Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Trong hệ thống an sinh xã hội, bảo hiểm xã hội (BHXH) đóng vai trò trụ cột và bền vững nhất, là điều kiện tiên quyết để thực hiện hiệu quả các chính sách an sinh xã hội Phát triển BHXH không chỉ hỗ trợ các thành viên trong xã hội đối phó với những rủi ro kinh tế và thiên tai, mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước Chính vì vậy, chính phủ các quốc gia luôn chú trọng đến chính sách BHXH, coi đây là công cụ quan trọng để đạt được mục tiêu ổn định, tăng trưởng kinh tế và đảm bảo công bằng xã hội.
Từ khi giành độc lập, Chính phủ Việt Nam đã chú trọng đến chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) nhằm ổn định xã hội và thúc đẩy phát triển kinh tế Hệ thống BHXH Việt Nam được hình thành, và BHXH Nghệ An được thành lập theo Quyết định 16/QĐ-BHXH ngày 15 tháng 6 năm 1995 Sau 26 năm hoạt động, BHXH Tỉnh Nghệ An đã góp phần quan trọng vào việc ổn định chính trị, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo quốc phòng an ninh trên địa bàn.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) Tỉnh Nghệ An là một bộ phận quan trọng của BHXH Việt Nam, thực hiện các chính sách BHXH của Nhà nước cho người lao động (NLĐ) tại địa phương Tính đến tháng 9/2020, Nghệ An dẫn đầu cả nước về số lượng người tham gia BHXH tự nguyện, với 68.818 người, chiếm gần 10% tổng số người tham gia BHXH tự nguyện toàn quốc Số người tham gia BHXH tự nguyện từ đầu năm 2020 tăng 18.853 người, tương đương 37,73% so với năm 2019 Tuy nhiên, BHXH Tỉnh Nghệ An cùng với các phòng chức năng và BHXH các huyện, Thành phố Vinh đang gặp nhiều khó khăn trong việc thực hiện chính sách BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), đặc biệt là do ảnh hưởng của dịch Covid-19, khiến nhiều doanh nghiệp phải thu hẹp sản xuất hoặc tạm ngừng hoạt động, dẫn đến NLĐ mất việc làm và thu nhập giảm.
Sự giảm sút số lượng người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT) và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) đã gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến việc tuân thủ pháp luật trong lĩnh vực này Công tác thanh tra, kiểm tra tại các đơn vị gặp nhiều khó khăn do địa bàn rộng và dân số đông tại Nghệ An, nơi có nhiều khu công nghiệp đang phát triển Sự gia tăng số lượng doanh nghiệp và người hưởng BHXH đang tạo ra áp lực lớn về quản lý và tổ chức chi trả, yêu cầu BHXH tỉnh Nghệ An cần có những biện pháp giải quyết kịp thời để đảm bảo quyền lợi cho người thụ hưởng.
Quản lý chi bảo hiểm xã hội (BHXH) là một yếu tố quan trọng trong việc thực hiện các chế độ và chính sách BHXH Nếu công tác này được thực hiện hiệu quả, nó sẽ hỗ trợ cho việc thu BHXH và phát triển hoạt động BHXH, từ đó nâng cao vai trò của chính sách này Tuy nhiên, tại tỉnh Nghệ An, vẫn còn nhiều hạn chế trong quản lý chi và cấp phát chế độ cho người hưởng BHXH, dẫn đến việc sử dụng kinh phí chưa hiệu quả Những khó khăn này cần được giải quyết để đảm bảo quyền lợi cho người lao động tham gia BHXH Do đó, việc nghiên cứu và đánh giá công tác quản lý chi BHXH, phân tích nguyên nhân và đưa ra kiến nghị là rất cần thiết để đảm bảo sự kịp thời, đúng quy định và thuận lợi cho người tham gia BHXH tại Nghệ An trong thời gian tới.
