Tính cấp thiết của đề tài
Toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế đang định hình lại ngành Ngân hàng, tạo ra cả thách thức lẫn cơ hội cho các Ngân hàng thương mại Việt Nam Để nâng cao năng lực cạnh tranh và đảm bảo tài chính lành mạnh theo chuẩn mực quốc tế, việc tuân thủ các điều ước quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng là điều kiện tiên quyết Điều này sẽ giúp hệ thống NHTM Việt Nam tham gia hiệu quả hơn vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng.
Hiệp ước Basel, được thành lập từ năm 1988 và cập nhật đến Basel III vào cuối năm 2017, là một chuẩn mực quốc tế quan trọng cho việc đánh giá và giám sát hoạt động của hệ thống ngân hàng trên toàn cầu Việc áp dụng Hiệp ước Basel giúp ngân hàng đối phó hiệu quả với các rủi ro như rủi ro hệ thống, rủi ro chiến lược và rủi ro thanh khoản, từ đó cải thiện và chuẩn hóa lĩnh vực ngân hàng thông qua các tiêu chuẩn toàn cầu.
Việt Nam hiện chưa là thành viên của Uỷ ban Basel về giám sát ngân hàng, do đó không bị ràng buộc bởi thời hạn tuân thủ các Hiệp ước Basel Tuy nhiên, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã ban hành nhiều văn bản luật và quy định theo định hướng Basel II, như Thông tư số 13/2010/TT-NHNN và Thông tư 36/2014/TT-NHNN NHNN cũng đã xác định lộ trình triển khai tuân thủ Basel II, và từ tháng 2/2016, 10 ngân hàng lớn như BIDV, VietinBank, Vietcombank, Techcombank, ACB, MB, Maritime Bank, Sacombank và VIB đã bắt đầu thí điểm phương pháp quản trị vốn và rủi ro theo tiêu chuẩn Basel II.
Không đứng ngoài làn sóng áp dụng chuẩn Basel II, Ngân Hàng Thương Mại
Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Quân Đội đang nỗ lực áp dụng Basel II trong quản trị rủi ro và đã đạt được một số thành công Tuy nhiên, vẫn tồn tại nhiều khó khăn trong quá trình thực thi Do đó, việc nghiên cứu và ứng dụng các quy định của Hiệp ước Basel là rất cần thiết để nâng cao chất lượng quản trị rủi ro tín dụng, đáp ứng yêu cầu của Ngân hàng Nhà nước và thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng.
Xuất phát từ thực tế hoạt động tín dụng tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân Đội - MB, bài viết này sẽ tập trung vào việc đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị tín dụng Những giải pháp này không chỉ nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng mà còn góp phần tăng cường sự cạnh tranh và phát triển bền vững cho ngân hàng trong bối cảnh thị trường tài chính ngày càng khắc nghiệt.
Rủi ro tín dụng theo Basel tại Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Quân Đội — MB” để thực hiện khóa luận tốt nghiệp.
Tổng quan nghiên cứu
Bài nghiên cứu chính sách của Ngân hàng Thế giới tháng 4/2005 của Constantinos Stephanou và Juan Carlos Mendoza mang đến cái nhìn tổng quan về các thay đổi trong việc tính toán yêu cầu vốn pháp lý tối thiểu cho rủi ro tín dụng theo Basel II Nghiên cứu tập trung vào việc đo lường rủi ro tín dụng, giải thích các quy tắc vốn tín dụng mới và thảo luận về những thách thức trong việc triển khai tại các nước đang phát triển Bài viết mô tả các phát triển lý thuyết và thực nghiệm trong đo lường rủi ro tín dụng, tóm tắt cách xử lý rủi ro tín dụng ở Cột 1 của Basel II, đồng thời xác định các vấn đề triển khai và chính sách cho các quốc gia đang phát triển Nghiên cứu khẳng định rằng quản trị rủi ro tín dụng theo Basel II là khả thi tại các nước đang phát triển, nhưng gặp khó khăn do những yếu kém trong cơ sở hạ tầng và điều kiện chiến lược, khẩu vị rủi ro, quy trình tín dụng tại hệ thống ngân hàng thương mại ở Việt Nam Bài viết đã tạo nền tảng cho các nghiên cứu sâu hơn về việc áp dụng các chuẩn mực của hiệp ước Basel trong hệ thống ngân hàng Việt Nam.
