I. LÝ DO CHON ĐỀ TÀI “Học, học nữa, học mãi”, câu nói bất hủ của Lênin đã dạy cho chúng ta phải không ngừng học tập, không ngừng trao dồi kiến thức cho bản thân. Trong mọi thời đại, con người cần luôn luôn không ngừng học tập để tiếp thu những kiến thức mới, cập nhật những thông tin thú vị về các vấn đề cuộc sống cũng như kiến thức chuyên ngành. Để thực hiện được điều này, mọi người cần phải tự học, phải rèn cho mình có được kỹ năng và phương pháp tự học phù hợp. Khi xã hội ngày càng phát triển, khái niệm xã hội học tập và việc phát triển một nền giáo dục suốt đời có ý nghĩa quan trọng. Việc học tập thường xuyên không chỉ giúp cho những người đang làm việc luôn được cập nhật với những kiến thức mới, công nghệ cũng như hiểu biết mới mà còn có ý nghĩa lớn về các mặt xã hội, chính trị, văn hóa và góp phần tích cực vào việc xây dựng một xã hội văn minh, ổn định và bền vững. Trong xu thế hiện nay, nhu cầu học tập của mọi người ngày càng tăng. Người ta học để biết, học để làm việc và để sống tốt hơn, để tự khẳng định mình và hòa nhập vào cộng đồng ngày càng văn minh tiến bộ. Tuy nhiên các em học sinh không thể suốt ngày ngồi trên ghế nhà trường đề nghe các thầy cô giáo giảng bài mà phần lớn thời gian là tự học ở nhà và nghiên cứu cùng bạn bè do đó cần phải có một phương pháp học tập thật tốt và hiệu quả. Môn học GDQP AN góp phần giáo dục toàn diện cho học sinh về lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, niềm tự hào và sự trân trọng đối với truyền thống đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc, của các lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam; có ý thức cảnh giác trước âm mưu thủ đoạn của các thế lực thù địch; có kiến thức cơ bản về đường lối quốc phòng, an ninh và công tác quản lý nhà nước về quốc phòng, an ninh; có kỹ năng quân sự, an ninh cần thiết tham gia vào sự nghiệp xây dựng, củng cố nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân, sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Hoạt động tự học của học sinh là một khâu vô cùng quan trọng trong việc lĩnh hội kiến thức, có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao nhận thức, trình độ và hiểu biết cho học sinh, tạo vốn kiến thức, hành trang vững chắc cho hoc sinh bước vào đời. Tuy nhiên, nhiều hoc sinh vẫn chưa thấy được tầm quan trọng của hoạt động tự học, còn lười nhác, chưa thực sự dành nhiều thời gian cho hoạt động tự học, chưa xây dựng và rèn luyện cho bản thân kĩ năng tự học hợp lí. Như vậy, việc dạy môn GDQP AN cho học sinh được xác định là một bộ phận, một nội dung quan trọng của quá trình dạy học trong các trường THPT. Do đó để đảm bảo chất lượng dạy học môn học này, cần phải nắm vững và tuân theo những quy luật, nguyên tắc, quy tắc sư phạm chung mà khoa học giáo dục đã chỉ ra, đồng thời phải tính đến những đặc điểm riêng của môn GDQP AN để vận dụng những luận điểm sư phạm chung một cách linh hoạt, sáng tạo có hiệu quả. Xuất phát từ mục tiêu góp phần giảng dạy tốt bộ môn GDQPAN nâng cao chất lượng học tập của học sinh trường THPT Trường Chinh đã tạo nên động lực cho tôi nghiên cứu đề tài: Phương pháp tự học môn GDQP An ninh.
LÝ DO CHON ĐỀ TÀ
“Học, học nữa, học mãi” là câu nói nổi tiếng của Lênin, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc không ngừng học tập và nâng cao kiến thức Trong mọi thời đại, việc liên tục tiếp thu kiến thức mới và cập nhật thông tin về cuộc sống cũng như chuyên ngành là điều cần thiết Để đạt được điều này, mỗi người cần tự học và rèn luyện kỹ năng cùng phương pháp học tập phù hợp.
Trong bối cảnh xã hội phát triển, khái niệm xã hội học tập và giáo dục suốt đời trở nên quan trọng hơn bao giờ hết Học tập liên tục giúp người lao động cập nhật kiến thức mới và công nghệ, đồng thời góp phần vào sự phát triển xã hội, chính trị và văn hóa, xây dựng một xã hội văn minh và bền vững Nhu cầu học tập ngày càng tăng, không chỉ để nâng cao kiến thức mà còn để cải thiện cuộc sống và hòa nhập vào cộng đồng Tuy nhiên, học sinh không thể chỉ ngồi trên ghế nhà trường mà cần phải tự học và nghiên cứu cùng bạn bè để phát triển toàn diện.
