SỞ LÝ LUẬN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ
Các khái niệm cơ bản
"Cán bộ" là thuật ngữ được vay mượn từ Trung Quốc, dùng để chỉ những người nòng cốt và chỉ huy trong xã hội, phân biệt với nhân dân Thuật ngữ này ám chỉ những cá nhân nắm giữ chức vụ lãnh đạo, đi kèm với quyền hạn nhất định mà người dân không có.
Theo Từ điển tiếng Việt, "cán bộ" được định nghĩa là người thực hiện công tác nghiệp vụ chuyên môn trong cơ quan nhà nước Điều này dẫn đến hiểu rằng cán bộ là những "người của nhà nước" và thực hiện các công việc phục vụ cho Nhà nước, trong khi những người làm việc tại các tổ chức khác không được xem là cán bộ.
Theo Luật Cán bộ, công chức Việt Nam (2008), cán bộ là công dân Việt Nam được bầu, phê chuẩn, hoặc bổ nhiệm vào các chức vụ trong cơ quan Đảng Cộng sản, Nhà nước và tổ chức chính trị - xã hội Cán bộ làm việc tại các cấp tỉnh và huyện, và nhận lương từ ngân sách Nhà nước.
Công chức là thuật ngữ trong quản lý nhà nước, được quy định trong Sắc lệnh số 76/SL ngày 20/5/1950 của Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa Đây là những công dân Việt Nam được chính quyền nhân dân tuyển dụng để giữ chức vụ thường xuyên trong các cơ quan Chính phủ, cả trong và ngoài nước, trừ những trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định.
Theo Nghị định 169/HĐBT ngày 25/5/1991, công chức Nhà nước là công dân Việt Nam được tuyển dụng và bổ nhiệm vào vị trí công vụ thường xuyên trong cơ quan nhà nước, hưởng lương từ ngân sách nhà nước Nghị định số 95/1998/NĐ-CP ngày 17/11/1998 quy định rõ hơn về tuyển dụng và quản lý công chức, bao gồm những người làm việc trong biên chế, được phân loại theo trình độ đào tạo và ngành chuyên môn Tuy nhiên, nhiều cán bộ trong các cơ quan hành chính Nhà nước vẫn không được coi là công chức, mặc dù họ nhận lương từ ngân sách nhà nước.
Theo Nghị định 06/2010/NĐ-CP, công chức được tuyển dụng và bổ nhiệm vào các ngạch, chức vụ trong biên chế tại các cơ quan hành chính Nhà nước cấp tỉnh và huyện Điều này cũng áp dụng cho các cơ quan, đơn vị quân đội nhân dân (ngoại trừ sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp như chuyên viên vi tính, kế toán) và các cơ quan, đơn vị công an nhân dân (không bao gồm sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp) Ngoài ra, công chức còn làm việc tại các cơ quan Đảng, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Quốc hội, Kiểm toán Nhà nước, các bộ và cơ quan ngang bộ, Tòa án nhân dân các cấp (bao gồm Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Chánh án và phó chánh án các tòa chuyên trách, thẩm phán), Viện kiểm sát Nhân dân, và các tổ chức chính trị xã hội như Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.
Nam, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh…); Trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập …
Công chức là công dân Việt Nam được tuyển dụng và bổ nhiệm vào các ngạch, chức vụ, chức danh trong biên chế, nhận lương từ ngân sách nhà nước hoặc quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập, theo quy định pháp luật, làm việc tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị.
1.1.2 Cán bộ, công chức cấp xã
Khái niệm “cán bộ, công chức” đã tồn tại lâu dài tại các nước xã hội chủ nghĩa, bao gồm nhiều loại nhân sự trong khu vực Nhà nước và các tổ chức chính trị, chính trị - xã hội Thuật ngữ này dùng để chỉ tất cả những người nhận lương từ nhà nước, từ những người đứng đầu cơ quan như thủ trưởng, giám đốc đến các nhân viên phục vụ như lái xe, bảo vệ và lao công tạp vụ.
Theo Đại từ điển tiếng Việt do Nguyễn Như Ý chủ biên, "cán bộ" được định nghĩa là người làm việc trong cơ quan nhà nước và những người giữ chức vụ, khác biệt với những người không giữ chức vụ trong các cơ quan, tổ chức nhà nước.
Vào cuối những năm 80 của thế kỷ 20, khái niệm “cán bộ, công chức” được sử dụng để chỉ tất cả những người làm việc cho Nhà nước mà không có sự phân biệt rõ ràng Đội ngũ này được hình thành qua nhiều con đường, bao gồm bầu cử, phân công sau khi tốt nghiệp các trường chuyên nghiệp, tuyển dụng và bổ nhiệm.
