Phương pháp nghiên cứu và nguồn tài liệu
Luận án được thực hiện dựa trên cơ sở phương pháp luận chủ nghĩa Mác
- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và những quan điểm, chủ trương của Đảng Cộng sản Việt Nam
Trong luận án, hai phương pháp chuyên ngành là phương pháp lịch sử và phương pháp logic được áp dụng để nghiên cứu quá trình xây dựng nông thôn mới (XDNTM) tại TP.HCM Phương pháp lịch sử giúp phục dựng và làm rõ tiến trình cũng như kết quả thực hiện của quá trình XDNTM từ năm 2008 đến 2016, trong khi phương pháp logic hỗ trợ phân tích và hệ thống hóa các thông tin liên quan.
TP.HCM đã áp dụng 5 phương pháp để làm rõ chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách của Nhà nước trong việc triển khai thực hiện xây dựng nông thôn mới (XDNTM) từ năm.
Từ năm 2008 đến 2016, nghiên cứu này đánh giá kết quả và chỉ ra nguyên nhân của những thành tựu cũng như hạn chế trong quá trình xây dựng nông thôn mới tại TP.HCM Để thực hiện luận án, nghiên cứu sinh đã áp dụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau.
Phương pháp so sánh được sử dụng trong luận án để làm rõ kết quả đạt được ở một số tiêu chí trong XDNTM ở TP.HCM trong 2 giai đoạn 2008 -
Phương pháp thống kê được áp dụng để tổng hợp số liệu từ tài liệu, báo cáo và đề tài, nhằm đánh giá kết quả xây dựng nông thôn mới (XDNTM) tại TP.HCM trong giai đoạn 2008 - 2016.
Trong quá trình thực hiện luận án, nghiên cứu sinh đã tiến hành khảo sát thực tế tại các xã ở huyện Cần Giờ, Nhà Bè và Củ Chi Thông qua việc quan sát và phỏng vấn người dân cùng cán bộ làm công tác xây dựng nông thôn mới (XDNTM), nghiên cứu sinh đã thu thập thêm thông tin, số liệu và hình ảnh Những dữ liệu này nhằm minh chứng cho sự tham gia và tiếp cận của người dân trong quá trình XDNTM cũng như những kết quả đạt được tại TP.HCM.
Trong quá trình thực hiện luận án, nghiên cứu sinh đã sử dụng các nguồn tài liệu chính sau đây:
Nguồn tài liệu cho luận án bao gồm các văn kiện và văn bản do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chính phủ ban hành, cùng với các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước đã được xuất bản, như sách và bài viết trên tạp chí, báo Tất cả tài liệu này được lưu giữ tại thư viện Tổng hợp TP.HCM, thư viện Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia TP.HCM, thư viện Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và Học viện Chính trị khu vực II.
Nguồn tài liệu cho bài viết này bao gồm các văn bản được ban hành bởi Đảng bộ, Thành ủy, Ủy ban Nhân dân (UBND), và Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) của TP.HCM, cùng với báo cáo của UBND các huyện, xã xây dựng nông thôn mới (XDNTM) trong thành phố Ngoài ra, niêm giám thống kê từ Tổng cục Thống kê và Cục Thống kê cũng được sử dụng làm tài liệu tham khảo.
Nguồn tài liệu cho bài viết này được lấy từ các luận văn và luận án nghiên cứu về xây dựng nông thôn mới (XDNTM) tại các địa phương, đã được bảo vệ thành công tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia TP.HCM và Học viện Chính trị Quốc gia.
Hồ Chí Minh và đề tài khoa học đã nghiệm thu.
Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung luận án gồm có 4 chương Cụ thể như sau:
Chương 1 cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án, nhấn mạnh các khía cạnh quan trọng và những nghiên cứu đã được thực hiện trước đó Chương 2 tập trung vào các cơ sở của quá trình thực hiện xây dựng nông thôn mới ở Thành phố Hồ Chí Minh, phân tích các yếu tố và chính sách hỗ trợ cho sự phát triển bền vững trong khu vực này.
Chương 3: Thành phố Hồ Chí Minh bước đầu thực hiện xây dựng nông thôn mới (2008 - 2012)
Chương 4: Thành phố Hồ Chí Minh đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
Các công trình nghiên cứu liên quan đến nông nghiệp, nông thôn và xây dựng nông thôn mới ở một số nước trên thế giới
Cuốn sách "Từ nông thôn mới đến đất nước mới" của tác giả Cát Chí Hoa, do Nguyễn Thành Lợi và Đỗ Minh Châu dịch, xuất bản bởi Nxb Chính trị quốc gia năm 2009, phác họa bức tranh toàn cảnh về thực trạng và biến động của nông thôn Trung Quốc từ năm 1949 đến 2006, tập trung vào khái niệm và đặc trưng của vấn đề "tam nông" Tác giả lý giải tầm quan trọng của việc xây dựng nông thôn mới (XDNTM) trong tiến trình hiện đại hóa, đồng thời phân tích bối cảnh, yêu cầu, mục đích và phương thức giải quyết vấn đề này, cùng với những thành tựu lớn mà Trung Quốc đã đạt được Cuốn sách cũng trình bày kinh nghiệm và bài học quốc tế trong XDNTM, khẳng định rằng không có nông thôn mới sẽ không có đất nước mới, và việc xây dựng đất nước mới cần phải bắt đầu từ việc XDNTM.
Bài viết của Lê Đình Sơn (Tạp chí Khoa học và Công nghệ, 2010) nêu rõ 5 tiêu chí quan trọng trong xây dựng nông thôn mới (XDNTM) tại Trung Quốc, bao gồm phát triển sản xuất, cuộc sống sung túc, diện mạo sạch sẽ, thôn xóm văn minh và quản lý dân chủ Một số địa phương như xã Tuệ Dân, huyện Ô Giang, tỉnh Tứ Xuyên và khu Phương Tôn, thành phố Quảng Châu đã đạt được các tiêu chí này Kinh nghiệm từ mô hình NTM của Trung Quốc cho thấy quy hoạch được thực hiện đồng bộ, với sự quan tâm của nhà nước trong việc áp dụng khoa học kỹ thuật và cơ khí hóa sản xuất nông nghiệp, tạo việc làm và thực hiện chính sách xã hội cho nông dân Tác giả nhấn mạnh rằng nông nghiệp, nông thôn và nông dân là vấn đề chiến lược lâu dài, do đó XDNTM là nhiệm vụ quan trọng cần được ưu tiên.
