TỔNG QUAN VỀ CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN NỘI BỘ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1.1 Khái niệm về ngân hàng th ương mại
Theo Pháp lệnh Ngân hàng, Hợp tác xã tín dụng và Công ty tài chính năm 1990 của Việt Nam, ngân hàng thương mại được định nghĩa là tổ chức kinh doanh tiền tệ, chủ yếu hoạt động bằng cách nhận tiền gửi từ khách hàng Ngân hàng có trách nhiệm hoàn trả số tiền đã nhận và sử dụng chúng để cho vay, thực hiện nghiệp vụ chiết khấu và làm phương tiện thanh toán.
Luật Tổ chức tín dụng năm 2010 định nghĩa ngân hàng thương mại là tổ chức thực hiện đầy đủ các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định pháp luật, với mục tiêu chính là tạo ra lợi nhuận.
Hoạt động ngân hàng bao gồm việc kinh doanh và cung ứng thường xuyên các dịch vụ như nhận tiền gửi, cấp tín dụng và cung cấp dịch vụ thanh toán qua tài khoản.
1.1.2 Chức năng của ngân hàng th ương mại
Trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội hiện nay, ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng với các chức năng thiết yếu như trung gian tài chính, trung gian thanh toán và tạo ra phương tiện thanh toán Những chức năng này không chỉ hỗ trợ hoạt động kinh tế mà còn góp phần nâng cao hiệu quả giao dịch và phát triển bền vững.
> Chức năng trung gian tài chính:
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò trung gian tài chính, kết nối người có vốn với người cần vốn NHTM vừa là người cho vay vừa là người đi vay, phục vụ lợi ích cho cả hai bên Người đi vay trả lãi trên số tiền vay để phục vụ cho kinh doanh, trong khi người gửi tiền nhận lãi suất mà không cần tìm kiếm khách hàng NHTM thu lợi từ chênh lệch lãi suất giữa tiền huy động và tiền cho vay.
> Chức năng trung gian thanh toán:
Trong bối cảnh công nghệ 4.0, Ngân hàng Thương mại (NHTM) không chỉ đóng vai trò trung gian thanh toán truyền thống như séc hay ủy nhiệm thu, mà còn phát triển mạnh mẽ với các phương thức thanh toán hiện đại Chỉ với vài giây, người dùng có thể chuyển tiền cho bất kỳ ai tại Việt Nam hoặc quốc tế thông qua thẻ tín dụng, thẻ MasterCard, hoặc ví điện tử Khách hàng không cần mang theo nhiều tiền mặt khi đi siêu thị, nhà hàng hay khách sạn; chỉ cần thẻ tín dụng, thẻ ATM hoặc ứng dụng trên điện thoại thông minh là đủ để thanh toán Điều này giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và đảm bảo an toàn, đồng thời thúc đẩy tốc độ lưu thông hàng hóa trong nền kinh tế, góp phần vào sự phát triển kinh tế chung.
Khi nền kinh tế phát triển mạnh mẽ, việc thanh toán bằng tiền mặt và vàng gặp nhiều khó khăn, dẫn đến việc các ngân hàng thương mại phát hành giấy nhận nợ cho khách hàng Giấy nhận nợ nhanh chóng trở thành phương tiện thanh toán phổ biến, thay thế tiền giấy và tiền kim loại, đồng thời cũng là phương tiện cất giữ tài sản Hiện nay, giấy nhận nợ được phát triển dưới nhiều hình thức như séc và kỳ phiếu, giúp cho quá trình thanh toán diễn ra nhanh chóng và an toàn hơn.
1.2 HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN NỘI BỘ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.2.1 Khái niệm kiểm toán nội bộ tại ngân hàng thưong mại
Theo Hiệp hội KTVNB (Institute of Internal Auditors - IIA), kiểm toán nội bộ là hoạt động độc lập và khách quan nhằm tăng giá trị và cải thiện hoạt động của tổ chức Hoạt động này giúp tổ chức đạt được mục tiêu thông qua việc đánh giá và cải thiện hiệu quả trong quản trị rủi ro, kiểm soát và giám sát một cách có hệ thống và kỷ cương.