Pháp lệnh Cán bộ, công chức năm 1998 là văn bản pháp lý cao nhất tại Việt Nam về cán bộ, công chức, nhưng không quy định cụ thể về cán bộ, công chức cấp xã Văn bản này chỉ đưa ra quy định chung cho ba đối tượng: cán bộ, công chức và viên chức, mà không phân định rõ ràng ai là cán bộ, ai là công chức, ai là viên chức Thuật ngữ "cán bộ" được sử dụng như một ước lệ, chưa thể hiện rõ tính chất hành chính và nội hàm của khái niệm, điều này là một hạn chế của Pháp lệnh Cán bộ, công chức.
Năm 2003, Uỷ Ban Thường vụ Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của
Pháp lệnh Cán bộ, công chức năm 1998 quy định về cán bộ, công chức cấp xã là công dân Việt Nam trong biên chế Cán bộ, công chức bao gồm những người được bầu cử vào các chức vụ lãnh đạo trong Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, cũng như người đứng đầu tổ chức chính trị và tổ chức chính trị-xã hội tại xã, phường, thị trấn Ngoài ra, còn có những người được tuyển dụng và giao giữ chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã.
Theo Nghị định 114/2003/NĐ-CP ngày 10 tháng 10 năm 2003, căn cứ vào Pháp lệnh Cán bộ, công chức (sửa đổi, bổ sung năm 2003), cán bộ, công chức cấp xã được xác định bao gồm cả cán bộ chuyên trách và không chuyên trách.
- Cán bộ chuyên trách gồm:
1 Những người do bầu cử để đảm nhiệm chức vụ theo nhiệm kỳ (sau đây gọi chung là cán bộ chuyên trách cấp xã), gồm có các chức vụ sau đây: a) Bí thư, Phó Bí thư đảng uỷ, Thường trực đảng uỷ (nơi không có Phó
Bí thư chuyên trách công tác đảng, Bí thư và Phó Bí thư chi bộ (tại nơi chưa có đảng uỷ cấp xã) cùng với Chủ tịch và Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Chủ tịch và Phó Chủ tịch Uỷ ban nhân dân, cũng như Chủ tịch Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc và Bí thư Đoàn Thanh niên Cộng sản, đều giữ vai trò quan trọng trong hệ thống chính trị địa phương.
Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ, Chủ tịch Hội Nông dân và Chủ tịch Hội Cựu chiến binh.
Các tiêu chí đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
1.2.1 Phẩm chất đạo đức,lối sống
Phẩm chất đạo đức và lối sống là tiêu chuẩn thiết yếu đối với cán bộ, công chức (CB,CC) Trong bối cảnh hiện nay, sự suy thoái về tư tưởng và đạo đức trong một bộ phận CB,CC và đảng viên đang ở mức báo động, đặc biệt là trong đội ngũ CB,CC cấp xã, những người thường xuyên tiếp xúc trực tiếp với nhân dân.
Phẩm chất đạo đức và lối sống phản ánh nhận thức chính trị và sự tuân thủ đường lối của Đảng, pháp luật Nhà nước Điều này thể hiện sự kiên định với đường lối đổi mới, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, đồng thời trung thành với Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh tầm quan trọng của đạo đức cách mạng, ví như: "Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì cạn Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo."
Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân" [26].
Phẩm chất đạo đức và lối sống của cán bộ, công chức (CB, CC) được thể hiện qua tinh thần bảo vệ quan điểm và chính sách của Đảng và Nhà nước, đồng thời chống lại chủ nghĩa cơ hội, bè phái và các tư tưởng thù địch Họ cần tận tụy phục vụ nhân dân và sự nghiệp cách mạng, giữ vững bản lĩnh chính trị trong mọi tình huống Đạo đức không chỉ là tập hợp quan điểm của xã hội mà còn là yếu tố điều chỉnh hành vi con người nhằm phù hợp với lợi ích cộng đồng Vì vậy, đạo đức chính là phẩm chất quý giá và đáng trân trọng nhất của người CB, CC.
Phẩm chất đạo đức của cán bộ, công chức (CB, CC) cấp xã bao gồm đạo đức cá nhân và đạo đức nghề nghiệp, thể hiện qua lối sống, tác phong và lề lối làm việc Việc giữ gìn đạo đức trong sáng, sống lành mạnh, giản dị và tiết kiệm là rất quan trọng, đồng thời cần chống lại quan liêu, tham nhũng, lãng phí và các biểu hiện tiêu cực khác Tinh thần và thái độ phục vụ nhân dân là chìa khóa thành công của CB, CC cấp xã Để xây dựng niềm tin từ nhân dân, mỗi CB, CC cần tận tụy với công việc, không hách dịch, sách nhiễu hay gây khó khăn cho tổ chức và công dân, đặc biệt là trong việc phòng chống hối lộ, nhận "phong bì" và lợi dụng chức vụ để đòi hỏi vật chất từ nhân dân.
