Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Ngân hàng thương mại là một phần thiết yếu của nền kinh tế hàng hóa, đóng vai trò quan trọng trong việc phân phối vốn và thực hiện các giao dịch tài chính Với sự phát triển của nền kinh tế, lĩnh vực tài chính ngân hàng đã trải qua nhiều thay đổi để thích ứng với môi trường hội nhập quốc tế, cung cấp đa dạng dịch vụ như tài khoản, thẻ, tín dụng và thanh toán quốc tế Hoạt động tín dụng, mặc dù là nguồn thu chủ yếu, cũng tiềm ẩn rủi ro khi khách hàng không trả nợ đúng hạn, gây tổn thất cho ngân hàng Hợp đồng tín dụng xác định quyền lợi và nghĩa vụ giữa tổ chức tín dụng và người vay, đảm bảo tính minh bạch trong các giao dịch tài chính.
Trong những năm qua, pháp luật về tài chính ngân hàng, đặc biệt là việc giải quyết tranh chấp từ hợp đồng tín dụng, đã được nhà nước chú trọng và hoàn thiện Sự ra đời của Bộ luật Dân sự 2015, Luật Ngân hàng nhà nước năm 2010, và Luật các tổ chức tín dụng 2010 (sửa đổi bổ sung năm 2017) đã tạo ra hành lang pháp lý quan trọng cho hoạt động tín dụng, góp phần vào sự phát triển kinh tế và thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia Tuy nhiên, với sự biến đổi trong nước và quốc tế, hoạt động tín dụng ngày càng trở nên đa dạng và phức tạp, dẫn đến nhiều rủi ro và tranh chấp giữa các tổ chức tín dụng và người vay Do đó, việc nghiên cứu sâu về giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng là cần thiết để bảo đảm quyền lợi của các bên liên quan.
Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn Việt Nam – Chi nhánh thành phố Uông Bí Tây Quảng Ninh (Agribank Chi nhánh Uông Bí) được thành lập năm
Ngân hàng Agribank Chi nhánh Uông Bí, thành lập vào năm 1995 và 100% vốn Nhà nước, đã đóng góp quan trọng trong việc thực hiện chính sách tiền tệ, tạo việc làm, nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống cho người dân Ngân hàng này đã góp phần vào sự chuyển dịch tích cực trong cơ cấu kinh tế, phát triển hạ tầng nông thôn và ổn định các vấn đề kinh tế - xã hội tại khu vực nông thôn Việt Nam Trong những năm gần đây, hoạt động tín dụng tại Agribank Chi nhánh Uông Bí đã đạt kết quả tích cực, với doanh thu từ hoạt động tín dụng năm 2018 đạt 63 tỷ đồng, tăng 19% so với năm trước.
Năm 2017, tổng dư nợ của Agribank chi nhánh Uông Bí đạt 747 tỷ đồng, tăng 14% so với năm trước, nhưng nợ xấu cũng tăng lên 9 tỷ đồng, chiếm 1,35% tổng dư nợ Việc giải quyết nợ xấu gặp nhiều khó khăn, kéo dài thời gian và ảnh hưởng đến tài chính của chi nhánh Ngoài ra, đã xảy ra tranh chấp hợp đồng tín dụng giữa chi nhánh và khách hàng, gây tốn thời gian và công sức do hạn chế về hiểu biết pháp luật Trong tương lai, tín dụng vẫn là dịch vụ chủ chốt, tạo nguồn thu chính cho chi nhánh, do đó cần nghiên cứu chuyên sâu về giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng tại Agribank chi nhánh Uông Bí.
Luận văn “Giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng tại Agribank Chi nhánh thành phố Uông Bí Tây Quảng Ninh” cung cấp những kiến thức lý luận và thực tiễn cần thiết để nâng cao năng lực và kinh nghiệm trong việc giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng Nghiên cứu này không chỉ giúp cải thiện chất lượng hoạt động tín dụng tại Agribank Chi nhánh Uông Bí mà còn góp phần đảm bảo sự phát triển an toàn cho hệ thống ngân hàng nói chung.
