Giống như một loại virus, các nhà nghiên cứu nói rằng theo thời gian tiếp xúc với nhiều loại tin tức giả, tin xấu, độc có thể làm suy yếu sức đề kháng của một người và khiến chúng ngày càng dễ mắc bệnh. Càng nhiều lần một người tiếp xúc với một mẩu tin tức giả, tin xấu, độc đặc biệt nếu nó đến từ một nguồn có ảnh hưởng, họ càng có khả năng bị thuyết phục hoặc bị nhiễm bệnh. Chất xúc tác quan trọng nhất của tin tức giả, tin xấu, độc là độ chính xác mà nhà cung cấp nhắm đến đối tượng đọc tin một nhiệm vụ có thể dễ dàng thực hiện bằng cách sử dụng dữ liệu mà các công ty công nghệ thường thu thập và bán cho các nhà quảng cáo. Chìa khóa là gieo mầm cho một nhóm tín đồ ban đầu, những người sẽ chia sẻ hoặc bình luận về món đồ này, giới thiệu nó cho những người khác thông qua Twitter hoặc Facebook.
Giả thuyết khoa học; Câu hỏi nghiên cứu; Vấn đề nghiên cứu
Giả thuyết khoa học
Để nâng cao nhận thức về dấu hiệu và tác hại của tin giả, tin xấu trên mạng xã hội, các bậc phụ huynh, nhà trường, xã hội và đặc biệt là học sinh trung học phổ thông Nguyễn Du cùng với học sinh huyện Đăk Mil, tỉnh Đăk Nông cần cải thiện kỹ năng nhận diện và hiểu rõ nguồn gốc, tác hại của thông tin sai lệch Việc này không chỉ góp phần vào sự phát triển kinh tế, xã hội mà còn ảnh hưởng đến nhận thức và thái độ hành vi của từng học sinh, từ đó tạo ra những phương pháp phòng tránh hiệu quả hơn.
Có sự liên quan giữa mục đích, tần suất tra cứu thông tin và mức độ nguy cơ gặp các thông tin không an toàn
Nhận thức về các yếu tố như đơn vị, thành phần, lứa tuổi và nguy cơ gặp thông tin giả có sự khác biệt Do đó, cần thực hiện các hành động cần thiết để tự bảo vệ bản thân khỏi những tác động tiêu cực từ các bài đăng tin giả, tin xấu và độc hại trên mạng xã hội.
Câu hỏi nghiên cứu
- Tin giả, tin xấu, độc là gì? Biểu hiện cụ thể của nguồn tin giả, tin xấu, độc trên không gian mạng là như thế nào?
Một bộ phận người dùng trên mạng xã hội cố tình đăng tin giả, tin xấu, độc nhằm mục đích gây hoang mang, tạo sự chú ý hoặc phục vụ lợi ích cá nhân Tác hại của những thông tin này rất nghiêm trọng, có thể dẫn đến hiểu lầm, xung đột xã hội, và làm suy giảm niềm tin của cộng đồng vào các nguồn tin đáng tin cậy Việc lan truyền tin giả không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý người đọc mà còn có thể gây ra những hậu quả pháp lý cho người phát tán.
Học sinh trung học phổ thông tại huyện Đăk Mil, đặc biệt là trường trung học phổ thông Nguyễn Du, đang ngày càng nâng cao nhận thức về các dấu hiệu của tin giả, tin xấu và độc hại trên mạng xã hội Việc hiểu rõ những thông tin này không chỉ giúp các em bảo vệ bản thân mà còn góp phần xây dựng một môi trường mạng an toàn hơn.
Thông tin sai sự thật có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhận thức, tâm lý và hành vi của học sinh trung học phổ thông, dẫn đến sự hoang mang và hiểu lầm Để bảo vệ học sinh và gia đình khỏi tác hại của tin giả, cần triển khai các biện pháp giáo dục về nhận diện thông tin, khuyến khích tư duy phản biện và xây dựng môi trường xã hội tích cực Việc trang bị kiến thức và kỹ năng cho học sinh giúp họ có khả năng phân tích và đánh giá thông tin một cách chính xác, từ đó giảm thiểu tác động tiêu cực của tin xấu, độc.
Mục tiêu, ý nghĩa, kết quả mong đợi của đề tài
Chúng em nghiên cứu đề tài này nhằm hướng tới các mục đích thực tế:
Tin giả và tin xấu, độc trên mạng xã hội là những thông tin sai lệch hoặc gây hiểu lầm, có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý và hành vi của người dân Tại huyện Đăk Mil, sự lan truyền của những loại tin này không chỉ cản trở quá trình phát triển kinh tế mà còn ảnh hưởng đến sự ổn định xã hội Hệ lụy từ việc tin giả có thể dẫn đến sự hoang mang, mất lòng tin trong cộng đồng, từ đó làm giảm hiệu quả của các chính sách phát triển và gây ra xung đột xã hội Do đó, việc nâng cao nhận thức và giáo dục người dân về cách nhận diện tin giả là rất cần thiết để bảo vệ sự phát triển bền vững của địa phương và toàn xã hội.
