Tính cấp thiết của đề tài
Ngày nay, toàn cầu hóa đang diễn ra mạnh mẽ, thúc đẩy sự giao thoa giữa các lĩnh vực văn hóa, giáo dục và y tế giữa các quốc gia Hoạt động thương mại quốc tế ngày càng được chú trọng và phát triển, đặc biệt là tại Việt Nam, nơi chính phủ đang chủ động mở rộng quan hệ thương mại cả trong và ngoài nước Điều này không chỉ góp phần thúc đẩy kinh tế mà còn hỗ trợ quá trình kiến thiết, xây dựng đất nước theo hướng xã hội chủ nghĩa.
Trong bối cảnh ngoại thương ngày càng được quan tâm, thanh toán quốc tế trở thành một hoạt động quan trọng và đang phát triển mạnh mẽ về cả chất lượng lẫn số lượng trên toàn cầu Hoạt động này không chỉ thúc đẩy giao dịch tài chính quốc tế như mua bán ngoại hối, tài trợ xuất nhập khẩu, bảo lãnh, mà còn liên quan đến việc giao dịch các sản phẩm phái sinh.
Ngân hàng đóng vai trò là trung gian cung cấp dịch vụ thanh toán quốc tế cho cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp cả trong và ngoài nước Ngoài việc mở rộng phạm vi khách hàng, ngân hàng còn phát triển đa dạng sản phẩm nhằm gia tăng lợi nhuận và nâng cao danh tiếng Tuy nhiên, họ phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ các ngân hàng khác trong lĩnh vực này.
Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) chi nhánh
Hà Nội đã có cơ hội phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực thanh toán quốc tế, với các ngân hàng không ngừng cải tiến sản phẩm và chất lượng dịch vụ để thu hút khách hàng Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, các ngân hàng cũng gặp phải một số sai sót và hạn chế liên quan đến việc khai thác và mở rộng hoạt động thanh toán quốc tế.
Xuất phát từ thực trạng hiện nay và mong muốn tìm hiểu sâu về hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng, tôi đã có thời gian thực tập tại Agribank chi nhánh Hà Nội.
Thành, em đã quyết định lựa chọn đề tài: “Phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại
Ngân hàng thương mại Agribank chi nhánh Hà Thành” làm đề tài khóa luận của mình.
Tổng quan nghiên cứu
Trong quá trình thực hiện khóa luận, tôi đã nghiên cứu các tài liệu trước đây để định hướng và phát triển những nghiên cứu phù hợp với đề tài, đặc biệt là khóa luận về việc "Mở rộng hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam."
Nghiên cứu của sinh viên Nguyễn Thị Thúy Hằng về “Nam chi nhánh Bắc Ninh” (2015) và Đặng Ngọc Dung với đề tài “Giải pháp phát triển hoạt động TTQT tại Agribank chi nhánh Sài Gòn” (2014) đã cung cấp những cơ sở lý thuyết quan trọng cho khóa luận này Cả hai nghiên cứu đều xem xét từ góc độ vi mô và vĩ mô, giúp làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động của ngân hàng.
Phát triển thanh toán quốc tế có tác động lớn đến ngành thương mại trong và ngoài nước, ảnh hưởng đến ngân hàng, nền kinh tế và doanh nghiệp Cụ thể, hoạt động thanh toán quốc tế không chỉ tác động trực tiếp mà còn gián tiếp đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp thông qua việc cải thiện nguồn nhân lực, nâng cao hiệu quả marketing và tối ưu hóa sản phẩm thanh toán quốc tế.
Các nghiên cứu về thanh toán quốc tế đã xác định các yếu tố cơ bản như khái niệm, vai trò và văn bản pháp lý, cho thấy tầm quan trọng của chúng trong việc phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại Để hiểu rõ thực trạng phát triển hoạt động thanh toán quốc tế, cần xem xét các quy định và sản phẩm liên quan, cùng với các tiêu chí đánh giá như doanh số và doanh thu Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu vẫn chưa cung cấp đánh giá khách quan và toàn diện về sự phát triển này, thiếu mối liên hệ rõ ràng giữa các tiêu chí Ngoài ra, các giải pháp được đề xuất chưa hoàn toàn phù hợp với thực trạng của ngân hàng cũng như mục tiêu phát triển trong tương lai.