Môn học Giáo dục Quốc phòng - An ninh (GDQP - AN) đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục toàn diện cho học sinh, giúp họ phát triển lòng yêu nước, tự hào về truyền thống đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc và các lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam Học sinh được trang bị ý thức cảnh giác trước âm mưu của các thế lực thù địch, cùng với kiến thức cơ bản về đường lối quốc phòng, an ninh và công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực này Ngoài ra, môn học còn cung cấp kỹ năng quân sự và an ninh cần thiết, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và củng cố nền quốc phòng toàn dân, sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Hoạt động tự học đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp thu kiến thức và nâng cao nhận thức cho học sinh Nó không chỉ giúp học sinh xây dựng vốn kiến thức vững chắc mà còn trang bị cho họ hành trang cần thiết để bước vào cuộc sống Tuy nhiên, nhiều học sinh vẫn chưa nhận thức được tầm quan trọng của tự học, dẫn đến việc lười biếng và không dành đủ thời gian cho hoạt động này Do đó, việc xây dựng và rèn luyện kỹ năng tự học hợp lý là điều cần thiết để phát triển bản thân.
Việc dạy môn Giáo dục Quốc phòng - An ninh (GDQP - AN) cho học sinh là một phần quan trọng trong chương trình giáo dục tại các trường THPT Để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học này, cần nắm vững các quy luật và nguyên tắc sư phạm chung theo hướng dẫn của khoa học giáo dục Đồng thời, cần chú ý đến những đặc điểm riêng của môn GDQP - AN để áp dụng linh hoạt và sáng tạo các luận điểm sư phạm, nhằm đạt hiệu quả cao trong quá trình dạy học.
Nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy môn Giáo dục Quốc phòng - An ninh tại trường THPT Trường Chinh, tôi đã nghiên cứu đề tài về phương pháp tự học trong môn này Mục tiêu của nghiên cứu là tạo động lực cho học sinh trong việc cải thiện kỹ năng học tập và hiểu biết về GDQP-AN.
CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI
Hoạt động học là phương thức quan trọng giúp con người tiếp thu tri thức và hành vi trong lao động và sinh hoạt cộng đồng Hiệu quả của việc lĩnh hội tri thức phụ thuộc vào khả năng tự học của mỗi cá nhân Nghiên cứu về tự học có giá trị lớn trong việc thúc đẩy tích lũy kinh nghiệm và tri thức khoa học, từ đó nâng cao năng lực nhận thức J.A Comenxki, nhà giáo dục người Tiệp Khắc, là người đầu tiên đặt nền móng cho ý thức về tự học qua cuốn sách “Phép giảng dạy lớn”, được coi là cột mốc của giáo dục hiện đại Ông đề xuất các nguyên tắc dạy học như tính vừa sức, tính hệ thống, tính bền vững của tri thức và tính thực tiễn, những nguyên tắc này vẫn giữ nguyên giá trị đến ngày nay Các nhà giáo dục như Rutxô, Pestalogi, Dixtecvec, Usinxki ở thế kỷ XVIII, XIX cũng đã chú trọng đến sự phát triển trí tuệ và tính độc lập sáng tạo của học sinh.
N.A.Rubakin trong tác phẩm : “Tự học như thế nào” đã nhấn mạnh vai trò của thái độ tích cực tự học trong việc chiếm lĩnh tri thức của học sinh Theo ông, để tự học đạt kết quả thì: “Việc giáo dục động cơ đúng đắn là điều kiện cơ bản để học sinh tích cực, chủ động trong tự học” Điều này chứng tỏ ông đã thấy được vai trò của yếu tố động cơ trong hoạt động tự học của học sinh.
Việc tự học được các nhà khoa học Việt Nam nghiên cứu ở nhiều mức độ khác nhau, nhấn mạnh rằng tự học là nhiệm vụ quan trọng của người cách mạng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy rằng việc tự học cần phải được thực hiện một cách tự nguyện và tự giác, đồng thời khẳng định rằng tự học là cốt lõi trong quá trình học tập Tư tưởng này cho thấy tự học không chỉ là động lực thúc đẩy quá trình học tập mà còn là yếu tố quyết định chất lượng dạy học và phát triển nhân cách.
Tự học được coi là chìa khóa vàng của giáo dục trong thời đại bùng nổ thông tin, theo quan điểm của nhiều nhà giáo dục Việt Nam như Nguyễn Cảnh Toàn, Nguyễn Hiến Lê và Phan Trọng Luận.