Khảo sát thực trạng tin giả và tin xấu, độc ảnh hưởng đến học sinh trung học phổ thông tại huyện Đăk Mil, tỉnh Đăk Nông cho thấy sự gia tăng của những thông tin sai lệch trong cộng đồng học sinh Nghiên cứu chỉ ra rằng tin giả không chỉ gây hoang mang mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý và hành vi của học sinh Nguyên nhân chủ yếu của vấn đề này bao gồm sự thiếu hiểu biết về cách nhận diện thông tin đáng tin cậy và sự dễ dàng trong việc tiếp cận thông tin trên mạng xã hội.
Đề xuất các giải pháp cụ thể giúp học sinh phát triển kỹ năng chọn lọc nội dung cư xử có văn hóa trên mạng xã hội nhằm tránh ảnh hưởng tiêu cực từ tin giả và tin xấu Đề tài này không chỉ có tính thực tế cao mà còn có khả năng mở rộng để tác động lên tâm lý và hành động của học sinh một cách đại chúng Nó định hướng cho cộng đồng, đặc biệt là học sinh trung học phổ thông, nhận thức rõ nguyên nhân, hậu quả và các biện pháp phòng tránh tin giả trên mạng xã hội Hơn nữa, đề tài này còn cung cấp tư liệu tham khảo giúp học sinh hoàn thiện đạo đức, lối sống và ý thức, từ đó phát triển toàn diện bản thân và góp phần xây dựng xã hội văn minh, thịnh vượng Đồng thời, nó cũng có thể là tài liệu tham khảo để giải quyết các hiện tượng tương tự trong xã hội hiện nay.
Đối tượng, phạm vi và phương pháp nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu tập trung vào việc nâng cao nhận thức cho học sinh trường THPT Nguyễn Du về tác động tiêu cực của tin giả và tin xấu trên môi trường mạng hiện nay Các giải pháp sẽ được đề xuất nhằm trang bị cho học sinh kiến thức và kỹ năng cần thiết để nhận diện và đối phó với thông tin sai lệch, từ đó bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi những ảnh hưởng xấu của tin tức không chính xác.
- Học sinh Trường THPT Nguyễn Du
- Địa bàn nghiên cứu: Trường THPT Nguyễn Du
Phạm vị nghiên cứu
Phạm vi thời gian: Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 8/2021 đến tháng 12/2021
Phạm vi không gian: Nghiên cứu được thực hiện tại trường THPT Nguyễn Du
Nghiên cứu này tập trung vào việc mô tả thực trạng tin giả, tin xấu và độc, cùng với ảnh hưởng của chúng đến nhận thức, thái độ và hành động của học sinh trường THPT Nguyễn Du Mặc dù các khía cạnh kinh tế và xã hội không nằm trong phạm vi nghiên cứu, nhưng chúng tôi sẽ tìm hiểu các giải pháp nhằm nâng cao nhận thức cho học sinh về những tác động tiêu cực của tin giả trên môi trường mạng hiện nay Để thực hiện nghiên cứu này, nhóm chúng tôi đã tiến hành các bước cần thiết để thu thập và phân tích dữ liệu.
- Tìm kiếm thông tin trên các phương tiện truyền thông đại chúng như: đài, báo, internet, các trang mạng xã hội như Facebook, Instagram hay Youtube…
- Thực hiện các cuộc khảo sát theo quy mô từ nhỏ đến lớn.
Quy trình tiến hành; Phương pháp nghiên cứu
3.3.1 Quy trình tiến hành Để thực hiện đề tài một cách khoa học, trước khi tiến hành viết bài báo cáo nhóm tác giả đã có các kế hoạch cụ thể như sau:
TT Kế hoạch nghiên cứu Thời gian
1 Hình thành ý tưởng, tên đề tài 6/8/2021
2 Xác định mục đích, nhiệm vụ, đối tượng, phương pháp nghiên cứu 6/8/2021
3 Lập kế hoạch nghiên cứu 9/8/2021
4 -Nghiên cứu tài liệu, xây dựng cơ sở lí luận liên quan đến vấn đề nghiên cứu
-Thực hiện các khảo sát, phỏng vấn và thống kê
Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích nhận thức của học sinh THPT Nguyễn Du, huyện Đăk Mil, tỉnh Đăk Nông về những ảnh hưởng tiêu cực của đại dịch Covid-19 đối với sức khỏe tinh thần của họ Kết quả cho thấy rằng đại dịch đã gây ra nhiều lo lắng, stress và cảm giác cô đơn, làm suy giảm tinh thần học tập và sự phát triển cá nhân của học sinh Việc hiểu rõ tác động này là cần thiết để có những biện pháp hỗ trợ hiệu quả cho học sinh trong giai đoạn khó khăn này.
