việt Nam, nhiều người dân vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận dịch vụ này do giá cả cao Tuy nhiên, sự xuất hiện của các doanh nghiệp công nghệ đã tạo ra cơ hội mới, giúp giảm giá thành dịch vụ taxi và tăng cường sự cạnh tranh Các doanh nghiệp công nghệ áp dụng công nghệ mới để cải thiện dịch vụ, mang lại nhiều lựa chọn hơn cho người tiêu dùng.
Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng khung pháp lý nhằm quản lý hiệu quả mối quan hệ cạnh tranh giữa Doanh Nghiệp Truyền Thống và Doanh Nghiệp Công Nghệ trong bối cảnh hiện nay Việc này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững cho cả hai loại hình doanh nghiệp.
Vi t Nam i xử công bằng, bằng u chỉnh các quy nh pháp lu t o ra ít h n ch , ràng bu ơ i v i Doanh Nghi p Truy n
2.3.1 Xây dựng văn bản quy định khung xác định bản chất mô hình kinh doanh vận tải trên nền tảng công nghệ Internet
Nghị định 10 có hiệu lực từ ngày 01/4/2020, tạo hành lang pháp lý cho các Doanh Nghiệp Công Nghệ hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam, đồng thời chấm dứt tình trạng tranh cãi pháp lý giữa Doanh Nghiệp Công Nghệ và Doanh Nghiệp Truyền Thống Nghị định này thực chất mô hình kinh doanh của doanh nghiệp vận tải dựa trên nền tảng công nghệ Internet Tuy nhiên, trên thực tế, không có bất kỳ Doanh Nghiệp Công Nghệ nào được bảo vệ và công nhận thành một doanh nghiệp chính thức.
77 â i c a Singapore, https://solieukinhte.com/gdp-binh-quan-dau-nguoi-cua- singapore, truy c p ngày 18/7/2021
Doanh nghiệp công nghệ tại Việt Nam đang đối mặt với những thách thức trong việc phát triển mô hình kinh doanh mới, đặc biệt trong bối cảnh khung pháp lý chưa hoàn thiện Các doanh nghiệp này thường bị giới hạn trong việc lựa chọn loại hình kinh doanh, với hai lựa chọn chính là cung cấp phần mềm hỗ trợ kinh doanh hoặc hoạt động không phù hợp với quy định pháp luật Điều này dẫn đến sự cạnh tranh không công bằng với các doanh nghiệp truyền thống, khi mà doanh nghiệp công nghệ cần phải chi trả nhiều chi phí như giấy phép kinh doanh và các chi phí hành chính khác Để phát triển bền vững, cần có một khung pháp lý rõ ràng và công bằng, tạo điều kiện cho cả doanh nghiệp công nghệ và doanh nghiệp truyền thống cạnh tranh một cách lành mạnh trong thị trường.
Các biện pháp cụ th :
2.3.2 Loại bỏ các quy định pháp luật có tính chất ràng buộc, bảo hộ để khuyến khích, tạo lực đẩy cho Doanh Nghiệp Truyền Thống cạnh tranh
Doanh nghiệp vận tải hành khách phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về niêm yết thông tin trên xe, bao gồm giá cước, tên doanh nghiệp, số điện thoại và biển hiệu Điều này không chỉ đảm bảo an toàn giao thông mà còn giúp hành khách dễ dàng nhận diện dịch vụ Tuy nhiên, doanh nghiệp cần xem xét tính hiệu quả của việc niêm yết này trong thực tế, vì nếu chỉ mang tính hình thức thì sẽ gây tốn kém chi phí mà không mang lại lợi ích thực sự.
Bên c n ph i lo i b nh có tính chất b o h cho các
Doanh nghiệp truyền thống, như các bến xe, nhà ga, sân bay và khu du lịch, thường phải đối mặt với áp lực cung cấp dịch vụ cho khách hàng trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt Việc này không chỉ mang lại lợi ích cho người tiêu dùng mà còn gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc duy trì quyền lợi và lựa chọn dịch vụ Hơn nữa, sự chậm trễ trong việc áp dụng công nghệ mới có thể khiến doanh nghiệp truyền thống gặp bất lợi so với doanh nghiệp công nghệ, dẫn đến sự mất cân bằng trong môi trường kinh doanh dịch vụ.