Giáo sư Nguyễn Cảnh Toàn là một tấm gương sáng về tinh thần tự học và
Trong cuốn sách “Bàn về giáo dục Việt Nam” (2002), tác giả đã thảo luận sâu sắc về tự học và chia sẻ kinh nghiệm cá nhân Tiếp nối, trong tác phẩm “Học để đuổi kịp và vượt” (2010), Giáo sư Nguyễn Cảnh Toàn nêu rõ quan điểm về tự học tại Việt Nam, phân tích nguyên nhân khiến hoạt động này trở nên “im ắng” và khuyến khích việc tự học cũng như cách học trong thời đại công nghệ thông tin hiện nay.
Nguyễn Hiến Lê đã quan tâm nghiên cứu đến hoạt động tự học trong cuốn
“Tự học một nhu cầu thời đại” do Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin xuất bản năm
Năm 2003, tác phẩm này đã trình bày rõ ràng lý do cần thiết phải tự học, đồng thời đề xuất một số phương pháp tự học hiệu quả Tác giả cũng trích dẫn những câu nói nổi tiếng về tự học từ các giáo sư và nhà khoa học danh tiếng trên thế giới Đây là tài liệu tham khảo quý giá cho những ai mong muốn nâng cao khả năng tự học của mình.
Trong cuốn sách "Văn học Giáo dục thế kỷ XXI" xuất bản năm 2002, Giáo sư Phan Trọng Luận đã thảo luận về tầm quan trọng của tự học Ông nhấn mạnh những lợi ích mà hoạt động tự học mang lại và hướng dẫn học sinh cách tự học một cách sáng tạo.
Tự học là một yếu tố quan trọng quyết định đến kết quả học tập của người học, được nghiên cứu từ nhiều góc độ khác nhau Nó không chỉ là nền tảng cho việc học suốt đời mà còn giúp nâng cao trình độ cá nhân Các nghiên cứu chỉ ra rằng yếu tố chủ quan của người học, bao gồm sự tích cực, chủ động và độc lập trong việc tìm tòi, khám phá, đóng vai trò quyết định đến hiệu quả của quá trình tự học Để đạt được kết quả cao trong tự học, học sinh cần phải chủ động tham gia vào quá trình học tập của mình.
Vấn đề tự học của học sinh, đặc biệt là môn Giáo dục Quốc phòng - An ninh (GDQP - AN) tại trường THPT Trường Chinh, vẫn chưa được nghiên cứu sâu Dựa trên các kết quả nghiên cứu trước đây, bài viết này sẽ hệ thống hóa những lý luận cơ bản về tự học, phân tích thực trạng hiện tại và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao tính tích cực trong hoạt động tự học của học sinh trong môn GDQP - AN.
KHÁI NIỆM TÍNH TÍCH CỰC
Tính tích cực, theo Từ điển Tiếng Việt của Nguyễn Như Ý (1996), được định nghĩa là sự chủ động, hăng hái và nhiệt tình trong công việc Nó bao gồm các hoạt động nhằm tạo ra sự biến đổi theo hướng phát triển, có tác dụng khẳng định và thúc đẩy sự tiến bộ.
Tính tích cực có thể được xem như là một phẩm chất xã hội của con người.
Tính tích cực là thuộc tính nhân cách của cá nhân, thể hiện sự chi phối mạnh mẽ của các hoạt động đối với đối tượng Nó bao gồm trương lực của trạng thái bên trong tại thời điểm hành động, sự quy định của mục đích hành động và tính bền vững của hành động liên quan đến mục đích đã được xác định Tính tích cực liên kết chặt chẽ với trạng thái hoạt động, thể hiện năng lực nỗ lực và sự chủ động sáng tạo trong việc tương tác với môi trường Nguồn gốc của tính tích cực xuất phát từ lợi ích và nhu cầu của con người, được hình thành và phát triển thông qua các hoạt động.
Tính tích cực trong hoạt động tự học của học sinh thể hiện ở sự chủ động, hăng say và tự giác trong việc học tập và nghiên cứu Điều này giúp các em lĩnh hội kiến thức, từng bước bổ sung và hoàn thiện vốn hiểu biết của bản thân, đồng thời tự giác phát triển để đáp ứng nhu cầu của thời đại.
