Tình hình sốt xuất huyết ở thị xã Điện Bàn, Quảng Nam
-Toàn tỉnh Quảng Nam có gần 2.500 ca mắc sốt xuất huyết ghi nhận ở
Tình hình sốt xuất huyết đang gia tăng tại 148 xã/phường/thị trấn thuộc 16/18 huyện/thị/thành phố, với 89 ổ dịch nhỏ được phát hiện tại 42 địa phương Điện Bàn ghi nhận 1.293 ca mắc, trong khi Tây Giang, huyện trước đây không có dịch, cũng xuất hiện 80 ca Lãnh đạo Sở Y tế cho rằng sự gia tăng này do người dân chủ quan và thiếu kiến thức về phòng bệnh, dẫn đến việc nhầm lẫn triệu chứng với sốt thông thường và không điều trị kịp thời Để ngăn chặn dịch bệnh lây lan, Sở Y tế đã chỉ đạo Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh chuẩn bị nhân lực, hóa chất và máy móc phun thuốc diệt muỗi, đồng thời tuyên truyền để người dân tích cực tham gia phòng chống dịch.
Trong tháng 10, bệnh viện Đa khoa khu vực Quảng Nam tại thị xã Điện Bàn đã ghi nhận 350 ca bệnh sốt xuất huyết, trong khi tổng số ca mắc trong quý 1 và 2 chỉ là 82 Sự gia tăng đột biến này đã buộc bệnh viện phải kê thêm giường ra hành lang, dẫn đến tình trạng nhiều bệnh nhân phải nằm chung giường.
Điện Bàn hiện ghi nhận hơn 1.100 ca sốt xuất huyết, tăng 8,2% so với cùng kỳ năm ngoái, chiếm hơn 55% tổng số ca mắc trên toàn tỉnh Quảng Nam Tất cả 20 xã, phường trong khu vực đều có trường hợp mắc bệnh, với một số địa phương như Điện Quang, Điện Trung, Điện Nam Đông, Điện Nam Bắc và Điện Thắng Trung có tỷ lệ mắc cao.
Việc sử dụng chai lọ, chum vại và các vật dụng chứa nước không cần thiết cho thấy sự chủ quan của người dân đối với dịch bệnh sốt xuất huyết Để phòng chống hiệu quả dịch bệnh nguy hiểm này, không chỉ cần các chiến dịch dọn vệ sinh từ cơ quan chức năng mà còn cần nâng cao ý thức của cộng đồng trong khu vực có dịch.
Sắp tới, Điện Bàn sẽ tổ chức hai đợt cao điểm diệt bọ gậy và phun hóa chất trên diện rộng nhằm phòng chống sốt xuất huyết Đồng thời, các đội tuyên truyền lưu động sẽ tích cực hướng dẫn và tuyên truyền cho người dân về các biện pháp phòng tránh dịch bệnh này.
Hình 1.2: Hình ảnh phun hóa tại các vùng bùng nổ dịch sốt xuất huyết 1.3 Đặc điểm bệnh sốt xuất huyết
1.3.2-Như đã nói, muỗi vằn Aedes aegypti hoặc muỗi Aedes albopictus chính là nguyên nhân gây ra bệnh Sốt xuất huyết
- Phân loại thuộc giới động vật ngành chân khớp, lớp côn trùng, bộ 2 cánh, họ Culicidae (muỗi hút máu), chi Ae.aegypti (Linnaeus, 1762)
Muỗi Aedes aegypti có kích thước trung bình, với thân màu đen bóng và nhiều vẩy trắng bạc tập trung thành từng cụm hoặc đường trên cơ thể Ở tấm ngực I và II, hai đường vảy trắng bạc phình ra tạo hình như hai nửa vòng cung ôm lưng, giống như một mặt đàn Đỉnh đầu muỗi cũng có vẩy trắng bạc đặc trưng.
Trên mặt lưng bụng (Tergite), gốc các đốt II và VIII có các đường vảy bạc ngang, trong khi gốc các đốt bàn chân sau xuất hiện những khoang trắng Đặc biệt, đốt bàn chân thứ V hoàn toàn trắng, dẫn đến việc loài này thường được gọi là "muỗi vằn".