8 và cần thiết Cần có sự quan tâm của các cấp, sự tập trung nguồn lực và cách làm phù hợp để XDNTM đạt hiệu quả
Bài viết "Phát triển nông nghiệp và nông thôn của Trung Quốc" của tác giả Ôn Gia Bảo (QiuShi journal, 2012) nêu bật những thành tựu đáng kể trong phát triển nông nghiệp và nông thôn, bao gồm tăng sản lượng nông sản, cải thiện thu nhập ở nông thôn và thu hẹp khoảng cách giữa thành thị và nông thôn Tác giả phân tích các nguyên nhân dẫn đến những thành tựu này, như chính sách điều chỉnh thuế, hỗ trợ vốn, và thực hiện giáo dục miễn phí ở nông thôn Bên cạnh đó, bài viết cũng chỉ ra những thách thức hiện tại và đề xuất giải pháp, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giải quyết vấn đề nông nghiệp, nông dân và nông thôn, đồng thời khẳng định cần tôn trọng ý chí và bảo vệ lợi ích của cư dân nông thôn.
Bài viết "Xây dựng nông thôn mới: Kinh nghiệm từ quốc tế" của Đặng Văn Cường (Tạp chí Kiến thức, 2015) nêu rõ bài học từ phong trào Seamaul Undong của Hàn Quốc, được khởi xướng từ năm 1970 Phong trào này khuyến khích cộng đồng nông thôn chủ động tham gia phát triển, với chính phủ chỉ hỗ trợ một phần nguyên vật liệu Nhờ các chính sách hiệu quả, Hàn Quốc đã hoàn thiện hạ tầng nông thôn, thu hẹp khoảng cách với thành phố và nâng cao đời sống người nông dân trong 20 năm Tác giả nhấn mạnh rằng sự thành công của mô hình này nằm ở việc người dân là chủ thể trong phát triển địa phương, trong khi chính phủ đóng vai trò hỗ trợ và tạo điều kiện Một số địa phương ở Việt Nam như Ninh Thuận, An Giang đã áp dụng mô hình này và đạt được những kết quả khả quan ban đầu.
Bài viết đã tổng hợp kinh nghiệm từ Nhật Bản về tiết kiệm đất đai và mô hình mỗi làng một sản phẩm, kinh nghiệm của Đài Loan trong việc đầu tư phát triển nông nghiệp như nền tảng cho công nghiệp, cũng như kinh nghiệm của Israel trong phát triển nông nghiệp công nghệ cao và du lịch nông nghiệp Từ những bài học này, tác giả khẳng định rằng để phát triển nông nghiệp bền vững, cần áp dụng các phương pháp sáng tạo và hiệu quả từ các quốc gia điển hình.
Nhà nước đóng vai trò hỗ trợ trong việc phát triển nông thôn, với nông dân là chủ thể chính Sự phát triển đô thị được sử dụng để dẫn dắt nông thôn, trong khi công nghiệp tác động tích cực vào nông nghiệp Mục tiêu cuối cùng là phát triển nông thôn mới (NTM) nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển bền vững.
Bài viết Xây dựng nông thôn mới kinh nghiệm từ phong trào Saemaul
Undong của Hàn Quốc của Ngô Thị Phương Liên (Tạp chí Kinh tế và Dự báo,
Bài viết phân tích thành công của phong trào Saemaul Undong, nhấn mạnh việc tổ chức bộ máy lãnh đạo từ cơ sở đến Trung ương và sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan Đồng thời, tác giả đề cập đến việc xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo nông thôn, phát huy tính dân chủ và khuyến khích sự tham gia của Nhân dân trong quyết định Những kinh nghiệm từ phong trào này cung cấp gợi ý quý báu cho Việt Nam trong quá trình xây dựng nông thôn mới (XDNTM) Tác giả cũng đưa ra giải pháp nhằm phát huy những thành công đã đạt được và khắc phục những hạn chế trong XDNTM ở Việt Nam.
Bài viết Nông dân trong phát triển nông thôn: từ phong trào Seamaul
Hàn quốc đến chương trình nông thôn mới của Việt Nam của tác giả Nguyễn
Trong bài viết của Hoài Sơn (Tạp chí Nghiên cứu Đông Bắc Á, 2013), tác giả phân tích bối cảnh lịch sử ra đời của phong trào Seamaul Udong ở Hàn Quốc, nhấn mạnh vai trò chủ thể của nông dân trong phát triển nông thôn Hàn Quốc đã chuyển hóa nhận thức thành các chiến lược hành động cụ thể, đặt nông dân làm trung tâm và động lực cho sự thay đổi bộ mặt nông thôn Bài viết cũng làm rõ kết quả của phong trào Seamaul Udong và lịch sử hình thành khái niệm NTM ở Việt Nam từ năm 1984, cùng với bài nói chuyện của đồng chí Vũ Oanh về mối quan hệ giữa nông dân và chương trình XDNTM, cũng như những khó khăn trong quá trình thực hiện XDNTM.
Bài viết của Lê Phương Minh trên Tạp chí Quản lý ngân quỹ Quốc gia (2014) phân tích các chính sách huy động nguồn lực tài chính cho xây dựng nông thôn mới (XDNTM) tại một số quốc gia Tác giả nêu rõ các biện pháp như hỗ trợ trực tiếp từ ngân sách của Ấn Độ và Hàn Quốc, cũng như việc thành lập các quỹ phát triển nông thôn quốc gia ở Trung Quốc, Châu Âu và Mỹ Ông nhấn mạnh rằng việc huy động nguồn lực phát triển NTM phải gắn liền với mục tiêu phát triển nông nghiệp qua các giai đoạn khác nhau, đồng thời cần đa dạng hóa phương thức huy động và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.
Bài viết của tác giả Nguyễn Trọng Thân trên Tạp chí Nghiên cứu Tài chính kế toán (2012) trình bày kinh nghiệm đầu tư xây dựng nông thôn mới từ một số quốc gia thành công trong phát triển nông nghiệp Tại Mỹ, ngành "kinh doanh nông nghiệp" đã phát triển mạnh mẽ, trong khi Nhật Bản áp dụng mô hình "Mỗi làng một sản phẩm" Hàn Quốc khởi xướng "phong trào làng mới", và Thái Lan thể hiện sự hỗ trợ mạnh mẽ của Nhà nước đối với nông nghiệp và nông dân Từ những kinh nghiệm này, bài viết rút ra ba bài học quan trọng cho Việt Nam: thứ nhất, cần tăng cường sự trợ giúp hiệu quả của Nhà nước; thứ hai, phát huy tính chủ động và trách nhiệm của người dân trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn; thứ ba, đẩy mạnh đầu tư và ứng dụng khoa học công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp để nâng cao năng lực cạnh tranh.
Bài viết Khoa học công nghệ với xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam và kinh nghiệm một số nước của Hà Lương Thuần (Tạp chí Tuyên Giáo, 2012)
Bài viết nhấn mạnh vai trò quan trọng của khoa học công nghệ trong phát triển nông nghiệp và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn Quá trình xây dựng nông thôn mới (XDNTM) đặt ra nhiều thách thức, đòi hỏi sự quan tâm nghiên cứu từ các nhà khoa học, bao gồm việc hoàn thiện lý luận mô hình NTM, nâng cao nhận thức của người dân, xây dựng chính sách và giải pháp quản lý hiệu quả Bên cạnh đó, bài viết cũng đề cập đến đóng góp của khoa học kỹ thuật, quản lý đất đai và áp dụng các biện pháp khoa học trong sản xuất nông nghiệp Thêm vào đó, tác giả phân tích kinh nghiệm XDNTM từ các quốc gia như Hàn Quốc, Israel và Thái Lan.