KHÁI NIỆM HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC
Đã có nhiều nghiên cứu về tự học theo các góc độ khác nhau Có thể khái lược một số định nghĩa cơ bản về tự học như sau:
Nhà tâm lý học N.A Rubakin định nghĩa tự học là quá trình tự tìm kiếm kiến thức, bao gồm việc tiếp thu tri thức, kinh nghiệm xã hội và lịch sử thông qua hoạt động cá nhân Quá trình này diễn ra bằng cách cải tiến kinh nghiệm ban đầu và đối chiếu với các mô hình phản ánh thực tế, từ đó biến tri thức nhân loại thành vốn tri thức, kinh nghiệm, kỹ năng và kỹ xảo của mỗi cá nhân.
Tự học là một quá trình cá nhân mà người học tận dụng toàn bộ nhân cách của mình để khám phá kho tàng tri thức nhân loại Hoạt động này không hề đơn giản, đòi hỏi sự nỗ lực lớn cả về tinh thần lẫn thể chất Để phát triển khả năng trong quá trình tự học, người học cần nhận thức rõ những đặc điểm cá nhân và lựa chọn tài liệu phù hợp với khả năng tiếp thu của mình.
Theo Lê Khánh Bằng, tự học là quá trình mà mỗi cá nhân sử dụng trí tuệ và phẩm chất tâm lý của mình để tiếp thu kiến thức trong một lĩnh vực khoa học cụ thể Tự học không chỉ là việc tiếp nhận thông tin mà còn là cách mà người học chuyển hóa tri thức thành kinh nghiệm cá nhân, góp phần vào việc phát triển nhân cách.
Tác giả Nguyễn Văn Đạo nhấn mạnh rằng tự học là một hoạt động tự giác, xuất phát từ nhận thức đúng đắn về vai trò quan trọng của nó trong việc tích lũy kiến thức cá nhân, nâng cao chất lượng công việc và góp phần vào sự tiến bộ của xã hội.
Theo tác giả Nguyễn Hiến Lê, tự học là quá trình tự giác, không bị ép buộc, mà là sự tìm tòi và học hỏi để mở rộng kiến thức Người tự học không cần quan tâm đến việc có thầy hay không, họ hoàn toàn làm chủ bản thân, có thể lựa chọn môn học và thời gian học theo ý muốn Đây chính là yếu tố quan trọng trong việc phát triển bản thân.
Theo Giáo sư – Tiến sỹ Nguyễn Cảnh Toàn, tự học là quá trình mà mỗi cá nhân tự động não, suy nghĩ và phát huy các năng lực trí tuệ như quan sát, so sánh, phân tích và tổng hợp Điều này không chỉ liên quan đến việc sử dụng trí tuệ mà còn có thể bao gồm cả việc vận dụng cơ bắp khi cần thiết Tự học còn đòi hỏi các phẩm chất như tính trung thực, khách quan, sự kiên trì và lòng say mê Qua đó, người học có thể chiếm lĩnh một lĩnh vực tri thức nào đó và biến nó thành sở hữu của riêng mình.
Giáo sư Nguyễn Cảnh Toàn nhấn mạnh tầm quan trọng của các thao tác và phẩm chất cần thiết trong hoạt động tự học Ông cho rằng những yếu tố này cần được xem xét trong mối quan hệ tổng thể để hiểu rõ hơn về quá trình tự học của người học.
Tự học là quá trình mà người học tự giác và chủ động chiếm lĩnh tri thức trong một lĩnh vực cụ thể, thông qua những nỗ lực cá nhân nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra.
Trong môn Giáo dục Quốc phòng và An ninh (GDQP – AN), tự học là phương pháp độc lập giúp người học tiếp thu và củng cố kiến thức, kỹ năng Các hình thức tự học trong GDQP – AN bao gồm nhiều phương pháp khác nhau, nhằm nâng cao hiệu quả học tập và rèn luyện kỹ năng cho người học.
Tự nghiên cứu tài liệu học tập như sách giáo khoa, sách giáo tổ và vở ghi trước và sau khi nghe giảng giúp người học mở rộng và nắm chắc kiến thức môn học Việc tham khảo thêm các tài liệu khác cũng hỗ trợ đào sâu hiểu biết, nâng cao khả năng tiếp thu và ứng dụng kiến thức hiệu quả hơn.
- Tự nghiên cứu, rèn luyện các kỹ năng, kỹ xảo chiến đấu hoặc sử dụng vũ khí, trang thiết bị quân sự.
Để tham gia hiệu quả vào các hình thức dạy học khác nhau, cần chuẩn bị kỹ lưỡng các nội dung như đề cương thảo luận, thí nghiệm, thực hành, diễn tập, cũng như chuẩn bị cho các kỳ kiểm tra và thi.