Theo VSA 610, kiểm toán nội bộ là một phần quan trọng trong hệ thống kiểm soát nội bộ của đơn vị, có chức năng chính là kiểm tra và đánh giá tính phù hợp, hiệu quả, cũng như sự tuân thủ pháp luật và các quy định liên quan đến hệ thống kế toán và kiểm soát nội bộ Định nghĩa này nhấn mạnh vai trò thiết yếu của kiểm toán nội bộ trong việc đảm bảo các quy trình và quy định được thực hiện đúng đắn, mặc dù không bao gồm chức năng tư vấn.
Theo chuẩn mực thực hành kiểm toán chuyên nghiệp cho KTNB thì:
Kiểm toán nội bộ là một chức năng độc lập trong tổ chức, có nhiệm vụ xem xét và đánh giá các hoạt động nhằm hỗ trợ tổ chức Định nghĩa này không chỉ khẳng định vai trò đánh giá của kiểm toán nội bộ mà còn nhấn mạnh vai trò hỗ trợ của nó trong tổ chức, thể hiện một quan điểm toàn diện và hiện đại về kiểm toán nội bộ.
Theo liên đoàn kế toán quốc tế (Internationl Federration of Accountants
Kiểm toán nội bộ là một hoạt động đánh giá quan trọng trong các đơn vị kinh tế, được xem như một dịch vụ nhằm kiểm tra, đánh giá và giám sát tính thích hợp cũng như hiệu quả của hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ.
Các quan điểm về Kiểm toán nội bộ (KTNB) đều nhất quán rằng KTNB là một đơn vị độc lập, có nhiệm vụ kiểm tra và đánh giá hoạt động của tổ chức nhằm đảm bảo tuân thủ pháp luật cũng như các quy định trong hệ thống kế toán và kiểm soát nội bộ Để bộ phận KTNB phát huy hiệu quả, cần có những điều kiện nhất định.
Bộ phận Kiểm toán nội bộ (KTNB) cần hoạt động độc lập, không bị ảnh hưởng bởi các bộ phận khác trong tổ chức Đơn vị này phải trực thuộc bộ phận quản lý cấp cao và có quyền tự do trong nội dung cũng như phạm vi hoạt động của mình.
Đội ngũ cán bộ và nhân viên của bộ phận Kiểm toán nội bộ (KTNB) cần phải sở hữu năng lực chuyên môn vững vàng và kỹ năng kiểm toán chuyên nghiệp Ngoài ra, họ cũng phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc đạo đức nghề nghiệp theo quy định của đơn vị và các luật pháp liên quan.
1.2.2 Mục đích và sự cần thiết của kiểm toán nội bộ tại ngân hàng thưong mại
> Mục đích của kiểm toán nội bộ tại ngân hàng thương mại
Để đảm bảo tính trung thực và độ tin cậy của thông tin tài chính trong hoạt động ngân hàng, bộ phận kiểm toán nội bộ (KTNB) cần áp dụng nhiều phương pháp như đo lường, xác định và phân loại để đánh giá các nghiệp vụ kinh tế Các kiểm toán viên cần kết hợp chức năng kiểm tra, đánh giá, xác minh và tư vấn nhằm đưa ra các kiến nghị chính xác và kịp thời cho cấp có thẩm quyền, từ đó hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ (HTKSNB) Để cải tiến HTKSNB, bộ phận kiểm toán không chỉ thực hiện kiểm tra mà còn khuyến khích các cá nhân và đơn vị góp ý về những khó khăn và hạn chế trong quy trình hiện tại, nhằm xác minh và tổng hợp ý kiến để báo cáo lên cấp có thẩm quyền cho việc hoàn thiện hệ thống.
> Sự cần thiết của kiểm toán nội bộ tại ngân hàng thương mại
CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN NỘI BỘ TẠI NGÂN
1.3.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động kiểm toán nội bộ tại ngân hàng th ương mại
Chất lượng hoạt động kiểm toán nội bộ (KTNB) tại các tổ chức tín dụng (TCTD), đặc biệt là ngân hàng thương mại (NHTM), bị tác động bởi nhiều yếu tố, bao gồm cả nhân tố chủ quan và khách quan.