Các công trình nghiên cứu về chính sách nông nghiệp, nông thôn và xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam
và xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam
Sách "Xây dựng nông thôn mới: Những vấn đề lý luận và thực tiễn" của Vũ Văn Phúc (Nxb Chính trị quốc gia, 2012) trình bày các khía cạnh lý luận về xây dựng nông thôn mới (NTM), bao gồm khái niệm, chức năng, chủ trương của Đảng và chính sách của nhà nước Tác phẩm cũng đề cập đến các vấn đề trong triển khai NTM, kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn tại Việt Nam Các bài viết trong sách làm rõ kết quả xây dựng NTM ở các tỉnh như Lào Cai, Nghệ An, Phú Thọ, Ninh Bình, Thái Nguyên và Lai Châu.
Cuốn sách "Xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam" của các tác giả Tô Xuân Dân, Lê Văn Viện và Đỗ Trọng Hùng (Nxb Nông nghiệp, 2013) mang đến cái nhìn mới về vai trò của nông nghiệp, nông dân và nông thôn trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước Các tác giả nhấn mạnh rằng nông dân là trung tâm của quá trình phát triển nông nghiệp và nông thôn, và chính sách phù hợp với nguyện vọng của người dân là yếu tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển này Cuốn sách cũng đề cập đến các nhiệm vụ mới trong việc xây dựng nông thôn mới, bao gồm tổ chức quy hoạch phát triển nông thôn, chuyển dịch cơ cấu kinh tế gắn với thị trường, và nâng cao đời sống vật chất, văn hóa của nhân dân Ngoài ra, tác phẩm còn cung cấp các kỹ năng quản lý thiết yếu cho cán bộ quản lý nông thôn mới, như kỹ năng thực thi pháp luật, kỹ năng giao tiếp, thuyết trình, điều hành cuộc họp, và quản lý lãnh đạo.
Cuốn sách "Nông nghiệp, nông thôn Việt Nam sau 20 năm đổi mới: Quá khứ và hiện tại" của tác giả Nguyễn Văn Bích (Nxb Chính trị quốc gia, 2007) phân tích lịch sử phát triển nông nghiệp, nông thôn và nông dân Việt Nam từ cuối thế kỷ XIX đến khi có Đảng, cùng với chặng đường 20 năm đổi mới (1986-2006) Tác giả làm rõ nhiều vấn đề lý luận như khái niệm, vai trò của nông nghiệp, nông thôn và các chủ trương của Đảng đối với lĩnh vực này qua các giai đoạn khác nhau, đồng thời nêu bật thực tiễn trong việc phát triển nông nghiệp tại Việt Nam.
NT Trong sách, tác giả cũng đã phân tích bối cảnh về sự phát triển của nền
Sau 20 năm đổi mới quản lý kinh tế nông nghiệp và nông thôn, nền kinh tế nước ta đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, đặc biệt trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng sản xuất hàng hóa và cải thiện cấu trúc thành phần kinh tế cũng như vùng kinh tế Tuy nhiên, vẫn còn một số tồn tại và yếu kém cần khắc phục, như quản lý sử dụng đất đai nông nghiệp, chuyển dịch cơ cấu lao động, và cần chú trọng đến vai trò của khoa học, kỹ thuật và công nghệ trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn Bên cạnh đó, xu thế hội nhập kinh tế sâu rộng, đô thị hóa nông thôn và vai trò của Nhà nước trong vấn đề tam nông cũng cần được xem xét và xử lý kịp thời, phù hợp với yêu cầu phát triển trong từng giai đoạn.
Sách "Quy hoạch xây dựng nông thôn mới" của Đỗ Đức Viêm (Nxb Xây dựng, 2014) trình bày quá trình phát triển nông thôn Việt Nam từ trước năm 1945 đến 2013, nhấn mạnh đặc trưng từng vùng như Đồng bằng Bắc bộ, Đồng bằng Nam bộ, miền Trung, Trung du và vùng núi, cùng với mối quan hệ giữa đô thị hóa và phát triển nông thôn Tác giả cũng đề cập đến Chương trình MTQG về xây dựng nông thôn mới, bao gồm quy hoạch xây dựng xã và cụm liên xã, quy hoạch không gian tổng thể, đất sản xuất, và mạng lưới hạ tầng kỹ thuật Ngoài ra, sách còn phân tích kết cấu hạ tầng kỹ thuật và môi trường nông thôn, đánh giá mạng lưới giao thông, nước, điện, cùng với các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển Cuối cùng, tác giả trình bày phương thức tổ chức thiết kế quy hoạch và quản lý điểm dân cư nông thôn, nhằm cải tạo và phát triển các khu vực này.
Sách "Phát huy nội lực cộng đồng để xây dựng nông thôn mới" (Nxb Văn hóa dân tộc, 2015) làm rõ các nội dung liên quan đến xây dựng nông thôn mới (NTM), nhấn mạnh đây là chủ trương và chiến lược của Đảng và Nhà nước Tác phẩm khẳng định tầm quan trọng của việc phát huy nội lực cộng đồng trong quá trình xây dựng NTM, nhằm đạt được sự phát triển bền vững cho khu vực nông thôn.
Bài viết trình bày 13 khái quát về kinh nghiệm thực tiễn trong việc phát huy nội lực cộng đồng và lựa chọn thế mạnh địa phương trong xây dựng nông thôn mới (XDNTM) tại một số xã như Tùng Ảnh (Hà Tĩnh), Cam Thủy (Quảng Trị), Nhân Bình (Hà Nam), Vân Du (Hưng Yên), Tây Giang (Thái Bình), và Định Môn (Cần Thơ) Nội dung sách không chỉ nêu rõ những vấn đề cơ bản liên quan đến nội lực và cách phát huy nội lực trong XDNTM, mà còn giới thiệu các mô hình thực tiễn nhằm nhân rộng điển hình cho các địa phương khác.
Cuốn sách "70 năm tác phẩm Đời Sống Mới của Chủ tịch Hồ Chí Minh" (Nxb Chính trị quốc gia, 2017) là kỷ yếu hội thảo khoa học cấp Quốc gia, do Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và Ban Tuyên giáo Trung ương phối hợp tổ chức Nội dung cuốn sách làm rõ hoàn cảnh ra đời và những giá trị lý luận, thực tiễn của tác phẩm Đời Sống Mới, nhấn mạnh sức lan tỏa của nó trong phong trào xây dựng nông thôn mới và đô thị văn minh hiện nay Từ đó, cuốn sách rút ra bài học kinh nghiệm cho việc tổ chức phong trào xây dựng đời sống mới trong từng cá nhân, gia đình, làng, cơ quan, doanh nghiệp và địa phương, nhằm thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Chương trình xây dựng nông thôn mới là một chính sách quan trọng, được phân tích từ góc độ lịch sử bởi tập thể tác giả Bùi Quang Dũng, Nguyễn Trung Kiên và Bùi Hải Bài viết cung cấp cái nhìn sâu sắc về sự phát triển và những thay đổi trong chính sách nông thôn, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cải thiện đời sống người dân và phát triển kinh tế địa phương Thông qua việc nghiên cứu lịch sử, tác giả chỉ ra những bài học quý giá và thách thức cần vượt qua để thực hiện thành công chương trình này.