Hoạt động tự học thực chất là một quá trình nhận thức mà không nhất thiết phải có thầy giáo bên cạnh Quan niệm cho rằng tự học chỉ xảy ra khi không có thầy là sai lầm, vì việc học luôn là trách nhiệm của người học Để trở nên giỏi hơn, mỗi học sinh cần phải nỗ lực và không ai có thể học thay cho mình Như Bác Hồ đã dạy, "lấy tự học làm cốt", dù có thầy hay không Nếu coi tự học là không cần thầy, học sinh sẽ dễ dàng trở nên ỷ lại, thiếu tự tin và không tích cực trong việc học Quá trình tự học đòi hỏi sự nỗ lực và quyết tâm để đạt được mục tiêu học tập, và nếu thiếu đi điều này, học sinh sẽ không thể đạt kết quả tốt Đây chính là yếu tố quan trọng giúp nâng cao chất lượng học tập của bản thân và cải thiện chất lượng giáo dục tại các trường THPT.
VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG TỰ HỌ
Việc khuyến khích học sinh THPT tự học và tự nghiên cứu đang được nhiều nhà giáo dục và trường học chú trọng Đảng và Nhà nước Việt Nam cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm phát huy tính tích cực và tinh thần tự giác học tập của học sinh Nghị quyết II của Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa VIII đã khẳng định cần đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện tư duy sáng tạo cho người học và phát triển phong trào tự học, đặc biệt trong thanh niên.
Mười nhấn mạnh rằng tự học và tự đào tạo là con đường phát triển bền vững trong suốt cuộc đời, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế – xã hội hiện nay và tương lai Đây không chỉ là truyền thống quý báu của người Việt Nam mà còn là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục Sự sáng tạo của người học được phát huy khi giáo dục được chuyển hóa thành quá trình tự giáo dục, đồng thời quy mô giáo dục cũng được mở rộng nhờ phong trào toàn dân tự học.
Tự học đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển nhân cách học sinh, vì tâm lý con người chỉ hình thành và phát triển qua quá trình học tập cá nhân Để phát triển tâm lý, học sinh cần tham gia vào các hoạt động học tập, từ đó tự tìm tòi và tổ chức việc chiếm lĩnh tri thức nhân loại Điều này đặc biệt quan trọng trong môi trường giáo dục THPT, nơi tự học giúp học sinh hoàn thành nhiệm vụ học tập theo phương châm “biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo” Qua hoạt động tự học, học sinh có thể hình thành năng lực cần thiết để học tập suốt đời.
BẢN CHẤT CỦA HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC
Mỗi người đều hiểu rằng để đạt được bất kỳ mục tiêu nào, dù lớn hay nhỏ, cần phải nỗ lực hết mình Đặc biệt, trong việc học tập, học sinh thường chỉ ghi nhớ những gì thầy cô giảng dạy mà không thực sự sở hữu kiến thức đó Để biến tri thức thành của riêng mình và không nhanh chóng quên đi, hoạt động tự học là rất cần thiết.
Tự học là một quá trình học tập độc lập, không có sự hướng dẫn của giáo viên, đòi hỏi người học phải tự xây dựng phương pháp và kế hoạch học tập cho riêng mình Quá trình này không chỉ giúp củng cố và mở rộng tri thức mà còn yêu cầu sự nỗ lực, quyết tâm và kiên trì từ học sinh Để thành công trong tự học, học sinh cần tự kiềm chế trước những cám dỗ và ảnh hưởng bên ngoài, đồng thời phải có yêu cầu cao và sự nghiêm túc với bản thân Những yếu tố này không chỉ nâng cao kết quả học tập cá nhân mà còn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tại các trường THPT, tạo ra đội ngũ lao động tri thức đáp ứng nhu cầu xã hội ngày càng cao.
NGUYÊN TẮC ĐẢM BẢO HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CÓ HIỆU QUẢ
MÔN HỌC GDQP - AN TRONG TRƯỜNG THPT TRƯỜNG CHINH
ĐẶC ĐIỂM MÔN HỌC GDQP – AN
GDQP - AN là môn học được quy định bởi pháp luật, thể hiện đường lối giáo dục của Đảng thông qua các văn bản quy phạm pháp luật, nhằm mục tiêu hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực công dân, phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Kế thừa và phát huy kết quả từ chương trình huấn luyện quân sự phổ thông (1961) và GDQP - AN (1991), chương trình đã được sửa đổi, bổ sung vào năm 2000 và triển khai thực hiện theo nghị định của chính phủ vào năm 2007, lồng ghép nội dung an ninh vào môn học Qua các giai đoạn cách mạng, GDQP - AN luôn được đổi mới để phục vụ cho sự phát triển đất nước và công tác quốc phòng, an ninh, kết nối chặt chẽ giữa giáo dục – đào tạo và quốc phòng – an ninh.