Phẩm chất đạo đức nghề nghiệp của cán bộ, công chức (CB, CC) được thể hiện qua ý thức tổ chức kỷ luật và tinh thần trách nhiệm trong thực thi nhiệm vụ Điều này bao gồm việc chấp hành nội quy, quy chế của cơ quan, giữ gìn nếp sống văn hóa công sở, tuân thủ thời gian làm việc, và thực hiện sự phân công của tổ chức Ngoài ra, CB, CC cần có ý thức giữ gìn đoàn kết nội bộ, phối hợp hiệu quả trong công việc, cũng như thể hiện sự sáng tạo, dám nghĩ, dám làm và chịu trách nhiệm về những hành động của mình.
Việc nâng cao phẩm chất đạo đức và lối sống của cán bộ, công chức cấp xã là tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng đội ngũ này Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khái quát đạo đức cách mạng của người cán bộ qua 8 chữ vàng: “Cần, kiệm, liêm, chính, chí, công, vô, tư”, những giá trị này vẫn còn nguyên giá trị quý báu, là tấm gương để mỗi cán bộ, công chức cấp xã học tập và noi theo.
Trình độ chuyên môn là yêu cầu thiết yếu đối với cán bộ, công chức (CB, CC) tại các đơn vị hành chính cấp cơ sở, nơi thực hiện nhiều nhiệm vụ liên quan đến kinh tế, quản lý xây dựng, địa chính, giáo dục, y tế và tư pháp Để đảm bảo hiệu quả công việc, việc trang bị trình độ chuyên môn cho CB, CC cấp xã là bắt buộc Tuy nhiên, trình độ chuyên môn không chỉ được hình thành từ việc đào tạo tại trường lớp mà còn từ sự kết hợp giữa kiến thức học được, môi trường làm việc và kinh nghiệm thực tiễn, giúp cán bộ, công chức có khả năng giải quyết công việc theo đúng chuyên ngành đã học.
Cán bộ, công chức cần không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn của mình bằng cách thường xuyên cập nhật kiến thức chuyên ngành qua nhiều kênh thông tin khác nhau Việc trau dồi kiến thức chuyên môn liên tục sẽ giúp họ đạt được trình độ chuyên sâu hơn và phát triển năng lực chuyên môn ngày càng tốt hơn.
Trình độ chuyên môn của cán bộ, công chức được xác định qua quá trình đào tạo tại các cơ sở giáo dục từ trung cấp trở lên, ví dụ như bằng cao đẳng chuyên ngành Kế toán Kiến thức chuyên môn này được thể hiện qua các văn bằng, chứng chỉ và được áp dụng trực tiếp trong công việc Tuy nhiên, việc đánh giá sự tương xứng giữa trình độ chuyên môn và bằng cấp còn phụ thuộc vào hệ thống đánh giá tại các cơ sở đào tạo Do đó, cần có sự kiểm nghiệm thực tế để xác định đúng năng lực chuyên môn của cán bộ, công chức.
1.2.3.Trình độ lý luận chính trị
Trình độ lý luận chính trị (LLCT) là yếu tố quan trọng cần thiết cho cán bộ, công chức (CB,CC) để hiểu rõ quan điểm, chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước, từ đó kiên định với mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội CB,CC cần có bản lĩnh chính trị vững vàng, quyết tâm thực hiện đường lối đổi mới, đồng thời đấu tranh chống lại các quan điểm sai trái và giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng Họ phải có tinh thần trách nhiệm cao, gương mẫu trong công việc, xử lý hài hòa lợi ích, đặt lợi ích của Đảng và Tổ quốc lên hàng đầu, đồng thời tôn trọng quyền làm chủ của nhân dân và kiên quyết chống tham nhũng, lãng phí Việc phát triển và nâng cao chất lượng nguồn cán bộ không chỉ là trách nhiệm của các đơn vị hành chính mà còn là nhiệm vụ của chính bản thân đội ngũ cán bộ, qua đó nâng cao năng lực giải quyết công việc theo đúng chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước.
CB, CC cấp xã có trình độ LLCT được trang bị kiến thức về chính trị, quyền lực chính trị, và đấu tranh chống lại các thế lực thù địch, từ đó củng cố lập trường của Đảng Những kiến thức này không chỉ giúp họ thực hiện nhiệm vụ phục vụ nhân dân mà còn tạo nền tảng cho sức mạnh và sự thống nhất trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Điều này cũng góp phần tăng cường niềm tin của quần chúng nhân dân đối với đội ngũ CB, CC cấp cơ sở.