Bộ phận Kiểm toán nội bộ (KTNB) tại nhiều ngân hàng thương mại (NHTM) chưa được đánh giá đúng mức và đầu tư đầy đủ, dẫn đến chất lượng KTNB không cao Nguyên nhân chính là do Ban kiểm soát (BKS) tại các NHTM chưa thực sự mạnh mẽ và tiếng nói của họ chưa có trọng lượng trong quyết định.
Hoạt động kiểm toán nội bộ (KTNB) chỉ mang lại hiệu quả tích cực khi được cung cấp thông tin, tài liệu đầy đủ, kịp thời và chính xác Những thông tin này sẽ được các kiểm toán viên (KTV) xử lý, báo cáo và tư vấn cho lãnh đạo ngân hàng Dựa trên các báo cáo này, Ban lãnh đạo ngân hàng có thể thực hiện các biện pháp điều chỉnh và chỉ đạo kịp thời, từ đó giúp ngân hàng phòng tránh những rủi ro tiềm ẩn và hiện hữu trong hoạt động kinh doanh.
Cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ cho công tác kiểm toán nội bộ bao gồm phần mềm khai thác báo cáo, hệ thống mạng nội bộ, máy tính xách tay, máy ảnh, máy ghi âm và điện thoại thông minh Những công cụ này đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả của kiểm toán hoạt động ngân hàng.
Đội ngũ Kiểm toán nội bộ (KTVNB) tại các Ngân hàng Thương mại (NHTM) cần đảm bảo đủ về số lượng và chất lượng để phù hợp với quy mô và sự đa dạng trong hoạt động nghiệp vụ của ngân hàng Các NHTM cũng cần thiết lập chính sách đào tạo, tuyển dụng và đãi ngộ hợp lý nhằm thu hút nhân lực và tạo sự ổn định trong cơ cấu tổ chức của bộ phận kiểm toán nội bộ Chỉ khi thực hiện tốt những điều này, hoạt động kiểm toán nội bộ mới có thể đáp ứng kỳ vọng của Ban lãnh đạo.
Vào thứ năm, Ban lãnh đạo ngân hàng cần chú trọng đến các báo cáo từ kiểm toán nội bộ và xử lý chúng một cách khách quan và kịp thời Để đảm bảo hiệu quả trong hoạt động kiểm toán nội bộ, Trưởng bộ phận kiểm toán phải có đủ quyền hạn, bao gồm việc tham dự đầy đủ các cuộc họp của Ban lãnh đạo ngân hàng và tiếp nhận thông tin, số liệu từ các phòng ban khác nhau Điều này sẽ hỗ trợ cho công tác kiểm toán cũng như trong việc báo cáo và tư vấn cho Ban lãnh đạo ngân hàng thương mại.
Nhân tố pháp lý đóng vai trò quan trọng trong hoạt động kiểm toán nội bộ (KTNB) tại ngân hàng thương mại (NHTM) Mặc dù Bộ phận KTNB đã được quy định trong Luật các tổ chức tín dụng và các văn bản dưới luật, nhưng các quy định vẫn còn chung chung và thiếu chi tiết về quy trình và chương trình kiểm toán Điều này khiến các NHTM phải tự xây dựng quy trình và mẫu biểu kiểm toán, dẫn đến việc hoạt động KTNB phụ thuộc vào các chuẩn mực kiểm toán của Bộ Tài chính, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả của công tác này.
Sự hỗ trợ từ Kiểm toán Nhà nước và Bộ Tài chính là rất cần thiết trong hoạt động kiểm toán nội bộ của các tổ chức tín dụng, đặc biệt là ngân hàng thương mại Do chưa có quy định cụ thể từ Luật chuyên ngành cho hoạt động này, việc tham khảo quy trình và chuẩn mực kiểm toán đã có từ kiểm toán Nhà nước và kiểm toán độc lập sẽ giúp nâng cao chất lượng hoạt động kiểm toán nội bộ Sự hỗ trợ này không chỉ cung cấp kỹ năng và phương pháp mà còn mang lại kinh nghiệm quý báu từ trong nước và quốc tế, góp phần cải thiện hệ thống kiểm soát nội bộ.