2.3.3 Điều chỉnh quy định về kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng phù hợp với mô hình kinh doanh vận tải hành khách trên nền tảng công nghệ Internet
Hiện nay, việc áp dụng hình thức kinh doanh vận tải hành khách cho các Doanh Nghiệp Truyền Thống và Công Nghệ đang gặp nhiều tranh cãi Nhiều tác giả cho rằng việc sử dụng hình thức này không phù hợp với nhu cầu vận tải hành khách hiện tại Các Doanh Nghiệp Công Nghệ thường sử dụng xe từ 9 chỗ trở xuống, bao gồm cả tài xế, trong khi Doanh Nghiệp Truyền Thống lại có những quy định riêng Điều này tạo ra sự khác biệt trong cách thức hoạt động và cung cấp dịch vụ vận tải hành khách giữa hai loại hình doanh nghiệp.
Khách hàng khi sử dụng dịch vụ vận tải hành khách của Doanh Nghiệp Công Ngh thì vẫn có quy định khi có nhu cầu Tuy nhiên, việc pháp luật bắt buộc tài xế chỉ chở khách theo mẫu trong hợp đồng vận tải 80 là phi lý và xâm phạm quyền lợi của khách hàng Đồng thời, khách hàng khi sử dụng dịch vụ vận tải hành khách cũng có quyền khác nhau, có thể cùng sử dụng hoặc không cùng sử dụng dịch vụ với nhau Ví dụ, tại một thời điểm, một khách hàng có thể yêu cầu cung cấp dịch vụ cho mình mà không bị ràng buộc bởi những quy định khác.
80 Điểm a, khoản 3 Điều 7 Nghị định 10 m C; hoặc m t 3 i, thì m i sẽ ặt xe - ký k t h ồng cho c 3 sử d nh pháp lu t yêu c u tài x k c è ồng 81 u tính th c t
Tác giả nhấn mạnh rằng cần phải điều chỉnh các quy định hiện tại để phù hợp hơn với hoạt động kinh doanh vận tải hành khách, đặc biệt trong bối cảnh quản lý doanh nghiệp công nghệ Việc này sẽ giúp nâng cao hiệu quả kinh doanh cho cả doanh nghiệp công nghệ và doanh nghiệp truyền thống.
81 Điểm b, khoản 3 Điều 7 Nghị định 10.
KHUNG PHÁP LÝ CHO QUAN HỆ GI A DOANH NGHIỆP
Kinh nghiệm của một số quốc gia trên th giới
Trong nghiên cứu về mối quan hệ giữa Doanh Nghiệp Công Nghệ và tài chính, tác giả nhận thấy sự khác biệt giữa các quốc gia trên thế giới Cụ thể, có những quốc gia đang thúc đẩy Doanh Nghiệp Công Nghệ thông qua việc cải cách chính sách tài chính, trong khi một số quốc gia khác vẫn gặp khó khăn trong việc áp dụng các biện pháp hỗ trợ tài chính hiệu quả.
88 L c Duy, (85), truy c p ngày 28/02/2021 qu c gia h ặ u ki n m b o an toàn, phúc l i xã h i cho tài x
3.2.1 Kinh nghiệm từ một số tiểu bang của Hoa Kỳ ã c p ơ 1 phân tích m công ngh Internet v n hình là Uber và Lyft t i Hoa K
Tại bang Oregon, đặc biệt là ở Portland và trung tâm Oregon, có chính sách cấm hoàn toàn hoạt động của các doanh nghiệp công nghệ Ngược lại, thành phố Austin thuộc bang Texas cho phép các doanh nghiệp công nghệ hoạt động với các chính sách hỗ trợ tài chính và tìm kiếm giải pháp cho vấn đề phân loại tài chính.