Tổng quan về tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Tình hình nghiên cứu trên thế giới
Năm 1995, tác giả Daniel Bussel đã cho ra mắt cuốn sách "Analysis for Concurrent Breach of Contract", tập trung vào trách nhiệm pháp lý liên quan đến vi phạm hợp đồng Cuốn sách cung cấp cái nhìn sâu sắc về khái niệm, đặc điểm và nguyên nhân của các vi phạm hợp đồng cơ bản Ngoài ra, Bussel cũng phân tích một số bản án tiêu biểu liên quan đến trách nhiệm do vi phạm hợp đồng, giúp người đọc hiểu rõ hơn về vấn đề này.
In 2004, authors Alan Redfern, Martin Hunter, Nigel Blackaby, and Constantine Partasides published "Dissenting Opinions in International Commercial Arbitration: Arbitration International," which focuses on drafting and negotiating commercial contracts The book clarifies the concept and characteristics of commercial contracts, providing an in-depth analysis of dispute resolution through commercial arbitration It explains why arbitration is preferred over court litigation in resolving commercial disputes.
Vào năm 2005, Robert C Bordone và Michael L Moffitt đã cho ra mắt ấn phẩm "The Handbook of Dispute Resolution", trong đó cung cấp phân tích sâu sắc về các tranh chấp thương mại và chia sẻ kinh nghiệm cũng như kỹ năng cần thiết để giải quyết những tranh chấp này.
Tình hình nghiên cứu trong nước
Năm 2012, hai tác giả Phạm Văn Tuyết và Lê Kim Giang đã xuất bản cuốn sách
Cuốn sách "Hợp đồng tín dụng và biện pháp bảo đảm tiền vay" cung cấp phân tích và bình luận về quy định pháp luật hiện hành, nhằm đưa ra cách hiểu thống nhất về hợp đồng tín dụng, biện pháp bảo đảm tiền vay và cách xử lý tài sản bảo đảm Ngoài ra, tác giả cũng giới thiệu một số mẫu hợp đồng tín dụng, hợp đồng cầm cố tài sản, hợp đồng thế chấp tài sản và hợp đồng bảo lãnh, góp phần nâng cao hiểu biết về lĩnh vực này.
Năm 2015, Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam đã xuất bản ấn phẩm “Giải
Cuốn sách "4 quyết tranh chấp hợp đồng – Những điều doanh nhân cần biết" phân tích các nguyên nhân dẫn đến tranh chấp hợp đồng, bao gồm cả nguyên nhân chủ quan và khách quan Với 100 chủ đề được biên soạn từ những vấn đề chung đến các vấn đề cụ thể của hợp đồng, đây là một cẩm nang hữu ích cho doanh nhân, chuyên viên pháp lý, trọng tài viên và thẩm phán.
Năm 2018, tác giả Nguyễn Bích Thảo đã xuất bản cuốn sách chuyên khảo
Cuốn sách "Giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng theo pháp luật Việt Nam" phân tích hệ thống thực trạng pháp luật và thực tiễn xét xử liên quan đến tranh chấp hợp đồng tín dụng tại Việt Nam Tác giả chỉ ra những bất cập và hạn chế trong pháp luật hiện hành cũng như những khó khăn trong việc áp dụng Từ đó, cuốn sách đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng qua hệ thống tòa án.
Năm 2016, Phạm Văn Đàm đã trình bày trong luận án tiến sĩ về pháp luật bảo đảm thực hiện hợp đồng tín dụng qua biện pháp bảo lãnh, làm rõ lý luận và thực tiễn liên quan Tác giả đề xuất giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thi hành, nhằm phù hợp với đặc điểm của quan hệ hợp đồng tín dụng, từ đó thúc đẩy sự phát triển quan hệ tín dụng ngân hàng và giao lưu kinh tế.