GDQP - AN là môn học tích hợp kiến thức từ khoa học xã hội nhân văn, khoa học tự nhiên và khoa học kỹ thuật quân sự, với hơn 70% chương trình là lý thuyết Nội dung môn học bao gồm các kiến thức cơ bản về đường lối quốc phòng và quân sự của Đảng, quản lý Nhà nước về quốc phòng - an ninh, truyền thống đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc, nghệ thuật quân sự Việt Nam, cũng như chiến lược “diễn biến hòa bình” và bạo loạn lật đổ từ các thế lực thù địch Môn học còn trang bị các kỹ năng quân sự và an ninh cần thiết để xây dựng và củng cố nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân.
Môn học Giáo dục Quốc phòng - An ninh (GDQP - AN) giúp học sinh nắm vững lý luận về đường lối quốc phòng, an ninh của Đảng và hiểu biết về công tác này Học sinh sẽ dễ dàng thích nghi với nhiệm vụ quốc phòng, an ninh sau khi ra trường GDQP - AN có mối liên hệ chặt chẽ với các môn học khác như Toán, Vật lý, Hóa học, Địa lý, Lịch sử, Giáo dục công dân và Giáo dục thể chất, điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tập hiệu quả môn học này.
AN yêu cầu học sinh nắm vững kiến thức tổng quát về các môn học, đồng thời phát triển khả năng tính toán và tư duy lý luận Môn học này không chỉ cung cấp những kiến thức cơ bản về đường lối quân sự của Đảng, tư duy quốc phòng, an ninh, và kiến thức quân sự cần thiết, mà còn góp phần rèn luyện và bồi dưỡng nhân cách, hình thành nếp sống con người mới trong xã hội chủ nghĩa.
Giáo dục Quốc phòng - An ninh (GDQP - AN) đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và rèn luyện ý thức tổ chức kỷ luật cũng như tác phong khoa học cho học sinh, cả trong môi trường học tập và khi ra xã hội Việc giảng dạy và học tập chất lượng môn GDQP - AN không chỉ góp phần vào việc đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật và quản lý có năng lực, mà còn giúp họ sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong mọi vị trí công tác.
VỊ TRÍ MÔN HỌC GDQP - AN
GDQP - AN là một bộ phận quan trọng trong nền giáo dục quốc dân, đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân Đây là môn học chính khóa trong chương trình giáo dục của cấp trung học phổ thông cũng như các bậc đào tạo trung cấp chuyên nghiệp, cao đẳng và đại học Theo Nghị định 15/NĐ-CP ngày 1 tháng 5 năm 2001, GDQP - AN không chỉ là nội dung cơ bản trong giáo dục quốc gia mà còn có ý nghĩa chiến lược trong việc đào tạo con người mới xã hội chủ nghĩa, góp phần nâng cao nhận thức và trách nhiệm của học sinh, sinh viên đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc.
Việc dạy môn GDQP - AN cho học sinh là một phần quan trọng trong quá trình giáo dục tại các trường học Để đảm bảo chất lượng giảng dạy môn học này, cần nắm vững các quy luật và nguyên tắc sư phạm chung, đồng thời linh hoạt áp dụng những đặc điểm riêng của môn GDQP - AN Sự sáng tạo trong việc vận dụng các luận điểm sư phạm sẽ góp phần nâng cao hiệu quả dạy học.
Môn học Giáo dục Quốc phòng - An ninh (GDQP - AN) đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục toàn diện cho học sinh, giúp các em phát triển lòng yêu nước, trân trọng truyền thống đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc Học sinh được trang bị kiến thức về quốc phòng, an ninh và các kỹ năng quân sự cần thiết để tham gia vào sự nghiệp xây dựng và củng cố nền quốc phòng toàn dân Đồng thời, môn học cũng nâng cao ý thức cảnh giác trước các âm mưu của thế lực thù địch, chuẩn bị cho các em sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
NHIỆM VỤ DẠY HỌC MÔN GDQP - AN
TẠO ĐIỀU KIỆN ĐỂ CÓ PHÒNG ĐỌC CHO HỌC SINH TỰ HỌC, TỰ NGHIÊN CỨU
Nhà trường cần thiết lập một phòng đọc để học sinh có không gian tự học và nghiên cứu ngoài giờ học Phòng đọc nên được trang bị đa dạng sách thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, phục vụ cho học sinh các môn học, bao gồm cả môn GDQP Để đảm bảo môi trường học tập hiệu quả, cần có quy định rõ ràng về yên tĩnh, trật tự và lịch sự trong phòng đọc Đây là nhu cầu thiết yếu của tất cả học sinh trong trường, không chỉ riêng học sinh học môn GDQP.