Chu kỳ vòng đời của muỗi trải qua 4 giai đoạn:
+ Giai đoạn 1: hình thành trứng 2-5 ngày
+ Giai đoạn 2: từ trứng thành loăng quăng 1-2 ngày
+ Giai đoạn 3: từ loăng quăng thành nhộng 3-4 ngày
+ Giai đoạn 4: từ nhộng thành muỗi trưởng thành 1-2 ngày
Ae aegypti chủ yếu phân bố ở các vùng nhiệt đới và ôn đới, nằm giữa 45 độ vĩ Bắc và 35 độ vĩ Nam, và được giới hạn bởi đường đẳng nhiệt 10 độ C Loài này có thể xuất hiện ở độ cao từ 0 đến 1.200m, với một số quần thể có thể tồn tại ở độ cao lên đến 1.800m tại Ấn Độ.
-Những đặc điểm sinh học quan trọng của loài muỗi này cần chú ý là:
-Sự tồn tại khá lâu của trứng, chịu được nhiều tháng trong mùa khô
Các ổ chứa bọ gậy thông thường bao gồm ổ tự nhiên như hốc cây, thân tre, vỏ ốc và kẽ bẹ lá của các loại cây như thơm, chuối, khóm, môn, nhưng ít gặp trên hốc đá Ngoài ra, ổ chứa nhân tạo có thể là lu, hồ, vật chứa, chai lọ, chén bát bể, lốp xe hỏng, máng xối, lọ hoa trong nhà, hòn non bộ, ghe xuồng và thùng xe.
-Trong quan hệ muỗi - vi rút cần biết có hai khái niệm:
Năng lực véc tơ của muỗi thể hiện các yếu tố nội tại giúp virus phát triển, bao gồm khả năng vượt qua màng dạ dày để sinh sản trong xoang chung và cuối cùng tích tụ ở tuyến nước bọt, từ đó trở thành dạng nhiễm có khả năng lây lan cho người.
+ Khả năng véc tơ: Nói lên các yếu tố, môi trường thuận lợi cho muỗi tăng mật độ, tăng điều kiện gần người
Muỗi cái, sau khi hút máu từ người bệnh, có khả năng truyền bệnh hoặc virus Khi muỗi Aedes đốt người, chúng mang theo virus Dengue và lây nhiễm cho những người khỏe mạnh Muỗi Aedes thường hoạt động vào ban ngày, với thời gian đốt mạnh nhất vào buổi chiều tối và sáng sớm.
Muỗi Aedes aegypti, hay còn gọi là muỗi vằn, thường tìm nơi trú ẩn tối tăm trong nhà như chăn màn, dây phơi và quần áo Chúng cũng thường xuất hiện ở các khu vực đô thị, nơi có nhiều đồ dùng sinh hoạt khác.
Muỗi Aedes albopictus thường sống ở những khu vực rậm rạp như lùm cây, đặc biệt phổ biến ở vùng nông thôn Sau khi nhiễm virus Dengue, muỗi có thể truyền bệnh từ 8-10 ngày sau đó và có khả năng lây nhiễm trong suốt vòng đời khoảng 174 ngày (5-6 tháng) Chúng đẻ trứng ở các nơi chứa nước như ao hồ, chậu hoa, chum, bể nước và cả những đồ phế thải như vỏ dừa, lon nhựa, hay lốp xe, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của muỗi.
Muỗi Aedes có khả năng sinh sản quanh năm, đặc biệt phát triển mạnh sau mùa mưa Trứng muỗi cần từ 11 đến 18 ngày để nở thành muỗi trưởng thành, với điều kiện nhiệt độ đạt từ 29 đến 31 độ C.
Những trường hợp nào có nguy cơ mắc sốt xuất huyết cao:
• Xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng hay gặp nhất vào mùa hè, trong và sau mùa mưa.
Các vùng nhiệt đới như Đông Nam Á, Ấn Độ, Trung Quốc, biển Vịnh Caribe, Nam Trung Mỹ, Châu Úc, phía Tây Nam Thái Bình Dương và Châu Phi là những khu vực dễ bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh.
• Phụ nữ dễ mắc sốt xuất huyết hơn nam giới
• Người da trắng dễ mắc hơn người da màu
Hình 1.3: Muỗi Dengue hút máu và truyền bệnh cho người
1.3.3 Phân loại và các đặc điểm triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết
-Triệu chứng điển hình: Sốt cao 39-40 độ C, kéo dài 2-7 ngày, nhức đầu, đau người, chân tay nhức mỏi
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu
Tại Trung tâm y tế thi xã Điện Bàn, có danh sách các bệnh nhân đang điều trị sốt xuất huyết tại khoa kiểm soát dịch bệnh Trung tâm phục vụ cho 5 xã: Điện Quang, Điện Trung, Điện Nam Đông, Điện Nam Bắc và Điện Thắng Trung.