Năm 2016, Hồ Thị Khuyên trong luận văn Thạc sĩ “Thực tiễn giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng tại tòa án nhân dân thành phố Hà Nội” đã phân tích và đánh giá những vướng mắc của pháp luật liên quan đến giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng Tác giả cũng khảo sát thực tiễn áp dụng tại tòa án nhân dân thành phố Hà Nội và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về vấn đề này, từ đó nâng cao hiệu quả giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng ngân hàng.
Năm 2017, Phạm Thị Như Bình đã thực hiện luận văn thạc sĩ với chủ đề “Giải quyết tranh chấp phát sinh từ hợp đồng tín dụng tại tòa án cấp sơ thẩm theo pháp luật.” Luận văn này tập trung vào việc phân tích quy trình và các phương pháp giải quyết tranh chấp liên quan đến hợp đồng tín dụng, đồng thời đánh giá hiệu quả của các quy định pháp luật hiện hành trong việc xử lý các vụ việc tại tòa án cấp sơ thẩm.
Bài viết "Việt Nam" đã hệ thống hóa lý luận cơ bản về tranh chấp hợp đồng tín dụng và vai trò của tòa án cấp sơ thẩm trong việc giải quyết các tranh chấp này Tác giả phân tích thực tiễn thực hiện vai trò của Tòa án, nêu rõ những thành công và hạn chế trong quá trình giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng Từ đó, bài viết đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả và vai trò của Tòa án cấp sơ thẩm trong lĩnh vực này.
Đánh giá chung về các công trình công bố và khoảng trống nghiên cứu
Hợp đồng tín dụng đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh mối quan hệ giữa bên cho vay và bên đi vay, là cơ sở pháp lý thiết yếu trong hoạt động tín dụng của ngân hàng Do đó, việc giải quyết tranh chấp phát sinh từ hợp đồng tín dụng đã được nghiên cứu và đề cập nhiều trong các chương trình giảng dạy, xây dựng hệ thống pháp luật, cũng như trong thực tiễn kinh doanh.
Nghiên cứu hiện tại chủ yếu tập trung vào lý luận và quy định pháp luật liên quan đến hợp đồng tín dụng và giải quyết tranh chấp, nhưng chưa có công trình nào chuyên sâu về giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng tại Agribank Chi nhánh thành phố Uông Bí Tây Quảng Ninh Hoạt động tín dụng tại đây có những đặc điểm riêng, do đó cần một nghiên cứu toàn diện để giúp cán bộ ngân hàng và các tổ chức tín dụng, cá nhân vay vốn giải quyết hiệu quả các tranh chấp phát sinh Nghiên cứu này sẽ góp phần giảm thiểu rủi ro trong kinh doanh tín dụng, tạo điều kiện cho sự phát triển chung của ngân hàng và khách hàng.
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn
Mục tiêu của luận văn là đề xuất giải pháp hiệu quả cho các tranh chấp hợp đồng tín dụng tại Agribank Chi nhánh Uông Bí, Tây Quảng Ninh Để thực hiện mục tiêu này, luận văn sẽ tập trung vào các nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể.
Hệ thống hóa và phân tích các vấn đề lý luận liên quan đến hợp đồng tín dụng, bao gồm các tranh chấp phát sinh từ hợp đồng tín dụng và các phương pháp giải quyết những tranh chấp này.
Phân tích thực trạng giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng tại Agribank Chi nhánh thành phố Uông Bí Tây Quảng Ninh cho thấy những kết quả đáng chú ý trong việc xử lý các vụ tranh chấp thực tiễn Qua đó, bài viết chỉ ra những thuận lợi như quy trình giải quyết nhanh chóng và sự hỗ trợ từ đội ngũ chuyên viên, đồng thời cũng nêu rõ những khó khăn như thiếu hụt thông tin và sự phức tạp trong các điều khoản hợp đồng.