Yến và Phùng Thị Hải Hậu (Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, 2015) đã phân tích chương trình xây dựng nông thôn mới (XDNTM) ở Việt Nam từ góc độ lịch sử chính sách Bài viết trình bày các quan điểm về nông thôn mới từ Đại hội IV của Đảng đến Nghị quyết số 26-NQ/TW, đồng thời hệ thống hóa các khái niệm liên quan đến nông thôn mới và XDNTM Nhóm tác giả cũng đã rút ra những nhận xét từ Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới và tổng quát hóa lịch sử chính sách phát triển nông thôn mới từ năm 1975 đến nay.
Bài viết "Quan điểm của Đảng về xây dựng nông thôn mới qua các kỳ đại hội (1986-2011)" của Vũ Trọng Hùng và Mạc Thúy Quỳnh, đăng trên Tạp chí Giáo dục lý luận năm 2015, đã hệ thống hóa các chủ trương của Đảng liên quan đến phát triển nông thôn mới Các tác giả phân tích sự tiến bộ trong chính sách và tầm quan trọng của việc xây dựng nông thôn mới nhằm nâng cao đời sống người dân và phát triển kinh tế bền vững Qua các kỳ đại hội, Đảng đã khẳng định vai trò của nông thôn trong chiến lược phát triển quốc gia, nhấn mạnh sự cần thiết phải đầu tư vào cơ sở hạ tầng và cải thiện chất lượng dịch vụ công cộng.
14 Đại hội VI đến Đại hội XI về phát triển NN, NT và XDNTM; làm rõ những điểm mới trong các nghị quyết của Đảng
Bài viết của Vũ Thị Nhung trên Tạp chí Mặt trận năm 2015 tập trung vào việc xây dựng nông thôn mới trong bối cảnh hội nhập quốc tế Tác giả phân tích các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quá trình này, nhấn mạnh sự cần thiết của việc phát triển kinh tế, cải thiện hạ tầng và nâng cao chất lượng đời sống người dân Đồng thời, bài viết cũng chỉ ra những thách thức và cơ hội mà nông thôn Việt Nam phải đối mặt trong xu thế toàn cầu hóa hiện nay.
XDNTM đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường Đây là một vấn đề chiến lược cần được chú trọng để đảm bảo sự phát triển toàn diện và bền vững cho tương lai.
Để xây dựng nông thôn mới (XDNTM) thành công và hướng tới phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập quốc tế, cần tập trung vào ba vấn đề chính: hình thành đội ngũ cán bộ chủ chốt thành nhóm nòng cốt, áp dụng khoa học công nghệ nhằm nâng cao năng suất và chất lượng nông sản, và tăng cường công tác tuyên truyền để người dân hiểu rõ về chương trình, từ đó tích cực tham gia và đóng góp cho quá trình XDNTM đạt hiệu quả lâu dài.
Bài viết Liên kết tiêu thụ sản phẩm góp phần thực hiện thành công
Chương trình nông thôn mới của Lưu Đức Khải (Tạp chí Tổng quan kinh tế - xã hội Việt Nam, 2011) phân tích thực trạng liên kết tiêu thụ nông sản tại Việt Nam Năm 2009, một số nông sản đã đạt kết quả cao trong tiêu thụ qua hợp đồng, nhưng nhiều loại như lúa, cà phê, rau quả lại có tỷ lệ tiêu thụ thấp Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của liên kết trong tiêu thụ nông sản, giúp nâng cao thu nhập cho nông dân và khuyến khích mô hình hợp tác mới Tuy nhiên, tỷ lệ tiêu thụ nông sản qua hợp đồng vẫn thấp do chất lượng sản phẩm, khả năng cạnh tranh, quy mô sản xuất và nhận thức của nông dân Tác giả đưa ra 6 khuyến nghị chính sách nhằm nâng cao hiệu quả liên kết tiêu thụ nông sản.
Các công trình nghiên cứu về nông nghiệp, nông thôn và quá trình thực hiện xây dựng nông thôn mới ở một số địa phương trong cả nước
Sách "Xây dựng nông thôn mới ở tỉnh Hưng Yên" của tác giả Phạm Đức Kiên và Nguyễn Thị Nguyệt Ánh (Nxb Chính trị quốc gia, 2015) trình bày rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn trong việc phát triển nông thôn tại Việt Nam Nội dung sách khám phá đặc điểm của nông thôn truyền thống Việt Nam, nhấn mạnh sự cần thiết của việc cải cách và hiện đại hóa nhằm nâng cao chất lượng đời sống người dân.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về nông nghiệp, nông dân và nông thôn, cùng với quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển nông thôn Bài viết trình bày các nội dung lý luận và thực tiễn của xây dựng nông thôn mới (XDNTM) ở Việt Nam, bao gồm khái niệm XDNTM, Bộ tiêu chí, nguyên tắc, và chủ thể tham gia xây dựng Ngoài ra, tác giả cũng đề cập đến 11 nội dung chính liên quan đến quá trình này, nhằm nâng cao chất lượng đời sống nông dân và phát triển bền vững nông thôn.
XDNTM là một cơ chế chính sách quan trọng, đóng vai trò thiết yếu trong lãnh đạo và quản lý của Đảng bộ và chính quyền xã Bài viết đánh giá hiện trạng XDNTM tại tỉnh Hưng Yên và phân tích những vấn đề đang tồn tại Từ đó, các tác giả đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy quá trình XDNTM ở tỉnh này.
Sách "Từ lúa sang tôm" của tác giả Ngô Thị khám phá hành vi giảm thiểu rủi ro và khai thác vốn xã hội của nông dân tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long Tác phẩm này cung cấp cái nhìn sâu sắc về những chiến lược mà nông dân áp dụng để chuyển đổi cây trồng, từ lúa sang tôm, nhằm nâng cao thu nhập và phát triển bền vững Thông qua nghiên cứu, tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng mạng lưới xã hội và hợp tác trong cộng đồng nông thôn để đối phó với những thách thức trong sản xuất nông nghiệp.