5 -Viết đề cương chi tiết 19/9/2021
Để nâng cao nhận thức cho học sinh THPT tại huyện Đăk Mil về những tác động tiêu cực của tin giả và tin xấu trên môi trường mạng, cần thiết kế và thực hiện một chương trình hành động thực tiễn hiệu quả Chương trình này nên tập trung vào việc tuyên truyền, giáo dục và cung cấp thông tin chính xác nhằm giúp học sinh nhận diện và phòng tránh những thông tin sai lệch, từ đó tạo ra một môi trường mạng an toàn và lành mạnh hơn.
Nghiên cứu đề tài dựa trên nền tảng của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử
Chúng tôi áp dụng chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử để nghiên cứu tác động của tin giả trên mạng xã hội đến nhận thức và hành động của học sinh trung học Sự ảnh hưởng của xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng kỹ năng phòng tránh tin giả và thông tin xấu, độc, giúp học sinh trung học có cách ứng xử phù hợp khi tham gia mạng xã hội.
3.3.2.2 Phương pháp phân tích tài liệu Đây là phương pháp nghiên cứu sử dụng chủ yếu trong đề tài để tổng quan về tình hình tin giả, tain xấu độc Việc phân tích tài liệu giúp thu được những thông tin sau: Cơ sở lý luận liên quan đến chủ đề nghiên cứu, kết quả nghiên cứu đã công bố trên các công trình nghiên cứu, chủ trương và chính sách liên quan đến đến nội dung nghiên cứu, số liệu thống kê về thực trạng tin giả, tin xấu, độc
3.3.2.3 Phương pháp trưng cầu ý kiến bằng bảng hỏi
Bảng hỏi là một hệ thống câu hỏi được thiết kế dựa trên các nguyên tắc tâm lý, logic và nội dung cụ thể, nhằm giúp người được hỏi thể hiện quan điểm của mình về các vấn đề nghiên cứu Qua đó, nhà nghiên cứu có thể thu thập thông tin chi tiết, đáp ứng yêu cầu của đề tài và mục tiêu nghiên cứu.
Trưng cầu ý kiến nhằm nâng cao nhận thức cho học sinh trường THPT Nguyễn Du về những ảnh hưởng tiêu cực của tin giả và tin xấu trên môi trường mạng hiện nay Bài viết sẽ tập trung vào thực trạng, nhận thức và các giải pháp cần thiết để cải thiện tình hình này.
3.3.2.4 Phương pháp phỏng vấn chuyên sâu
Mục đích của cuộc phỏng vấn là thu thập thông tin định tính về quan điểm của học sinh trung học phổ thông đối với tác động của tin giả và tin xấu độc, ảnh hưởng đến hành vi của các em trong cuộc sống thực và trên mạng xã hội Cuộc phỏng vấn sẽ tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến tình trạng này mà bảng hỏi không thể làm rõ Đối tượng phỏng vấn bao gồm học sinh từ các khối 10, 11, 12 (cả nam và nữ), cha mẹ học sinh, cùng với giáo viên giảng dạy và giáo viên chủ nhiệm.
Số lượng phỏng vấn: 10 phỏng vấn chuyên sâu cho các bạn học sinh thuộc
Bài viết này trình bày kết quả của 3 khối lớp với 06 cuộc phỏng vấn sâu dành cho phụ huynh học sinh và 05 cuộc phỏng vấn với giáo viên tại trường THPT Nguyễn Du Nội dung các cuộc phỏng vấn tập trung vào việc nâng cao nhận thức cho học sinh về những ảnh hưởng tiêu cực của tin giả và tin xấu, độc trong môi trường mạng hiện nay.
Quan sát là phương pháp tri giác có mục đích và kế hoạch để thu thập dữ liệu về sự kiện, hiện tượng hoặc hành vi của con người trong các hoàn cảnh tự nhiên Qua phương pháp này, chúng tôi tiến hành quan sát công khai tần suất ảnh hưởng của tin giả và tin xấu đến nhận thức và hành vi của học sinh Ý nghĩa của phương pháp quan sát là nó đóng vai trò cơ bản trong việc nhận thức sự vật.