Các nghiên cứu ở nhiều cấp độ khác nhau đã cung cấp cho tôi kiến thức tổng quát, giúp tôi tiếp cận và phân tích sâu hơn về đề tài “Phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng thương mại Agribank chi nhánh Hà Thành”.
Mục tiêu nghiên cứu
- Nghiên cứu hệ thống hóa các lý luận liên quan đến hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại.
Bài viết đánh giá và phân tích thực trạng thanh toán quốc tế tại ngân hàng Agribank chi nhánh Hà Thành trong giai đoạn 2017 - 2019, từ đó nêu rõ những ưu điểm và nhược điểm của hình thức thanh toán này Qua phân tích, bài viết cũng chỉ ra nguyên nhân dẫn đến những vấn đề hiện tại trong quy trình thanh toán quốc tế tại ngân hàng.
Nghiên cứu này nhằm đề xuất các giải pháp và kiến nghị cho việc phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại Agribank chi nhánh Hà Thành trong thời gian tới.
Câu hỏi nghiên cứu
Việc mở rộng và phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố quan trọng Đầu tiên, sự phát triển của công nghệ thông tin và truyền thông đóng vai trò then chốt trong việc tối ưu hóa quy trình thanh toán Thứ hai, chính sách và quy định của nhà nước ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh và an toàn trong giao dịch Thứ ba, nhu cầu của thị trường và khách hàng cũng quyết định hướng đi của ngân hàng trong việc cải tiến dịch vụ Cuối cùng, việc xây dựng mối quan hệ đối tác với các tổ chức tài chính quốc tế là tiêu chí quan trọng để mở rộng mạng lưới và nâng cao hiệu quả thanh toán quốc tế.
- Tình hình thanh toán quốc tế tại ngân hàng Agribank chi nhánh Hà Thành giai đoạn
Từ năm 2017 đến 2019, hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng Agribank chi nhánh Hà Thành có những ưu điểm như dịch vụ đa dạng và mạng lưới đối tác rộng rãi, nhưng cũng gặp phải nhược điểm như quy trình phức tạp và thời gian xử lý lâu Sự phát triển của hoạt động này bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như biến động kinh tế toàn cầu, chính sách ngân hàng và sự cạnh tranh từ các ngân hàng khác.
- Những giải pháp, kiến nghị nào phù hợp nhằm phát triển hoạt động thanh toán tại ngân hàng Agribank chi nhánh Hà Thành trong thời gian tới?
Phương pháp được sử dụng trong nghiên cứu
Dữ liệu trích dẫn
Khóa luận được nghiên cứu dựa trên 2 loại nguồn dữ liệu:
- Nguồn dữ liệu sơ cấp: Các báo cáo tài chính nội bộ tại ngân hàng Agribank chi nhánh
Hà Thành, những văn bản pháp luật, pháp lý, giáo trình liên quan
- Nguồn dữ liệu thứ cấp: Các bài viết, website, bài báo
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu của khóa luận là phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh và khái quát những dữ liệu được lấy từ ngân hàng.
8 Ket cấu đề tài khóa luận: Đề tài của khóa luận có kết cấu gồm 3 phần, được chia làm 3 chương:
CHƯƠNG 1: Cơ sở lý luận về phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng thương mại
CHƯƠNG 2: Thực trạng phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng thương mại Agribank chi nhánh Hà Thành giai đoạn 2017-2019
CHƯƠNG 3: Giải pháp và kiến nghị phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tạiNgân hàng thương mại Agribank chi nhánh Hà Thành trong thời gian tới.