1.2.4 Năng lực và khả năng hoàn thành nhiệm vụ
Tiêu chí đánh giá hiệu quả công việc của cán bộ, công chức cấp xã là khả năng hoàn thành nhiệm vụ trong một khoảng thời gian nhất định Điều này được thể hiện qua khối lượng công việc, chất lượng hoàn thành, tiến độ triển khai và hiệu quả ở từng vị trí, giai đoạn, bao gồm cả nhiệm vụ thường xuyên và nhiệm vụ đột xuất.
Dựa trên kết quả đánh giá khả năng hoàn thành nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, có thể xác định chất lượng hoạt động thực tế của họ Những cán bộ, công chức cấp xã đạt chất lượng tốt thường xuyên được công nhận là hoàn thành xuất sắc hoặc hoàn thành tốt nhiệm vụ Tuy nhiên, có những trường hợp cán bộ, công chức có trình độ chuyên môn nhưng chỉ được đánh giá hoàn thành nhiệm vụ hoặc chưa hoàn thành, do đó, người quản lý cần xem xét các khía cạnh khác của họ Kết quả đánh giá này cũng là cơ sở quan trọng cho công tác thi đua, khen thưởng và sắp xếp nhân sự tại cấp xã.
Các yếu tố ảnh hưởng đến việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
bộ, công chức cấp xã
1.3.1 Cơ chế tuyển dụng, bổ nhiệm và bố trí sử dụng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
Tuyển dụng cán bộ, công chức là bước quan trọng quyết định chất lượng đầu vào của đội ngũ nhân lực cấp xã Quy trình tuyển dụng giúp bổ sung những người có đủ năng lực, trình độ và phẩm chất đạo đức, từ đó phục vụ nhân dân một cách hiệu quả Ngược lại, nếu công tác tuyển dụng không được thực hiện tốt, sẽ dẫn đến đội ngũ cán bộ yếu kém, gây ra trì trệ trong công việc và các tiêu cực trong việc giải quyết chính sách, ảnh hưởng xấu đến lợi ích của nhân dân.
Việc tuyển dụng cán bộ, công chức cấp xã hiện nay rất phức tạp, đặc biệt đối với các vị trí lãnh đạo Đội ngũ cán bộ cấp xã vẫn chủ yếu thực hiện cơ chế đảng cử, dân bầu, nhưng việc tuyển dụng các chức danh chuyên môn thường bị ảnh hưởng bởi cơ chế "xin-cho" và "nhất thân, nhì quen", dẫn đến việc nhiều người được tuyển dụng là "con ông cháu cha" mà chưa chắc đã đáp ứng được tiêu chuẩn công việc Tình trạng này gây ra bè phái, phe cánh trong nội bộ, làm mất đoàn kết Do đó, cần chú trọng vào quy trình tuyển dụng cán bộ, công chức cấp xã để xây dựng một đội ngũ trong sạch và vững mạnh.
Việc bố trí và sử dụng cán bộ, công chức (CB, CC) cấp xã có ảnh hưởng lớn đến chất lượng đội ngũ này Sắp xếp đúng người vào đúng việc sẽ kích thích CB, CC làm việc hăng say, nâng cao tinh thần học hỏi và trách nhiệm Khi CB, CC tự tin vào năng lực chuyên môn, công việc sẽ được hoàn thành hiệu quả hơn Thực tế cho thấy, việc điều động, luân chuyển, đề bạt và bổ nhiệm cán bộ một cách đúng quy trình, không mang tính cá nhân sẽ tạo ra môi trường thuận lợi để CB, CC phát huy trình độ và năng lực của mình Do đó, để nâng cao hiệu quả sử dụng đội ngũ CB, CC trong chính quyền cấp xã, cần tiếp tục đổi mới và hoàn thiện chính sách liên quan.