Dựa trên lý thuyết và thực tiễn, tác giả đã quyết định nghiên cứu đề tài “Quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Tỉnh Nghệ An” cho luận văn thạc sỹ chuyên ngành quản lý kinh tế.
Tổng quan vấn đề nghiên cứu
2.1 Tổng quan về bảo hiểm xã hội
2.1.1 Những nghiên cứu của các học giả ngoài nước
BHXH đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an sinh xã hội, với nhiều quan điểm và vấn đề khác nhau tùy thuộc vào bối cảnh và môi trường cụ thể Do đó, nhiều học giả trên thế giới đã tiến hành nghiên cứu sâu về chủ đề này.
- Ma Belinda S Mandigma (2016), “Determinants of Social Insurance
Nghiên cứu về mức độ bao phủ an sinh xã hội (ASXH) tại Philippines cho thấy BHXH chiếm ưu thế, được phân tích qua mối quan hệ với các biến số kinh tế và phi kinh tế từ năm 2000 đến 2013 Dữ liệu được kiểm tra bằng mô hình tuyến tính đa biến, sử dụng phương pháp hiệu ứng cố định và ngẫu nhiên Kết quả chỉ ra rằng mức độ bao phủ ASXH của những người đóng góp hoạt động kinh tế chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố kinh tế như ổn định kinh tế, hình thành vốn, tăng lương, đô thị hóa, phát triển kinh tế và toàn cầu hóa Đặc biệt, bảo hiểm cho người cao tuổi cũng bị tác động bởi các yếu tố kinh tế này, bên cạnh các động lực phi kinh tế như lý thuyết nữ quyền, giáo dục, khu vực phi chính thức và tỷ lệ đói nghèo.
- Louis D Enoff, Roddy McKinnon (2011), “Social Security
Collection and Compliance: Improving Governance to Extend Social Protection”.
Nghiên cứu này sử dụng phương pháp khảo sát để thu thập dữ liệu từ các tổ chức ASXH và cơ quan thu đóng góp, nhằm thúc đẩy chia sẻ kiến thức và thực hành tốt về thu đóng góp và tuân thủ Mặc dù việc thu thập và tuân thủ đóng góp liên quan đến các khía cạnh bảo vệ xã hội, chính trị và tài chính quan trọng, nghiên cứu tập trung vào việc theo đuổi các mục tiêu này như một phần của quản trị hành chính tốt Điều này không chỉ cải thiện mức độ đầy đủ lợi ích mà còn nâng cao sức khỏe tài chính, nhờ vào những nỗ lực của quốc gia trong việc mở rộng phạm vi bảo trợ xã hội.
The International Labour Organization (ILO) in 2013 published a study titled "Innovations in Extending Social Insurance Coverage to Independent Workers," which examines successful strategies from countries such as Brazil, Cape Verde, Colombia, Costa Rica, Ecuador, the Philippines, France, and Uruguay This research highlights innovative approaches to enhancing social insurance for independent workers, showcasing diverse experiences and solutions across different nations.
Nghiên cứu này phân tích kinh nghiệm thành công của bảy quốc gia đang phát triển và một quốc gia phát triển trong việc cung cấp bảo hiểm cho người lao động độc lập Tác giả đã chứng minh mối liên hệ giữa phạm vi bảo hiểm và thực tiễn tài chính, quản lý tại Brazil, Colombia, Costa Rica, Ecuador, Pháp và Uruguay Các chiến lược quốc gia nhằm mở rộng phạm vi bảo hiểm xã hội thông qua trợ cấp và nhắm mục tiêu theo mức thu nhập cũng được trình bày Nghiên cứu nêu bật kinh nghiệm đổi mới trong việc cải cách khuôn khổ hành chính kết hợp với chính sách khuyến khích, dẫn đến kết quả tích cực Cuối cùng, các chương trình đặc biệt cho doanh nghiệp nhỏ và rất nhỏ được đưa ra như là ví dụ điển hình, cho thấy tác động đáng kể đến mức độ bao phủ bảo hiểm xã hội.
