NỘI DUNG
Cơ sở thực tiễn
1 Vận dụng phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của học sinh
1.2 Phương pháp thực hành giao tiếp
1.3 Phương pháp sử dụng từ ngữ trong câu
1.4 Phương pháp phân tích ngôn ngữ
2 Giúp học sinh nắm chắc các dạng bài tập miêu tả
2.1 Dạng bài quan sát tranh và trả lời câu hỏi
2.2 Dạng bài tập đọc văn bản- trả lời câu hỏi
3 Hướng dẫn học sinh viết đoạn văn miêu tả
3.1 Hệ thống câu hỏi gợi ý rõ ràng
3.2 Giúp học sinh nắm chắc trình tự các bước khi viết một đoạn văn
4 Dạy văn miêu tả tích hợp trong phân môn khác của môn Tiếng Việt
4.1 Dạy văn miêu tả tích hợp với Tập đọc
4.2 Dạy văn miêu tả trong những tiết Luyện từ và câu
5 Tạo hứng thú cho học sinh
5.1 Tạo hứng thú bằng trò chơi học tập
5.2 Tạo hứng thú bằng nghệ thuật lên lớp của giáo viên
6.Làm giàu vốn từ thông qua hoạt động tại thư viện
PHẦN III KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1 download by : skknchat@gmail.com
Trong kỉ nguyên mới, đất nước ta chứng kiến sự đổi mới mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội Để đáp ứng nhu cầu này, sự nghiệp giáo dục và đào tạo đang tích cực cải cách và điều chỉnh Đặc biệt, việc đổi mới phương pháp dạy học đang thu hút sự sáng tạo và nỗ lực từ đội ngũ giáo viên ở tất cả các ngành học.
Dạy Tiếng Việt không chỉ là truyền đạt ngôn ngữ mẹ đẻ mà còn là giáo dục nhân cách và văn hóa Việc dạy học văn, đặc biệt đối với học sinh tiểu học, đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc phát triển toàn diện của trẻ Những cuốn sách hay, bài thơ, lời ru của mẹ và bà, cùng với các bài hát dân ca, đều góp phần nuôi dưỡng tâm hồn và tình yêu thương trong trẻ, giúp các em hình thành nhân cách hài hòa.
Kĩ năng viết văn của học sinh lớp 2 là kết quả của việc vận dụng kiến thức từ các phân môn khác trong môn Tiếng Việt Đây là một phân môn khó đối với các em, vì các em đang ở giai đoạn đầu của việc học văn Hơn nữa, vốn sống và vốn từ của các em còn hạn chế, điều này ảnh hưởng đến khả năng viết của các em.
Trong chương trình lớp 2, học sinh chỉ tiếp cận văn miêu tả qua các hình thức như quan sát tranh và trả lời câu hỏi, đọc văn bản và trả lời câu hỏi, cũng như viết tả ngắn Việc nắm vững các dạng văn miêu tả này sẽ là nền tảng quan trọng giúp các em phát triển kỹ năng viết văn miêu tả tốt hơn ở các lớp học tiếp theo.
Hiện nay, việc giảng dạy phân môn Tập làm văn, đặc biệt là văn miêu tả, chưa được chú trọng đúng mức Sự sáng tạo và đổi mới trong phương pháp giảng dạy của giáo viên còn hạn chế, dẫn đến bài làm của học sinh thường mang tính gò bó, dập khuôn và thiếu sự phong phú trong cảm nhận về cái đẹp trong cuộc sống Trong quá trình dạy, tôi nhận thấy học sinh thường lặp lại câu đã viết, sử dụng từ ngữ không chính xác, và có những em không đáp ứng đúng yêu cầu của đề bài Mặc dù bài làm có đủ số câu, nhưng nội dung lại không rõ ràng và thiếu ý nghĩa.
Là giáo viên lớp 2, tôi luôn trăn trở về cách giúp học sinh học tốt môn Tập làm văn, đặc biệt là văn miêu tả Tôi nỗ lực tìm ra giải pháp để nâng cao chất lượng học tập cho các em, nhằm khơi dậy niềm yêu thích với môn học này Đây chính là lý do tôi quyết định chia sẻ một số phương pháp hiệu quả.
2 download by : skknchat@gmail.com biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 2” mà tôi đã giảng dạy trong thời gian qua.
- Biện pháp giúp học sinh lớp 2 học tốt phân môn Tập Làm văn ( văn miêu tả)
- Giúp học sinh nói và viết thành câu đủ ý, rõ ràng, mạch lạc.
- Nâng cao chất lượng dạy môn Tiếng Việt và các môn học khác.
3 Đối tượng áp dụng Áp dụng cho học sinh lớp 2D trường Tiểu Học Nam Hồng.
