ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA KHOA KỸ THUẬT GIAO THÔNG o0o BÀI TIỂU LUẬN MÔN: TRIẾT HỌC BK TP.HCM ĐỀ TÀI: VAI TRỊ CỦA KHOA HỌC & CƠNG NGHỆ TRONG BÀI TỐN KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG Ơ NHIẺM SƠNG NGÒI HIỆN NAY VÀ VẤN ĐỀ THU GOM RÁC VEN SÔNG Ở THÀNH PHỐ CẦN THƠ GVHD: PGS.TS Hà Trọng Thà Học viên cao học: Trịnh Đức Minh ••• THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, THÁNG 12 NĂM 2021 Tóm Tắt Trong tiểu luận này, cách vận dụng kiến thức tiếp thu từ môn Triết học, học viên trình bày vấn đề liên quan đến nhiệm vụ Khoa Học Công Nghệ (KH&CN) cấp thành phố mà học viên tham gia thực Học viên trình bày khái quát khoa học, kỹ thuật, cơng nghệ, vai trị khoa học công nghệ phát triển xã hội lồi người Sau tình hình, vai trị khoa học công nghệ xã hội Việt Nam Cuối cùng, học viên trình bày trường hợp nghiên cứu “Vai Trị Của Khoa Học & Cơng Nghệ Trong Bài Tốn Khắc Phục Tình Trạng Ơ Nhiễm Sơng Ngịi Hiện Nay Và Vấn Đề Thu Gom Rác Ven Sông Ở Thành Phố Cần Thơ” Để đạt điều này, học viên tổng quan thực trạng mơi trường sơng ngịi số tỉnh thành, đặc biệt thành phố Cần Thơ - thủ phủ miền Tây Nam Bộ Sau đó, giải pháp khắc phục nhiễm sơng ngịi giới nước áp dụng trình bày phân tích Cuối cùng, vấn đề tồn đọng phân tích, nhiệm vụ khoa học cơng nghệ vấn đề xử lý tốn thu gom rác ven sông địa bàn thành phố Cần Thơ thảo luận ngắn gọn, tác động giải pháp ứng dụng tiến khoa học công nghệ đến xã hội, kinh tế môi trường bàn luận đến Tóm Tắt ii Mục Lục Danh Mục Hình Ảnh iv CHƯƠNG Khoa Học Và Công Nghệ 1.1 Khoa Học 1.1.1 Sự Ra Đời Của Khoa Học 1.1.2 Phân kỳ khoa học: 1.1.3 Phân loại khoa học: 1.2 Kỹ thuật .9 1.3 Công nghệ 11 1.4 Cách Mạng Kỹ Thuật, Cách Mạng Công Nghệ 12 1.5 Vai Trò Của Cách Mạng Khoa Học Và Công Nghệ Hiện Nay 13 CHƯƠNG Khoa Học Và Công Nghệ Việt Nam 14 CHƯƠNG Vai Trị Của Khoa Học Cơng Nghệ Trong Bài Tốn Thu Gom Rác Thải Ven Sơng Trên Địa Bàn Thành Phố Cần Thơ Và Các Tác Động Đến Đời Sống Xã Hội .16 3.1 Vấn Đề Cấp Bách: Thực Trạng Mơi Trường Sơng Ngịi Việt Nam, Đặc Biệt Ở Cần Thơ 16 3.2 Tình Hình Nghiên Cứu Giải Pháp Khắc Phục Ơ Nhiễm Sơng Ngịi Và Các Thành Tựu, Hạn Chế 19 3.2.1 Ngoài Nước .19 3.2.2 Trong Nước, Đặc Biệt Là Cần Thơ 22 3.3 Tác Động Của Công Nghệ Thu Gom Rác Sơng Ngịi Đến Lợi Ích Xã Hội, Kinh Tế Và Môi Trường 28 3.3.1 Đối với lĩnh vực KH&CN có liên quan 28 3.3.2 Đối với kinh tế - xã hội môi trường .28 Tài Liệu Tham Khảo 30 Danh Mục Hình Ảnh Hình 3.1 Khu vực kênh Kênh Tây, Tỉnh Tây Ninh 17 Hình 3.2 Khu vực kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè Quận cầu Đen Quận 2, TpHCM 17 Hình 3.3 Khối lượng rác thải đổ biển từ cửa sông Hậu hàng năm 18 Hình 3.4 Lượng rác thải tấp vào bờ sông Hậu .18 Hình 3.5 Rác thải nhiễm ven sơng, tuyến du lịch từ bến Ninh Kiều đến chợ Cái Răng .18 Hình 3.6 Đồn tình nguyện viên tổ chức dọn rác sông Cần Thơ 19 Hình 3.7 Tàu thu gom, lập rác thải Interceptor (Hà Lan) .20 Hình 3.8 Tàu trục vớt rong, cỏ, rác thải củaBerky 6520, Mỹ .20 Hình 3.9 Tàu trục vớt rong, cỏ, rong, cỏ, rác thải Keda, Trung Quốc 20 Hình 3.10 Máy băm phá rác thải kết khối Aquarius [13], [14] 21 Hình 3.11 Máy trung chuyển công ty Aquarius Systems, Mỹ 21 Hình 3.12 Máy trung chuyển cơng ty Qingzhou Dongfang, Trung Quốc .22 Hình 3.13 Trục vớt lục bình Tây Ninh [33] 23 Hình 3.14 Thí điểm Robot thu gom rác thải, cỏ dại đoạn Vàm Thuật - Bến Cát [34] .’ 