THƯ VIỆN TRƯỜNG CẦN PHONG PHÚ HƠN NỮA VỀ TÀI LIỆU, SÁCH BÁO, TẠP CHÍ,…CHO HỌC SINH ĐỌC THAM KHẢO, NGHIÊN CỨU NHẤT LÀ TÀI LIỆU THUỘC LĨNH VỰC GDQP – AN
GIẢI PHÁP ĐỐI VỚI TỔ GDQP - AN TRƯỜNG THPT TRƯỜNG CHINH
TĂNG CƯỜNG CƠ SỞ VẬT CHẤT, CUNG CẤP ĐẦY ĐỦ CÁC
thiết bị cho việc dạy và học
Cơ sở vật chất và trang thiết bị học tập đầy đủ là yếu tố quan trọng giúp nâng cao hiệu quả dạy và học môn GDQP-AN Việc trang bị đầy đủ sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh tự học và thực hành Tuy nhiên, hiện nay, một số tranh ảnh phục vụ giảng dạy đã cũ và hư hỏng, ảnh hưởng đến chất lượng bài giảng Thời gian thực hành hạn chế và số lượng trang thiết bị cho các tiểu đội còn ít, dẫn đến việc học sinh chưa tích cực luyện tập Đặc biệt, học sinh chưa có cơ hội thực hành sử dụng súng bắn tập MBT03 do chương trình học chưa đủ thời gian Do đó, cần bổ sung trang thiết bị dạy học như súng bắn tập MBT03 và cải thiện chất lượng trang thiết bị để nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập.
TẠO ĐIỀU KIỆN THUẬN LỢI HƠN NỮA CHO HỌC SINH ĐƯỢC MƯỢN VẬT CHẤT VÀ THỰC HÀNH HỌC TẬP TẠI KHO VẬT CHẤT CỦA TỔ
ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP VÀ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC
Giáo viên cần đổi mới phương pháp dạy học để kích thích hứng thú và nhu cầu học tập của học sinh, bắt đầu từ việc đặt vấn đề hấp dẫn và tổ chức bài giảng hiệu quả Việc sử dụng phương pháp thuyết trình hiện nay tuy giúp truyền tải kiến thức, nhưng không đủ để giữ chân học sinh, vì vậy cần kết hợp nhiều phương pháp như thảo luận nhóm, dạy học nêu vấn đề và ứng dụng thực tế Tạo cơ hội cho học sinh diễn ngôn trực tiếp sẽ giúp nâng cao khả năng làm việc nhóm và nhận thức, đồng thời cải thiện chất lượng giờ giảng Những giờ học tích cực này không chỉ kích thích hứng thú mà còn tạo động lực cho học sinh tự học và nghiên cứu thêm, từ đó nâng cao hiệu quả dạy và học môn GDQP – AN.
TRƯỚC HOẶC SAU MỖI BÀI GIẢNG, GIÁO VIÊN ĐẶT MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐỂ HỌC SINH TỰ NGHIÊN CỨU VÀ CUNG CẤP DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
KHÔNG NGỪNG TÌM KIẾM NHỮNG PHƯƠNG PHÁP HỌC TẬP MÔN GDQP – AN HIỆU QUẢ
môn GDQP – AN hiệu quả
Phương pháp học tập đóng vai trò quan trọng trong kết quả học tập của học sinh Để đạt được thành tích cao, học sinh cần tìm ra những phương pháp học tập hiệu quả và phù hợp với từng môn học Việc trao đổi kinh nghiệm với bạn bè, tham khảo ý kiến giáo viên và sử dụng tài liệu hỗ trợ là những cách hữu ích để cải thiện phương pháp học Một phương pháp học hợp lý giúp học sinh giải quyết nhanh chóng các vấn đề môn học, ghi nhớ lâu và hiểu sâu kiến thức, đồng thời tiết kiệm thời gian Mỗi học sinh có điều kiện và khả năng khác nhau, vì vậy việc áp dụng các phương pháp học cũng sẽ khác biệt Dù chọn phương pháp nào, học sinh cần phát huy tính tự giác, khả năng làm việc độc lập và ý thức tự học để nâng cao kết quả học tập và chất lượng giáo dục của trường.