Luận văn tiến sĩ (2016) của Trần Việt Dung với đề tài “Áp dụng Hiệp ước vốn
Bài viết “Basel II: Kinh nghiệm Quốc tế và Hàm ý cho Việt Nam” phân tích Hiệp ước vốn Basel I, II, III trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu biến động Tác giả nêu rõ kinh nghiệm áp dụng Basel II của một số quốc gia thông qua ba trụ cột, với sự tham gia của Ngân hàng Nhà nước, cơ quan giám sát và các ngân hàng thương mại Bài viết nhấn mạnh tính hiệu quả, toàn diện và linh hoạt của khung quản trị rủi ro ngân hàng Basel II, đồng thời xây dựng các điều kiện cần thiết để áp dụng Hiệp ước vốn này tại Việt Nam Tác giả cũng chỉ ra những khó khăn mà hệ thống ngân hàng Việt Nam phải đối mặt trong việc thực hiện các quy định của Basel II và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng Đặc biệt, nghiên cứu này còn chỉ ra sự thiếu hụt trong việc áp dụng Basel II vào quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội, mở ra hướng nghiên cứu mới cho lĩnh vực này.
Bài viết "Giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng theo Basel II tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân Đội - MB" tập trung vào việc nghiên cứu và áp dụng Hiệp ước Basel II nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Quân Đội.
Mục tiêu nghiên cứu
Khóa luận sẽ làm sáng tỏ những vấn đề sau:
- Đề xuất một số giải pháp tăng cường quản trị rủi ro tín dụng theo Basel tạiMB.
Phương pháp nghiên cứu
Trong nghiên cứu này, tác giả áp dụng phương pháp luận duy vật biện chứng, kết hợp với các phương pháp nghiên cứu cụ thể như tiếp cận hệ thống, tổng hợp số liệu và tài liệu, cũng như phân tích và diễn giải để đạt được kết quả chính xác và sâu sắc.
Ngoài lời mở đầu và kết luận, khóa luận có kết cấu cụ thể như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị Rủi ro tín dụng theo Basel tại Ngân
Thương Mại Cổ Phần Quân Đội - MB
Chương 2: Thực trạng quản trị Rủi ro tín dụng theo Basel tại Ngân Hàng
Thương Mại Cổ Phần Quân Đội - MB
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác quản trị Rủi ro tín dụng theo Basel
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG THEO
BASEL TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1 Khái quát về rủi ro tín dụng tại NHTM
1.1.1 Khái niệm về Rủi ro tín dụng
Theo Ngân hàng Thế giới, rủi ro tín dụng đề cập đến khả năng người vay không thực hiện được nghĩa vụ thanh toán lãi suất hoặc hoàn trả vốn gốc đúng hạn theo thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng.
Theo quy định tại khoản 1 Điều 3 của Thông tư 09/2014/TT-NHNN, rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng được định nghĩa là tổn thất có thể xảy ra đối với nợ của tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài, do khách hàng không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện nghĩa vụ của mình theo cam kết.
Rủi ro tín dụng luôn hiện hữu trong mọi giai đoạn sản xuất kinh doanh và ảnh hưởng đến tất cả doanh nghiệp trong nền kinh tế Khi rủi ro nằm trong mức cho phép của quỹ phòng ngừa rủi ro của ngân hàng thương mại, hậu quả sẽ dễ dàng khắc phục Tuy nhiên, nếu rủi ro gây thiệt hại lớn mà ngân hàng không thể xử lý, nó sẽ ảnh hưởng không chỉ đến khách hàng và ngân hàng mà còn có thể dẫn đến biến động trong nền kinh tế.