Trong cuốn sách của Phương Lan (Nxb Đại học quốc gia TP.HCM, 2014), tác giả phân tích quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại Đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt là sự chuyển từ trồng lúa sang nuôi tôm Qua khảo sát tại ấp Đình tỉnh Long An và ấp Thị Trường tỉnh Cà Mau, tác giả chỉ ra sự khác biệt trong thay đổi cảnh quan môi trường, tác động đến kinh tế và mối quan hệ xã hội giữa hai ấp Tác giả cũng trình bày các khái niệm về nông nghiệp, nông dân, rủi ro, bất ổn, và vai trò của vốn xã hội, đồng thời phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến nghề nuôi tôm và những hành vi giảm thiểu rủi ro của nông dân thông qua khảo sát, phỏng vấn trực tiếp, nhấn mạnh tầm quan trọng của quan hệ xã hội trong hoạt động kinh tế nông thôn.
Sách "Phát triển văn hóa xây dựng nông thôn mới" của tác giả Phạm Thị Hảo (Nxb Chính trị quốc gia, 2014) phân tích tác động của các yếu tố văn hóa như lễ hội và tín ngưỡng truyền thống trong việc xây dựng nông thôn mới (XDNTM) Tác giả nhấn mạnh sự cần thiết phát huy truyền thống văn hóa gia đình, bài trừ tệ nạn và hủ tục, đồng thời khẳng định XDNTM phải gắn liền với việc bảo tồn phong tục, tập quán của cộng đồng dân tộc, tránh áp đặt văn hóa đô thị lên nông thôn Sách cũng giới thiệu các địa danh và cá nhân tiêu biểu trong việc bảo tồn văn hóa truyền thống gắn với XDNTM, như RôBăm, Chùa Dơi, A Thim ở Đắc Lắc và Điểu Khâu ở Đắc Nông Ngoài ra, tác giả làm rõ vai trò của các phong trào thể thao và làng nghề trong quá trình XDNTM, với những ví dụ điển hình như nghề dệt của người Ê Đê và dệt thổ cẩm ở Gia Lai, Điện Biên, Hà Giang.
Sách "Xây dựng nông thôn mới" do Trần Minh Yến chủ biên (Nxb Khoa học xã hội, 2003) trình bày những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến xây dựng nông thôn mới (XDNTM) Tác phẩm cung cấp đánh giá ban đầu về quá trình thực hiện XDNTM, đồng thời khảo sát thực trạng tại ba xã: Tân Thịnh (Lạng Giang, Bắc Giang), Tam Phước (Phú Ninh, Quảng Nam) và Mỹ Long Nam (Cầu Ngang, Trà Vinh) Tác giả đưa ra những nhận định và kiến nghị liên quan đến chương trình, bao gồm công tác quy hoạch, đào tạo cán bộ, tiến độ thực hiện, vai trò của các đoàn thể và Bộ tiêu chí.
Sách Liên kết "4 nhà" - Giải pháp cơ bản góp phần xây dựng nông thôn mới ở Đồng bằng sông Cửu Long của tác giả Trương Giang Long & Nguyễn
Cuốn sách do Thành Phong đồng chủ biên (Nxb Văn hóa – Thông tin, 2011) tập hợp gần 40 báo cáo khoa học với nhiều cách tiếp cận đa dạng về việc thực hiện chính sách tam nông và xây dựng nông thôn mới (XDNTM) Trong đó, liên kết "4 nhà" được coi là một trong những giải pháp quan trọng nhằm khai thác hiệu quả mọi nguồn lực để phát triển nông nghiệp và nông thôn, không chỉ riêng cho Đồng bằng sông Cửu Long.
Sách Cơ sở cho phát triển nông thôn theo vùng tại Vùng Đông Nam bộ,
Trong cuốn sách xuất bản bởi Nxb Đại học quốc gia TP.HCM năm 2008, các tác giả thảo luận về tương lai phát triển nông thôn tại vùng Đông Nam Bộ và Việt Nam nói chung, đồng thời chỉ ra các cơ hội và thách thức trong quá trình này Họ cũng giới thiệu mô hình phát triển nông thôn theo vùng, một phương pháp đã thành công tại châu Âu và Mỹ Latinh, hiện đang được thử nghiệm tại Việt Nam.
Cuốn sách "Công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn vùng Đồng bằng Sông Cửu Long - 30 năm đổi mới" (Nxb Chính trị quốc gia, 2015) là sản phẩm của hội thảo khoa học do Tạp chí Cộng sản tổ chức Nội dung sách tập trung vào các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến công nghiệp hóa và hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, đặc biệt trong bối cảnh đổi mới kéo dài suốt 30 năm qua.
Sau 30 năm đổi mới, vùng Đồng bằng Sông Cửu Long đã có những chuyển biến tích cực, nhưng vẫn gặp nhiều khó khăn trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn Các tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm tháo gỡ những hạn chế này, thúc đẩy phát triển bền vững cho khu vực Đặc biệt, cuốn sách "Một số yếu tố tâm lý của người nông dân ảnh hưởng đến quá trình xây dựng nông thôn mới" của tác giả Lê Thị Thanh Hương cung cấp cái nhìn sâu sắc về tâm lý người nông dân, góp phần vào việc xây dựng chiến lược phát triển nông thôn hiệu quả.
Cuốn sách "Một số yếu tố tâm lý của người nông dân ảnh hưởng đến quá trình XDNTM Đồng bằng Bắc Bộ" được xuất bản năm 2015, là kết quả của nghiên cứu khoa học cấp Bộ do Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam chủ trì Nội dung sách phân tích các yếu tố tâm lý của người nông dân, chỉ ra những ảnh hưởng tích cực và tiêu cực đến quá trình xây dựng nông thôn mới (XDNTM) Từ đó, cuốn sách đề xuất các biện pháp nhằm phát huy những yếu tố tâm lý tích cực và giảm thiểu tác động tiêu cực, góp phần nâng cao hiệu quả XDNTM tại khu vực Đồng bằng Bắc Bộ.
Bài viết Công tác tuyên truyền - động lực thúc đẩy xây dựng nông thôn mới ở Đồng Nai của tác giả Lê Thị Cát Hoa (Tạp chí Tuyên giáo, 2017)
Bài viết khái quát những thành tựu trong phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới (XDNTM) của Đồng Nai, tỉnh tiên phong trong cả nước về lĩnh vực này Sự thành công này có sự đóng góp quan trọng từ công tác tuyên truyền, được thực hiện thường xuyên và đa dạng về hình thức, nội dung, phản ánh thực tế XDNTM tại các địa phương Đặc biệt, Đồng Nai có 65% dân số là người có đạo, điều này tạo ra những thách thức riêng trong công tác tuyên truyền Tác giả cũng chỉ ra những tồn tại trong công tác này và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tuyên truyền trong thời gian tới.
Hậu Giang là tỉnh dẫn đầu trong khu vực Đồng bằng sông Cửu Long về xây dựng nông thôn mới, theo bài viết của tác giả Nguyễn Văn Đồng trên Tạp chí Kinh tế và Dự báo năm 2016 Bài viết nêu rõ những thành tựu nổi bật của tỉnh Hậu Giang trong quá trình phát triển nông thôn, nhấn mạnh sự cải thiện đời sống người dân và nâng cao hạ tầng cơ sở.