Nghiên cứu của Marcelo và Guillermo (2014) chỉ ra rằng các chương trình bảo hiểm xã hội (BHXH) có thể tạo động lực cho cá nhân tham gia vào thị trường lao động chính thức và báo cáo thu nhập với cơ quan thuế Phân tích dựa trên cuộc cải cách BHXH ở Uruguay, nơi mở rộng bảo hiểm y tế cho trẻ em phụ thuộc của công nhân khu vực tư nhân Kết quả cho thấy, tỷ lệ việc làm đã đăng ký đủ điều kiện hưởng lợi tăng 1,6 điểm phần trăm, chủ yếu nhờ vào sự gia tăng lực lượng lao động tham gia thay vì chuyển từ việc làm chưa đăng ký Đặc biệt, cải cách này có tác động lớn hơn đối với các bậc cha mẹ có con nhỏ và những người trưởng thành sống thử Ngoài ra, tỷ lệ báo cáo thu nhập cũng tăng khoảng 4%, đặc biệt là ở những người lao động tại các doanh nghiệp nhỏ.
Rebecca Holmes và Lucy Scott (2016) đã chỉ ra rằng lao động phi chính thức phải đối mặt với mức độ rủi ro cao nhưng lại không được hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) Phụ nữ lao động trong khu vực này thường gặp nhiều rủi ro hơn so với nam giới, cả trong thị trường lao động lẫn trong suốt vòng đời Do đó, nhiều quốc gia đang nỗ lực mở rộng BHXH cho lao động phi chính thức Tuy nhiên, một số chính sách vẫn thiếu rõ ràng về giới, dẫn đến việc phụ nữ không được bảo vệ đầy đủ Các cải cách đáp ứng giới có thể nâng cao mức độ bao phủ cho nữ lao động phi chính thức, giúp giải quyết những rủi ro mà họ phải đối mặt, bao gồm: (i) cải cách luật pháp trên thị trường lao động; (ii) công nhận vai trò của nền kinh tế chăm sóc; và (iii) thiết kế chính sách sáng tạo với lựa chọn thanh toán linh hoạt cùng quy trình hành chính đơn giản hóa.
(iv) đầu tƣ vào năng lực cung cấp dịch vụ nhạy cảm về giới.
Nghiên cứu của Ben Braham Mehdi (2016) về các yếu tố quyết định tỷ lệ đóng góp vào hệ thống lương hưu tại Tunisia cho thấy rằng tỷ lệ bao phủ không phản ánh hiệu quả đóng góp và không giải thích được mức lương hưu thấp trong khu vực tư nhân ở nhiều nước đang phát triển Phân tích kinh tế lượng dựa trên dữ liệu hành chính cho thấy tỷ trọng đóng góp của lao động khu vực tư nhân ở Tunisia rất thấp, đặc biệt là ở các nhóm dễ bị tổn thương Phụ nữ có xu hướng đóng góp nhiều hơn vào hệ thống lương hưu, trong khi mật độ đóng góp giảm khi quy mô doanh nghiệp tăng lên.
2.1.2 Những nghiên cứu của các học giả trong nước
Cuốn sách "Góp phần đổi mới và hoàn thiện chính sách bảo đảm xã hội ở nước ta hiện nay" của Đỗ Minh Cương và Mạc Văn Tiến (1996) phân tích sâu sắc các nội dung liên quan đến chính sách an sinh xã hội Tác phẩm làm rõ cơ sở lý luận về bảo đảm xã hội, các quy định trong công ước quốc tế và kinh nghiệm thực hiện chính sách bảo đảm xã hội của một số quốc gia Ngoài ra, cuốn sách còn trình bày lịch sử hình thành chính sách bảo đảm xã hội tại Việt Nam và nhấn mạnh vấn đề đổi mới chính sách này, đặc biệt là trong lĩnh vực an sinh xã hội.