1.1.2 Nguyên nhân Rủi ro tín dụng
Hoạt động tín dụng của ngân hàng thương mại (NHTM) bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố từ môi trường kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội, pháp lý, cùng với các tác động chung từ khu vực và địa phương.
Khẩu vị rủi ro của ngân hàng thể hiện mức độ chấp nhận rủi ro nhất định, cho phép ngân hàng quản lý và giải quyết các rủi ro trong giới hạn đó Việc mở rộng tín dụng quá mức dẫn đến việc sàng lọc khách hàng kém, làm giảm khả năng giám sát trong và sau quá trình cho vay Hơn nữa, sự yếu kém của đội ngũ cán bộ ngân hàng cũng là một nguy cơ cao dẫn đến rủi ro tín dụng.
Khách hàng thường vay vốn để đầu tư vào các danh mục nhạy cảm với biến động thị trường, và có trường hợp khách hàng cố tình lừa đảo nhằm chiếm dụng vốn ngân hàng Do đó, sự trung thực của khách hàng đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình vay vốn.
Rủi ro tín dụng có thể gây ra hậu quả khó lường, ảnh hưởng không chỉ đến ngân hàng và khách hàng mà còn tác động đến nền kinh tế Do đó, việc phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng là vấn đề sống còn đối với ngân hàng và là yêu cầu cấp thiết cho sự ổn định và phát triển của toàn xã hội.
1.1.3 Phân loại Rủi ro tín dụng
Hình 1 1: Phân loại rủi ro tín dụng dựa trên nguyên nhân phát sinh
Căn cứ vào nguyên nhân phát sinh rủi ro, RRTD được phân chia thành 2 loại chính như sau:
Rủi ro giao dịch là một loại rủi ro tín dụng phát sinh từ những hạn chế trong quá trình giao dịch, xét duyệt cho vay và đánh giá khách hàng Rủi ro này bao gồm ba thành phần chính: rủi ro lựa chọn, rủi ro bảo đảm và rủi ro nghiệp vụ.
Rủi ro lựa chọn là rủi ro phát sinh trong quá trình đánh giá và phân tích tín dụng, liên quan đến việc ngân hàng lựa chọn các phương án vay vốn hiệu quả để đưa ra quyết định.
Rủi ro bảo đảm xuất phát từ các tiêu chuẩn bảo đảm, bao gồm điều khoản trong hợp đồng cho vay, loại tài sản đảm bảo, chủ thể bảo đảm, phương thức bảo đảm và tỷ lệ cho vay so với giá trị của tài sản đảm bảo.
Rủi ro nghiệp vụ liên quan đến quản lý khoản vay và hoạt động cho vay, bao gồm việc áp dụng hệ thống xếp hạng rủi ro và các kỹ thuật xử lý các khoản cho vay gặp vấn đề.
Rủi ro danh mục là một dạng rủi ro tín dụng phát sinh từ những hạn chế trong quản lý danh mục cho vay của ngân hàng, và được chia thành hai loại chính: rủi ro nội tại và rủi ro tập trung.
Rủi ro nội tại là những yếu tố và đặc điểm riêng biệt của từng chủ thể vay vốn hoặc ngành kinh tế, xuất phát từ hoạt động và cách thức sử dụng vốn của khách hàng Những rủi ro này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng trả nợ và hiệu quả kinh doanh của người vay.
Rủi ro tập trung trong ngân hàng xảy ra khi ngân hàng cho vay quá nhiều vốn cho một số khách hàng nhất định, hoặc tập trung vào các doanh nghiệp trong cùng một ngành, lĩnh vực kinh tế, hoặc khu vực địa lý Điều này cũng có thể bao gồm việc cho vay vào những loại hình có rủi ro cao, dẫn đến nguy cơ tài chính nghiêm trọng cho ngân hàng.
1.1.4 Các chỉ tiêu đánh giá rủi ro tín dụng
- Tốc độ tăng trưởng tín dụng