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH
TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Tổng quan về hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại
1.1.1 Khái niệm và đặc điểm của thanh toán quốc tế
Hiện nay, quan hệ kinh tế quốc tế đang phát triển mạnh mẽ với sự gia tăng đáng kể về mua bán, đầu tư và chuyển tiền quốc tế Hoạt động thanh toán quốc tế tại các ngân hàng trong khu vực và toàn cầu đang được chú trọng, phản ánh xu hướng hội nhập kinh tế thế giới Sự bùng nổ của hoạt động thanh toán quốc tế đã thay đổi cách tiếp cận kinh tế của các quốc gia và trở thành dịch vụ kinh doanh đối ngoại quan trọng nhất của ngân hàng thương mại.
Theo GS TS Nguyễn Văn Tiến (2016), thanh toán quốc tế được định nghĩa là quá trình thực hiện nghĩa vụ chi trả và quyền hưởng lợi về tiền tệ giữa các tổ chức, cá nhân của các quốc gia khác nhau, hoặc giữa một quốc gia và tổ chức kinh tế Điều này xảy ra thông qua các hoạt động kinh tế và phi kinh tế, với sự tham gia của các ngân hàng liên quan.
Trong lĩnh vực kinh tế, các quan hệ kinh tế được phân loại thành hai nhóm chính: quan hệ mậu dịch và quan hệ phi mậu dịch Vì vậy, thương mại quốc tế (TTQT) bao gồm cả thanh toán mậu dịch và thanh toán phi mậu dịch.
Thanh toán phi mậu dịch là hình thức thanh toán không liên quan đến hàng hóa hay dịch vụ lao động, không mang tính thương mại Ngược lại, thanh toán mậu dịch liên quan đến việc trao đổi hàng hóa và dịch vụ theo giá cả quốc tế, thường yêu cầu có chứng từ hàng hóa đi kèm.
Việc phân loại thanh toán quốc tế thành thanh toán mậu dịch và phi mậu dịch rất quan trọng, vì mỗi loại yêu cầu những quy trình và chi phí khác nhau Ngân hàng sẽ dựa vào loại hình thanh toán này để áp dụng các quy trình phù hợp.
Thanh toán quốc tế là quá trình thực hiện các nghĩa vụ tài chính giữa các bên ở các quốc gia khác nhau Điều này tạo ra những đặc điểm chính cho thanh toán quốc tế, bao gồm tính đa dạng trong phương thức thanh toán, sự phức tạp trong quy trình thực hiện và yêu cầu tuân thủ các quy định pháp lý của từng quốc gia.
Thanh toán quốc tế là hoạt động diễn ra trên toàn cầu, phục vụ cho các giao dịch thương mại, đầu tư và hợp tác quốc tế thông qua mạng lưới ngân hàng Đối với các ngân hàng thương mại, dịch vụ thanh toán quốc tế không chỉ mang lại lợi nhuận mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro Những rủi ro này có thể phát sinh từ các giao dịch quốc tế, từ mối quan hệ giữa các bên tham gia, hoặc do các yếu tố khách quan như thiên tai, chiến tranh, chính trị và biến động tỷ giá hối đoái.
Trong thương mại quốc tế, tiền mặt thường không được sử dụng trực tiếp Thay vào đó, các giao dịch được thực hiện thông qua hệ thống thanh toán, bao gồm các phương tiện như thư chuyển tiền, điện chuyển tiền, hối phiếu, kỳ phiếu và séc ghi bằng ngoại tệ.
Thanh toán quốc tế được xây dựng trên nền tảng pháp luật và tập quán thương mại toàn cầu, đồng thời chịu sự điều chỉnh của các quy định pháp lý của từng quốc gia Ngoài ra, các chính sách kinh tế, ngoại thương và ngoại hối của các quốc gia tham gia cũng ảnh hưởng lớn đến quy trình thanh toán này.
1.1.2 Vai trò của thanh toán quốc tế
Ngân hàng đóng vai trò trung gian quan trọng trong các mối quan hệ thanh toán quốc tế, giúp đảm bảo quá trình thanh toán diễn ra an toàn, nhanh chóng và tiết kiệm chi phí cho khách hàng Với sự ủy thác từ khách hàng, ngân hàng không chỉ bảo vệ quyền lợi trong các giao dịch mà còn cung cấp tư vấn nhằm tạo dựng niềm tin và giảm thiểu rủi ro trong quan hệ thanh toán với các đối tác nước ngoài.