Phạm vi nghiên cứu
- Trường hợp bệnh nhân điều trị sốt xuất huyết tại khoa kiểm soát dịch bệnh
Trung Tâm Y Tế Thị Xã Điện Bàn từ tháng 1 đến tháng 12 năm 2018
-Thời gian nghiên cứu:Năm 2018 ( tháng 1 đến tháng 12)
2.3.1 Khảo sát đặc điểm bệnh nhân
-Tuổi, giới tính, nghề nghiệp, nơi ở , mức độ bệnh
2.3.2 Khảo sát tình hình sử dụng thuốc, điều trị
-Số lượng, hàm lượng, liều dùng, dạng bào chế
-Phương pháp hồi cứu sử dụng toàn bộ số liệu thống kê 2018
-Phương pháp hồi cứu là phương pháp nghiên cứu lại tất cả các vấn đề đã xảy ra tại thời điểm bắt đầu nghiên cứu dựa theo số liệu.
Công thức tính cỡ mẫu ;
Với n là cỡ mẫu, N là số lượng tổng thể, e là sai số tiêu chuẩn.
-Thực tế tại trạm y tế: N là số đơn thuốc điều trị ngoại trú từ tháng 1 / 2018 đến tháng 12 / 2018 và N = 300 đơn => n = 75
-Với sai số tiêu chuẩn 10%
-Phương pháp chọn mẫu: chọn mẫu hệ thống
Để chọn mẫu, ta đánh số thứ tự từ 1 đến 300 đơn thuốc Với khoảng cách k = 4, ta sẽ chọn 1 đơn thuốc sau mỗi 4 đơn Quy trình này được lặp lại cho đến khi hoàn tất 300 đơn thuốc, từ đó ta sẽ có kích thước mẫu n.
CHƯƠNG III KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN
Một nhóm nghiên cứu đã tiến hành khảo sát tất cả bệnh nhân đến khám tại Trung tâm Y tế huyện Điện Bàn, bao gồm 5 xã: Điện Trung, Điện Quang, Điện Nam Bắc, Điện Nam Đông và Điện Thắng Trung, từ tháng 1 đến tháng 12 năm 2018 Kết quả khảo sát ghi nhận có 300 người đến điều trị ngoại trú do bệnh sốt xuất huyết.
3.1 Kết quả về nghiên cứu đặc điểm bệnh nhân
3.1.1 Kết quả biểu đồ thể hiện tỷ lệ tuổi của bệnh nhân
Bảng 3.1 Tỷ lệ về độ tuổi
STT Độ tuổi Số lượng bệnh Tỷ lệ %
Hình3.1 Biểu đồ tỷ lệ tuổi của bệnh nhân
-Nhìn chung ở mọi độ tuổi đều mắc bệnh sốt xuất huyết Dengue tuy nhiên từ 18->50 tuổi là độ tuổi mắc bệnh cao nhất
-Từ độ tuổi 1->6 tuổi và từ 50 tuổi tỷ lệ mắc bệnh ít hơn
Độ tuổi từ 15 đến 50 chiếm tỷ lệ cao nhất trong lực lượng lao động địa phương, chủ yếu hoạt động trong ngành nông nghiệp, do đó họ thường xuyên tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh.
3.1.2 Kết quả về tỷ lệ giới tính
Bảng 3.2 Kêt quả về tỷ lệ giới tính
STT Giới tính Số Lượng Tỷ Lệ
Hình 3.2 Biểu đồ kết quả về độ tuổi
-Dựa vào hình ta thấy số lượng bệnh nhân Nam mắc bệnh sốt xuất huyết nhiều hơn bệnh nhân nữ
-Bệnh nhân Nữ quan tâm chăm sóc sức khỏe nhiều hơn Nam
Kết quả và tỷ lệ phân loại, mức độ bệnh
3.3.1 Kết quả về cấp độ bệnh
Bảng 3.3 Kết quả về cấp độ bệnh
STT Cấp độ bệnh Số lượng Tỷ lệ
Hình 3.3 Biểu đồ thể hiện cấp độ bệnh
Dựa vào hình ta thấy số lượng bệnh nhân mắc bệnh ở cấp độ 2 là cao nhất -Cấp độ 2 và cấp độ 3 ở mức trung bình
-Cấp độ 4 chiếm tỷ lệ thấp nhất
Ta thấy rằng số lượng bệnh nhân đến bệnh viện điều trị bệnh ở trạm y tế sớm, giảm thiểu tình trạng bệnh chuyển biến nặng hơn
3.2.2 Kết quả số lượng thuốc điều trị
Bảng 3.4 Kết quả về số lượng thuốc điều trị
STT Tên thuốc Số lượng Tỷ lệ
Hình 3.4 Biểu đồ thể hiện số lượng thuốc điều trị
-Chỉ định dùng Paracetamol đường uống chi- Đường tiêm truyền Ringer lactac chiếm tỷ lệ 28,75
-Ringer lactac chiếm tỷ lệ cao nhất 39,06%
Từ đó ta thấy rằng bệnh nhân được điều trị phát đồ thuốc đầy đủ cả về đường uống và đường truyền
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
- Qua thời gian nghiên cứu nhóm đưa ra kết luận sau:
Khảo sát tình hình bệnh nhân điều trị sốt xuất huyết dengue tại Trung Tâm Y Tế Thị Xã Điện Bàn đã cho thấy một số kết luận quan trọng.