3 download by : skknchat@gmail.com
I CƠ SỞ LÍ LUẬN Ở bậc Tiểu học, Tiếng Việt vừa là môn học chính, vừa là công cụ giúp học sinh tiếp thu các môn học khác được tốt hơn.Trong môn Tiếng Việt lớp 2 thì phân môn Tập làm văn là phân môn mang tính tổng hợp cao, bao gồm các dạng bài tập: Nghe- trả lời câu hỏi, Quan sát tranh và trả lời câu hỏi, Đọc văn bản- trả lời câu hỏi, Tả ngắn, Phân môn Tập làm văn( văn miêu tả) nhằm mục đích:
Hình thành và phát triển kỹ năng nghe, nói, đọc, viết ở học sinh không chỉ giúp các em trong việc học tập và giao tiếp hiệu quả mà còn góp phần rèn luyện các thao tác tư duy cần thiết.
Cung cấp cho học sinh kiến thức và kỹ năng cơ bản về Tiếng Việt, cùng với những hiểu biết đơn giản về thiên nhiên, đất nước, con người và cuộc sống xã hội là điều cần thiết để phát triển toàn diện.
Giúp học sinh cải thiện khả năng nghe và hiểu các văn bản ngắn, đồng thời phát triển kỹ năng giao tiếp hiệu quả Học sinh sẽ biết cách giới thiệu bản thân một cách rõ ràng và mạch lạc, cũng như cách thể hiện lòng biết ơn và xin lỗi Các tình huống giao tiếp cụ thể sẽ được áp dụng trong gia đình, nhà trường và ngoài xã hội, giúp học sinh tự tin hơn trong việc giao tiếp hàng ngày.
Bồi dưỡng tình yêu với Tiếng Việt không chỉ giúp hình thành thói quen giữ gìn sự trong sáng của ngôn ngữ mà còn góp phần xây dựng nhân cách cho con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
II CƠ SỞ THỰC TIỄN
Nhiều học sinh lớp 2 bày tỏ sự yêu thích môn Tập làm văn, tuy nhiên cũng có một số em cho rằng môn học này khó khăn Việc dạy Tiếng Việt, đặc biệt là văn miêu tả, gặp nhiều thách thức do phụ thuộc vào kỹ năng giảng dạy của giáo viên và khả năng tiếp thu của học sinh Do đó, việc dạy văn miêu tả cho học sinh lớp 2 vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế.
Trong quá trình dạy văn miêu tả, giáo viên thường không có đủ thời gian để hướng dẫn học sinh quan sát thực tế, dẫn đến việc các em chưa được định hướng rõ ràng khi viết Việc giảng dạy vẫn còn phụ thuộc vào những bài mẫu có sẵn, thiếu sự khuyến khích sáng tạo từ học sinh Thời gian dành cho việc rèn luyện kỹ năng sử dụng từ ngữ cũng rất hạn chế, khiến bài viết của học sinh trở nên nghèo nàn về ý tưởng, câu văn thiếu mạch lạc và hình ảnh.
Học sinh lớp 2 thường chưa có vốn từ phong phú và khả năng sáng tạo ngôn ngữ hạn chế, dẫn đến việc diễn đạt ý tưởng chưa rõ ràng và câu văn thiếu tính sáng tạo Các em thường có xu hướng bắt chước và làm theo mẫu của bạn Hơn nữa, do mới làm quen với phân môn Tập làm văn, học sinh còn bỡ ngỡ và chưa áp dụng được phương pháp học tập khoa học cho bộ môn này.
4 download by : skknchat@gmail.com
- Về đồ dùng dạy học:
Việc sử dụng chủ yếu là tranh ảnh trong sách giáo khoa và hạn chế các phương tiện hiện đại như máy chiếu, máy đa vật thể và băng hình đã ảnh hưởng đến chất lượng giờ học văn miêu tả, khiến cho hiệu quả giảng dạy chưa đạt yêu cầu cao.