Vào ngày 03/06/2015, Tòa án California đã phán quyết rằng tài xế Uber, Barbara Ann Berwick, được xem là nhân viên chứ không phải là nhà thầu độc lập Điều này dẫn đến việc Uber phải bồi thường cho Berwick số tiền 4.152,20 USD để trang trải chi phí mà cô phải gánh chịu trong 8 tuần làm việc.
Vào năm 2014, Ủy ban California đã tiến hành một bài kiểm tra nhà thầu dựa trên phán quyết của Tòa án trong vụ Borello & Sons, Inc và Phòng Quan hệ Công nghiệp (1989) Bài kiểm tra này tập trung vào các yếu tố quan trọng, bao gồm sự khác biệt giữa nghề nghiệp độc lập và nghề nghiệp được thuê, cũng như việc xác định xem công việc có thực sự là một phần hoạt động của doanh nghiệp hay không.
89 Karen Hao (2017), Map: All the places where Uber is partially or fully banned , https://qz.com/1084981/map-all-the-places-where-uber-is-partially-or-fully-banned/, truy c p ngày
In 2015, the city of Austin faced significant backlash over the requirement for fingerprint background checks for ride-sharing drivers, which many deemed excessive and ineffective This led to strong opposition from companies like Uber and Lyft, who ultimately ceased operations in Austin to protest these regulations According to Mike McPhate (2016), this decision highlighted the ongoing conflict between local government regulations and the ride-sharing industry.
S.G Borello & Sons, Inc đang đối mặt với một vụ tranh chấp liên quan đến việc phân loại công nhân, trong đó các nhân viên không phải là nhà thầu độc lập Theo luật Justia Hoa Kỳ, S.G Borello & Sons, Inc có trách nhiệm bảo đảm quyền lợi cho các công nhân của mình.
Trong vụ án & Sons, Inc v Department of Industrial Relations (1989), Tòa án California đã xem xét liệu các tài xế của Uber có phải là nhân viên hay không, và liệu công việc của họ có mang tính chất độc lập hay không Kết quả cho thấy rằng hoạt động của tài xế là phần cốt lõi trong mô hình kinh doanh của Uber; nếu không có tài xế, Uber sẽ không thể hoạt động Hơn nữa, Uber thực hiện quyền kiểm soát nhất định đối với tài xế, bao gồm việc kiểm tra thông tin, quản lý lịch trình và theo dõi hiệu suất làm việc của họ thông qua các công cụ như DMV Điều này cho thấy mối quan hệ giữa Uber và tài xế không hoàn toàn mang tính chất độc lập.
Mặc dù l p lu n nêu trên có l i cho tài x i chỉ c áp d ng riêng ng h p c a tài x Barbara Ann Berwick ch không ph i cho tất c C n
Năm 2018, Tòa án cấp cao California đã đưa ra phán quyết quan trọng trong vụ Dynamex Operations West, xác định rằng một người lao động có thể được coi là nhân viên chứ không phải là nhà thầu độc lập Phán quyết này dựa trên các tiêu chí cụ thể nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động và đảm bảo sự công bằng trong môi trường làm việc.
Công nhân không chịu sự kiểm soát và tạo dựng mối quan hệ liên quan đến việc thực hiện công việc, cả theo hợp đồng và trên thực tế Việc này dẫn đến những vấn đề trong quản lý và thực hiện công việc hiệu quả.
2007) i sử d ng l ã c nh rằng nh i th d t may làm vi c t t o ra qu n
I don't know!
In the case of **Dynamex Operations West, Inc vs Superior Court**, the court determined that the company exercised control over the operations involved in the production of goods The ruling highlighted that "the company controlled and directed the production process, which was conducted within a factory setting." This decision emphasizes the importance of understanding the nature of control in employment relationships.