1.3.2 Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CB,CC cấp xã là nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đội ngũ CB,CC cấp xã, nhất là trong giai đoạn hiện nay khi mà cải cách hành chính diễn ra mạnh mẽ, đội ngũ CB,CC cấp xã được trang bị những thiết bị làm việc hiện đại hơn: máy tính, máy in, máy photo, scan hay vấn đề đơn giản là xử lý văn bản đi, đến bằng hộp thư điện tử trong khi đó trình độ chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ CB,CC cơ sở nhìn chung chưa cao, còn nhiều hạn chế Chủ tịch Hồ Chí Minh từng quan niệm "cán bộ là cái gốc của mọi công việc" Người xác định "huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng" [tr.269] Chính vì vậy, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CB,CC cấp xã nhất thiết phải được quan tâm hàng đầu, thường xuyên và liên tục. Đào tạo là quá trình truyền thụ, tiếp nhận có hệ thống những tri thức, kỹ năng theo quy định của từng cấp học, bậc học Còn bồi dưỡng là hoạt động trang bị, cập nhật, nâng cao kiến thức, kỹ năng làm việc Nếu đào tạo là quá trình làm cho con người có năng lực theo những tiêu chuẩn nhất định thì bồi dưỡng làm tăng thêm năng lực hoặc phẩm chất đó Mặc dù trình độ học vấn của CB,CC cấp xã ngày nay đã được nâng lên nhưng những kiến thức, kỹ năng học tập được trong nhà trường chưa được áp dụng nhiều trong thực tiễn làm việc Do đó, trong công tác đào tạo bồi dưỡng CB,CC cấp xã đòi hỏi phải biết chọn lựa nội dung và phương pháp đào tạo, bồi dưỡng, phù hợp với chuyên ngành, với chức danh công việc cụ thể của mỗi CB,CC Đào tạo, bồi dưỡng CB,CC cấp xã đạt về số lượng, tránh tình trạng đào tạo, bồi dưỡng tràn lan, hình thức, đào tạo không phải để trang bị những kỹ năng cần thiết mà chỉ lấy chứng chỉ, bằng cấp bổ sung vào lý lịch CB,CC Trong khi đó, người có nhu cầu thật sự không được cử đi, người không sử dụng kiến thức đó được đi học, gây lãng phí nguồn kinh phí đào tạo của Nhà nước Nội dung đào tạo xuất phát từ sự cần thiết thực tế, yếu khâu nào đào tạo, bồi dưỡng khâu đó Tuy nhiên, hiện nay, nội dung đào tạo, bồi dưỡng CB,CC cấp xã vẫn mang nặng về lý luận chính trị, ít chuyên sâu vào khoa học hành chính, các kỹ năng, nghiệp vụ quản lý nhà nước cần thiết cho CB,CC.
Nhiều cán bộ, công chức (CB, CC) hiện nay xem nhẹ việc đào tạo và bồi dưỡng kiến thức, lý luận chính trị cũng như kỹ năng nghiệp vụ, coi đây là nghĩa vụ bắt buộc mà họ phải tham gia Trong các lớp học và buổi tập huấn, một số CB, CC thường không chú ý và làm việc riêng, điều này càng trở nên nghiêm trọng hơn khi cán bộ cấp xã thường xuyên thay đổi qua các nhiệm kỳ và công việc Nếu không được trang bị kiến thức và kỹ năng mới, cùng với việc thiếu ý chí học tập nâng cao trình độ, họ sẽ khó đáp ứng được yêu cầu công việc, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ CB, CC cấp xã.
Đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức (CB, CC) là yếu tố quyết định đến chất lượng đội ngũ cấp xã Các địa phương chú trọng công tác này sẽ xây dựng được nền tảng vững chắc cho đội ngũ CB, CC cấp cơ sở, từ đó hoàn thành các mục tiêu và nhiệm vụ mà cấp trên giao phó cũng như các yêu cầu của Đảng bộ địa phương.
1.3.3 Công tác đánh giá, xếp loại đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã Đánh giá đúng cán bộ, công chức sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đội ngũ CB,CC cấp xã Thông qua hệ thống các chỉ tiêu đánh giá cán bộ, công chức do Nhà nước quy định, công tác đánh giá, xếp loại đưa ra kết luận xác đáng về đức và tài, về trình độ năng lực, khả năng phát triển của CB,CC Vì vậy, nếu khen đúng người, kỷ luật đúng tội, đánh giá đúng về CB,CC cấp xã sẽ là động lực thúc đẩy tinh thần và trách nhiệm đối với công việc của họ Ngược lại, nếu đánh giá chưa đầy đủ, chưa chính xác về CB,CC sẽ nảy sinh những bất mãn, ý nghĩ tiêu cực trong CB,CC, ảnh hưởng đến kết quả làm việc.
Đánh giá và xếp loại đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là cơ sở quan trọng để tuyển chọn, quy hoạch và đào tạo nhân lực Qua đó, xác định nhu cầu và nội dung bồi dưỡng, bố trí, sử dụng cán bộ, cũng như thực hiện các chế độ, chính sách như nâng lương trước thời hạn, ưu tiên động viên tham dự thi nâng ngạch và bổ nhiệm vào các vị trí lãnh đạo.