23 Hình 3.15 Máy KC05.01/06-10 thực cắt vớt lục bình, bèo ván Vườn quốc gia UMinh Thượng, Kiên Giang [6], [7] .24 Hình 3.16 Phương tiện thủy trục vớt lục bình SởKHCN tỉnh Tiền Giang [36].25 Hình 3.17 Máy cắt, vớt Trung tâm NC&CG Cơng nghệ, Sở KHCN Tp.HCM 25 Hình 3.18 Máy B1.5 làm việc kênh cấp thoát nước khu vực Tp.HCM 26 Hình 3.19 Hệ thống thu gom rác kệnh rạch, Đại học Bách Khoa TpHCMphối hợp Tổng cơng ty khí GTVT Sài Gon (Samco) 27 Hình 3.20 Phương án đặc thù thu gom rác thải ngăn dòng chảy Hà Lan, thử nghiệm Cần Thơ 27 CHƯƠNG Khoa Học Và Công Nghệ Nhận thức đầy đủ, đắn vai trò khoa học công nghệ phát triển xã hội vị trí cách mạng khoa học cơng nghệ thời đại ngày nay, triết học điều đặc biệt quan trọng, có ý nghĩa lý luận thực tiễn cấp bách Các tổ chức quốc gia hay khu vực quốc tế kinh tế, xã hội, trị hay mơi trường , thừa nhận giai đoạn lịch sử sau kỷ XX đến thời đại cách mạng khoa học - kỹ thuật cách mạng khoa học công nghệ, chuyển biến đời sống xã hội trực tiếp gián tiếp gắn liền tiến khoa học, công nghệ cách mạng khoa học công nghệ Thực tế lịch sử giới quốc gia tiến trình phát triển thập niên gần cho thấy, tốc độ phát triển kinh tế - xã hội nước phụ thuộc lớn vào tiềm lực khoa học, công nghệ quốc gia điều kiện tồn cầu hóa nay, chừng mực định phục thuộc vào tốc độ phát triển khoa học, công nghệ giới [1] 1.1 Khoa Học 1.1.1 Sự Ra Đời Của Khoa Học Cho đến nay, vấn đề xác định cách xác tuyệt đối thời điểm đời khoa học lịch sử nhân loại với tính cách hệ thống tri thức xác thực, khách quan vấn đề gây tranh cãi Ngay thời điểm xuất số kiến thức đơn lẻ, chẳng hạn, cách cọ xét hai đá vào để tạo lửa hay kỹ thuật trồng dâu nuôi tằm người ta biết chúng đời từ sớm, cách ngày hàng chục vạn, chí hàng triệu năm Thuật ngữ “khoa học” có nguồn gốc từ chữ Latinh, “scientia” nghĩa kiến thức, hiểu biết Theo nghĩa này, khoa học thừa nhận xuất từ sớm, vào khoảng kỷ VI trước Công nguyên, yếu tố tri thức khoa học cho xuất sớm Khoa học phát triển vừa theo phương thức cách mạng lẫn tiến hóa, vừa mang tính kế thừa, tính tích lũy, vừa đảo lộn, nhảy vọt, kết hợp phân ngành tích hợp ngành, lĩnh vực Theo phát triển, khoa học ngày xóa dần ranh giới cách biệt ngành, lĩnh vực, làm phong phú thêm nội dung phương pháp luận, tích hợp với hình thức nhận thức khác Khoa học đại kết hợp hài hòa yếu tố nhận thức, giới quan, thẩm mỹ, đạo đức, có ảnh hưởng tồn diện đến phát triển người xã hội Khối lượng kiến thức khoa học thời kỳ cách mạng khoa học cơng nghệ gia tang nhanh chóng Các kiến thức ngành khoa học nói chung đời nhu cầu thực tiễn người Những kiến thức người đúc kết kiểm chứng trình lao động, sản xuất sinh sống lưu giữ, truyền cho hệ tiếp sau Theo phát triển xã hội, tri thức tích lũy ngày nhiều, phân cơng lao động phát triển, nhu cầu tìm kiếm tri thức mới, sâu ngày tăng Khi phân tầng xã hội xuất hiện, xã hội bắt đầu xuất tầng lớp lao động trí óc với nhiệm vụ sản xuất, lưu giữ, truyền bá tri thức Khoa học cần xem xét đồng thời khía cạnh khác nhau: Trước hết, khoa học hình thái ý thức xã hội, có chức đặc tính tương tự hình thái ý thức xã hội khác: phụ thuộc vào tồn xã hội, tồn xã hội định, lại độc lập tương đối, tác động trở lại tồn xã hội, vượt trước tồn xã hội, tác động đến hình thái ý thức xã hội khác, vv Là hình thái ý thức xã hội nên khoa học phản ánh tồn xã hội, thể trình độ xã hội, khoa học báo tiến xã hội Nó hệ thống quan niệm, hiểu biết, nhận thức, tri thức giới, tồn xã hội; đồng thời có hệ thống thiết chế xã hội tương ứng bảo đảm cho khoa học tồn tại, hoạt động phát triển Các thiết chế xã hội khoa học bao gồm: văn quản lý, điều hành, đạo luật có tính pháp quy giai đoạn lịch sử cụ thể định, Cơ quan quản lý hoạt động khoa học, kể tổ chức cấp phát minh, sáng chế, sở hữu trí tuệ, tổ chức, thiết chế nghiên cứu khoa học, kể thiết chế bảo đảm cho cá nhân người sáng chế, phát minh khoa học Theo tiêu chí mà xét khoa học nh thành vào kỷ XVII - XVIII cộng đồng khoa học viện hàn lâm xuất châu Âu Từ kỷ XIX đến nay, thiết chế khoa học ngày xuất nhiều hơn, hoàn thiện để đáp ứng nhu cầu phát triển khoa học xã hội Là hình thái ý thức xã hội, khoa học đồng thời dạng hình thức nhận thức đặc biệt có tác động lẫn với dạng hình thức nhận thức khác: nhận thức thơng thường, nghệ thuật, tôn giáo, đạo đức, triết học Khoa học không bị giới hạn việc nghiên cứu