Thanh toán quốc tế không chỉ thúc đẩy doanh nghiệp xuất nhập khẩu mở rộng quy mô và tăng khối lượng giao dịch, mà còn đóng vai trò quan trọng trong quá trình lưu thông hàng hóa Việc thực hiện thanh toán nhanh chóng giúp doanh nghiệp thu hồi vốn hiệu quả, từ đó tăng tốc độ thanh toán Hơn nữa, thanh toán quốc tế xây dựng mối quan hệ tin cậy giữa doanh nghiệp và ngân hàng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tài trợ vốn khi doanh nghiệp gặp khó khăn tài chính Đồng thời, ngân hàng cũng hỗ trợ kỹ thuật thanh toán, tư vấn và hướng dẫn doanh nghiệp nhằm giảm thiểu rủi ro trong quá trình giao dịch với các đối tác.
Thanh toán quốc tế đóng vai trò quan trọng trong việc giúp Nhà nước quản lý và tập trung nguồn ngoại tệ trong nước, từ đó sử dụng ngoại tệ một cách hiệu quả Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện cơ chế quản lý ngoại hối, đồng thời quản lý hiệu quả các hoạt động xuất nhập khẩu theo chính sách ngoại thương đã được đề ra.
1.1.3 Các văn bản pháp lý điều chỉnh trong thanh toán quốc tế
Hệ thống pháp luật điều chỉnh hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) là yếu tố quan trọng cấu thành môi trường pháp lý cho hoạt động này Điều này có nghĩa là mọi bên tham gia TTQT phải tuân thủ các quy định pháp luật, bao gồm vai trò của Nhà nước trong việc xây dựng chính sách tỷ giá và giám sát hoạt động TTQT Các quy định cũng đề cập đến điều kiện để doanh nghiệp mở tài khoản thanh toán bằng ngoại tệ, mua ngoại tệ để thanh toán cho khách hàng nước ngoài, và điều kiện để ngân hàng cung cấp dịch vụ TTQT Hệ thống pháp luật này phức tạp hơn so với hệ thống điều chỉnh hoạt động thanh toán trong nước, vì nó bao gồm luật của ít nhất hai quốc gia.
Trong hoạt động thương mại quốc tế, việc hiểu rõ về nước xuất khẩu và nước nhập khẩu, cũng như các hiệp định thanh toán quốc tế và tập quán quốc tế là rất quan trọng Các bên tham gia cần nắm vững quy trình nghiệp vụ và thông lệ tại nơi doanh nghiệp hoạt động, đồng thời có kiến thức sâu rộng về các quy định quốc tế để đảm bảo giao dịch diễn ra suôn sẻ và hiệu quả.
• Các nguồn luật và công ước quốc tế được sử dụng
- Công ước Liên Hợp Quốc về hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế (Công ước Viên
CISG (Convention on Contracts for the International Sale of Goods) là một hiệp ước quốc tế được phát triển bởi Ủy ban Liên Hiệp Quốc về Luật Thương mại quốc tế (UNCITRAL) và được ký kết tại Viên vào năm 1980 Hiệp ước này quy định một luật mua bán hàng hóa quốc tế thống nhất và có hiệu lực từ ngày 01/01/1998 Tính đến tháng 9 năm 2014, đã có 83 quốc gia phê chuẩn CISG, chiếm tỷ lệ đáng kể trong thương mại toàn cầu, khẳng định đây là một trong những hiệp ước thành công nhất về pháp luật quốc tế.
- Công ước Geneva 1930 là luật thống nhất về hối phiếu Tên tiếng anh viết tắt là ULB
1930 - Uniform Law of Bills of exchange- Geneve Convention 1930 Các nước châu Âu đều tham gia ULB 1930 ngoại trừ Anh Nhiều nước khác mặc dù không tham gia ULB
1930 nhưng vẫn xây dựng Luật hối phiếu của họ tương thích với ULB 1930.