Để nâng cao năng lực giải quyết các tranh chấp về hợp đồng tín dụng tại Agribank Chi nhánh thành phố Uông Bí Tây Quảng Ninh, cần đề xuất một số giải pháp hiệu quả Trước hết, tăng cường đào tạo nhân viên về kỹ năng giải quyết tranh chấp và hiểu biết pháp luật liên quan đến hợp đồng tín dụng Thứ hai, xây dựng quy trình giải quyết tranh chấp rõ ràng và minh bạch, giúp khách hàng dễ dàng tiếp cận và nắm bắt thông tin Cuối cùng, khuyến khích việc sử dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ và xử lý tranh chấp, nhằm nâng cao hiệu quả và giảm thiểu thời gian giải quyết.
Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu, tác giả áp dụng nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm phân tích và tổng hợp, diễn dịch và quy nạp, cũng như thống kê và so sánh để đảm bảo tính chính xác và toàn diện của kết quả.
Nhóm phương pháp phân tích, tổng hợp, diễn dịch và quy nạp đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề lý luận liên quan đến tranh chấp hợp đồng tín dụng Những phương pháp này giúp làm rõ các khía cạnh pháp lý và nâng cao hiệu quả trong việc xử lý các tranh chấp.
Nhóm phương pháp thống kê, so sánh và phân tích được áp dụng để nghiên cứu thực tiễn giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng tại Agribank Chi nhánh thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh.
Những đóng góp của luận văn
Đóng góp về mặt lý luận
Luận văn này là một nghiên cứu độc lập trong lĩnh vực luật kinh tế, tập trung vào việc phân tích và làm rõ các lý luận cơ bản liên quan đến tranh chấp hợp đồng tín dụng và các phương thức giải quyết tranh chấp Bài viết cũng dự báo xu hướng các tranh chấp có thể phát sinh trong hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại trong tương lai gần Đặc biệt, luận văn sẽ đi sâu vào phân tích những ưu điểm và nhược điểm của từng phương thức giải quyết tranh chấp, nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về vấn đề này.
Đóng góp về mặt thực tiễn
Luận văn này phân tích và đánh giá các vấn đề lý luận và thực tiễn để đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm nâng cao năng lực giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cơ sở cho lãnh đạo và nhân viên Agribank Chi nhánh thành phố Uông Bí Tây Quảng Ninh, cũng như các tổ chức tín dụng và cá nhân vay, trong việc áp dụng các biện pháp hiệu quả để giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng khi phát sinh.
Luận văn là một công trình khoa học có giá trị, đóng vai trò quan trọng trong việc nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện pháp luật liên quan đến tranh chấp hợp đồng tín dụng Tài liệu này có thể được tham khảo bởi các Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Trọng tài viên, Hòa giải viên, cũng như các tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại và các cá nhân, tổ chức doanh nghiệp trong quá trình nghiên cứu và giải quyết các vấn đề pháp lý.
Bố cục của Luận văn
Ngoài Phần mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn gồm 3 Chương:
Chương 1 Tổng quan về hợp đồng tín dụng và giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng
Chương 2 Thực tiễn giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng tại Agribank Chi nhánh thành phố Uông Bí Tây Quảng Ninh
Chương 3 Một số giải pháp nâng cao năng lực giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng tại Agribank Chi nhánh thành phố Uông Bí Tây Quảng Ninh
TỔNG QUAN VỀ HỢP ĐỒNG TÍN DỤNG VÀ GIẢI QUYẾT
Tổng quan về hợp đồng tín dụng
1.1.1 Khái niệm về hợp đồng tín dụng
Hợp đồng là một khái niệm có nguồn gốc lâu đời, đóng vai trò quan trọng trong pháp luật dân sự Theo Điều 385 Bộ luật Dân sự, hợp đồng quy định những quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia, góp phần đảm bảo tính ổn định và công bằng trong các giao dịch dân sự.