Quan sát là một phương pháp quan trọng trong nghiên cứu, giúp phát hiện vấn đề và kiểm chứng giả thuyết Phương pháp này cung cấp tài liệu cụ thể và cảm tính trực quan, mang lại giá trị khoa học lớn Việc áp dụng quan sát vào nghiên cứu tình trạng tin giả và tin xấu tại trường THPT Nguyễn Du sẽ giúp đánh giá tác động của chúng đối với học sinh Qua đó, kết quả nghiên cứu từ quan sát thực tế sẽ giúp rút ra những kết luận chính xác và đề xuất giải pháp hiệu quả.
3.3.2.6 Phương pháp thực nghiệm Đề tài đã tiến hành thực hiện một nghiên cứu thực nghiệm nhỏ kéo dài hơn ba tháng với 01 buổi sinh nói chuyện chuyên đề về “Nâng cao nhận thức cho học sinh trường THPT Nguyễn Du về những ảnh hưởng tiêu cực của thực trạng tin giả, tin xấu, độc trên môi trường mạng hiện nay”; Chương trình phát thanh trong các giờ ra chơi mỗi tuần 1 lần; lập trang Fanpage nhằm tác động vào các bạn học sinh thuộc các lớp 10, 11, 12 tại trường THPT Nguyễn Du nói riêng và đông đảo các đối tượng xã hội khác ngoài xã hội; ra mắt cuốn cẩm nang hướng dẫn “Kĩ năng phát hiện và phòng tránh ảnh hưởng từ tin giả, tin xấu độc đối với đời sống mỗi người” phát về các đơn vị lớp; phối hợp với
Nhà trường đã thành lập Ban tư vấn nhằm hỗ trợ học sinh tiến bộ hơn, đồng thời tổ chức cuộc thi online về “Tác hại của tin giả, tin xấu, độc đến nhận thức và cuộc sống chúng ta” Để nâng cao nhận thức về vấn đề này, nhà trường cũng đã lập trang YouTube để đăng tải video tuyên truyền và tổ chức thi online về hiểu biết về tin giả, tin xấu, độc Nhóm tác giả đã nghiên cứu thực trạng, nguyên nhân và tác hại của tin giả, đồng thời đề xuất giải pháp giúp học sinh nâng cao nhận thức và tham gia phản biện văn hóa trong cuộc sống và trên không gian mạng.
Cuối chương trình hành động, nhóm tác giả sẽ tổng hợp các thay đổi trong quan điểm và nhận thức của các bạn, cũng như đánh giá tình hình thực tế hiện tại.
3.3.2.7 Phương pháp thống kê, phân loại Đưa ra những con số thống kê chính xác về việc phản biện đối với vấn đề tin giả, tin xấu, độc của học sinh trung học phổ thông trên địa bàn huyện Đăk Mil hiện nay.
Cơ sở lý luận nghiên cứu
Tổng quan vấn đề
Trong bối cảnh hiện đại, vấn đề tin giả và văn hóa ứng xử trên mạng xã hội đã thu hút sự quan tâm của nhiều chuyên gia tâm lý và xã hội học Tuy nhiên, phần lớn các đánh giá hiện có chỉ mang tính chất tổng quát hoặc đi sâu vào những khía cạnh đơn lẻ, thiếu sự phân tích cụ thể về nguyên nhân và tác hại, đặc biệt là đối với học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông Bài viết này nhằm cung cấp cái nhìn đa chiều về thực trạng tin giả, tin xấu và độc, từ đó giúp các bạn học sinh nâng cao nhận thức về những ảnh hưởng tiêu cực của chúng trong môi trường mạng hiện nay.
Khái niệm
Tin giả, hay còn gọi là tin xấu hoặc tin tức giả mạo, là loại hình báo chí hoặc tuyên truyền chứa đựng thông tin sai lệch, được phát tán qua các phương tiện truyền thông truyền thống và mạng xã hội Những thông tin này thường được phóng viên nhận tiền để đăng tải, một thực tế không đạo đức được gọi là báo chí trả tiền Sự phát triển của tin tức kỹ thuật số đã thúc đẩy việc sử dụng tin giả, hay còn gọi là báo chí màu vàng Những tin tức này thường được chia sẻ lại trên mạng xã hội và đôi khi cũng xuất hiện trên các phương tiện truyền thông chính thống.
Tác hại của tin giả, tin xấu, độc
Theo Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) 2019, thông tin sai lệch trên mạng là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với xã hội trong kỷ nguyên Cách mạng công nghiệp 4.0 Tin giả và tin xấu không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến cá nhân và tổ chức mà còn tác động tiêu cực đến nền kinh tế quốc dân, đe dọa nền dân chủ và an ninh quốc gia.