Biện pháp thực hiện
1 Vận dụng các phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của học sinh
1.1 Phương pháp quan sát Đối với học sinh lớp 2, việc hướng dẫn học sinh sử dụng các giác quan để quan sát là rất quan trọng Quan sát để tìm ra hình dạng, màu sắc, âm thanh, mùi vị tiêu biểu của đối tượng mình tả Khi hướng dẫn quan sát, tôi khai thác kĩ tranh, ảnh, hướng dẫn học sinh chú ý đến các đặc điểm nổi bật của đối tượng mục đích là tránh để các em liệt kê các sự việc.Tôi hướng dẫn các em quan sát tổng thể bức tranh hay sự vật để biết mình đang quan sát cái gì? cảnh gì? Sau đó quan sát từ trên xuống dưới, từ trái sang phải, từ xa đến gần, để tìm được đặc điểm riêng của đối tượng Bên cạnh đó tôi cũng khuyến khích để học sinh sử dụng linh hoạt các giác quan: mắt nhìn để thấy được sự vật, tai nghe để cảm nhận âm thanh, tay sờ, mũi ngửi để cảm nhận hương vị để cảm nhận một cách có cảm xúc bằng cả tấm lòng đối với sự vật Sau khi các em quan sát cảm nhận đặc điểm của sự vật, kết hợp các câu hỏi để giúp học sinh trình bày các đặc điểm vừa quan sát được, nhờ đó mà học sinh ghi nhớ lâu hơn.
* Ví dụ: Bài quan sát tranh, trả lời câu hỏi( Tuần 25 SGK trang, tập
Câu hỏi gợi ý a Tranh vẽ cảnh gì? b Sóng biển như thế nào? c Trên mặt biển có những gì? d Trên bầu trời có những gì?
- Mục đích bài giúp học sinh dựa vào tranh ảnh trả lời đúng các câu hỏi tả cảnh biển vào buổi sáng sớm.
Giáo viên sử dụng tranh ảnh để hướng dẫn học sinh khám phá nội dung, thông qua các câu hỏi trong sách giáo khoa, nhằm giúp các em nhận diện và miêu tả đặc điểm của sự vật một cách hiệu quả.
+Bức tranh vẽ cảnh gì?( Cảnh biển buổi sáng sớm)
+Con thấy có những cảnh vật gì?( Sóng biển, thuyền buồm, )
+Giúp học sinh lựa chọn từ ngữ hay, giàu hình ảnh để miêu tả chi tiết bức tranh
+Gọi học sinh trả lời miệng Học sinh khác nhận xét, chỉnh sửa giúp bạn.
+Khen ngợi những câu trả lời hay, sáng tạo.
5 download by : skknchat@gmail.com
Cảnh biển vào buổi sáng sớm thật tuyệt vời với từng con sóng xô vào bờ cát trắng Những chiếc thuyền buồm rực rỡ như những chiếc quạt khổng lồ, trong khi các ngư dân miệt mài kéo lưới Ông mặt trời đỏ như quả cà chua từ từ nhô lên, tỏa ra những tia nắng ấm áp Những đám mây hồng và tím bồng bềnh trôi theo gió, xa xa, những chú hải âu chao liệng trên bầu trời xanh thẳm.
2.2 Phương pháp thực hành giao tiếp
Thông qua phương pháp quan sát, giáo viên phát triển kỹ năng nói và trình bày miệng cho học sinh trước khi viết bài Giáo viên điều chỉnh và hoàn thiện bài viết dựa trên kỹ năng nói của học sinh Tôi thường tổ chức các buổi luyện nói cá nhân, nhóm và trước lớp, cho phép học sinh chọn nhóm theo sở thích để tạo sự thoải mái và tự tin Phương pháp này không chỉ nâng cao kỹ năng giao tiếp mà còn giúp học sinh tự tin và bạo dạn hơn trong học tập.
* Ví dụ: Bài quan sát tranh, trả lời câu hỏi ( Tuần 14 SGK, tập 1- trang 118)
Với hệ thống câu hỏi:
+Bạn nhỏ đang làm gì?
+Mắt bạn nhỏ nhìn búp bê như thế nào?
+Tóc bạn như thế nào?
+Bạn mặc áo màu gì?
- Tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm 4
- Gọi học sinh trình bày nội dung thành một đoạn văn( Đối với học sinh khá, giỏi)
- Gọi học sinh nhận xét, bổ sung( nếu có)
- Giáo viên nhận xét, chỉnh sửa cách dùng từ để bài văn sinh động( nếu có), khen những học sinh trình bày hay, sáng tạo.
Thông qua việc thực hành nói miệng cá nhân và trong nhóm, học sinh lớp tôi đã thể hiện sự tự tin, rõ ràng và đúng trọng tâm Nhiều em, như Văn Chung, Mạnh Hùng, và Mạnh Dũng, trước đây nhút nhát, giờ đã trở nên bạo dạn hơn và hứng thú hơn trong việc phát biểu trước lớp.
2.3 Phương pháp sử dụng từ ngữ trong câu:
Học sinh lớp 2 thường gặp khó khăn trong việc sử dụng từ ngữ chính xác và phù hợp trong bài tập làm văn Để khắc phục điều này, giáo viên cần hỗ trợ các em trong việc lựa chọn và phân tích từ ngữ, giúp các em sử dụng từ một cách hợp lý Ngoài ra, việc cung cấp từ đồng nghĩa phù hợp với nội dung bài viết cũng rất quan trọng, nhằm tăng tính sinh động và hấp dẫn cho bài nói của các em.