Hợp đồng được định nghĩa theo quy định năm 2015 là sự thỏa thuận giữa các bên nhằm xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền và nghĩa vụ dân sự Hợp đồng có thể được lập bằng văn bản hoặc lời nói giữa hai hay nhiều chủ thể có đủ năng lực pháp lý và hành vi dân sự Mục đích của hợp đồng là để xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt các quyền và nghĩa vụ pháp lý, đồng thời phải tuân thủ các quy định của pháp luật và chuẩn mực đạo đức xã hội.
Tín dụng đóng vai trò quan trọng trong sự tồn tại và phát triển của ngân hàng và tổ chức tín dụng Đây là phương thức giao dịch tài sản giữa bên cho vay (ngân hàng, tổ chức tín dụng) và bên đi vay (cá nhân, tổ chức), trong đó bên cho vay cung cấp tài sản cho bên đi vay trong một khoảng thời gian nhất định Bên đi vay có trách nhiệm hoàn trả vốn gốc cùng lãi suất theo thỏa thuận khi đến hạn thanh toán.
Hợp đồng tín dụng là một dạng cụ thể của hợp đồng vay tài sản, được quy định tại Bộ luật Dân sự 2015 Theo Điều 463, hợp đồng vay tài sản là thỏa thuận giữa bên cho vay và bên vay, trong đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay, và bên vay phải hoàn trả tài sản cùng loại đúng số lượng, chất lượng khi đến hạn, chỉ phải trả lãi nếu có thỏa thuận hoặc quy định của pháp luật Hợp đồng tín dụng là căn cứ pháp lý để ngân hàng và các tổ chức tín dụng thực hiện hoạt động cho vay theo quy định của pháp luật.
Tác giả Lê Văn Tề định nghĩa hợp đồng tín dụng là một thỏa thuận bằng văn bản giữa tổ chức tín dụng (bên cho vay) và tổ chức hoặc cá nhân đáp ứng đủ các điều kiện cần thiết.
Theo quy định, bên vay nhận một khoản tiền ứng trước từ tổ chức tín dụng trong một khoảng thời gian nhất định, với điều kiện phải hoàn trả cả gốc lẫn lãi, dựa trên sự tín nhiệm giữa hai bên.
Hợp đồng tín dụng, mặc dù có những cách diễn đạt khác nhau, nhưng đều thống nhất về nội dung Đây là một loại hợp đồng cho vay, yêu cầu sự tự nguyện và đồng thuận giữa các bên tham gia Về hình thức, hợp đồng tín dụng được thể hiện bằng văn bản giữa bên cho vay (như ngân hàng, tổ chức tín dụng) và bên đi vay (cá nhân, tổ chức) Nội dung của hợp đồng quy định rằng bên cho vay cho phép bên vay sử dụng một khoản tiền trong thời hạn nhất định, với điều kiện hoàn trả cả vốn lẫn lãi theo lãi suất đã thỏa thuận và phù hợp với quy định pháp luật Do tính chất rủi ro cao, hợp đồng tín dụng cần có những quy định chặt chẽ về chủ thể và hình thức.
Hợp đồng tín dụng là thỏa thuận bằng văn bản giữa tổ chức tín dụng (bên cho vay) và tổ chức hoặc cá nhân khác (bên vay), trong đó bên cho vay đồng ý chuyển một khoản tiền nhất định cho bên vay Bên vay có trách nhiệm hoàn trả cả gốc lẫn lãi theo thời hạn và quy định pháp luật đã thỏa thuận.
1.1.2 Đặc điểm của hợp đồng tín dụng
Ngoài những đặc điểm của hợp đồng nói chung, hợp đồng tín dụng có một số đặc điểm riêng sau:
Hợp đồng tín dụng bao gồm hai bên tham gia chính: bên cho vay và bên đi vay Bên cho vay có thể là các tổ chức tín dụng như ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng phi ngân hàng Để thực hiện hợp đồng tín dụng, bên cho vay cần phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo quy định của Luật các tổ chức tín dụng 2010.