Công nhân thực hiện công việc ngoài quy trình kinh doanh thông thường của pháp nhân thuê mướn, như sửa chữa rò rỉ trong phòng tắm của cửa hàng bán lẻ hoặc may váy cho công ty sản xuất quần áo, không nằm trong ngữ cảnh của tổ chức Ngoài ra, công nhân tham gia vào hoạt động buôn bán hoặc nghề nghiệp độc lập có cùng bản chất với công việc thực hiện, và tòa án giải thích rằng tổ chức hoặc cá nhân thuê phải chứng minh công nhân đã thực hiện hoạt động kinh doanh hợp pháp bằng cách cung cấp giấy phép, thực hiện quảng cáo và cung cấp dịch vụ liên tục cho khách hàng.
Nh ng l p lu n này c a Tòa án t i cao California ã ơ , n
Luật AB5 được ban hành tại California vào tháng 9 năm 2019 và có hiệu lực từ ngày 01 tháng 01 năm 2020, yêu cầu các công ty như Uber và Lyft phải phân loại tài xế của họ là nhân viên thay vì nhà thầu độc lập dựa trên bài kiểm tra ABC Bài kiểm tra ABC trở thành tiêu chuẩn vàng cho việc phân loại nhân viên tại California, nhằm bảo vệ quyền lợi của công nhân và đảm bảo họ được hưởng các phúc lợi theo quy định của tiểu bang Việc phân loại sai có thể dẫn đến việc các công ty phải chịu trách nhiệm hoàn trả chi phí và cung cấp phúc lợi cho nhân viên, tạo ra một môi trường làm việc công bằng hơn trong nền kinh tế gig.
Theo quy định của AB5, các doanh nghiệp công nghệ phải phân loại tài xế (hợp tác viên) là nhân viên Điều này đặt ra thách thức cho các công ty như Uber và Lyft, khi họ có thể phải tuân thủ các tiêu chuẩn mới về quyền lợi và nghĩa vụ lao động Nếu không tuân thủ, họ có thể mất quyền kiểm soát đối với mô hình làm việc của tài xế Để đối phó, Uber và Lyft đã đầu tư hàng trăm triệu USD vào các chiến dịch nhằm chống lại luật AB5, bao gồm việc triển khai sáng kiến Dự luật 22, nhằm bảo vệ mô hình tài xế theo hình thức hợp tác.
95 (2020) f 5 ( 5) https://www.investopedia.com/california- assembly-bill-5-ab5-4773201, truy c p ngày 28/3/2021
California Proposition 22 (Prop 22) yêu cầu các doanh nghiệp công nghệ phải tuân thủ một số chính sách về quyền lợi của người lao động Đề xuất này đã thu hút sự chú ý từ nhiều nhà lập pháp và tổ chức, nhằm đảm bảo sự công bằng và bảo vệ quyền lợi cho những người làm việc trong lĩnh vực này.
(i) Gi i h n th i gian làm vi c c a tài x t 12 gi trong kho ng th i gian 24 gi tr khi tài x ã ất kh i ng d ng trong 6 gi liên t c;
Đề xuất giải pháp hoàn thiện khung pháp lý cho Việt Nam
N 12 8 2019, Th ng Chính ph ã án thúc ẩy mô hình kinh t chia sẻ m ng h và thích ng v i xu
Sau khi Uber khóa tài khoản truy cập của tài xế, Tòa án Công nghiệp đã tiến hành phân loại vụ việc liên quan đến hợp tác giữa tài xế và Uber Tòa phúc thẩm phán quyết rằng việc thu hồi hợp đồng giữa tài xế và Uber là không hợp lệ, yêu cầu bồi thường thiệt hại cho tài xế do việc sa thải không tuân thủ quy định về thời gian làm việc và tính nghiêm trọng của sự việc.
105 The Court of Cassation (2020), https://www.courdecassation.fr/IMG/20200304_arret_uber_note_%20ENGLISH.pdf, truy c p ngày
10/4/2021 th phát tri n m i c a mô hình kinh t chia sẻ u ki n phát tri n rất nhanh c a công ngh s trên th gi i
C th ơ i v i vấ v ng trong n n kinh t chia sẻ nói chung,
Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Giao thông Vận tải hướng dẫn triển khai các điều kiện kinh doanh vận tải bằng xe ô tô, sau khi Chính phủ ban hành Nghị định thay thế Nghị định 86 Điều này liên quan đến việc làm, thu nhập, an sinh xã hội, và các vấn đề pháp lý nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động tham gia vào mô hình kinh tế chia sẻ.