Việt Nam đang trong quá trình hội nhập kinh tế toàn cầu, do đó việc cập nhật và áp dụng các thông lệ quốc tế trong quản trị ngân hàng thương mại (NHTM) là rất cần thiết Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành nhiều Thông tư nhằm tiệm cận với các quy định của các nước phát triển, như Thông tư số 13/2018/TT-NHNN về hệ thống kiểm soát nội bộ và Thông tư số 19/2017/TT-NHNN sửa đổi các quy định về an toàn trong hoạt động của tổ chức tín dụng Điều này yêu cầu các NHTM phải tự điều chỉnh hoạt động, nâng cao năng lực quản trị và tài chính để đáp ứng quy định của NHNN và cạnh tranh với các chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam.
1.4 KINH NGHIỆM TRÊN THẾ GIỚI VỀ HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN NỘI BỘ
Trong hơn 10 năm qua, đã có hai cuộc tổng điều tra về kiểm toán nội bộ (KTNB) trên toàn cầu: một do Ủy ban Basel thực hiện vào năm 2001-2002 và một do Viện KTNB (IIA) thực hiện vào năm 2010-2011 Mục tiêu của hai cuộc khảo sát này là phân tích nguyên nhân và thực trạng hoạt động KTNB tại các quốc gia, chủ yếu là các quốc gia phát triển, nhằm rút ra những kết luận quan trọng cho hoạt động KTNB toàn cầu và đề xuất xu hướng phát triển cho kiểm toán trong tương lai.
1.4.1 Nghiên cứu do Ủy ban Basel
Theo nghiên cứu của TS Nguyễn Minh Phương về kiểm toán nội bộ tại Agribank, trong giai đoạn 2001 - 2002, các nhóm công tác của Ủy ban Basel đã tiến hành điều tra hoạt động kiểm toán nội bộ tại gần 80 ngân hàng thương mại ở nhiều quốc gia như Đức, Pháp, Nhật Bản, Hà Lan và Tây Ban Nha Kết quả của cuộc khảo sát này không chỉ tổng hợp các hoạt động kiểm toán trong các ngân hàng trên thế giới mà còn cung cấp những bài học quý giá cho hoạt động kiểm toán nội bộ tại các ngân hàng Việt Nam.
> về vị trí của kiểm toán nội bộ trong tổ chức:
Tất cả các ngân hàng thương mại (NHTM) được khảo sát trên toàn cầu đều thiết lập bộ phận kiểm toán nội bộ (KTNB), nhằm đảm bảo rằng họ có thể tin tưởng vào hiệu quả của các hoạt động kiểm toán này.
> về tổ chức và hoạt động kiểm toán nội bộ:
Phạm vi hoạt động của bộ phận Kiểm toán nội bộ (KTNB) bao gồm tất cả các hoạt động, bộ phận và đơn vị trong các Ngân hàng thương mại (NHTM) Những bộ phận có rủi ro cao sẽ được ưu tiên kiểm toán với tần suất thường xuyên hơn Hoạt động KTNB không chỉ kiểm tra mà còn đánh giá tính hiệu lực và hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ (HTKSNB) cùng với việc thực hiện trách nhiệm được phân công Tổ chức thực hiện kiểm toán, bất kể chủ thể nào, đều phải tuân theo các phương pháp và quy trình kiểm toán chuẩn hóa.
> Những nguyên nhân cơ bản ảnh hưởng ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động KTNB, có ba nguyên nhân cơ bản:
Phương pháp kiểm toán không liền mạch và thiếu tính hệ thống dẫn đến việc mỗi cuộc kiểm toán chỉ tập trung vào một nội dung riêng rẽ, không liên kết với các cuộc kiểm toán trước đó Điều này gây khó khăn cho các kiểm toán viên trong việc đánh giá đầy đủ và thấu đáo một hoạt động trong một khoảng thời gian nhất định, do thời hiệu kiểm toán không được nối tiếp liên tục.
Kiến thức của các kiểm toán viên nội bộ (KTVNB) thường bị hạn chế, với việc thiếu sót về kiến thức chuyên môn cần thiết để hiểu rõ quy trình, quy định và sản phẩm Điều này ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng hoạt động của kiểm toán nội bộ.