Theo luật sửa đổi các tổ chức tín dụng 2017, bên vay có thể là cá nhân, tổ chức hoặc doanh nghiệp Đối với pháp nhân, cần có năng lực pháp luật dân sự theo quy định Cá nhân phải từ đủ 18 tuổi trở lên với năng lực hành vi dân sự đầy đủ, hoặc từ 15 đến dưới 18 tuổi mà không bị mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự theo pháp luật.
Hợp đồng tín dụng có đối tượng là tiền, bao gồm tiền mặt và bút tệ, với tính chất chuyển nhượng tạm thời Khác với các hợp đồng khác như hàng hóa hay dịch vụ, hợp đồng tín dụng xác định rõ số tiền cho vay và đồng tiền cho vay Bên cho vay chuyển tiền cho bên vay trong một khoảng thời gian nhất định, và sau thời gian đó, bên vay phải hoàn trả số tiền đã vay Chuyển nhượng trong hợp đồng tín dụng chỉ là quyền sử dụng tiền, bên cho vay vẫn giữ quyền sở hữu, trong khi bên vay trở thành chủ sở hữu tạm thời và bên cho vay có quyền đòi nợ Tính chất tạm thời này là điểm khác biệt cơ bản giữa hợp đồng tín dụng và các hợp đồng khác như hợp đồng mua bán hay biếu tặng tài sản.
Hợp đồng tín dụng mang lại rủi ro cao cho bên cho vay, vì họ chỉ có thể thu hồi khoản tiền cho vay sau một thời gian nhất định theo thỏa thuận Thời gian này càng kéo dài, nguy cơ mất vốn càng lớn, đặc biệt trong trường hợp bên vay gặp khó khăn tài chính hoặc phá sản.
12 thì bên cho vay có nguy cơ khó thu hồi được khoản tiền đã cho vay
Hợp đồng tín dụng thường đi kèm với các biện pháp bảo đảm để giảm thiểu rủi ro cho bên cho vay Do tính chất rủi ro cao, các tổ chức tín dụng thường yêu cầu người vay cung cấp tài sản thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh từ bên thứ ba Trước khi quyết định cho vay, các tổ chức này sẽ tiến hành thẩm định khả năng trả nợ của người vay để xác định tính cần thiết của các biện pháp bảo đảm.
Hợp đồng tín dụng mang tính chất đền bù, trong đó bên vay nhận lợi ích tài chính từ bên cho vay và phải hoàn trả lợi ích tương ứng Cụ thể, cá nhân hoặc tổ chức vay sẽ nhận một khoản tiền trong thời gian nhất định và phải trả lãi suất cho tổ chức tín dụng sau khi hết hạn Lãi suất trong hợp đồng tín dụng được thỏa thuận giữa ngân hàng thương mại và khách hàng, nhưng phải tuân thủ khung lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước quy định.
Trong hợp đồng tín dụng, bên cho vay có trách nhiệm chuyển tiền đầy đủ và đúng hạn cho bên vay, tạo điều kiện cho bên vay thực hiện nghĩa vụ của mình Chỉ khi bên cho vay chứng minh đã giải ngân, họ mới có quyền yêu cầu bên vay thực hiện nghĩa vụ trả nợ Bên cho vay cũng có nghĩa vụ giám sát việc sử dụng tiền vay và có quyền yêu cầu hoàn trả cả gốc lẫn lãi theo thỏa thuận Ngược lại, bên vay có quyền yêu cầu bên cho vay thực hiện nghĩa vụ giải ngân đúng hợp đồng và phải sử dụng tiền vay hiệu quả, đồng thời có trách nhiệm hoàn trả theo quy định Như vậy, mỗi bên trong hợp đồng tín dụng đều có quyền và nghĩa vụ rõ ràng, với nghĩa vụ giải ngân của bên cho vay là cơ sở hình thành nghĩa vụ thanh toán của bên vay.