Nghiên cứu về mối quan hệ giữa Doanh Nghiệp Công Nghệ và tài chính tại các tiểu bang của Hoa Kỳ cho thấy rằng mỗi tiểu bang/quốc gia đều có cách đánh giá khác nhau Mối quan hệ này thường được xem là hợp tác hoặc có lý do pháp lý để xem xét, dựa trên các án lệ lịch sử Tuy nhiên, việc phân loại mối quan hệ giữa Doanh Nghiệp Công Nghệ và tài chính không nên chỉ dựa vào việc áp dụng các quy định cứng nhắc, mà cần linh hoạt điều chỉnh theo thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội, nhằm giải quyết các mâu thuẫn và bất cập hiện có.
Các chuyên gia cho rằng cần thiết phải phân loại quan hệ giữa Doanh Nghiệp Công Nghệ và tài chính, coi đây là quan hệ lao động Doanh Nghiệp Công Nghệ cần thực hiện các biện pháp như sử dụng tài chính hợp lý, bảo hiểm thất nghiệp, cung cấp thiết bị, và huấn luyện nghề nghiệp Tuy nhiên, từ kinh nghiệm của các quốc gia, tại Việt Nam hiện nay, nếu phân loại quan hệ giữa Doanh Nghiệp Công Nghệ và tài chính chỉ đơn thuần là quan hệ ngắn hạn, chắc chắn sẽ gặp phải sự phản đối mạnh mẽ từ các Doanh Nghiệp Công Nghệ và chỉ có thể phù hợp với xu thế phát triển hiện tại theo quy định của Thống Chính.
Ngày 12 tháng 8 năm 2019, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt dự án thúc đẩy mô hình kinh tế chia sẻ theo Quyết định 106/NQ-CP Mô hình kinh tế chia sẻ đang phát triển nhanh chóng nhờ vào sự tiến bộ của công nghệ trên toàn cầu.
Khi tài x trở thành nhân viên, chi phí vận hành dành cho nhân sự của Doanh Nghiệp Công Ngh sẽ tăng cao, bao gồm bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế, và các phúc lợi khác Tính hiệu quả và tiết kiệm chi phí là yếu tố quan trọng trong mô hình kinh tế chia sẻ, đặc biệt trong lĩnh vực kinh doanh vận tải truyền thống Nếu tình hình kinh doanh giảm sút, các Doanh Nghiệp Công Ngh sẽ phải thu hẹp quy mô phát triển hoặc ngừng hoạt động Thị trường kinh doanh vận tải trên nền tảng công nghệ Internet tại Việt Nam có thể sẽ không tiếp tục phát triển mạnh mẽ, hoặc chỉ phát triển cục bộ, dẫn đến sự cần thiết phải sáp nhập hoặc hợp tác giữa các doanh nghiệp trong ngành.
Khi chi phí của các doanh nghiệp công nghệ bị mất cân bằng, dịch vụ và sản phẩm sẽ bị ảnh hưởng Lúc này, khách hàng sẽ ưu tiên sử dụng dịch vụ có giá rẻ hơn so với dịch vụ và sản phẩm truyền thống.
Khi doanh nghiệp có trách nhiệm với tài sản sử dụng, họ sẽ khai thác tối đa tài sản đó, ví dụ như việc quản lý thời gian tài sản và sắp xếp thời gian làm việc hợp lý Tính linh hoạt và tùy ý trong việc sử dụng tài sản sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hiệu suất làm việc và tăng cường hiệu quả hoạt động.