Các dấu hiệu cụ thể để nhận diện tin giả, tin xấu, độc
Bộ Công an cảnh báo về sự gia tăng trang mạng và tài khoản đăng tải thông tin giả trên không gian mạng Người dân cần thận trọng và tỉnh táo khi tiếp cận thông tin, đồng thời tự trang bị kiến thức về pháp luật và xã hội để nhận diện rõ các thông tin xuyên tạc và giả mạo.
Thức nhất, cơ sở nguồn tin, thường đến từ một người lạ, thông tin không rõ ràng
Khi tìm kiếm thông tin trên mạng, người dùng cần chú ý đến tên miền của trang web Thông thường, các trang mạng có tên miền nước ngoài như (.com, org) thường là nguồn phát của thông tin xuyên tạc hoặc giả mạo, trong khi các trang web chính thống của cơ quan Nhà nước sẽ có tên miền quốc gia “.vn” và cung cấp địa chỉ cùng thông tin đăng ký rõ ràng.
Người dân cần chú ý phân biệt giữa các trang mạng xã hội chính thống của các cơ quan, tổ chức được đăng ký và có dấu bản quyền (dấu tích xanh) với các trang giả mạo Việc nhận diện đúng các nguồn thông tin chính xác là rất quan trọng để tránh bị lừa đảo và tiếp cận thông tin đáng tin cậy.
Để xác định thông tin thật hay giả, chúng ta cần kiểm tra tác giả và đọc kỹ nội dung bài viết Tin tức giả thường có lỗi chính tả, bố cục lộn xộn, và hình ảnh, video bị chỉnh sửa hoặc cắt ghép Ngày tháng sự kiện cũng có thể bị thay đổi Hãy tìm kiếm các bài viết trên các trang chính thống, uy tín để đối chiếu hoặc tham khảo ý kiến từ các chuyên gia trong lĩnh vực liên quan.
Kết quả nghiên cứu
Khảo sát tổng quan về nhận thức của các bạn học sinh trung học phổ thông trên địa bàn huyện Đăk Mil, tỉnh Đăk Nông về tin giả, tin xấu, độc
5.1.1 Thực trạng nhận thức về tác hại của tin giả, tin xấu, độc của các bạn học sinh trường THPT Nguyễn Du
Nhóm tác giả đã tiến hành nghiên cứu thực trạng nhận thức của học sinh trường Nguyễn Du về tác hại của tin giả và tin xấu, độc Nghiên cứu này nhằm đánh giá mức độ hiểu biết và ý thức của các em đối với vấn đề này, từ đó đưa ra giải pháp nâng cao nhận thức cho học sinh.
Một cuộc khảo sát trực tuyến với 300 bạn đã chỉ ra rằng chỉ có 47% người tham gia cảm thấy tin giả là một vấn đề nghiêm trọng, trong khi 17% cho rằng đáng để suy nghĩ Đáng chú ý, 27,7% không xem đây là vấn đề lớn và 8,2% hoàn toàn không quan tâm Những con số này cho thấy nhiều học sinh vẫn chưa nhận thức đầy đủ về tác hại của tin giả và tin xấu đối với bản thân và xã hội.
Sơ đồ thể hiện nhận thực trạng nhận thức về tác hại của tin giả, tin xấu, độc của các bạn học sinh trường THPT Nguyễn Du
Không quan tâm Đáng suy nghĩ Chẳng có gì to tát Đáng lo ngại
Kết quả khảo sát hơn 300 bạn học sinh và thống kê cụ thể khi được hỏi các câu hỏi:
Câu 1: Bạn có nhận thấy sự ảnh hưởng tiêu cực của tin giả, tin xấu, độc với đời sống, kinh tế và xã hội hay không?
Biểu đồ thể hiện sự hiểu biết của học sinh về tiêu cực của tin giả, tin xấu, độc với đời sống, kinh tế và xã hội
Theo biểu đồ, chỉ có 42,4% học sinh hiểu rõ về mức độ nguy hiểm và tác hại của tin giả, tin xấu độc, cho thấy nhận thức của họ vẫn dưới mức trung bình.
Các tin giả và tin xấu xuất hiện trên mạng xã hội có thể ảnh hưởng đáng kể đến nhận thức và hành vi của bạn về một vấn đề hoặc đối tượng cụ thể Những thông tin sai lệch này dễ dàng lan truyền, gây ra sự hiểu lầm và định kiến không chính xác Do đó, việc nhận diện và kiểm tra tính xác thực của thông tin trở nên quan trọng hơn bao giờ hết để bảo vệ quan điểm và hành động của bản thân.