− Thứ bảy, hình thức của hợp đồng tín dụng phải được thể hiện bằng văn bản
Theo quy định tại khoản 1, điều 13, thông tư số 39/2016/TT-NHNN thì “Thỏa thuận cho vay phải được lập thành văn bản”
1.1.3 Nội dung của hợp đồng tín dụng
Các phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng
Tranh chấp hợp đồng tín dụng giữa tổ chức tín dụng và khách hàng có thể phát sinh từ nhiều nguyên nhân khác nhau Tùy thuộc vào từng nguyên nhân và tính chất của vụ việc, các phương thức giải quyết tranh chấp sẽ được lựa chọn để đảm bảo hiệu quả, đồng thời bảo đảm rằng tranh chấp được xử lý một cách dân chủ, kịp thời, chính xác và tuân thủ quy định pháp luật.
Phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng được quy định chi tiết tại Điều 317 Luật Thương mại 2005, bao gồm các hình thức như thương lượng giữa các bên, hòa giải do một cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân được các bên thỏa thuận chọn làm trung gian, và giải quyết tranh chấp tại Trọng tài hoặc Tòa án.
Theo quy định của pháp luật hiện hành, có bốn phương thức cơ bản để giải quyết tranh chấp liên quan đến hợp đồng tín dụng.
− Giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng bằng thương lượng;
− Giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng bằng hòa giải;
− Giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng bằng trọng tài;
− Giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng bằng tòa án
Mỗi phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng đều có những ưu và nhược điểm riêng Bên cạnh đó, các bên có thể lựa chọn và quy định một số phương thức giải quyết tranh chấp trong hợp đồng, như trung gian hoặc xét xử sơ thẩm với sự tham gia của bồi thẩm đoàn.
1.3.1 Giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng bằng thương lượng
Thương lượng là phương thức giải quyết tranh chấp phổ biến và sớm nhất, được các bên áp dụng để đạt thỏa thuận Theo từ điển Tiếng Việt, thương lượng là quá trình bàn bạc nhằm giải quyết vấn đề giữa hai bên Tác giả R Fisher định nghĩa thương lượng là sự trao đổi để đạt thỏa thuận và chia sẻ lợi ích chung khi có xung đột Đây là phương thức không cần sự tham gia của bên thứ ba, trong đó các bên trao đổi, đấu tranh, nhân nhượng và thỏa thuận để tìm giải pháp cho tranh chấp Từ góc độ pháp lý, thương lượng được hiểu là việc các bên tự gặp nhau để dàn xếp và giải quyết bất đồng mà không cần sự can thiệp của cơ quan hay tổ chức nào khác Đặc trưng của phương thức giải quyết tranh chấp bằng thương lượng là tính tự nguyện và sự chủ động của các bên trong quá trình thương thuyết.
Thương lượng là quá trình tự giải quyết tranh chấp, trong đó các bên liên quan gặp gỡ để thảo luận và đạt được thỏa thuận nhằm loại bỏ những bất đồng mà không cần sự can thiệp của bên thứ ba.
3 Hoàng Phê (chủ biên), Từ điển Tiếng Việt, Nhà xuất bản Đà Nẵng-trung tâm Từ điển học, Đà nẵng, 1997
4 R Fisher, Getting to YES: Negotiating Agreement without Giving in, New York, 1991
5 Nguyễn Thị Mơ, Giáo trình pháp luật trong hoạt động kinh tế đối ngoại, Nxb Thông tin và truyền thông, 2009, tr 214
Quá trình thương lượng giữa các bên không bị ràng buộc bởi các nguyên tắc pháp lý hay quy định mẫu của pháp luật về thủ tục giải quyết tranh chấp.
Việc thực thi kết quả thương lượng hoàn toàn dựa vào sự tự nguyện của các bên tranh chấp, thiếu cơ chế pháp lý đảm bảo cho việc thực hiện các thỏa thuận đạt được trong quá trình thương lượng.