khách thể, thuộc tính hay quan hệ, cái, nguyên tắc, thấu hiểu thực tiễn thời đại lịch sử tương ứng Trái lại, vượt khỏi giới hạn dạng thực tiễn lịch sử xác định, vạch cho loài người giới đối tượng mới; đối tượng lại trở thành khách thể nhận thức thực tiễn người giai đoạn phát triển lịch sử Có thể thấy rõ đặc tính khoa học bản: Sóng điện từ, phản ứng hạt nhân, nghiên cứu nguyên tử ban đầu phát minh khoa học lại tảng cho trình độ phát triển công nghệ triển khai giai đoạn Tính vượt trước hình thái ý thức xã hội đặc trưng quan trọng có ý nghĩa to lớn vận động phát triển xã hội Thứ hai, khoa học hệ thống tri thức tự nhiên, xã hội tư tích lũy q trình lịch sử hệ thống hóa Theo nghĩa chung nhất, tri thức hình thức ghi nhớ cá nhân xã hội, kết q trình nhận thức tích lũy, truyền từ hệ qua hệ khác, từ người qua người khác Tri thức có dạng khác tri thức lý luận, tri thức kinh nghiệm, vv Khoa học hệ thống tri thức khách thể chung, chất, lẫn riêng, độc đáo vật, tượng, quan hệ, trình giới, thể dạng chung, giống khái niệm, phán đoán, luận điểm, nguyên lý, nguyên tắc, lý luận, lý thuyết, học thuyết, thông qua hệ thống thuật ngữ, ký hiệu, hình ảnh, cơng thức, Mục tiêu khoa học vạch quy luật khách quan, cung cấp hiểu biết khách thể cho người để sử dụng hoạt động thực tiễn Khoa học phản ánh trình độ nhận thức người lại nhu cầu sản xuất phát triển xã hội quy định Thứ ba, khoa học với tính cách hoạt động xã hội: Ở khía cạnh này, khoa học nhấn mạnh nhu cầu xã hội phát triển Khoa học, thực tế, kết q trình phân cơng lao động, đáp ứng nhu cầu sản xuất, tiêu dùng, giao tiếp, hoạt động trị, quân sự, thương mại, kể bảo đảm an ninh xã hội, đấu tranh giai cấp Khoa học khác, lịch sử xã hội lồi người khơng diễn diễn Có nhiều chứng phát minh khoa học mà khởi thủy nhu cầu ơng vua địi hỏi đơn lẻ cộng đồng Cách thức tổ chức nghiên cứu, giảng dạy hoạt động khoa học, mức độ đáng kể phụ thuộc vào cách thức tổ chức xã hội, quan hệ quốc tế, di chuyển trung tâm văn minh nhân loại Hoạt động khoa học khác với dạng hoạt động khác địi hỏi phải có phương tiện phương pháp chun dùng cho khoa học Nó khơng thể sử dụng ngôn ngữ thường ngày hay công cụ dùng sản xuất sống ngày mà sử dụng ngôn ngữ riêng, thiết bị đặc thù, phương tiện riêng khiến cho thâm nhập, tìm hiểu khách thể mà khơng có chúng người chưa nhận thức khách thể Trong khoa học đại, nhiều khách thể không kiến vật, tượng khoa học cổ điển, nên dùng phương pháp hoạt động sản xuất thường ngày Phương pháp khoa học thường điều kiện ghi nhận khách thể nghiên cứu Chẳng hạn hạt - cộng hưởng từ ghi nhận vật lý học nhờ phương pháp xác định dấu hiệu chúng Là dạng hoạt động đặc biệt nên chủ thể nó, nhà khoa học có đặc điểm riêng Nếu chủ thể nhận thức thơng thường hình thành q trình xã hội hóa nhà khoa học lại cần đào tạo cách đặc biệt để có khả phương pháp giải vấn đề khoa học Nhận thức cách có hệ thống, đầy đủ hệ thống giá trị khoa học đòi hỏi riêng, đặc thù người hoạt động khoa học Những định hướng giá trị hoạt động khoa học tạo nên tảng đạo đức khoa học (tôn thờ chân lý; không xuyên tạc chân lý, đam mê sáng tạo, cấm giả dối, ngụy tạo, đạo văn ) 1.1.2 Phân kỳ khoa học: Khoa học phát triển trải qua nhiều giai đoạn khác theo phát triển lịch sử nhân loại, lúc mạnh mẽ, cách mạng, lúc lại diễn từ từ, chậm chạp, theo kiểu tiến hóa Có nhiều cách phân kỳ khoa học, hình thức tổng qt hình dung có ba giai đoạn chính: Giai đoạn thứ giai đoạn độ từ tiền khoa học sang khoa học với xuất toán học; Giai đoạn thứ hai gắn liền với hình thành nhận thức lý luận khoa học tự nhiên toán học, Giai đoạn thứ ba đánh dấu việc xuất khoa học kỹ thuật tiếp khoa học xã hội nhân văn Ba giai đoạn phát triển khoa học nói gắn chặt với nhau, bổ sung, hỗ trợ thúc đẩy khoa học phát triển, gia tăng khối lượng kiến thức Theo giai đoạn đó, phát triển khoa học ngày phát triển theo hai hướng phân ngành