Thường xuyên Thỉnh thoảng Không bao giờ
Biểu đồ cho thấy tin giả và tin xấu có tác động lớn đến nhận thức và hành vi của học sinh Cụ thể, 41,4% học sinh thỉnh thoảng bị ảnh hưởng, trong khi 8,3% thường xuyên chịu tác động Nguyên nhân chính là do các em gặp khó khăn trong việc phân biệt giữa thông tin giả và thông tin thật, dẫn đến việc dễ dàng bị lôi kéo và tin theo những thông tin sai lệch.
Việc áp dụng các biện pháp cụ thể nhằm giúp học sinh trường trung học phổ thông Nguyễn Du phòng tránh những ảnh hưởng tiêu cực từ tin giả, tin xấu và độc là vô cùng cần thiết Các biện pháp này không chỉ nâng cao nhận thức của học sinh về thông tin mà còn trang bị cho các em kỹ năng phân tích và đánh giá nguồn tin một cách hiệu quả Thông qua các buổi học, hội thảo và hoạt động ngoại khóa, học sinh sẽ được hướng dẫn cách nhận diện tin giả và cách bảo vệ bản thân trước những thông tin sai lệch, từ đó xây dựng một môi trường học tập an toàn và lành mạnh.
Để giảm thiểu tác động tiêu cực từ tin giả và tin xấu, cần có những biện pháp nhằm thay đổi nhận thức của giới trẻ Việc nâng cao nhận thức giúp các bạn trẻ nhận diện và phản ứng đúng đắn trước thông tin không chính xác, từ đó bảo vệ bản thân khỏi những ảnh hưởng xấu Sự giáo dục và tuyên truyền về thông tin đáng tin cậy là cần thiết để trang bị cho thế hệ trẻ kỹ năng phân tích và đánh giá thông tin hiệu quả.
Rất cần thiết Cần thiết Bình thường Không cần thiết
Theo biểu đồ, có tới 68,3% học sinh trung học phổ thông nhận thấy rất cần thiết phải có các biện pháp giúp phòng tránh ảnh hưởng tiêu cực từ tin giả và tin xấu Điều này cho thấy nhận thức cao của các bạn về vấn đề và sự cần thiết của các giải pháp để giải quyết tình trạng này.
Để ngăn chặn ảnh hưởng tiêu cực của mạng xã hội đến học sinh, cần tập trung vào việc tăng cường giáo dục kỹ năng sử dụng mạng xã hội một cách an toàn và hiệu quả Việc trang bị cho học sinh kiến thức về cách nhận diện thông tin sai lệch và quản lý thời gian sử dụng mạng xã hội là rất quan trọng Đồng thời, khuyến khích các hoạt động ngoại khóa và giao lưu trực tiếp sẽ giúp giảm thiểu thời gian online, từ đó cải thiện sức khỏe tâm lý và tăng cường sự gắn kết trong cộng đồng học sinh.
Tăng cường tuyên truyền từ nhà trường
Tăng cường giám sát từ gia đình
Tăng kiểm kiểm soát trang mạng của cơ quan chức năng
Không cần làm gì cả
Theo biểu đồ, hầu hết mọi người đều đồng ý rằng cần tăng cường sự kiểm soát từ phía phụ huynh và cần có thêm sự tuyên truyền, hỗ trợ từ nhà trường để giúp đỡ học sinh tốt hơn.
5.1.2 Khảo sát tổng quan hiểu biết của các bậc phụ huynh về tác hại của tin giả, tin xấu, độc đối với nhận thức, hành vi của con em mình
Nhóm khảo sát đã thực hiện nghiên cứu với 400 phụ huynh học sinh để đánh giá mức độ hiểu biết của họ về tác hại của tin giả và tin xấu đối với nhận thức và hành vi của con em mình Kết quả khảo sát được trình bày thông qua các bảng thống kê số liệu chi tiết.
Tăng cường tuyên truyền từ nhà trường
Tăng cường giám sát từ gia đình
Tăng cường kiểm soát trang mạng của cơ quan chức năng Không cần làm gì cả
Câu 1: Đã bao giờ cô, chú nghe đến cụm từ tin giả, tin xấu, độc hay chưa?
Tổng số người dân được khảo sát
Mới nghe Đôi lúc Chưa từng Thường xuyên
Theo bảng thống kê, số lượng phụ huynh đã nghe hoặc đôi lúc nghe về cụm từ tin giả, tin xấu, độc trên mạng xã hội là khá cao Điều này cho thấy mức độ quan tâm của phụ huynh đối với vấn đề này còn tương đối thấp.