Bài viết đề cập đến 6 lĩnh vực quan trọng như bảo hiểm xã hội, cứu trợ xã hội và ưu đãi xã hội Mặc dù chưa có sự phân định rõ ràng giữa bảo đảm xã hội và an sinh xã hội, công trình này đã đưa ra nhiều luận cứ quan trọng, góp phần vào việc đổi mới và hoàn thiện chính sách an sinh xã hội cũng như chính sách xã hội chung tại Việt Nam trong thời gian qua.
Nguyễn Huy Ban (1999) trong nghiên cứu "Chiến lược phát triển BHXH phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2020" đã phân tích mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và phát triển bảo hiểm xã hội (BHXH) Tác giả xem xét thực tiễn BHXH tại một số quốc gia trên thế giới và đánh giá chính sách BHXH hiện hành ở Việt Nam Nghiên cứu cũng đưa ra những định hướng cơ bản nhằm thúc đẩy sự phát triển của BHXH tại Việt Nam trong bối cảnh hội nhập và phát triển kinh tế - xã hội.
Ngân hàng Thế giới (2012) trong báo cáo "Việt Nam: Phát triển một hệ thống bảo hiểm xã hội hiện đại" đã chỉ ra các thách thức trong chính sách hưu trí tại Việt Nam và đề xuất những lựa chọn cải cách Báo cáo cung cấp cái nhìn tổng quan về hệ thống hưu trí hiện tại, nêu rõ các vấn đề chính và biện pháp cần thực hiện để củng cố hệ thống này Nghiên cứu của Vũ Văn Phúc (2012) trong cuốn sách "An sinh xã hội ở Việt Nam hướng tới 2020" cũng đã thảo luận về lý luận và kinh nghiệm quốc tế về an sinh xã hội, cùng với những vấn đề thực tiễn tại Việt Nam, góp phần làm rõ bức tranh an sinh xã hội trong bối cảnh hiện tại.
- Nguyễn Thị Hào (2015), “Đảm bảo tài chính cho Bảo hiểm xã hội
Luận văn Tiến sĩ tại trường Đại học Kinh tế Quốc Dân đã hệ thống lại khái niệm đảm bảo tài chính cho bảo hiểm xã hội (BHXH) từ góc độ kinh tế chính trị học Nội dung đảm bảo tài chính cho BHXH bao gồm các vấn đề như đảm bảo thu, đảm bảo chi, và duy trì sự cân đối và ổn định quỹ BHXH trong dài hạn, cũng như đảm bảo sự công bằng cho các đối tượng tham gia Tác giả đề xuất các tiêu chí đánh giá bao gồm mức độ bao phủ, tuân thủ và bền vững tài chính của hệ thống BHXH Dựa trên các tiêu chí này, luận văn đã làm rõ kết quả và hạn chế trong đảm bảo tài chính cho BHXH Việt Nam, phân tích nguyên nhân của những hạn chế và đưa ra giải pháp mới Tuy nhiên, nghiên cứu chỉ đề cập tổng quan về an sinh xã hội mà chưa đi sâu vào công tác quản lý chi BHXH và vai trò của nó trong việc đảm bảo cân bằng quỹ BHXH cũng như hệ thống an sinh xã hội nói chung.
- Nguyễn Chí Công (2019) với đề án “Xử lý vi phạm trong lĩnh vực BHXH,
"BHYT và BHTN đang đối mặt với nhiều thách thức, đòi hỏi cần có những giải pháp hiệu quả Tài liệu này cung cấp hướng dẫn cụ thể về việc áp dụng pháp luật trong xử lý các vấn đề liên quan đến bảo hiểm Mục tiêu chính của đề án là nghiên cứu và phân tích một cách toàn diện về lý luận và thực tiễn trong lĩnh vực bảo hiểm."