hợp ngành Nhiều ngành khoa học ngày chuyên sâu đến mức người thực hiểu Cũng có tổ chức khoa học chuyên ngành tương ứng với khoa học chuyên sâu Cùng với trình phân ngành trình hợp ngành, liên ngành, đa ngành Ngày nay, ngành khoa học chung, đan xen nhau, sử dụng phương pháp nhau, xuất ngày nhiều ngày mạnh 1.1.3 Phân loại khoa học: Có nhiều cách phân loại khoa học khác dựa tiêu chí khác Hiện nay, phân ngành, hợp ngành, liên ngành đời ngành khoa học chung làm cho việc phân loại khoa học trở nên phức tạp Trong thực tế, hoạt động khoa học người ta thường sử dụng cách phân loại kết hợp từ rộng đến hẹp: theo lĩnh vực, theo nhóm theo ngành - Phân loại theo lĩnh vực: • Khoa học tự nhiên: nghiên cứu vật, tượng quy luật vận động tự nhiên, kể phần sinh học người tìm cách chinh phục, sử dụng chúng • Khoa học xã hội: Nghiên cứu tượng, trình, quy luật vận động, phát triển xã hội nhằm tổ chức, quản lý thúc đẩy xã hội phát triển, hoàn thiện nhân cách người Các dạng khoa học lại phân loại nhỏ theo nhóm đối tượng, phương thức hoạt động, sử dụng thành tựu khoa học: Khoa học lý thuyết (có cịn gọi khoa học túy hay khoa học bản) khoa học ứng dụng: • Khoa học nghiên cứu tượng quy luật, phương hướng phương pháp lý thuyết chung để triển khai khoa học ứng dụng, tầm cao hơn, xa sản xuất kỹ thuật • Khoa học ứng dụng chủ yếu nghiên cứu quy tắc, nguyên tắc phương pháp cụ thể nhằm ứng dụng khoa học bản, lý thuyết vào hoạt động cải biến đối tượng cụ thể, gần gũi với kỹ thuật sản xuất hơn, triển khai kết khoa học Khoa học xã hội nhân văn, khoa học kỹ thuật khoa học công nghệ: • Khoa học xã hội chủ yếu nghiên cứu quan hệ xã hội, quy luật, nguyên tắc chi phối hoạt động xã hội, cộng đồng, tổ chức, tập đoàn người thời kỳ phát triển xã hội khác nhau, nhằm thúc đẩy phát triển tiến xã hội, khoa học nhân văn ngành khoa học nghiên cứu hành vi, tính cách cảm trạng • Long” báo cáo lượng du khách quay trở lại Cần Thơ nói riêng đồng sơng Cửu Long nói chung 20%, suy thoái nguồn tài nguyên, gây ô nhiễm môi trường, làm ảnh hưởng đến phát triển bền vững du lịch Dựa theo số liệu nghiên cứu tổ chức phi lợi nhuận hoạt động mơi trường OCEANCLEANUP (Hà Lan), lượng rác thải đổ biển từ dịng sơng Hậu thuộc thành phố Cần Thơ khoảng 760 năm [6] Từ năm 2019, Cần Thơ tập trung thực Chỉ thị số 25/CT-TTg ngày 31/8/2016 Thủ tướng Chính phủ số nhiệm vụ giải pháp cấp bách bảo vệ môi trường Tuy nhiên, việc thu gom rác thải mặt sông chủ yếu thực thủ công nên khơng hiệu gặp nhiều khó khăn thiếu phương tiện hỗ trợ thu gom rác ven sông • • • Hình 3.6 Đồn tình nguyện viên tổ chức dọn rác sông Cần Thơ 3.2 Tình Hình Nghiên Cứu Giải Pháp Khắc Phục Ơ Nhiễm Sơng Ngịi Và Các Thành Tựu, Hạn Chế 3.2.1 Ngồi Nước • Hiện nay, số loại thiết bị, máy móc chế tạo với tính cơng dụng đáp ứng nhu cầu thu gom rác thải nhằm bảo vệ môi trường sống người giúp động vật, thủy sinh phát triển, giúp cho giao thông đường thủy thuận lợi [7]—[11] Một số nước giới nghiên cứu, thiết kế, chế tạo thương mại hóa loại tàu trục vớt thu gom rác thải mặt sông như: công ty Inland Lake Harvesters, Aquarius Systems, United Marine International, Aquamarine Eastern Region (Mỹ); công ty Aquamarine (Canada) công ty Julong, công ty Qingzhou Dongfang (Trung Quốc) [9], [12] Các mơ hình phục vụ thu gom rác mặt sơng dựa nguyên lí chung sử dụng băng tải thu gom • vận chuyển vào khoang chứa bên The Interceptor nghiên cứu- phát triển tổ chức The OCEANCLEANUP thiết kế để đặt số vị trí chiến lược dịng sơng, nơi mà tận dụng ưu dịng chảy địa hình khúc sơng phù hợp cho công suất thu gom rác lên đến 100 tấn/ngày [13] • Hình 3.7 Tàu thu gom, lập rác thải Interceptor (Hà Lan) • Tàu trục vớt loại chuyên dụng dùng trục vớt rong, cỏ, rác mặt nước hồ chứa nước, cửa biển, cửa sông, cầu cảng, kênh rạch có nhiều tàu bè qua lại để làm môi trường nước mặt; đồng thời phục vụ bảo vệ môi trường, tạo