Mới nghe Đôi lúc Chưa từng
Câu hỏi đặt ra là liệu cô, chú có thực sự quan tâm đến vấn đề tin giả và thông tin xấu độc trên mạng xã hội, cũng như tác động của chúng đến nhận thức và hành vi của học sinh tại các trường THPT ở huyện Đăk Mil hiện nay hay không.
Tổng số người dân Có
Thỉnh thoảng Đặc biệt quan tâm
Phụ huynh đang rất lo lắng về sự an toàn của con em mình trước những tác hại từ các trang mạng độc hại chứa tin giả và thông tin xấu Tuy nhiên, họ vẫn chưa tìm ra giải pháp hiệu quả để giúp trẻ em phòng tránh những rủi ro này.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng tin giả, tin xấu, độc tràn lan đã và đang ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển kinh tế, ôn định xã hội cũng như nhận thức, hành động của của một bộ phận học sinh trung học phổ thông trên địa bàn huyện Đăk Mil hiện nay
Hiện tượng tin giả và tin xấu tràn lan trên mạng xã hội xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau Theo nghiên cứu của nhóm chúng tôi, một số nguyên nhân cơ bản có thể được chỉ ra bao gồm sự thiếu kiểm soát thông tin, tâm lý người dùng dễ bị tác động và tốc độ lan truyền thông tin nhanh chóng trên các nền tảng mạng xã hội.
Thiếu kiến thức pháp luật và sự cẩn trọng trong việc tạo ra và chia sẻ thông tin trên mạng xã hội dẫn đến việc người dùng, đặc biệt là giới trẻ, dễ dàng chia sẻ thông tin không được kiểm chứng và không chính xác Nhiều học sinh, sinh viên còn gặp khó khăn trong việc nhận thức và phân biệt đúng sai, thường bị ảnh hưởng bởi tâm lý bầy đàn và xu hướng a dua.
Nhiều người dùng mạng xã hội hiện nay thiếu trách nhiệm và thường cố tình đăng tải thông tin sai lệch nhằm thu hút sự chú ý từ cộng đồng, với mục đích tăng lượt like và view.
Một nguyên nhân đặc biệt nguy hiểm là những người có tri thức, hiểu biết nhưng vẫn cố tình thổi phồng và đưa tin sai sự thật.
Có Thỉnh thoảng Đặc biệt quan tâm Không bao giờ
90% thông tin thiếu kiểm chứng và không có căn cứ, nhằm mục đích gây rối loạn trật tự xã hội; đồng thời, xuất phát từ những âm mưu và thủ đoạn lợi dụng mạng xã hội để chống phá cách mạng Việt Nam.
Tranh cãi về các vấn đề trên báo chí và mạng xã hội không chỉ thu hút sự tò mò của cộng đồng mà còn kích thích lượng truy cập và theo dõi Những chủ đề gây tranh cãi thường nhận được sự quan tâm lớn từ giới trẻ, đặc biệt khi họ chưa được định hướng và giáo dục đầy đủ về kỹ năng sống, dẫn đến sự lệch lạc trong thẩm mỹ và giá trị.
Trong thời đại 4.0, công nghệ thông tin hiện diện khắp nơi, cho phép mọi người dễ dàng truy cập mạng xã hội một cách nhanh chóng.
Gần như tất cả học sinh trung học phổ thông đều được bố mẹ cho phép sử dụng điện thoại vào thứ sáu mà không cần quản lý nghiêm ngặt như ở các độ tuổi nhỏ hơn.
Vào thứ Bảy, các trang mạng xã hội như Facebook và TikTok sử dụng phần mềm hỗ trợ để hiển thị nội dung một cách ngẫu nhiên và liên tục, nhằm thu hút lượt theo dõi và tương tác từ học sinh.
Hệ thống an ninh mạng của nhà nước đã được thắt chặt, nhưng vẫn chưa quản lý hiệu quả các trang mạng nhạy cảm và thông tin đúng sai Youtube được ví như một cái chợ, nhưng ban quản lý lại không phải ở Việt Nam, dẫn đến sự xuất hiện của nhiều thông tin không tốt Trên nền tảng này, người dùng phải đối mặt với một lượng lớn thông tin, bao gồm cả tích cực lẫn tiêu cực.
Gia đình và trường học có vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền tác hại của tin giả và tin xấu độc, từ đó giúp hạn chế ảnh hưởng tiêu cực đến nhận thức, tâm lý và hành động của học sinh Việc thực hiện các hành động thiết thực sẽ góp phần nâng cao ý thức và khả năng phân biệt thông tin cho các em.