Trong thực tế, công tác đánh giá cán bộ, công chức (CB, CC) thường bị coi nhẹ và thiếu tính chân thành, khi mà việc đánh giá thường nể nang, chỉ tập trung vào ưu điểm mà bỏ qua khuyết điểm, dẫn đến việc không phản ánh đúng bản chất của cán bộ Điều này làm cho công tác đánh giá trở nên qua loa và thiếu hiệu quả Tuy nhiên, việc đánh giá và xếp loại CB, CC không chỉ giúp cơ quan quản lý hiểu rõ hơn về cán bộ của mình mà còn giúp chính bản thân cán bộ công chức cấp xã nhận thức đúng về bản thân, từ đó phát huy ưu điểm và khắc phục khuyết điểm, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới.
1.3.4 Công tác kiểm tra, giám sát đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát trong việc đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức (CB, CC), cho rằng sự thành công hay thất bại của chính sách phụ thuộc vào cách tổ chức, lựa chọn cán bộ và kiểm tra Việc triển khai nghiêm túc công tác quản lý, kiểm tra, giám sát sẽ giúp nắm bắt tư tưởng và thực trạng hoạt động của đội ngũ CB, CC, từ đó kịp thời ngăn chặn những tư tưởng tiêu cực và phát huy những mặt tích cực Địa phương nào thực hiện tốt công tác này sẽ có đội ngũ CB, CC có tinh thần trách nhiệm và phẩm chất chính trị, đạo đức cao Tuy nhiên, công tác này cũng gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng đến quyền lợi của một bộ phận CB, CC, dẫn đến sự thiếu quyết liệt trong thực hiện Để đảm bảo công tác quản lý, kiểm tra, giám sát diễn ra công bằng, cần có sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng, sự phối hợp của chính quyền và tinh thần chủ động từ Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội.
1.3.5 Chính sách đãi ngộ, tạo động lực đối với cán bộ, công chức cấp xã
Trong xã hội hiện nay, hiện tượng "chảy máu chất xám" từ khu vực hành chính Nhà nước sang khu vực ngoài Nhà nước đang gia tăng, chủ yếu do chính sách đãi ngộ chưa công bằng và chưa xứng đáng đối với cán bộ, công chức (CB, CC) Mặc dù nhiều người chọn gắn bó với khu vực Nhà nước vì tính ổn định, nhưng điều này không đủ Chính sách và chế độ của Nhà nước đối với CB, CC cấp xã cần phải tạo động lực để họ tích cực học tập, làm việc và cống hiến, đồng thời góp phần ngăn chặn tham nhũng, làm trong sạch bộ máy công vụ Đây là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ CB, CC cấp xã.
Trước đây, cán bộ chuyên môn tại xã, phường, thị trấn chỉ nhận sinh hoạt phí theo Nghị định số 09/1998/NĐ-CP, dẫn đến tình trạng nợ phí hoặc trả chậm do thiếu ngân sách, làm giảm vị thế của họ Nhiều cán bộ chỉ làm việc nửa ngày do thiếu động lực Tuy nhiên, việc chuyển từ chế độ sinh hoạt phí sang chế độ lương đã mang lại tâm lý an tâm và phấn khởi cho cán bộ, công chức cấp xã trên toàn quốc.
Các chính sách tạo động lực của Nhà nước đối với cán bộ, công chức cấp xã bao gồm cả kích thích vật chất và tinh thần Về vật chất, Nhà nước đảm bảo chế độ lương, thưởng và phụ cấp hợp lý, cùng với các phúc lợi như bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội và nhà ở Ngoài ra, còn có chính sách thu hút nhân tài và hỗ trợ cho những người về hưu trước tuổi hoặc không đủ sức khỏe để tiếp tục công tác Về mặt tinh thần, các hình thức khen thưởng và tôn vinh được áp dụng để khuyến khích những cán bộ, công chức có hiệu quả công việc cao.
Để thu hút lao động trẻ tuổi có năng lực và nhiệt huyết, các chính sách và chế độ của Nhà nước đối với cán bộ, công chức cấp xã cần được đảm bảo kịp thời, công bằng và minh bạch Cán bộ, công chức trẻ với tư duy sáng tạo sẽ đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương Hơn nữa, khi chính sách tốt và tiền lương đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, sẽ hạn chế tình trạng tham nhũng và vòi vĩnh Ngược lại, nếu các chế độ, chính sách chưa hợp lý, như chính sách tiền lương và phụ cấp không hợp lý, sẽ làm giảm động lực làm việc, dẫn đến cán bộ, công chức thiếu trách nhiệm và phát sinh tiêu cực, ảnh hưởng đến phẩm chất đạo đức.