môi trường cảnh quan thiên nhiên Máy hãng thiết kế với nhiều chủng loại kích thước khác tùy theo chiều rộng độ sâu địa hình vùng nước hoạt động Đa phần loại máy trục vớt rác thải triển khai khu vực mặt sơng lớn, mật độ tàu thuyền qua lại cao nhiệm vụ khơi thơng dịng chảy cho phương tiện thủy • • •• • Hình 3.8 Tàu trục vớt rong, cỏ, rác thải củaBerky 6520, Mỹ • • Hình 3.9 Tàu trục vớt rong, cỏ, rong, cỏ, rác thải Keda, Trung Quốc • Khi làm việc, cơng nhân vận hành cho máy chạy với tốc độ phù hợp, phối hợp với chuyển động thu gom băng tải vớt để tiến hành vớt rong, cỏ, rác chuyển lên boong chứa Khi boong chứa đầy tải, tàu trục vớt di chuyển vào bờ chuyển rác thải lên điểm tập kết (trên bờ sông, kênh rạch) chuyển lên phương tiện vận tải thông qua băng tải vận chuyển trung gian Rác thải sau trục vớt chuyển từ máy trục vớt sang máy trung chuyển sơng Sau đó, máy trung chuyển chuyển rác thải vào bờ lên phương tiện vận tải • Nhằm hỗ trợ cơng tác trục vớt, tàu phụ trợ có nhiệm vụ băm phá rác thải bị kết khối cứng Hai dao dạng cánh có nhiệm vụ băm, xé khối chất thải thành mảng nhỏ, hỗ trợ cho máy trục vớt (đi phía sau) thực thu gom, trục vớt, giúp tăng suất tăng hiệu làm việc máy trục vớt • Hình 3.10 Máy băm phá rác thải kết khối Aquarius [14], [15] Nhằm phục vụ kết nối, trung chuyển với phương tiện thu gom bờ, • • Aquarius Systems (Mỹ), Aquamarine (Canada), Qingzhou Dongfang (Trung Quốc) đề xuất máy trung chuyển Các hệ thống trung chuyền di chuyển vào bờ với vận tốc cao (bằng chân vịt, vận tốc từ 7- 10 km/h) để chuyển sán phẩm lên bờ (đối với khu vực cho phép đổ) chuyển lên phương tiện vận tải thông qua băng tải trung gian (đối với khu vực khơng phép đổ) • • • • Hình 3.11 Máy trung chuyển cơng ty Aquarius Systems, Mỹ • • • Hình 3.12 Máy trung chuyển cơng ty Qingzhou Dongfang, Trung Quốc • Tóm lại, với đặc thù thu gom, trục vớt vận chuyển rác thải, cỏ dại, rác thải nay, hãng giới đề xuất cụm module chuyên dụng, phục vụ thao tác nhiệm vụ cụ thể Các hệ thống triển khai thích hợp khu vực sơng lớn, đặc biệt khu vực dòng tuyến đường thủy nội địa, nơi có tàu bè qua lại thường xuyên Tuy nhiên, vấn đề tồn đọng rác ven sông chưa thu gom hiệu 3.2.2 Trong Nước, Đặc Biệt Là Cần Thơ • Hiện nay, chủ yếu công việc vớt rác thải kênh, rạch đô thị thực phương pháp thủ công, sử dụng dụng cụ cầm tay vợt, móc để vớt loại rác lên bờ lên thuyền Các loại thuyền dùng để vớt rác chủ yếu thuyền, ghe thơ sơ có gắn động thủy Cơng việc vớt rác sông chủ yếu sử dụng sức người, khơng có nhiều thiết bị hỗ trợ Bên cạnh đó, nhiều địa phương cịn sử dụng ghe, thuyền, ca nơ kết hợp với số thiết bị bán thủ công lắp thuyền khung vớt, thuyền chạy rác lục bình chạy vào khung đó, người công nhân kéo khung lên chuyển rác lục bình lên thuyền Một số mơ hình sử dụng loại băng tải nhỏ để vớt rác lục bình lắp trực tiếp lên thuyền Tại tỉnh đồng Sông Cửu Long, Tây Ninh Bình Dương, rác thải, cỏ dại nhiều kênh, rạch, sông che phủ 30% diện tích mặt nước nên gây nhiều hệ lụy cho sống sản xuất người dân Hàng năm, vào mùa khơ, cấp quyền tỉnh kêu gọi tìm giải pháp đẩy lùi phát triển thực trục vớt xử lý rác thải để tạo thuận lợi cho giao thơng đường thủy • • Hình 3.13 Trục vớt lục bình Tây Ninh [16] • Hệ thống vớt, thu gom chất thải rắn (rác) bao gồm thiết bị: sà lan lớn với khoang chứa rác khoảng 250 tấn, có cần cẩu gắp; tàu thu gom rác tự động với sải cánh thu gom rộng 12m chạy luồng có hệ thống nén rác để tiết kiệm diện tích chứa; máy gắp rác nhỏ có tính động cao, người điều khiển, di chuyển rác đưa sà lan; tàu kéo tàu Hệ thống áp dụng tuyến giao thông thủy thành phố Khi hệ thống di chuyển tuyến tập trung vớt rác đoạn sơng thực chiếu tồn tuyến sơng Theo đánh giá bước đầu, phương pháp phù hợp với sông, kênh rạch đô thị địa bàn, vớt lượng rác lớn, có loại rong, cỏ, rác thải rác ven bờ Công suất hệ thống thu gom đến 40 