Để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và xử lý vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN ở Việt Nam, cần đưa ra các giải pháp cụ thể dựa trên lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh Nghiên cứu này áp dụng các phương pháp như phân tích, tổng hợp, và so sánh để đảm bảo các quy định pháp luật được hoàn thiện, đồng thời cần bổ sung chức năng thanh tra cho cơ quan BHXH Quan trọng hơn, cần nâng cao chất lượng thực hiện chính sách và tăng cường tuyên truyền pháp luật về các hành vi vi phạm, giúp người dân nhận thức và phòng ngừa, từ đó tạo sức răn đe đối với các đối tượng vi phạm.
2.2 Tổng quan về quản lý chi bảo hiểm xã hội
2.2.1 Những nghiên cứu của các học giả ngoài nước
Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Trên cơ sở những lý luận và thực tiễn về quản lý chi BHXH tại Tỉnh Nghệ
Bài luận văn này đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện hiệu quả quản lý chi trả bảo hiểm xã hội (BHXH) và đưa ra kiến nghị đối với Nhà nước và BHXH tại tỉnh Nghệ An, với mục tiêu đạt được những cải cách tích cực đến năm 2025.
3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu: Để giải đƣợc quyết đƣợc mục tiêu nghiên cứu đề ra, nhiệm vụ của đề tài luận văn bao gồm:
Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về quản lý chi bảo hiểm xã hội (BHXH) là cần thiết, trong đó cần làm rõ quan điểm về quản lý chi BHXH và xây dựng bộ tiêu chí để đánh giá hiệu quả của hệ thống này.
12 hoạt động quản lý chi BHXH và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi BHXH.
Bài viết này phân tích và đánh giá thực trạng quản lý chi bảo hiểm xã hội (BHXH) tại tỉnh Nghệ An trong giai đoạn 2018 - 2020, dựa trên bộ tiêu chí đánh giá Nội dung sẽ chỉ ra những ưu điểm và hạn chế trong công tác quản lý, đồng thời nêu rõ nguyên nhân của những vấn đề này Những phân tích này sẽ làm cơ sở để đề xuất các giải pháp cho chương tiếp theo.
Để nâng cao hiệu quả quản lý chi BHXH tại Tỉnh Nghệ An đến năm 2025 và tầm nhìn 2030, cần đề xuất một số giải pháp cụ thể Những giải pháp này bao gồm tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về chính sách BHXH, cải thiện quy trình quản lý và giám sát chi tiêu, đồng thời áp dụng công nghệ thông tin vào quản lý để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả Ngoài ra, cần xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên môn vững vàng, đáp ứng yêu cầu công việc, nhằm phát huy tối đa nguồn lực và cải thiện chất lượng dịch vụ BHXH.
Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1 Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý chi
- Phạm vi về không gian: Đề tài đƣợc tiến hành nghiên cứu hoạt động quản lý chi BHXH của Tỉnh Nghệ An.
- Phạm vi về thời gian: Đề tài nghiên cứu thực trạng quản lý chi BHXH tại
Tỉnh Nghệ An giai đoạn 2018 - 2020, đề xuất giải pháp, kiến nghị đến 2025, và những năm tiếp theo.
Nghiên cứu về quản lý chi bảo hiểm xã hội (BHXH) tại Nghệ An tập trung vào các lĩnh vực bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm hưu trí (BHHT) và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) Luận văn phân tích và đề xuất giải pháp cho các vấn đề liên quan từ góc độ của cơ quan BHXH, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và đáp ứng nhu cầu của người dân.
Phương pháp nghiên cứu
5.1 Phương pháp tổng quan tài liệu
Tác giả tổng hợp và đánh giá các nghiên cứu khoa học liên quan đến đề tài luận văn, nhằm khái quát những thành tựu đạt được và các vấn đề còn hạn chế trong lĩnh vực này Qua đó, tác giả xác định khoảng trống trong nghiên cứu và cung cấp minh chứng cho thấy công trình của mình không trùng lặp với các đề tài trước đó, khẳng định đây là một nghiên cứu mới và độc đáo.