TỪNG HỌC SINH PHẢI BIẾT LẬP KẾ HOẠCH HỌC TẬP, SẮP XẾP THỜI GIAN TỰ HỌC MỘT CÁCH HỢP LÝ
thời gian tự học một cách hợp lý
Vào đầu mỗi học kỳ, học sinh cần lập kế hoạch học tập phù hợp với khả năng và điều kiện cá nhân, đồng thời có thể điều chỉnh khi cần thiết Kế hoạch này phải dựa trên các mục tiêu cụ thể và có thể đạt được, phân biệt rõ giữa việc chính và việc phụ, cũng như việc làm ngay và việc làm sau Việc quản lý thời gian hiệu quả là rất quan trọng để tránh áp lực từ khối lượng môn học Học sinh không chỉ học môn GDQP – AN mà còn nhiều môn khác, vì vậy cần sắp xếp thời gian tự học hợp lý để đảm bảo đủ thời gian cho từng môn học Lập kế hoạch cụ thể cho thời gian và công việc, thực hiện nghiêm túc sẽ giúp học sinh phát huy hiệu quả trong hoạt động tự học, bất kể điều kiện sinh hoạt và quỹ thời gian của mỗi người khác nhau.
TRÊN LỚP HỌC SINH CẦN NGHE GIẢNG VÀ GHI CHÉP MỘT CÁCH NGHIÊM TÚ
Nghe giảng và ghi chép là hai kỹ năng thiết yếu cho học sinh trong quá trình học tập, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả học tập Mỗi học sinh cần rèn luyện thói quen ghi chép để thu thập thông tin cần thiết, đặc biệt trong môn GDQP – AN, nơi có nhiều nội dung chính trị phức tạp Việc kết hợp giữa nghe và ghi chép thường gặp khó khăn, vì nhiều học sinh chỉ ghi chép khi giáo viên đọc, dẫn đến việc bỏ sót thông tin Do đó, học sinh cần tập trung cao độ, phát triển khả năng ghi chép nhanh bằng cách sử dụng viết tắt, gạch chân và sơ đồ hóa các ý chính Bên cạnh đó, việc tích cực tham gia thảo luận và đặt câu hỏi trong lớp cũng rất quan trọng Nghe giảng tích cực và ghi chép khoa học không chỉ giúp học sinh hiểu bài ngay tại lớp mà còn là phương pháp tự học hiệu quả, tiết kiệm thời gian và nâng cao kết quả học tập.
HỌC SINH CẦN TỔ CHỨC HỌC TẬP THEO NHÓM
Học tập theo nhóm là phương pháp tích cực giúp học sinh phát huy tính tự giác và sáng tạo Phương pháp này không chỉ giúp học sinh nắm vững nội dung bài học mà còn thúc đẩy sự gắn kết trong cộng đồng Trong quá trình làm việc nhóm, những ý tưởng sáng tạo và giải pháp hiệu quả sẽ xuất hiện, đồng thời rèn luyện khả năng lắng nghe và tinh thần học hỏi Để đạt hiệu quả cao, việc phân công công việc hợp lý là rất quan trọng, phụ thuộc vào vai trò và khả năng của nhóm trưởng Mỗi thành viên cần ý thức rõ trách nhiệm của mình và đóng góp vào sản phẩm chung Tinh thần tự giác trong việc quản lý thời gian, bài vở và phát biểu ý kiến là yếu tố quyết định cho sự thành công của nhóm Học nhóm hiệu quả khi có sự chuẩn bị chu đáo về nội dung và phương pháp tổ chức Ngày nay, với sự hỗ trợ của công nghệ, việc học nhóm trở nên thuận tiện hơn bao giờ hết, giúp học sinh tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu quả học tập, đặc biệt trong môn GDQP – AN.
THAM KHẢO NGUỒN TÀI LIỆU, TRAO ĐỔI KINH NGHIỆM HỌC TẬP VỚI HỌC SINH KHÓA TRƯỚC
KẾT LUẬN
Các giải pháp nêu trên sẽ hỗ trợ hiệu quả cho hoạt động tự học môn Giáo dục Quốc phòng – An ninh của học sinh trường THPT Trường Chinh.
Các giải pháp được đề xuất trong bài viết này được xây dựng dựa trên lý thuyết của đề tài và thực tiễn hoạt động tự học môn Giáo dục Quốc phòng - An ninh của học sinh tại trường THPT Trường Chinh.
Các giải pháp được đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả tự học môn GDQP – AN của học sinh trường THPT Trường Chinh xuất phát từ nhu cầu thực tiễn và tính khả thi Để đạt được kết quả cao trong hoạt động tự học, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa nhà trường, các tổ chức, giáo viên và toàn thể học sinh.