tấn/1 ca làm việc (7 giờ) vớt nhiều loại rác mà phương pháp thủ công trước khơng thể làm • • Hình 3.14 Thí điểm Robot thu gom rác thải, cỏ dại đoạn Vàm Thuật - Bến • Cát [17] • Ở Việt Nam, có số đề tài nghiên cứu khoa học từ cấp tỉnh, cấp nhà nước triển khai thực để giải vấn nạn rác thải, cỏ dại bước đầu đạt số kết định Cụ thể, đề tài NCKH loại máy thời gian qua sau: • Đề tài “Nghiên cứu thiết kế, chế tạo hệ thong máy, thiết bị cắt rong, cỏ dại, vớt bèo tây, rác thải lòng kênh, mương, hồ chứa nước” Đề tài • cấp nhà nước có mã số KC05.01/06-10 Bộ Khoa học & Công nghệ quản lý Chủ nhiệm đề tài ThS Bùi Trung Thành, Trường Đại học Cơng nghiệp Tp.HCM [7], [8], [18] Máy có khả cắt, vớt rong mặt nước, cắt vớt cỏ dại, rác thải độ sâu H=1,5m • • • Hình 3.15 Máy KC05.01/06-10 thực cắt vớt lục bình, bèo ván Vườn quốc gia UMinh Thượng, Kiên Giang [7], [8] • Thiết bị có khả tự hành kênh rạch môi trường rong cỏ dại, thực chức cắt rong cỏ dại mặt nước với mật độ dày, vớt bèo tây mặt nước thu gom vào buồng tạm chứa sau chuyển lên bờ Máy tồn đọng số nhược điểm: ■ ■ ■ ■ Khơng có khả vớt rác ven sơng Khơng có phận băm nhỏ rác thải Khó quay vịng phạm vi hẹp Khơng có hệ thống cảnh báo rủi ro ổn định q trình vận hành • Đề tài “Thiết kế, chế tạo phương tiện thủy chuyên dụng để xử lý cỏ dại, lục bình (bèo tây) sơng, kênh rạch địa bàn tỉnh Tiền Giang” Sở Khoa học Công nghệ tỉnh Tiền Giang quản lý (giai đoạn 2012-2015), chủ nhiệm đề tài TS Nguyễn Quang Sáng, Trường Đại học Tiền Giang Thiết bị truyền động động dầu 40 HP vận hành hệ thống thủy lực Cấu tạo gồm có: dao cắt lục bình, băng tải trục vớt, băng tải chứa, bánh guồng để di chuyển phương tiện trục vớt • Hình 3.16 Phương tiện thủy trục vớt lục bình SởKHCN tỉnh Tiền Giang [19] • • Qua vận hành thử nghiệm, phương tiện trục vớt nhiều hạn chế băng tải xích bị kẹt khơng hoạt động được, nhiều thời gian tháo, gỡ Hiện tại, thiết bị dừng lại mẫu máy nghiên cứu, chưa ứng dụng thực tế Máy tồn đọng số nhược điểm sau: ■ Khơng có khả vớt rác ven sơng ■ Khơng có hệ thống cảnh báo rủi ro ổn định q trình vận hành • Đề tài ‘‘Nghiên cứu tính tốn thiết kế máy chun dùng vớt rác lục bình kênh, rạch Thành phố Hồ Chí Minh’” Chủ nhiệm đề tài TS Huỳnh Lê Minh, Trung tâm Thiết kế, Chế tạo thiết bị (NEPTECH) thuộc Sở Khoa học & Công nghệ Tp.HCM [20]—[24] Đề tài tổ chức nghiệm thu vào tháng 11/2014 Năm 2015, Trung tâm Nghiên cứu Chuyển giao Công nghệ thuộc Sở Khoa học & Công nghệ Tp.HCM thực hợp đồng với Trung tâm Nghiên cứu Ứng dụng KHKT thuộc Sở Khoa học & Công nghệ tỉnh Long An thiết kế chế tạo máy cắt, vớt lục bình qui mơ nhỏ • • Hình 3.17 Máy cắt, vớt Trung tâm NC&CG Cơng nghệ, SởKHCN Tp.HCM • • Máy có khả vớt rác, lục bình, cỏ dại trơi sơng (trường hợp lục bình, cỏ dại khơng bị kết thành mảng/khối cứng) cịn tồn đọng nhược điểm: • ■ Khơng có khả vớt rác ven sơng hành ■ Khơng có hệ thống cảnh báo rủi ro ổn định q trình vận • • Dự án “Hồn thiện thiết kế, chế tạo máy cắt-vớt rong, cỏ dại, lục bình cỡ nhỏ kênh, mương cấp nước khu vực thành phố Hồ Chí Minh B1.5” Sở Khoa học & Công nghệ Tp.HCM, Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Công nghệ - Máy Công nghiệp thuộc Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM Kết nghiên cứu tạo mẫu máy B1.5 có tính vừa trục vớt lục bình kênh rạch nhỏ, vừa cắt, vớt rong mặt nước độ sâu 1,8m kênh cấp thoát nước khu vực thành phố Hồ Chí Minh • • • Hình 3.18 Máy B1.5 làm việc kênh cấp thoát nước khu vực Tp.HCM • Máy có bố trí thêm trục băm sơ lắp phía trước nên tăng hiệu suất vớt lục bình cịn tồn đọng hạn chế sau: ■ Khơng có khả vớt rác ven sơng ■ Bộ dao cắt máy thử nghiệm đặc thù cho lục bình kết khối ■ Khơng có hệ thống cảnh báo rủi ro ổn định trình vận hành • Cho đến nay, mẫu máy cắt vớt có tập trung vào đối tượng cỏ dại, lục bình, cịn tồn số nhược điểm, chưa phù hợp với điều kiện thực tế rác thải ven