1.Đã thống kê được 300 bệnh nhân trên 5 xã điều trị ngoại trú tại Thị Xã Điện Bàn
-Số lượng bệnh nhân tăng cao vào những tháng cuối năm và xã Điện Trung là xã có tỉ lệ mắc cao nhất
-Trong đó độ tuổi từ 18->50 dễ mắc bệnh nhất cao nhất 48,6% , ngoài ra độ tuổi từ 6->18 cũng có nguy cơ mắc bệnh cao 28,7%.
Người dân ở Thị Xã Điện Bàn đã có những hiểu biết nhất định về bệnh sốt xuất huyết, nhưng vẫn còn hạn chế trong việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả Trung Tâm Y tế cần tăng cường công tác tuyên truyền và giáo dục cộng đồng để nâng cao nhận thức và kỹ năng phòng chống bệnh sốt xuất huyết.
Tế Thị Xã Điện Bàn đã thực hiện việc thống kê đầy đủ và nắm bắt rõ ràng tình hình bệnh nhân đang điều trị Dựa trên thông tin này, địa phương đã xây dựng kế hoạch chuẩn bị và điều trị nhằm đảm bảo chăm sóc sức khỏe cho bệnh nhân một cách tốt nhất.
Đường uống Paracetamol và đường truyền dịch như NaCl 0,9% hay Ringer là những phương pháp điều trị chính trong điều trị ngoại trú Việc sử dụng các dạng thuốc này cho thấy tính tiện dụng và dễ sử dụng, giúp bệnh nhân có thể tự quản lý điều trị một cách hiệu quả.
* Đối với cơ sở y tế
Trung Tâm Y Tế Điện Bàn chủ động giám sát dịch tễ sốt xuất huyết để phát hiện sớm các ca bệnh, từ đó thu dung và điều trị kịp thời Việc này giúp triển khai các biện pháp xử lý dịch hiệu quả, ngăn chặn sự bùng phát và lan rộng của dịch bệnh.
Để nâng cao hiệu quả điều trị trong khám chữa bệnh ngoại trú, cần thiết lập kế hoạch và phương án khảo sát, nghiên cứu khoa học nhằm đánh giá số lượng bệnh nhân và hiệu quả điều trị Qua đó, chúng ta có thể xác định những hạn chế trong công tác khám chữa bệnh ngoại trú và tìm ra giải pháp khắc phục phù hợp.
Bệnh viện cần xây dựng kế hoạch dự trù thuốc và đảm bảo đủ nhân lực để khám chữa bệnh cho bệnh nhân, đồng thời sẵn sàng ứng phó kịp thời khi có dịch bệnh xảy ra.
Hướng dẫn người dân nhận biết các triệu chứng lâm sàng nghi ngờ bệnh sốt xuất huyết rất quan trọng để họ có thể đến cơ sở y tế kịp thời Việc phát hiện sớm giúp chẩn đoán và điều trị bệnh hiệu quả, giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm Người dân cần chú ý đến các dấu hiệu như sốt cao, đau đầu, đau cơ, và phát ban để chủ động tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
Nâng cao ý thức phòng chống sốt xuất huyết trong cộng đồng là rất quan trọng Người dân cần chú trọng vệ sinh môi trường sống và áp dụng đồng bộ các biện pháp phòng ngừa để đạt hiệu quả cao nhất trong việc ngăn chặn dịch bệnh.
- Tuyên truyền nhân dân phát hiện các triệu chứng lâm sàng để kịp thời tới các cơ sở y tế khám và phát hiện bệnh.