Cơ chế tự giải quyết tranh chấp dựa trên sự tự nguyện của các bên mà không cần sự can thiệp của cơ quan pháp luật hay bên thứ ba Các bên tham gia thương lượng và ký kết hợp đồng tín dụng dựa trên nguyên tắc tự do và tự nguyện Việc giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng thông qua thương lượng cũng tuân theo nguyên tắc tự do thỏa thuận và tự định đoạt Quyền tự định đoạt của các bên được thể hiện qua sự bình đẳng trong thương lượng, tự nguyện gặp gỡ để bàn bạc, đề xuất giải pháp và thống nhất một thỏa thuận giải quyết xung đột, xuất phát từ ý chí tự do và tự nguyện của các bên.
Trong giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng, nguyên tắc tự định đoạt đóng vai trò quan trọng, giúp các đương sự tự lựa chọn và thực hiện quyền tố tụng để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình Pháp luật tố tụng dân sự và luật thương mại công nhận quyền tự định đoạt của các bên trong tranh chấp thương mại, phản ánh bản chất của quan hệ pháp luật dân sự Theo Khoản 2, Điều 3 Bộ Luật Dân sự 2015, cá nhân và pháp nhân có quyền xác lập, thực hiện và chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự dựa trên sự tự do và tự nguyện Hơn nữa, Khoản 1 và 2 Điều 11 Luật Thương mại 2005 quy định rằng các bên có quyền tự do thỏa thuận, miễn là không vi phạm pháp luật và đạo đức xã hội.
Trong hoạt động thương mại, các bên tham gia phải tôn trọng và bảo vệ quyền lợi của nhau Mọi giao dịch đều phải được thực hiện trên cơ sở tự nguyện, không bên nào được áp đặt, cưỡng ép, đe dọa hay ngăn cản bên kia.
Tự do ý chí đóng vai trò quyết định trong việc giải quyết tranh chấp thương mại, đặc biệt là tranh chấp hợp đồng tín dụng thông qua thương lượng Khi xảy ra mâu thuẫn, các tổ chức tín dụng và khách hàng tự nguyện đưa ra tranh chấp để thương lượng, lựa chọn địa điểm, phương thức và cách giải quyết Bản chất của thương lượng chính là hình thức hợp đồng, thể hiện sự tự do và tự nguyện trong quá trình thỏa thuận.
Khi thương lượng tranh chấp từ hợp đồng tín dụng, ngoài nguyên tắc tự do ý chí, các bên phải tuân thủ quy định pháp luật Kết quả thương lượng cần phù hợp với các nguyên tắc chung của pháp luật và không vi phạm các quy định hiện hành.
Bộ luật Dân sự 2015 không quy định cụ thể về việc giải quyết tranh chấp hợp đồng tín dụng qua thương lượng, nhưng đã thiết lập các nguyên tắc chung cho việc áp dụng pháp luật trong quan hệ dân sự Điều này tạo nền tảng pháp lý để xác định quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của các bên liên quan trong tranh chấp.
Phương thức giải quyết tranh chấp thương mại, đặc biệt là tranh chấp hợp đồng tín dụng, thông qua thương lượng mang lại nhiều ưu điểm Pháp luật Việt Nam cùng nhiều quốc gia khác khuyến khích các bên tranh chấp sử dụng thương lượng trước khi chuyển sang các biện pháp khác như hòa giải, tòa án hoặc trọng tài Tuy nhiên, quy định hiện hành không yêu cầu các bên phải thương lượng trước, mà việc lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp thường do các bên tự thỏa thuận trong hợp đồng.
6 Ngô Thế Lập, Giải quyết tranh chấp thương mại bằng thương lượng, Khoa luật Đại học quốc gia Hà Nội, 2009
36 đồng Nếu trong hợp đồng không quy định thì sẽ áp dụng giải quyết theo quy định của pháp luật