6 download by : skknchat@gmail.com
Mùa hè là thời điểm rực rỡ với ánh nắng chói chang như quả cầu lửa, tạo nên vẻ đẹp lấp lánh cho cây trái Hoa phượng vĩ nở đỏ rực, giống như những chùm hoa lửa, trong khi chùm vải chín đỏ, sai trĩu cành, căng tròn Quả ổi chín vàng, căng mọng, mang lại hương vị ngọt ngào Cánh đồng lúa cũng trĩu hạt, vàng óng, tạo nên bức tranh tuyệt đẹp của mùa hè.
Trước mỗi giờ học, tôi luôn chuẩn bị kỹ lưỡng để hướng dẫn học sinh sử dụng từ ngữ phù hợp trong bài viết Tôi thường đặt ra các câu hỏi gợi mở nhằm kích thích sự sáng tạo và tư duy của các em.
+ Tia nắng mùa hè chiếu xuyên qua những đám lá cây lúc ẩn, lúc hiện, con sẽ so sánh chúng với hình ảnh gì?
Em Phương Linh cảm nhận ánh nắng mùa hè nhảy múa như những đứa trẻ nghịch ngợm, trong khi Em Văn Chiến miêu tả tia nắng le lói xuyên qua tán lá, lúc ẩn lúc hiện, như đang chêu chọc chú mèo nằm phơi nắng.
Ve sầu, những ca sĩ của mùa hè, tạo nên âm thanh râm ran như một dàn đồng ca đầy sống động Tiếng kêu của chúng ngân vang, mang đến cảm giác da diết và gợi nhớ về những ngày hè rực rỡ.
Khi học sinh thực hành nói miệng bài văn của mình và được lựa chọn từ ngữ hay, họ sẽ cảm nhận nội dung theo cách riêng Điều này không chỉ tạo sự hứng thú mà còn giúp các em nhớ lâu và khắc sâu kiến thức hơn.
Phương pháp phân tích ngôn ngữ là rất cần thiết cho học sinh lớp 2, vì các em chưa được học lý thuyết về câu Thay vào đó, khái niệm về câu được hình thành thông qua thực hành luyện tập Việc áp dụng phương pháp này giúp giáo viên hỗ trợ học sinh nhận ra cấu trúc câu, từ đó giúp các em viết câu đúng và đầy đủ các bộ phận.
Giáo viên có thể hướng dẫn học sinh nhận diện cấu trúc câu bằng cách sử dụng các mẫu câu như “Ai – là gì?”, “Ai – làm gì?”, “Ai – như thế nào?” Qua đó, học sinh sẽ hiểu được câu văn của mình đã đầy đủ hai bộ phận hay chưa, cụ thể là phần nào trả lời cho câu hỏi Ai và phần nào trả lời cho câu hỏi Là gì? (hoặc làm gì? Như thế nào?) Điều này giúp đảm bảo tính chính xác về hình thức cấu tạo câu.
Người đọc người nghe đã hiểu nội dung chưa? ( Đảm bảo về mặt nghĩa)
Ví dụ: Khi dạy bài tả ngắn về loài chim ( Tuần 21, SGK, tập 2- trang
30) có yêu cầu: Viết 2, 3 câu về một loài chim mà em thích Sau khi Hoàng Phúc trình bày bài nói:
Nhà em nuôi một chú vẹt tên Ki Ki, với bộ lông xanh lạ mắt và mỏ đỏ quặp như móc câu Ki Ki rất thông minh, có khả năng bắt chước tiếng người và thường quẹt mỏ vào cành cây khi vui mừng Em rất thích chăm sóc Ki Ki và coi chú là người bạn thân thiết của mình.
Mỗi khi bắt chước đúng lại khoái chí quẹt quẹt mỏ vào cành cây trong lồng Tôi
Hướng dẫn cho HS về cách nhận diện cấu trúc câu qua các câu hỏi như: "Câu trên thuộc loại kiểu câu gì?" và "Bộ phận nào trả lời cho câu hỏi con gì?" cũng như "Bộ phận câu nào trả lời cho câu hỏi làm gì?" nhằm giúp học sinh nhận ra sự thiếu sót trong câu Điều này cũng giúp người nghe hiểu rõ hơn về ý nghĩa của câu đã được sử dụng.
Sau khi được cô giáo hướng dẫn, em đã tự phát hiện ra lỗi sai và sửa lại:
Mỗi khi bắt chước đúng, chú ta lại khoái chí, quẹt quẹt cái mỏ vào cành cây trong lồng.