Trong giai đoạn 2011-2015, chương trình xây dựng nông thôn mới (XDNTM) đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, với thu nhập bình quân đầu người năm 2015 đạt 28,17 triệu đồng, gấp 2,7 lần so với năm 2010, và tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 22,8% xuống còn 6,23% Từ năm 2016 đến 2020, tỉnh đặt mục tiêu hoàn thành 16 xã nông thôn mới, trong đó thành phố Vị Thanh sẽ là đơn vị cấp huyện đạt chuẩn Để thực hiện mục tiêu này, tác giả đề xuất ba giải pháp chính: tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao chất lượng các tiêu chí và hoàn thiện quy hoạch vùng sản xuất.
Các công trình nghiên cứu về nông nghiệp, nông thôn và xây dựng nông thôn mới ở Thành phố Hồ Chí Minh
Sách Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp vùng nông thôn ngoại thành Thành phố Hồ Chí Minh của tác giả Trương Thị Minh Sâm chủ biên
Cuốn sách của Nxb Khoa học xã hội (2001) trình bày lý luận về kinh tế nông nghiệp và chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong lĩnh vực này Nó cung cấp cái nhìn sâu sắc về thực trạng và sự biến đổi cơ cấu của khu vực nông nghiệp ngoại thành, đồng thời phân tích mối quan hệ với các ngành kinh tế khác tại TP.HCM Qua đó, cuốn sách rút ra những cơ sở khoa học cần thiết để xây dựng chiến lược phát triển kinh tế tổng thể và đặc biệt cho ngành nông nghiệp của thành phố.
Bài viết Mô hình và mẫu nhà ở cho các vùng nông thôn mới Thành phố
Hồ Chí Minh, theo tác giả Nguyễn Anh Tuấn và Nguyễn Ngọc Uyên (Tạp chí Kiến thức, 2012), đang chứng kiến sự phát triển nông thôn theo hướng công nghiệp hóa và đô thị hóa, với kiến trúc nông thôn ngày càng chuyển mình sang ngói hóa và bê tông hóa Sự khác biệt về điều kiện tự nhiên tạo ra những mô hình sản xuất, kinh tế gia đình và cư trú đa dạng Tác giả giới thiệu mẫu nhà ít tầng, mái dốc, mang lại không gian sống hiện đại và tiện nghi Dựa vào điều kiện tự nhiên, tập quán cư trú và mô hình kinh tế gia đình, bài viết đề xuất ba thể loại mô hình nhà ở: nhà ở thuần nông, nhà ở ven đô và nhà phố làng mẫu.
Bài viết Hiệu quả của chương trình xây dựng nông thôn mới ở Thành phố Hồ Chí Minh của tác giả Nguyễn Thị Vân (Tạp chí Quản lý Nhà nước,
2013) Tác giả đã khái quát kết quả sau 3 năm triển khai thực hiện thí điểm
Tại 6 xã của TP.HCM, 28 mô hình NTM đã đạt được kết quả nổi bật trong chuyển dịch cơ cấu lao động và phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân, với thu nhập bình quân đầu người năm 2013 đạt 31,5 triệu đồng, tăng 1,83 lần so với trước khi thực hiện chương trình Việc nâng cao trình độ học vấn và đào tạo nghề mới cho nông dân là rất quan trọng, với một số xã như Nhơn Đức (huyện Nhà Bè) chú trọng vào lợi thế địa phương để giải quyết vấn đề lao động Bài viết nhấn mạnh rằng để đạt được mục tiêu đề ra, cần có sự quyết tâm cao và nỗ lực từ Đảng bộ, chính quyền, các sở, ban ngành, đặc biệt là sự đồng lòng tham gia của Nhân dân địa phương.
Bài viết của tác giả Trần Quang Phú phân tích các yếu tố rủi ro trong việc thực hiện dự án đầu tư xây dựng nông thôn mới tại Thành phố Hồ Chí Minh Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xác định và quản lý các rủi ro này để đảm bảo sự thành công và bền vững của các dự án Nội dung bài viết cung cấp cái nhìn sâu sắc về những thách thức và cơ hội trong quá trình triển khai, đồng thời đề xuất các giải pháp hiệu quả nhằm giảm thiểu rủi ro.
Tạp chí Khoa học - Công nghệ (2016) đã chỉ ra các yếu tố rủi ro ảnh hưởng đến việc hoàn thành các dự án đầu tư xây dựng nông thôn mới (XDNTM) tại TP.HCM Để đảm bảo thành công cho chương trình trong giai đoạn 2016-2020, tác giả đề xuất một số biện pháp như tăng cường công tác tuyên truyền, lựa chọn dự án XDNTM phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ thông qua đào tạo, và đổi mới các chính sách, cơ chế chưa phù hợp nhằm khuyến khích sự tham gia của toàn xã hội vào XDNTM.
Bài viết Bài học kinh nghiệm Thành phố Hồ Chí Minh trong thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới của tác giả Lê Thanh Liêm (Tạp chí
Khoa học đại học Mở TP.HCM (2016) đã giới thiệu chương trình xây dựng nông thôn mới (XDNTM) tại vùng nông thôn TP.HCM, nhấn mạnh những đặc thù của một đô thị đặc biệt so với các tỉnh thành khác Với nỗ lực từ toàn bộ hệ thống chính trị, Thành phố đã đạt được một số thành tựu quan trọng như cải thiện kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, phát triển nông nghiệp đô thị hiện đại, và tăng cường hiệu quả sử dụng nguồn vốn ngân sách Những thành công này đã góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của cư dân nông thôn Tác giả cũng đã rút ra một số kinh nghiệm trong việc chỉ đạo và triển khai thực hiện chương trình, nhằm nâng cao chất lượng các tiêu chí XDNTM trong giai đoạn 2016-2020, nhấn mạnh rằng việc thực hiện chương trình là trách nhiệm chung của toàn xã hội.
Đảng đóng vai trò hạt nhân trong việc lãnh đạo xây dựng nông thôn mới (XDNTM), cần đổi mới công tác quán triệt và tuyên truyền để nâng cao nhận thức cộng đồng Cần thường xuyên xem xét, cập nhật chính sách nhằm huy động nguồn lực đa dạng cho XDNTM, xác định đây là một quá trình phát triển bền vững Một số nhiệm vụ trọng tâm bao gồm: nâng cao chất lượng tiêu chí, gắn kết giải quyết việc làm với chuyển dịch cơ cấu lao động, thực hiện chuỗi liên kết 4 nhà, nâng cao năng lực hoạt động của hệ thống chính trị, và tiếp tục đẩy mạnh phong trào “Thành phố chung sức xây dựng nông thôn mới”.