- Thứ ba: Sự chậm trễ của các nhà quản lý trong việc không có những điều chỉnh, chỉ đạo kịp thời đối với các khuyến nghị của bộ phận
KINH NGHIỆM TRÊN THẾ GIỚI VỀ HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN NỘI BỘ
KIỂM TOÁN NỘI BỘ TẠI NGÂN HÀNG TMCP BẮC Á
2.1 KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG TMCP BẮC Á
2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển
Ngân hàng TMCP Bắc Á, được thành lập vào năm 1994, đã nhận giấy phép thành lập số 183/QĐ-NH5 từ Thống đốc NHNN và giấy phép hoạt động số 0052/NH-GP do NHNN cấp, cả hai đều có hiệu lực từ ngày 01/09/1994.
- Tên đầy đủ bằng tiếng Việt: Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á
- Tên đầy đủ bằng tiếng Anh: North Asia Commercial Join Stock Bank
- Tên viết tắt bằng tiếng Anh: BAC A BANK
- Địa chỉ Trụ sở chính: Số 117 đường Quang Trung, phường Quang Trung, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An
- Văn phòng Hội sở: Số 60 đường Lý Thái Tổ, phường Tràng Tiền, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội
- Mạng lưới hoạt động tại thời điểm 31/12/2018: Ngân hàng có một Hội sở chính, ba mươi năm Chi nhánh và hai Công ty con tại Việt Nam.
Ngân hàng TMCP Bắc Á, sau hơn 24 năm phát triển với tư duy vượt trội và chuyên nghiệp, đã trở thành một trong những ngân hàng TMCP vững mạnh tại Việt Nam, cung cấp các giải pháp tài chính toàn diện và là địa chỉ tin cậy cho khách hàng Ngân hàng đã có nhiều đóng góp quan trọng cho hệ thống ngân hàng Việt Nam và nhận được nhiều giải thưởng uy tín, bao gồm cờ thi đua của Thủ tướng Chính phủ, bằng khen của Thống đốc NHNN, cũng như các giải thưởng từ Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An Đặc biệt, từ năm 2016 đến 2018, Ngân hàng TMCP Bắc Á đã vinh dự nhận nhiều giải thưởng quan trọng cả trong nước và quốc tế.
Vào năm 2016, Ngân hàng TMCP Bắc Á đã vinh dự nhận giải thưởng quốc tế “Ngân hàng Trách nhiệm xã hội tốt nhất 2016” do Tạp chí International Finance Magazine (Vương quốc Anh) trao tặng.
• Năm 2018 Ngân hàng TMCP Bắc Á đạt hai hạng mục giải thưởng quan trọng của “Giải thưởng Ngân hàng tiêu biểu Việt Nam 2018 -
Ngân hàng TMCP Bắc Á đã xuất sắc nhận "Giải thưởng Ngân hàng hỗ trợ tư vấn đầu tư công nghệ cao cho nông nghiệp sạch 2018" và "Giải thưởng Ngân hàng có sản phẩm, dịch vụ sáng tạo tiêu biểu năm 2018" tại sự kiện "Outstanding Banking Awards 2018" nhờ vào gói sản phẩm tài trợ doanh nghiệp sản xuất nông nghiệp công nghệ cao.
Sao vàng đất việt năm 2018 ngay trong năm đầu tiên tham gia.
• Riêng về giải thưởng cá nhân bà Thái Hương được Tạp chí ForbesViệt Nam vinh danh trong Top 50 phụ nữ quyền lực nhất Việt Nam vào ngày
Đến cuối năm 2018, Ngân hàng TMCP Bắc Á đã ghi nhận những thành tựu nổi bật với tổng tài sản quy đổi đạt 97.100 tỷ đồng, tăng 5,7% so với năm 2017, vượt kế hoạch đề ra của Ban lãnh đạo cho năm 2018.
Ngân hàng TMCP Bắc Á đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật với tổng nguồn vốn huy động lên đến 87.505 tỷ đồng và dư nợ cho vay đạt 63.979 tỷ đồng Lợi nhuận sau thuế của ngân hàng đạt 673 tỷ đồng, đồng thời ngân hàng cũng không ngừng nâng cao đời sống cho cán bộ nhân viên Đặc biệt, ngân hàng đã hoàn thành việc tăng vốn điều lệ lên 5.500 tỷ đồng, thể hiện sự phát triển bền vững và tiềm năng lớn trong tương lai.