sông khu vực đô thị Các mẫu máy nước tổ hợp hệ thống thiết bị thu gom, tiền xử lý trục vớt đa dạng phức tạp, phù hợp với nhiệm vụ khu vực sơng lớn, khơi thơng dịng chảy cho phương tiện thủy tuyến đường thủy nội địa Trong nước, đề tài nghiên cứu nhóm tác giả tiếp tục thiết kế cải tiến, chế tạo hoàn chỉnh, tập trung vào xử lý cỏ dại, rác thải tuyến sơng • • • • • Hình 3.19 Hệ thống thu gom rác kệnh rạch, Đại học Bách Khoa TpHCMphối hợp Tổng công ty khí GTVT Sài Gon (Samco) • Hình 3.20 Phương án đặc thù thu gom rác thải ngăn dòng chảy Hà Lan, thử nghiệm Cần Thơ • Hiện chưa có phương tiện thủy chuyên dụng cỡ nhỏ cho nhiệm vụ vớt rác thải ô nhiễm ven sông kênh, rạch phù hợp với điều kiện Cần Thơ, đặc biệt khu vực chợ Cái Răng tuyến du lịch ven sông An Khánh, An Nghiệp An Bình • Do đó, việc áp dụng thành tựu khoa học công nghệ để nghiên cứu, thiết kế thiết bị có khả thu gom hiệu rác thải ven bờ sơng Qua đó, làm chủ công nghệ thiết kế, chế tạo giảm giá thành thiết bị nhằm phục vụ hiệu việc xử lý rác thải ô nhiễm địa phương đề tài nghiên cứu cần thiết tương lai để đáp ứng nhu cầu cấp bách • 3.3 Tác Động Của Công Nghệ Thu Gom Rác Sông Ngịi Đen Lợi Ích Xã Hội, • Kinh Te Và Mơi Trường • Việc áp dụng tiến khoa học công nghệ nghiên cứu - chế tạo thành công thiết bị có khả thu gom cách hiệu rác ven bờ sơng, có tác động hàng loạt đến đời sống, xã hội Trước mắt, vấn đề dễ thấy là: • Rác ven bờ sơng Cần Thơ dọn sạch, thu hút lượng lớn khách du lịch quay trở lại thành phố Cần Thơ, mang lại nguồn thu ngân sách lớn, tạo công ăn việc làm cho hàng loạt người dân • Rác thải sơng dọn sạch, giúp khai thơng dịng chảy, giảm thiểu vấn nạn ô nhiễm nguồn nước, bốc mùi hôi, làm ảnh hưởng đến đời sống người dân • Làm chủ cơng nghệ, hồn tồn có khả sản xuất đại trà, xuất sang nước giới • Ngồi ra, phần trình bày dạng liệt kê, hệ thống ngắn gọn tác động công nghệ làm rác ven sông đến lợi ích xã hội, kinh tế môi trường 3.3.1 Đoi với lĩnh vực KH&CN có liên quan > Khẳng định khả nhà khoa học Việt Nam có đủ khả năng, lĩnh trình độ kỹ thuật, tay nghề lực thực tính tốn thiết kế, chế tạo, xây dựng qui trình cơng nghệ, kỹ thuật vận hành hoàn chỉnh phương tiện thu gom rác thải khơng thua đồng nghiệp nước ngồi > Tạo nguồn tư liệu khoa học kỹ thuật quý báu lĩnh vực thiết kế máy, chế tạo máy phục vụ ngành Cơ điện nông nghiệp Các Viện, Trường sử dụng nguồn tài liệu từ chuyên đề khoa học, báo cáo tổng kết đề tài báo khoa học công bố để tham khảo nghiên cứu đào tạo cán kỹ thuật 3.3.2 Đoi với kinh tế - xã hội mơi trường • Ket ve măt xã hôi > Tác động đến hiệu sản xuất chung sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy hải sản tỉnh nước > Tác động đến việc tăng nhanh tốc độ cơng nghiệp hóa, đại hóa ngành nơng nghiệp > Thúc đẩy ngành khác nước phát triển ngành khí chế tạo máy, ngành nơng nghiệp, ngành ni trồng thủy hải sản • Ket ve măt kinh te • So với phương pháp trục vớt rác thải thực Công ty Dịch vụ khai thác thủy lợi, Cơng ty Cơng ích tỉnh nước, việc cho đời Phương tiện thu gom rác ven sơng mang lại lợi ích kinh tế sau: > Góp phần nâng cao suất trồng cấp, thoát nước theo yêu cầu mùa vụ > > > > > Tăng tốc độ giao thông thủy khu vực trước có rác thải, rác, cỏ phát triển Ôn định sinh hoạt cho người dân dọc theo tuyến sơng Góp phân tiêu nước nhanh mùa mưa lũ Tạo môi trường tốt nuôi trồng thủy hải sản Góp phần to lớn cho thị trường sản xuất máy công nghiệp phục vụ cho ngành thủy lợi nơng nghiệp Việt Nam • Ket ve măt môi trường > Phương tiện thu gom rác thải ven sơng giúp thơng thống, tạo mơi trường tốt cho việc nuôi trồng loại thủy hải sản > Giúp thơng thống mơi trường mặt nước kênh rạch, sơng, hồ chứa nước, môi trường sống trở nên xanh Tài Liệu Tham Khảo GS TSKH Bùi Văn Ga, GIÁO TRÌNH TRIẾT HỌC Hà Nội: Nhà Xuất Bản Chính Trị Quốc Gia, Sự Thật, 2015 • [1] [2] “Văn kiện Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương khóa XI.” Văn phịng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2012 [3] Lê Trình, Quan trắc kiểm sốt nhiễm mơi trường nước Nhà xuất khoa học kỹ thuật, 1997 [4] B T Nga and B A Thư, “Chất lượng nước mặt quản lý chất thải sinh hoạt kênh rạch Bần Thành Phố Cần Thơ,” Tạp chí Nghiên cứu Khoa học, vol 4, pp 26-35, 2005 [5] T G Nguyen, T H Phung, V N Duong, T D M Le, and T B T Le, “Đánh giá chất lượng môi trường nước mặt quận Cái răng, Thành phố Cần Thơ,” Tạp chí khoa học Tài nguyên Môi trường, vol 35 pp 47-60, 2021 [6] L C M Lebreton, J Van Der Zwet, J W Damsteeg, B Slat, A Andrady, and J Reisser, “River plastic emissions to the world’s oceans,” Nat Commun., 2017, doi: 10.1038/ncomms15611 [7] B T Thành, “Tính tốn thiết kế, chế tạo máy cắt-vớt rong, cỏ, bèo, rác sông đề xuất hoàn thiện để phát triển hệ thống máy vào sản xuất đạt hiệu quả.” Tạp chí Cơ khí Việt nam, 2016 [8] B T Thành, “Nghiên cứu tính tốn, thiết kế chế tạo hệ thống máy cắt rong, cỏ, vớt bèo lục bình rác sơng.” Trường Đại học Bách khoa - ĐHQG TP Hồ Chí Minh, 2008 [9] T C Smith and W L I Thomas, “A survey of ship motion reduction devices,” David W Taylor Nav Sh Res Dev Cent., 1990 [10] T V T Ngơ Xn Ngát, Hồng Tử Cường, “Nghiên cứu thiết kế, tàu vớt rác tự động sông.” Bộ môn Ô tô máy động Lực, Đại học Bách khoa TP Hồ Chí Minh [11] N T Thường, “Máy thiết bị vận chuyển.” Nhà xuất Khoa học Kỹ thuật, Hà Nội, 1992 [12] J S Letcher, “The Principles of Naval Architecture Series - The Geometry of Ships.” The Society of Naval Architects and Marine Engineers, ed J Randolph Paulling Jersey City, 2009 [13] M Siegfried, S Gabbert, A A Koelmans, C Kroeze, A Lốhr, and C Verburg, “River Export of Plastic from Land to Sea: A Global Modeling Approach,” Geophys Res Abstr EGU Gen Assem., 2016 [14] V Channel, “Amazing Swamp Equipment Machines - Heavy Equipment In The World,” The True South Through My Eyes - HK Edgerton 2011, [Online] v=mFlITzqRBWY • Available: https://www.youtube.com/watch? [15] “Amazing Swamp Equipment Machines - Heavy Equipment In The World,” The True South Through My Eyes - HK Edgerton 2011, [Online] Available: https://www.youtube.com/watch?v=mFlIT zqRBWY [16] Đ DƯƠNG, “Lại chuyện lục bình sơng Vàm.” Tây Ninh Online, 2019, • [Online] Available: https://baotayninh.vn/laichuyen-luc-binh-tren-song• vam-a109346.html [17] “Sở Tài ngun Mơi trường tỉnh Bình Dương.” [Online] Available: https://stnmt.binhduong.gov.vn/ [18] B T Thành, “Nghiên cứu thiết kế chế tạo Máy thu hoạch mía.” Sở Khoa học Cơng nghệ thành phố Hồ Chí Minh, 2005 [19] P V Hồng, “Chế tạo máy xử lý cỏ dại, lục bình sơng, kênh rạch.” Văn Hiến Việt Nam, 2015, [Online] Available: https://vanhien.vn/news/Che-taomay-xu-ly-co-dai-luc-binh-tren-song-kenh-rach-33694 [20] H N H Nguyễn Ngọc Phương, Hệ thống điều khiển thủy lực Nhà xuất Giáo Dục, 2002 [21] N Đ Ân et al., Sổ tay Kỹ thuật đóng tàu thuỷ tập 1-3 Nhà xuất khoa học kỹ thuật, 1978 [22] M Bernitsas, D Ray, and P Kinley, “KT, KQ and Efficiency curvers for Wag b-series.” 1981 [23] and P A Breslin, John P., “Hydrodynamics Hydrodynamics of Ship Propellers.” 2010 of Ship Propellers [24] and H N T Hoi, Pham Van, Phan Vinh Tri, “Sổ Tay Thiết Bị Tàu Thủy.” Nhà xuất Giao Thông Vận Tải ... Kỹ Thu? ??t, Cách Mạng Công Nghệ 12 1.5 Vai Trò Của Cách Mạng Khoa Học Và Công Nghệ Hiện Nay 13 CHƯƠNG Khoa Học Và Công Nghệ Việt Nam 14 CHƯƠNG Vai Trò Của Khoa Học Cơng Nghệ Trong Bài. .. văn kết hợp với thành tựu khoa học kỹ thu? ??t phương tiện kỹ thu? ??t để tạo nên kiến thức Công nghệ Công nghệ cho sản xuất, dịch vụ hoạt động khoa học Khoa học công nghệ với việc tạo công nghệ sử dụng... hợp nghiên cứu ? ?Vai Trò Của Khoa Học & Cơng Nghệ Trong Bài Tốn Khắc Phục Tình Trạng Ơ Nhiễm Sơng Ngịi Hiện Nay Và Vấn Đề Thu Gom Rác Ven Sông Ở Thành Phố Cần Thơ? ?? Để đạt điều này, học viên tổng