Để thực hiện nghiên cứu, học viên áp dụng phương pháp thu thập tài liệu thứ cấp, với nguồn dữ liệu chủ yếu từ các công bố chính thức của Bảo hiểm xã hội.
Tại Việt Nam, các cơ quan như BHXH Tỉnh Nghệ An, chi cục thuế Tỉnh Nghệ An, Phòng tài chính - kế hoạch, Phòng lao động - thương binh xã hội, và phòng thống kê cùng các tổ chức liên quan đến ngành BHXH đã phối hợp thu thập tài liệu thứ cấp.
- Báo cáo tổng kết công tác hàng năm của BHXH Tỉnh Nghệ An giai đoạn từ năm 2018 đến 2020.
Báo cáo chuyên đề về công tác thu bảo hiểm xã hội (BHXH) tại Tỉnh Nghệ An nêu rõ kết quả thu BHXH hàng năm, số lượng đơn vị sử dụng lao động tham gia BHXH, cũng như số lao động tham gia Bên cạnh đó, báo cáo cũng chỉ ra số đơn vị sử dụng lao động nợ tiền đóng BHXH, tổng số tiền nợ BHXH và tình hình khởi kiện các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến BHXH.
- Tin bài trên trang Website của BHXH Việt Nam, BHXH Tỉnh Nghệ An.
Các tài liệu và nghiên cứu liên quan đến quản lý chi bảo hiểm xã hội (BHXH) bao gồm sách giáo trình, sách chuyên khảo, tạp chí BHXH, và các đề tài nghiên cứu khoa học ở nhiều cấp độ Những tài liệu này có thể được tìm thấy tại Thư viện Quốc gia Việt Nam cũng như Thư viện Trường Đại học Thương mại, cung cấp nguồn tư liệu phong phú cho việc nghiên cứu và phát triển lĩnh vực BHXH.
Mục đích của việc thu thập tài liệu thứ cấp là để lấy kết quả nghiên cứu và số liệu liên quan đến đề tài luận văn Dựa trên thông tin và dữ liệu đã thu thập, học viên sẽ tiến hành phân tích thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội tại tỉnh Nghệ An.
Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu
Đề tài này có ý nghĩa quan trọng trong việc hệ thống hóa và làm rõ các vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến chi tiêu và tổ chức quản lý chi của Bảo hiểm xã hội (BHXH).
Nghiên cứu về quản lý chi Bảo hiểm xã hội tại Tỉnh Nghệ An cung cấp cơ sở khoa học giúp các nhà quản lý nhận diện các tồn tại và nguyên nhân trong công tác chi BHXH, từ đó đề xuất giải pháp cải thiện hiệu quả quản lý Tài liệu này cũng là nguồn tham khảo quý giá cho cán bộ BHXH tại Nghệ An Đối với học viên, đề tài giúp nâng cao khả năng tự nghiên cứu, kết nối lý luận với thực tiễn và mở rộng các nghiên cứu về quản lý Nhà nước trong lĩnh vực BHXH trong tương lai.
Kết cấu của luận văn
Kết cấu của luận văn ngoài phần mở đầu, mục lục, kết luận và tài liệu tham khảo bao gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý chi bảo hiểm xã hội
Chương 2: Thực trạng quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Tỉnh Nghệ An
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Tỉnh Nghệ An
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI
1.1 Khái niệm, vai trò chính sách của bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp
1 1.1 Cơ sở lý luận về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp
Khái niệm về bảo hiểm xã hội
Trong cuộc sống hàng ngày và hoạt động sản xuất kinh doanh, con người thường phải đối mặt với những rủi ro bất ngờ không thể dự đoán trước, gây ra tổn thất lớn về vật chất và tinh thần như ốm đau, tai nạn, hoặc mất việc làm do thiên tai và dịch bệnh Để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tối thiểu, con người cần lao động và sản xuất các sản phẩm cần thiết Do đó, việc tìm kiếm biện pháp phòng ngừa và khắc phục rủi ro là rất quan trọng, không chỉ cho bản thân mà còn cho gia đình và cộng đồng Bảo hiểm xã hội (BHXH) không chỉ đảm bảo an toàn tài chính cho người lao động mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định và phát triển kinh tế xã hội, đồng thời giúp giảm thiểu hậu quả từ những rủi ro trong đời sống xã hội.