Đến cuối tháng 12 năm 2018, Ngân hàng TMCP Bắc Á đã phát triển mạng lưới với 135 điểm giao dịch trên toàn quốc và đội ngũ 1.997 cán bộ nhân viên Đội ngũ này đủ khả năng đáp ứng nhu cầu gửi tiền, thanh toán và tín dụng của tất cả khách hàng trên toàn quốc, khẳng định vị thế của Ngân hàng TMCP Bắc Á trong số 40 thành viên của mạng lưới ngân hàng.
2.1.2 Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng TMCP Bắc Á
Cơ cấu tổ chức bộ máy của Ngân hàng TMCP Bắc Á được phê chuẩn theo Quyết định số 109/QĐ-HĐQT-BacABank của Hội đồng quản trị, ngày 25/10/2016 như sau:
Sơ đồ 2.1: Mô hình tổ chức Ngân hàng TMCP Bắc Ả Nguồn: Tài liệu về cơ cấu tổ chức của ngân hàng TMCP Bắc Á
Ngân hàng TMCP Bắc Á có cơ cấu tổ chức hiện đại, quản lý theo mô hình dọc với Hội sở chia thành các Khối và Ban chuyên môn Mỗi Khối và Ban đảm nhiệm quản lý các hoạt động nghiệp vụ tại các Chi nhánh và phòng giao dịch trong toàn hệ thống, đảm bảo sự hoạt động hiệu quả và chuyên nghiệp.
Hội đồng quản trị và các cơ quan chuyên môn như Ủy ban quản lý rủi ro, Ủy ban quản lý tài sản Nợ - Có, Ủy ban nhân sự, Hội đồng tín dụng và Ban lãnh đạo ngân hàng có vai trò quyết định trong việc xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển và điều hành các hoạt động hàng ngày của Ngân hàng TMCP Bắc Á.
Các Khối và Ban có nhiệm vụ tham mưu và hỗ trợ Ban điều hành trong việc quản lý hệ thống theo từng chuyên môn cụ thể Những cơ quan này bao gồm Khối tài chính kế toán, Khối hành chính nhân sự, Khối quản lý rủi ro, Khối Marketing - Truyền thông, và Ban pháp chế.
Ban kiểm soát là cơ quan độc lập thuộc Đại hội đồng cổ đông, được bầu bởi Đại hội đồng cổ đông Ban kiểm soát Ngân hàng TMCP Bắc Á thực hiện kiểm toán nội bộ và đánh giá việc tuân thủ pháp luật, quy định nội bộ, Điều lệ và Nghị quyết của Hội đồng quản trị và Ban điều hành, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản trị điều hành.
Ban Kiểm soát Nội bộ (KTNB) tại Ngân hàng TMCP Bắc Á có nhiệm vụ thực hiện công tác kiểm tra, giám sát các hoạt động nghiệp vụ phát sinh Các chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Ban KTNB được quy định và phê duyệt bởi Ban Kiểm soát (BKS), nhằm đảm bảo hoạt động của ngân hàng tuân thủ các quy định pháp luật và nâng cao hiệu quả quản lý.
> Chức năng của Ban KTNB Ngân hàng TMCP Bắc Ả
Ngân hàng TMCP Bắc Á áp dụng bốn chức năng chính trong công tác kiểm toán nội bộ (KTNB) để đảm bảo hiệu quả cho các hoạt động nghiệp vụ của ngân hàng Các chức năng này bao gồm: đánh giá tính tuân thủ, phân tích rủi ro, kiểm soát nội bộ và thực hiện các cuộc kiểm tra định kỳ Qua đó, ngân hàng không chỉ nâng cao chất lượng dịch vụ mà còn bảo vệ lợi ích của khách hàng và nhà đầu tư.
Chức năng kiểm tra của các KTVNB bao gồm việc thực hiện kiểm toán tại đơn vị và giám sát các đơn vị thực hiện chấn chỉnh sau kiểm toán Chức năng này được sử dụng để xem xét và đối chiếu thông tin, hồ sơ, tài liệu từ các đơn vị nghiệp vụ, nhằm đảm bảo tính đầy đủ và chính xác của các chứng minh liên quan đến việc chấn chỉnh, khắc phục sau thanh tra.
Chức năng đánh giá của các KTVNB là xem xét và đánh giá tính đứng đắn, trung thực của hồ sơ, tài liệu và thông tin đã nhận được.
HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN NỘI BỘ TẠI NGÂN HÀNG TMCP BẮC Á
2.2.1 Mô hình tồ chức và quy chế hoạt động kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng TMCP Bắc Á a Mô hình tổ chức
• Sự hình thành và phát triển của Ban KTNB Ngân hàng TMCP Bắc Á
Ngân hàng TMCP Bắc Á đã bắt đầu hoạt động từ năm 1994, và Bộ phận Kiểm tra Nội bộ (KTNB) được hình thành từ những ngày đầu để thực hiện công tác kiểm soát nội bộ Đến năm 1998, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã có văn bản chính thức quy định về việc thành lập bộ phận KTNB, và các cán bộ trong lĩnh vực này được đổi tên thành cán bộ kiểm tra, KTNB Năm 2006, NHNN ban hành quy chế KTNB riêng, và vào đầu năm 2007, Ban KTNB của Ngân hàng TMCP Bắc Á chính thức được thành lập.
Trong suốt gần 12 năm hoạt động, Ban Kiểm toán Nội bộ (KTNB) đã đóng góp đáng kể vào sự an toàn, ổn định và phát triển của Ngân hàng TMCP Bắc Á Ban KTNB được thành lập và hoạt động dựa trên các văn bản pháp lý quy định rõ ràng.
Quyết định số 16/QĐ-NHBA, ngày 20/01/1998, được ban hành bởi Hội đồng quản trị Ngân hàng TMCP Bắc Á, quy định về tổ chức và hoạt động kiểm tra, kiểm toán nội bộ tại ngân hàng này.
Quyết định số 143/2007/QĐ-NASB, được ban hành vào ngày 16/04/2007 bởi Hội đồng quản trị Ngân hàng TMCP Bắc Á, quy định về việc áp dụng quy chế kiểm toán nội bộ trong hệ thống NASB Quy chế này nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và đảm bảo tính minh bạch trong hoạt động của ngân hàng.
Quyết định số 144/2007/QĐ-NASB, được ban hành vào ngày 16/04/2007, bởi Hội đồng quản trị Ngân hàng TMCP Bắc Á, đã thiết lập chính sách kiểm toán nội bộ cho ngân hàng này Chính sách này nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và đảm bảo tính minh bạch trong hoạt động tài chính của Ngân hàng TMCP Bắc Á.
- Quyết định số 145/2007/QĐ-NASB, ngày 16/04/2007 của Hội đồng quản trị Ngân hàng TMCP Bắc Ả về việc thành lập Ban kiểm toán nội bộ
Quyết định số 718/QĐ-HĐQT-BacABank, ban hành ngày 15/08/2012, quy định về tổ chức và hoạt động của Ban kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng TMCP Bắc Á Quy định này nhằm nâng cao hiệu quả công tác kiểm toán nội bộ, đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ các quy định pháp luật trong hoạt động ngân hàng.
- Quyết định số 720/QĐ-BKS-BacABank, ngày 15/08/2012 của Ban kiểm soát Ngân hàng TMCP Bắc Ả về việc ban hành quy chế hoạt động
Ngân hàng TMCP Bắc Á đã hoàn thành quy chế hoạt động của Ban kiểm soát (BKS) theo Thông tư 13/2018 của NHNN, bao gồm các quy định nội bộ cho bộ phận kiểm toán nội bộ (KTNB) Quy chế này sẽ được trình Đại hội đồng cổ đông phê duyệt trong kỳ họp năm 2019 Sau khi được phê duyệt, Ban KTNB sẽ xây dựng quy định nội bộ phù hợp với định hướng của BKS và tinh thần của Thông tư 13.
• Mô hình tổ chức của Ban KTNB Ngân hàng TMCP Bắc Ả
Mô hình tổ chức của Ban KTNB Ngân hàng TMCP Bắc Á đến thời điểm 31/12/2018 như sau:
Sơ đồ 2.2: Mô hình tổ chức của Ban KTNB Ngân hàng TMCP Bắc Ả
Mô hình kiểm toán tập trung tại Hội sở của Ban kiểm toán nội bộ Ngân hàng TMCP Bắc Á, theo quy định của NHNN, đảm bảo tính độc lập và tách biệt với các hoạt động kinh doanh, đóng vai trò là tuyến bảo vệ thứ 03 trong hệ thống kiểm soát nội bộ của ngân hàng Đến ngày 31/12/2018, Ban KTNB có 25 cán bộ, nhân viên được tổ chức thành 04 phòng: kiểm toán tuân thủ, kiểm toán báo cáo và giám sát, kiểm toán giám sát từ xa, và kiểm toán khu vực phía Nam Sự phân chia này giúp tăng cường hiệu quả và chất lượng công tác kiểm toán thông qua sự chuyên môn hóa và phối hợp giữa các phòng ban.