Mô hình nông thôn mới tại các tỉnh Đông Nam Bộ đang được xây dựng theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) với nhiều thực trạng và thách thức Đề tài cấp bộ của Võ Thành Khối đã chỉ ra những giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả phát triển nông thôn, từ việc cải thiện hạ tầng cơ sở đến việc ứng dụng công nghệ trong sản xuất nông nghiệp Sự kết hợp giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường là yếu tố then chốt để đạt được mục tiêu nông thôn mới bền vững trong khu vực này.
Đề tài nghiên cứu về xây dựng nông thôn mới (XDNTM) ở Đông Nam bộ và Thành phố Hồ Chí Minh đã hệ thống hóa lý luận cơ bản, khái niệm, tiêu chí đánh giá, mục tiêu, chính sách và kinh nghiệm quốc tế Nghiên cứu đánh giá thực trạng XDNTM tại Đông Nam bộ, phân tích những thuận lợi và khó khăn trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đô thị hóa Đặc biệt, đề tài của tác giả Trần Tiến Khai (2015) đã làm rõ bối cảnh phát triển nông thôn ở TP.HCM giai đoạn 2009-2014, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm và định hướng cho phát triển bền vững Nhóm tác giả đề xuất 8 giải pháp nhằm nâng cao nhận thức của người dân và cán bộ cơ sở, kiện toàn hoạt động của các tổ chức đoàn thể để thúc đẩy XDNTM bền vững tại TP.HCM.
30 đào tạo nghề cho dân cư nông thôn; xây dựng con người cho XDNTM; phát triển kinh tế, tăng thu nhập; huy động nguồn lực trong XDNTM
Tạp chí Cộng sản và Thành ủy TP.HCM chủ trì Hội thảo khoa học:
Phát triển hợp tác xã kiểu mới từ thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh (2017)
Trong Kỷ yếu Hội thảo, các tham luận đã thảo luận về những vấn đề chung liên quan đến hợp tác xã (HTX) và mô hình HTX kiểu mới Bài viết cũng nêu rõ thực trạng phát triển mô hình HTX kiểu mới tại TP.HCM trong thời gian qua, cùng với những thách thức mà địa phương đang đối mặt Ngoài ra, các tham luận đã đưa ra giải pháp và kiến nghị nhằm thúc đẩy sự phát triển của HTX kiểu mới ở các địa phương.
Luận văn Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh lãnh đạo thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2008 - 2016 của tác giả Phạm Thị
Trong bài viết của Ngoan (2018), tác giả đã phân tích các chủ trương và biện pháp của Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh trong việc lãnh đạo thực hiện xây dựng nông thôn mới (XDNTM) giai đoạn 2008 – 2016, đồng thời đánh giá hiệu quả của chương trình này Một số bài học kinh nghiệm được rút ra bao gồm: trách nhiệm thực hiện chương trình là của toàn bộ hệ thống chính trị; cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền; thường xuyên xem xét, cập nhật và bổ sung chính sách; chú trọng vào việc xây dựng và đào tạo đội ngũ cán bộ; và tăng cường công tác kiểm tra, giám sát.
Thành phố Hồ Chí Minh đang phát triển mạnh mẽ lĩnh vực nuôi cá cảnh công nghệ cao tại trại cá Châu Tống, theo bài viết của tác giả Thành Chung trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam và thế giới Trại cá này áp dụng những công nghệ tiên tiến để nâng cao chất lượng và sản lượng cá cảnh, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường Việc nuôi cá cảnh không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần bảo tồn các loài cá quý hiếm.
TP.HCM là địa phương dẫn đầu cả nước trong lĩnh vực nuôi cá cảnh và xuất khẩu sản phẩm ra thế giới Kỹ sư Tống Hữu Châu, người tiên phong trong việc áp dụng công nghệ cao vào trại cá cảnh của mình, đã thành lập Trại cá cảnh Châu Tống vào năm 1991 với diện tích 3500m2 Hiện nay, 80% sản lượng cá cảnh của trại được tiêu thụ trong nước Để nâng cao chất lượng cá nhằm thúc đẩy xuất khẩu, Sở NN&PTNT TP.HCM đã hợp tác với Trường Đại học Nông Lâm xây dựng quy phạm thực hành quản lý tốt trong sản xuất cá cảnh (GMP), giúp kiểm soát các yếu tố liên quan đến chất lượng sản phẩm Nhờ áp dụng quy trình này, Trại cá Châu Tống đã từng bước đưa sản phẩm xuất khẩu sang các thị trường nước ngoài như Mỹ và EU.
Châu được vinh dự nhận danh hiệu “nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2013” của Chủ tịch nước
Lòng dân là yếu tố quan trọng quyết định thành công của Chương trình xây dựng nông thôn mới Theo tác giả Thu Hạnh trong bài viết trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam và Thế giới, sự đồng thuận và ủng hộ của người dân là điều kiện cần thiết để triển khai hiệu quả các chính sách và dự án phát triển nông thôn Việc lắng nghe ý kiến và nhu cầu của cộng đồng sẽ giúp tạo ra những giải pháp phù hợp, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển bền vững cho khu vực nông thôn.
Bài viết phỏng vấn ông Trần Trường Sơn, Phó Chủ tịch Hội Nông dân TP.HCM, nêu rõ vai trò quan trọng của Hội Nông dân trong việc xây dựng nông thôn mới (XDNTM) tại thành phố Với hơn 90.000 hội viên, chiếm 96% tổng số nông dân, Hội đã tích cực tuyên truyền thông qua các chương trình phối hợp với đài tiếng nói nhân dân thành phố để truyền tải nhanh chóng các chính sách đến người dân Qua đó, Hội đã giúp nông dân nhận thức rõ lợi ích của chương trình XDNTM và khuyến khích họ tham gia tích cực, đồng thời vận động chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp theo hướng nông nghiệp đô thị và đầu tư vào cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế cao.
Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu về nông nghiệp, nông thôn và xây dựng nông thôn mới của các tác giả đã công bố
Các công trình nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước đã tạo ra nền tảng quan trọng cho việc nghiên cứu về xây dựng nông thôn mới (XDNTM), phục vụ cho các đề tài khoa học nói chung và nghiên cứu của tác giả luận án nói riêng Những vấn đề được nghiên cứu bao gồm các khía cạnh liên quan đến XDNTM.
Nghiên cứu về chính sách nông nghiệp của một số quốc gia trên thế giới cho thấy sự chuyển hướng sang sản xuất hàng hóa gắn liền với thương mại nông sản đã mang lại những thành công và thất bại trong phát triển nông nghiệp Các công trình khoa học chỉ ra rằng việc áp dụng các chiến lược thương mại hiệu quả có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện đời sống nông dân, nhưng cũng đồng thời có thể dẫn đến những thách thức trong việc bảo vệ môi trường và duy trì an ninh lương thực.