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một hình thức bảo đảm thu nhập cho người lao động (NLĐ) khi họ gặp phải các tình huống như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, tàn tật, thất nghiệp, tuổi già và tử tuất BHXH giúp bù đắp một phần thu nhập cho NLĐ trong những thời điểm khó khăn này, đảm bảo sự an toàn tài chính cho họ và gia đình.
Quỹ tài chính được hình thành từ sự đóng góp của các bên tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), dưới sự bảo hộ của Nhà nước theo quy định pháp luật Mục tiêu của quỹ này là đảm bảo an toàn cho đời sống của người lao động (NLĐ) và gia đình họ, đồng thời góp phần vào việc duy trì an ninh xã hội.
Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), bảo hiểm xã hội (BHXH) là một hệ thống bảo vệ xã hội cho tất cả các thành viên thông qua nhiều biện pháp công cộng Mục đích của BHXH là hỗ trợ người dân đối phó với những khó khăn kinh tế và xã hội do mất việc làm, giảm thu nhập, ốm đau, mất khả năng lao động, tuổi già và tử vong, đồng thời cung cấp chăm sóc y tế và hỗ trợ cho các gia đình đông con.
Theo Điều 3, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, bảo hiểm xã hội (BHXH) được định nghĩa là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi họ gặp phải các tình huống giảm hoặc mất thu nhập như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc qua đời, dựa trên việc đóng góp vào quỹ BHXH.
Trong cuộc sống, người lao động (NLĐ) phải đối mặt với nhiều rủi ro, một số rủi ro có thể tự mình giải quyết, nhưng cũng có những rủi ro khó khăn khi chỉ có một mình Trong những trường hợp này, một bên thứ hai sẽ đứng ra bảo lãnh và hỗ trợ NLĐ khắc phục thiệt hại thông qua các biện pháp tài chính Do đó, việc tham gia bảo hiểm không chỉ là một hình thức bảo vệ mà còn là sự hợp tác giữa NLĐ và đơn vị bảo hiểm trong việc chia sẻ rủi ro và bồi thường thiệt hại Cụ thể, bảo hiểm là cam kết bồi thường của công ty bảo hiểm đối với người được bảo hiểm khi họ gặp thiệt hại do rủi ro, với điều kiện là người được bảo hiểm đã đóng phí bảo hiểm trước đó.
Trong khuôn khổ của luận văn này, quan điểm của tác giả về BHXH nhƣ sau:
BHXH là hệ thống bảo hiểm giúp bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi họ gặp phải các tình huống làm giảm thu nhập, như thai sản, hết tuổi lao động, hoặc các rủi ro như ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và tử vong.
Bảo hiểm là một mạng lưới quan hệ kinh tế hình thành trong quá trình phân phối giá trị tổng sản phẩm xã hội, nhằm bù đắp tổn thất cho người được bảo hiểm và đảm bảo hoạt động sản xuất diễn ra liên tục.
Khái niệm về bảo hiểm thất nghiệp
Thất nghiệp là một vấn đề phổ biến và không thể tránh khỏi ở mọi quốc gia và giai đoạn phát triển, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu với sự cạnh tranh khốc liệt Khi người lao động (NLĐ) không tìm được việc làm hoặc bị mất việc, nguồn thu nhập của họ bị đe dọa, dẫn đến nguy cơ rơi vào cảnh túng quẫn và bần cùng hóa Để đối phó với tình trạng này, NLĐ cần tích cực tìm kiếm cơ hội việc làm mới; tuy nhiên, việc này không phải lúc nào cũng dễ dàng, nhất là khi nền kinh tế suy thoái và doanh nghiệp gặp khó khăn Một giải pháp có tính xã hội cao là tổ chức bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) cho NLĐ, theo quy định của Luật BHXH năm 2006, chính sách BHTN được coi là một trong những chính sách bảo hiểm xã hội bắt buộc của Nhà nước.