Nhu cầu về tài chính cho doanh nghiệp kinh doanh vận tải trên công nghệ Internet đang gia tăng, đòi hỏi sự điều chỉnh phù hợp từ phía doanh nghiệp Tác giả cho rằng mối quan hệ giữa Doanh Nghiệp Công Nghệ và tài chính ở Việt Nam cần được phân loại rõ ràng và dựa trên cơ sở pháp luật dân sự Đặc biệt, cần thiết phải điều chỉnh các điều kiện mà Doanh Nghiệp Công Nghệ và tài chính phải tuân thủ khi cung cấp dịch vụ vận tải Kinh nghiệm từ tiểu bang California, Hoa Kỳ, với Dự luật 22 về công nghệ, có thể là mô hình tham khảo hữu ích cho Việt Nam trong việc xây dựng các sáng kiến quản lý doanh nghiệp vận tải trên nền tảng công nghệ Internet.
3.3.1 Xây dựng văn bản quy định khung xác định tính chất quan hệ giữa tài xế và Doanh Nghiệp Công Nghệ trong mô hình kinh doanh vận tải trên nền tảng công nghệ Internet
Bộ GTVT cần hợp tác với Bộ Xã hội và các bộ, ngành liên quan để xây dựng các chính sách phù hợp cho tài xế hoạt động trên nền tảng do Doanh Nghiệp Công Nghệ cung cấp Cần có một mô hình quản lý đặc thù, xem xét lợi ích của tài xế và các bên tham gia vào hệ thống cung cấp dịch vụ vận tải qua Internet Chính phủ cần làm rõ các nền tảng công nghệ và tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp kinh doanh theo mô hình này Cần cân nhắc tính khả thi của việc vận dụng các nền tảng doanh nghiệp trong việc xây dựng, duy trì và phát triển phần mềm quản lý, đồng thời xem xét các chi phí mà doanh nghiệp phải tham gia vào hệ thống Việc bắt buộc các Doanh Nghiệp Công Nghệ tiếp tục phải báo cáo với Doanh Nghiệp Truyền thống cũng là một yếu tố quan trọng.
Thương mại điện tử tại Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, nhưng khung pháp lý hiện tại còn thiếu rõ ràng về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp công nghệ Các doanh nghiệp cần có những cam kết lâu dài trong hệ thống kinh doanh của mình để bảo vệ môi trường Tuy nhiên, do mối quan hệ phức tạp giữa hai lĩnh vực này, việc quản lý vẫn chưa hiệu quả trong quan hệ truyền thông Cần nghiên cứu và ban hành các quy định phù hợp về tài chính và doanh nghiệp công nghệ, nhằm tăng cường trách nhiệm của họ đối với các vấn đề gắn kết lâu dài và phụ thuộc vào hệ thống kinh doanh bền vững.
Các biện pháp cụ th :
3.3.2 Bổ sung loại hình kinh doanh dịch vụ vận tải bằng xe máy vào quy định của pháp luật giao thông đường bộ
Tác giả đề xuất cần bổ sung loại hình kinh doanh dịch vụ vận tải bằng xe máy theo quy định pháp luật, nhằm áp dụng pháp luật thống nhất cho các tài xế cung cấp dịch vụ vận tải bằng xe máy và ô tô.
B i vì, th m so n th o và ban hành Lu ng b 2008 i
Tại Việt Nam, dịch vụ vận tải hàng hóa và hành khách bằng xe máy đang phát triển mạnh mẽ, trở thành một ngành nghề chuyên nghiệp Nhiều công ty đã hình thành và quản lý hoạt động này một cách có hệ thống, thay vì manh mún như trước đây Sự phát triển này đòi hỏi phải có các quy định pháp lý rõ ràng để quản lý hiệu quả mô hình kinh doanh vận tải, đặc biệt là trong bối cảnh công nghệ Internet ngày càng phát triển.
3.3.3 Buộc Doanh Nghiệp Công Nghệ có biện pháp phân loại tài xế dựa trên mức độ gắn bó và phụ thuộc của tài xế với mô hình kinh doanh vận tải trên nền tảng công nghệ Internet của mình