1.3.6 Trang thiết bị và điều kiện làm việc
Trang thiết bị và cơ sở vật chất kỹ thuật như bàn ghế, tủ tài liệu, máy tính, hệ thống mạng Internet, máy scan và máy in là những yếu tố thiết yếu cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã Những điều kiện này không chỉ hỗ trợ tốt nhất cho công tác quản lý và tìm hiểu thông tin mà còn giúp cải thiện phương pháp làm việc, nâng cao chất lượng công việc và đảm bảo việc giải quyết công việc diễn ra nhanh chóng, chính xác và hiệu quả Hơn nữa, cơ sở vật chất đầy đủ còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc lưu trữ văn bản, báo cáo, phục vụ cho những lần sử dụng tiếp theo.
Sự cần thiết của việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã hiện nay
1.4.1 Xuất phát từ vị trí, vai trò của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
C.Mác và Ph.Ăngghen khẳng định vị trí, vai trò của con người, của người cán bộ trong thực tiễn cách mạng: "Muốn thực hiện tư tưởng thì cần có những con người sử dụng lực lượng thực tiễn" [14, tr.184] Theo quan điểm của hai ông, cán bộ là những người tiêu biểu cho phong trào cách mạng; có tri thức và trình độ nhận thức cao, biết kết hợp vận dụng lý luận cách mạng với thực tiễn để tổ chức phong trào cách mạng của quần chúng, lãnh đạo quần chúng thực hiện các cuộc cải cách có ý nghĩa cách mạng Họ phải là những người tuyệt đối trung thành với lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động, có trách nhiệm cao và được quần chúng noi theo.
V.I Lênin, kế thừa và phát triển tư tưởng của C.Mác và Ph.Ăngghen, đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của đội ngũ cán bộ trong việc xây dựng Đảng kiểu mới của giai cấp công nhân Theo ông, cán bộ không chỉ là người thực hiện đường lối chính trị mà còn là người xây dựng và lựa chọn phương pháp chỉ đạo, tổ chức thực hiện và kiểm tra quá trình cách mạng V.I Lênin khẳng định rằng, để một giai cấp giành được quyền thống trị, họ cần phải đào tạo những lãnh tụ chính trị và đại biểu tiên phong có khả năng tổ chức và lãnh đạo phong trào.
V.I.Lênin khẳng định: "Nghiên cứu con người, tìm ra cán bộ có bản lĩnh; hiện nay đó là then chốt, nếu không thì tất cả mọi mệnh lệnh và quyết định sẽ chỉ là mớ giấy lộn" [24, tr.452], để có được đội ngũ cán bộ, công chức am hiểu nhiều lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực quản lý nhà nước, quản lý kinh tế, quản lý xã hội, đáp ứng yêu cầu xây dựng chủ nghĩa xã hội, một nhiệm vụ lâu dài, khó khăn và phức tạp, V.I.Lênin đã coi trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng, lựa chọn, đề bạt cán bộ, công chức vào các cương vị công tác, thường xuyên kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ của họ, chú ý giáo dục, rèn luyện, nâng cao phẩm chất đạo đức cách mạng và năng lực công tác cho cán bộ, chống bệnh quan liêu, xa dân,kiêu ngạo, thoái hóa biến chất.
Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác cán bộ để xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có đủ năng lực và phẩm chất, đáp ứng yêu cầu giải phóng dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội Người khẳng định rằng "Cán bộ là cái gốc của mọi công việc" và vai trò của cán bộ được thể hiện qua bốn mối quan hệ chính: với đường lối chính sách, tổ chức bộ máy, công việc và nhân dân Theo Người, cán bộ không chỉ là người hoạch định chính sách mà còn quyết định trong việc tổ chức thực hiện chính sách, vì nếu cán bộ không đủ năng lực, thì ngay cả chính sách tốt cũng khó có thể thực hiện.
Trong suốt 86 năm lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta luôn chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu từng thời kỳ cách mạng, coi đây là yếu tố quyết định mọi thắng lợi Đảng khẳng định sự cần thiết của một đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất và năng lực để xây dựng và thực hiện đường lối chính trị đúng đắn, là vấn đề cốt tử của lãnh đạo và sinh mệnh của Đảng cầm quyền Trong công cuộc đổi mới và hiện đại hóa đất nước, vai trò của cán bộ được nhấn mạnh là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng và đất nước Đảng yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ đồng bộ, đặc biệt chú trọng đến các cấp chiến lược và cơ sở.
Vai trò của đội ngũ cán bộ, công chức luôn rất quan trọng đối với sự nghiệp cách mạng, đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay Cán bộ, công chức cấp xã đóng vai trò then chốt, thể hiện sự ảnh hưởng lớn đến sự phát triển và ổn định của cộng đồng.