2013, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2015, chính sách BHTN đƣợc tách ra khỏi chính sách BHXH Tại Khoản 4, Điều 3, Luật Việc làm năm 2013 quy định:
Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) là chế độ hỗ trợ người lao động (NLĐ) bù đắp một phần thu nhập khi họ mất việc làm Chế độ này không chỉ giúp NLĐ duy trì cuộc sống mà còn hỗ trợ họ trong việc học nghề và tìm kiếm việc làm mới, dựa trên các khoản đóng góp vào Quỹ BHTN.
Chế độ BHTN là hệ thống quy phạm pháp luật quy định việc đóng góp và sử dụng quỹ BHTN, nhằm chi trả trợ cấp thất nghiệp cho người lao động mất việc Mục tiêu chính của BHTN là hỗ trợ người lao động nhanh chóng trở lại thị trường lao động, giúp họ không rơi vào tình trạng khó khăn Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của BHTN trong việc bảo vệ quyền lợi của người lao động và tạo điều kiện thuận lợi cho họ trong quá trình tìm kiếm việc làm mới.
BHTN là giải pháp hỗ trợ người lao động trong việc khắc phục tình trạng thất nghiệp, giúp họ duy trì thu nhập trong thời gian nghỉ việc Đồng thời, BHTN tạo cơ hội cho NLĐ học nghề và tìm kiếm việc làm mới thông qua việc đóng góp vào Quỹ BHTN.
Khái niệm bảo hiểm y tế
Sự đổi mới cơ chế kinh tế theo hướng thị trường là cần thiết, nhưng cũng gây ra tình trạng phân hoá giàu nghèo Một bộ phận dân cư đang ngày càng trở nên giàu có, trong khi một số khác vẫn gặp khó khăn trong việc cải thiện đời sống Điều này đặt ra thách thức lớn cho xã hội trong việc đảm bảo công bằng và phát triển bền vững.
Mặc dù 18% dân cư có thu nhập khá cao, vẫn còn nhiều người sống trong hoàn cảnh thiếu thốn, khiến ngân sách nhà nước khó có thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu chăm sóc sức khoẻ cho mọi tầng lớp Vì vậy, cần có giải pháp trong chính sách xã hội và lĩnh vực y tế để đảm bảo công bằng trong chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân, hướng tới một xã hội công bằng và văn minh Tại Việt Nam, bảo hiểm y tế (BHYT) được triển khai từ năm 1992 như một chính sách an sinh xã hội do Nhà nước tổ chức, nhằm huy động sự đóng góp của cộng đồng, chia sẻ rủi ro bệnh tật và giảm gánh nặng tài chính cho người dân khi ốm đau Với mức đóng 804.600 đồng/người/năm, người tham gia BHYT có thể được thanh toán chi phí khám chữa bệnh không giới hạn, có thể lên tới hàng tỷ đồng/năm nhờ sự hỗ trợ từ cộng đồng, giúp nhiều người vượt qua giai đoạn khó khăn trong điều trị bệnh.
Khái niệm bảo hiểm y tế (BHYT) cơ bản không thay đổi nhiều qua thời gian Theo Khoản 1, Điều 2 của Luật BHYT năm 2008, đã được sửa đổi và bổ sung năm 2014, BHYT được định nghĩa là hình thức bảo hiểm bắt buộc, áp dụng cho các đối tượng theo quy định của luật, nhằm mục đích chăm sóc sức khỏe và không vì lợi nhuận, do Nhà nước tổ chức thực hiện.