Trưởng Ban Kiểm toán nội bộ (KTNB) là người có trách nhiệm cuối cùng trong công tác kiểm toán nội bộ, trước khi trình báo cáo lên Ban Kiểm soát (BKS), Hội đồng quản trị (HĐQT) và Tổng giám đốc của Ngân hàng TMCP Bắc Á.
Phòng kiểm toán phía nam của Ban Kiểm toán nội bộ tại Ngân hàng TMCP Bắc Á mới được thành lập, đóng vai trò như một cánh tay nối dài của Hội sở, hoạt động tại khu vực miền Nam.
Hồ Chí Minh được thành lập với mục đích kiểm toán các Chi nhánh Ngân hàng TMCP Bắc Á khu vực Phía Nam, nơi có 7 Chi nhánh vào cuối năm 2018, nhằm hỗ trợ Ban kiểm toán Hội sở chính trong việc đảm bảo kiểm tra, giám sát kịp thời và tiết kiệm chi phí, thời gian di chuyển của các Kiểm toán viên Tuy nhiên, phòng kiểm toán hiện chưa đủ nhân sự, do đó Ban Kiểm toán Nội bộ (KTNB) vẫn phải hỗ trợ trong quá trình thực hiện công việc Vào cuối năm 2018, Ban KTNB đã trình bày kế hoạch phát triển nhân sự và hoạt động kiểm toán cho phòng kiểm toán khu vực Phía Nam đến BKS Ngân hàng TMCP Bắc Á.
Theo Quyết định số 720/QĐ-BKS-BacABank ngày 15/08/2012, Ban Kiểm toán nội bộ (KTNB) Ngân hàng TMCP Bắc Á hoạt động theo nguyên tắc độc lập, tách biệt hoàn toàn với các đơn vị khác trong hệ thống Ban KTNB không đảm nhận các nhiệm vụ thuộc tuyến bảo vệ thứ nhất và thứ hai, và các kiểm toán viên nội bộ (KTVNB) không chịu sự chi phối từ bất kỳ cá nhân hay bộ phận nào Điều này đảm bảo rằng mọi đánh giá, khuyến nghị và kiến nghị của Ban KTNB được thực hiện một cách khách quan và chính xác.
Nguyên tắc độc lập trong công tác kiểm toán nội bộ (KTNB) được thể hiện rõ ràng qua việc chi trả lương, thưởng và các chế độ khác cho Ban KTNB, cũng như trong quy trình bổ nhiệm và miễn nhiệm các chức danh của ban này Trước đây, việc HĐQT Ngân hàng TMCP Bắc Á chi trả lương cho Ban KTNB trong khi ban này lại kiểm toán các hoạt động của HĐQT và Ban điều hành đã dẫn đến sự chi phối từ các nhà quản lý, ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng công tác KTNB Do đó, việc đảm bảo nguyên tắc khách quan là rất quan trọng trong việc thực hiện công tác kiểm toán nội bộ.
KTNB và các KTVNB cần đảm bảo tính trung thực trong báo cáo và đánh giá, dựa trên dữ liệu và thông tin đã được thu thập, kiểm chứng và xác minh một cách khách quan, không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ đơn vị hay bộ phận nào trong Ngân hàng Nguyên tắc chuyên nghiệp phải được tuân thủ bởi tất cả các KTVNB trong Ban.
Ngân hàng TMCP Bắc Á cam kết thể hiện tính chuyên nghiệp tối đa trong mọi hoạt động của mình Điều này bao gồm phong cách làm việc chuyên nghiệp, khả năng xử lý thông tin và tài liệu một cách hiệu quả, cũng như giao tiếp và ứng xử lịch thiệp với cá nhân, bộ phận kiểm toán và các đơn vị khác trong hệ thống ngân hàng.