Cán bộ, công chức cấp xã đóng vai trò quyết định trong việc triển khai và thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước tại cơ sở Họ không chỉ là trụ cột trong mọi hoạt động mà còn cần nắm vững các đường lối, chính sách từ cấp trên để tuyên truyền và tổ chức thực hiện cho nhân dân Đồng thời, việc am hiểu sâu sắc đặc điểm và tình hình địa phương là cần thiết để đề ra nhiệm vụ và giải pháp cụ thể, phù hợp với điều kiện đặc thù của từng xã.
Cán bộ, công chức cấp xã là những người gắn bó mật thiết với nhân dân, thường xuyên lắng nghe và tham khảo ý kiến của họ Họ đóng vai trò cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân, giúp truyền đạt đường lối, chủ trương của Đảng cùng chính sách, pháp luật của Nhà nước Qua đó, họ tạo ra sự thống nhất giữa ý Đảng và lòng dân, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng và chế độ Sự thành công của các chính sách này trong cuộc sống phụ thuộc lớn vào khả năng tuyên truyền và tổ chức vận động của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã.
Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã đóng vai trò quyết định trong việc xây dựng và củng cố tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị cấp xã, đồng thời lãnh đạo và phát động phong trào cách mạng của nhân dân ở cơ sở Sự mạnh yếu của hệ thống chính trị và phong trào cách mạng gắn liền với vai trò của họ, khi họ là trụ cột trong việc sắp xếp và tập hợp lực lượng, là linh hồn của các tổ chức trong hệ thống chính trị xã, và là trung tâm đoàn kết mọi tiềm năng, nguồn lực ở địa phương Họ động viên mọi tầng lớp nhân dân hoàn thành các nhiệm vụ chính trị, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo của đảng bộ xã và hiệu quả quản lý của chính quyền Qua đó, đội ngũ này tích cực đóng góp vào việc xây dựng và hoàn thiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, cũng như các chính sách cấp tỉnh, huyện tại địa phương.
Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nhân lực cho cấp huyện và tỉnh Môi trường làm việc tại xã không chỉ giúp cán bộ rèn luyện và tu dưỡng mà còn tạo điều kiện để họ phát triển và trưởng thành Qua các hoạt động tại xã, cán bộ tích lũy kinh nghiệm thực tiễn, mở rộng kiến thức và nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý cũng như cải thiện phương pháp và phong cách làm việc của mình.
Cán bộ, công chức có kinh nghiệm làm việc ở cấp xã khi được luân chuyển lên huyện hoặc tỉnh thường thể hiện sự vững vàng và bản lĩnh Họ thích ứng nhanh với nhiệm vụ mới và có khả năng hoàn thành tốt công việc được giao ở các vị trí cao hơn.
Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là yếu tố then chốt thúc đẩy quá trình đổi mới hệ thống chính trị Việc cải thiện năng lực của đội ngũ này không chỉ giúp hoàn thành nhiệm vụ chính trị của xã mà còn đóng góp quan trọng vào việc đạt được các chỉ tiêu phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, đảm bảo an ninh - quốc phòng, và xây dựng Đảng cũng như hệ thống chính trị của huyện và tỉnh.
1.4.2 Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương
Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đang tích cực thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, đồng thời thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới gắn liền với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá.” Chính phủ cam kết phát huy dân chủ ở cơ sở và cải cách hành chính để hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Mục tiêu là xây dựng một nền hành chính dân chủ, trong sạch và vững mạnh với đội ngũ cán bộ, công chức có đủ phẩm chất và năng lực, cùng hệ thống cơ quan Nhà nước hoạt động hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của đất nước.
Để đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước, việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, đặc biệt là cấp xã, cần được chú trọng Đội ngũ này phải có trình độ, năng lực và lòng trung thành với sự nghiệp đổi mới của Đảng, đồng thời tâm huyết với cơ sở Chỉ khi có đội ngũ cán bộ đủ năng lực, quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế mới đạt hiệu quả cao Điều này cũng góp phần thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, phát huy dân chủ ở cơ sở và cải cách hành chính, từ đó xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam vững mạnh, giúp đất nước vượt qua khó khăn, thách thức và tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, toàn diện, đồng bộ, phát triển nhanh và bền vững.
Việt Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao và đầu tư với nhiều quốc gia, là thành viên của nhiều tổ chức quốc tế, từ đó nâng cao vị thế trên trường quốc tế và tiếp thu các thành tựu khoa học - kỹ thuật Tuy nhiên, nếu không cẩn thận, đất nước có thể bị thao túng về kinh tế, dẫn đến lệ thuộc chính trị và tạo điều kiện cho các thế lực thù địch thực hiện âm mưu gây bất ổn Hơn nữa, toàn cầu hóa kinh tế mang lại những bất bình đẳng, khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn, tài nguyên và công nghệ, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, ô nhiễm môi trường và gia tăng tội phạm xuyên quốc gia.