Để phát triển nông thôn mới (XDNTM) hiệu quả, các tác giả đề xuất một số giải pháp quan trọng như tăng cường công tác tuyên truyền, đổi mới và hoàn thiện cơ chế chính sách, cũng như thực hiện đồng bộ, nghiêm túc và quyết liệt các chính sách và chương trình kế hoạch phát triển nông nghiệp, nông thôn Những công trình này đã tổng hợp kinh nghiệm từ các nước trong XDNTM, có thể áp dụng vào thực tiễn tại Việt Nam.
Các nghiên cứu đã tổng hợp đặc điểm tình hình và quá trình thực hiện đường lối, chính sách về nông nghiệp, nông dân, nông thôn của Đảng và Nhà nước Việt Nam qua các thời kỳ Bên cạnh đó, các tác giả cũng đề xuất những phương hướng và giải pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển của nông nghiệp và nông thôn trong giai đoạn tiếp theo.
Nhiều công trình nghiên cứu đã chỉ ra kết quả triển khai xây dựng nông thôn mới (XDNTM) trên toàn quốc và tại các địa phương, nêu bật những thành công cũng như hạn chế trong việc thực hiện các tiêu chí XDNTM Những nghiên cứu này cung cấp tài liệu tham khảo quý giá cho tác giả luận án trong việc phân tích cơ sở khoa học và thực tiễn liên quan đến XDNTM.
Các nghiên cứu về nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới (XDNTM) tại TP.HCM khẳng định vai trò quan trọng của thành phố trong sự phát triển chung của cả nước Bài viết trình bày các chủ trương của Đảng bộ và chính quyền thành phố trong việc triển khai XDNTM, đồng thời phân tích đặc thù của nông nghiệp đô thị tại đây Ngoài ra, bài viết cũng nêu rõ một số kết quả đạt được và những thách thức trong quá trình XDNTM, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu.
Những vấn đề luận án tập trung nghiên cứu
Nghiên cứu sinh xác định đề tài luận án “Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện xây dựng nông thôn mới (2008-2016)” dựa trên đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu và kế thừa kết quả từ các công trình đã công bố Đề tài sẽ được tiếp cận từ góc độ ngành Lịch sử Việt Nam, tập trung vào các nội dung liên quan đến quá trình xây dựng nông thôn mới trong giai đoạn này.
Luận án này làm rõ cơ sở của quá trình xây dựng nông thôn mới (XDNTM) tại TP.HCM, hệ thống hóa các vấn đề chung và mục tiêu XDNTM của Đảng, Nhà nước Nó phân tích bối cảnh và thực tiễn tình hình nông nghiệp, nông thôn của thành phố trước năm 2008, từ đó làm nền tảng cho việc nghiên cứu sự triển khai XDNTM ở các huyện ngoại thành trong giai đoạn 2008 - 2016 Đồng thời, luận án cũng định hướng nghiên cứu các kết quả đạt được trong quá trình XDNTM tại TP.HCM.
Luận án này tổng hợp quá trình thực hiện xây dựng nông thôn mới (XDNTM) tại TP.HCM giai đoạn 2008 - 2016, làm rõ chủ trương, tiến trình, kết quả, hạn chế và nguyên nhân trong quá trình này Từ năm 2008, Đảng Cộng sản Việt Nam ban hành Nghị quyết số 26-NQ/TW về "Nông nghiệp, nông dân, nông thôn", dẫn đến việc Chính phủ triển khai Chương trình MTQG về XDNTM Đến năm 2012, TP.HCM bắt đầu thực hiện XDNTM tại các xã điểm và mở rộng ra 56 xã của 5 huyện ngoại thành Năm 2016, TP.HCM tổng kết quá trình XDNTM để chuyển sang thực hiện theo Bộ tiêu chí quốc gia mới về xã NTM, đồng thời áp dụng Bộ tiêu chí đặc thù cho vùng nông thôn TP.HCM giai đoạn 2016-2020 Tuy nhiên, các nghiên cứu trước đây chưa làm rõ kết quả trong hai giai đoạn của quá trình XDNTM.
34 thực hiện XDNTM ở TP.HCM từ năm 2008 - 2016, nên nghiên cứu sinh xác định đây là nội dung cần được nghiên cứu trong đề tài của luận án
Tình hình nghiên cứu cho thấy nhiều vấn đề liên quan đến đề tài luận án đã được đề cập từ nhiều góc độ và cách tiếp cận khác nhau Các nghiên cứu tập trung vào việc xây dựng cơ chế chính sách phát triển nông nghiệp và nông thôn, đồng thời đề xuất phương hướng và giải pháp cho việc chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp và nông thôn trên toàn quốc cũng như tại một số địa phương cụ thể.
Các nhà khoa học đã nghiên cứu sự phát triển nông nghiệp, nông thôn và xây dựng nông thôn mới (XDNTM) qua các giai đoạn lịch sử, liên quan đến tiến trình phát triển kinh tế - xã hội của nhiều quốc gia Kinh nghiệm từ các nước trong việc XDNTM là nguồn tham khảo quý giá cho Việt Nam, đặc biệt là TP.HCM, trong việc hoạch định và thực hiện chính sách nông nghiệp, nông dân và nông thôn Nghiên cứu cho thấy vấn đề nông nghiệp và nông thôn ở Việt Nam mang tính chiến lược, do đó XDNTM được xác định là nhiệm vụ quan trọng nhưng đầy thách thức Để thành công, cần có sự quyết tâm cao từ hệ thống chính trị và sự đồng lòng của người dân, cùng với việc tập trung nguồn lực cho cơ sở vật chất và đào tạo nhân lực, cũng như áp dụng phương pháp phù hợp với từng vùng Ngoài ra, cần chú trọng xây dựng văn hóa nông thôn như một trụ cột trong XDNTM, phát triển ngành nghề có thế mạnh để nâng cao thu nhập cho người dân, đồng thời phát huy vai trò của các mô hình sản xuất tiêu biểu trong quá trình này.
Các nhà nghiên cứu đã tiến hành đánh giá thực trạng xây dựng nông thôn mới (XDNTM) trên toàn quốc, đặc biệt là tại TP.HCM Họ phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình XDNTM, đồng thời xác định phương hướng và đưa ra các giải pháp để thúc đẩy XDNTM theo hướng bền vững.
Dựa trên nghiên cứu trước đây của các nhà khoa học và bổ sung tài liệu gốc từ Thành ủy và Ủy ban nhân dân TP.HCM, tác giả tiến hành khảo sát thực địa để nêu ra một số nội dung quan trọng trong quá trình thực hiện xây dựng nông thôn mới (XDNTM) tại TP.HCM.
Quá trình xây dựng nông thôn mới (XDNTM) tại TP.HCM đã diễn ra từ năm 2008 đến năm 2016, với nhiều kết quả đáng ghi nhận Bài viết phân tích và đánh giá những thành tựu cũng như thách thức trong việc thực hiện XDNTM, đồng thời nêu ra những vấn đề cần giải quyết để nâng cao hiệu quả của chương trình này trong tương lai.