Các giải pháp khắc phục tình trạng bị ảnh hưởng tiêu cực từ tin giả, tin xấu, độc đến nhận thức, hành vi của các bạn học sinh trung học phổ thông trên địa bàn huyện Đăk Mil
Cơ sở đề xuất giải pháp
Nghiên cứu Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành T.Ư Đảng khóa XII đã chỉ ra rằng công tác đấu tranh phản bác các thông tin xấu độc và quan điểm sai trái còn thiếu sắc bén và tính chiến đấu chưa cao Mạng xã hội, mặc dù là thành tựu công nghệ, cũng tiềm ẩn nhiều thông tin tiêu cực Do đó, cần nhận diện chính xác các thông tin này để phát huy mặt tích cực và ngăn ngừa tác động xấu, góp phần ổn định chính trị xã hội Cần có giải pháp căn cơ và hành động đồng bộ từ chính quyền, nhà trường, gia đình và xã hội để bảo vệ giới trẻ khỏi ảnh hưởng của tin giả.
Đề xuất các dấu hiệu cụ thể để nhận diện tin giả, tin xấu, độc
Bộ Công an cảnh báo rằng hiện nay có nhiều trang mạng và tài khoản đăng tải thông tin giả trên không gian mạng Do đó, người dân cần bình tĩnh và tỉnh táo khi tiếp cận thông tin, tự trang bị kiến thức về pháp luật và xã hội để nhận diện các thông tin xuyên tạc, giả mạo Dưới đây là một số dấu hiệu cơ bản để nhận diện tin giả và tin xấu, độc.
Thức nhất, cơ sở nguồn tin, thường đến từ một người lạ, thông tin không rõ ràng
Khi tìm kiếm thông tin trên mạng, người dùng cần lưu ý rằng những trang web có tên miền nước ngoài như com và org thường là nguồn phát của thông tin xuyên tạc và giả mạo Ngược lại, các trang mạng chính thống của cơ quan tổ chức Nhà nước sẽ có tên miền quốc gia ".vn" và cung cấp địa chỉ cùng thông tin đăng ký rõ ràng, giúp người dùng dễ dàng xác thực nguồn gốc thông tin.
Người dân cần phân biệt rõ giữa các trang mạng xã hội chính thống của các cơ quan, tổ chức được đăng ký với nhà cung cấp dịch vụ và có dấu bản quyền (dấu tích xanh) với các trang giả mạo Việc nhận diện đúng các trang này giúp bảo vệ thông tin và tránh bị lừa đảo.
Khi tiếp nhận thông tin, chúng ta cần kiểm tra tác giả và đọc kỹ nội dung để phân biệt thông tin thật và giả Tin giả thường có lỗi chính tả, bố cục lộn xộn, và hình ảnh, video bị chỉnh sửa Để xác minh thông tin, hãy tìm kiếm bài viết trên các trang chính thống, uy tín và tham khảo ý kiến từ các chuyên gia trong từng lĩnh vực.
Các giải pháp tác động trên diện rộng trong phạm vi toàn trường
6.3.1.1 Tính khả thi của giải pháp
Nói chuyện chuyên đề là hình thức tư vấn, trò chuyện giữa chuyên gia với
Lứa tuổi học trò thường trải qua nhiều biến động tâm sinh lý, đòi hỏi sự quan tâm từ gia đình và nhà trường để trang bị kiến thức giới tính và kỹ năng sống Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh áp lực học hành và thi cử gia tăng, nhất là trong thời gian học online liên tục do đại dịch Việc biết cách ứng xử với thầy cô, gia đình, bạn bè và quản lý cảm xúc với bạn khác phái là cần thiết Nhóm nghiên cứu đã áp dụng nhiều hoạt động tương tác và công cụ hỗ trợ trực quan nhằm nâng cao hiệu quả và sự thú vị trong quá trình tư vấn.
6.3.1.2 Cách thực hiện giải pháp
Nhóm nghiên cứu đã tổ chức phỏng vấn đại diện Cấp ủy chi bộ, ban lãnh đạo và đoàn thanh niên trường THPT Nguyễn Du để thảo luận về tin giả, tin xấu và độc, cùng với ảnh hưởng của chúng và biện pháp phòng tránh Mục tiêu là tuyên truyền kiến thức này đến toàn thể học sinh Sau buổi tuyên truyền, nhóm sẽ sử dụng câu hỏi trắc nghiệm để kiểm tra mức độ tiếp thu của học sinh Để đảm bảo buổi nói chuyện chuyên đề diễn ra thành công trong bối cảnh dịch bệnh, nhóm nghiên cứu đã xin ý kiến từ thầy giáo hướng dẫn, Ban chấp hành đoàn thanh niên và Ban giám hiệu nhà trường, và quyết định tổ chức theo hình thức online với các bước cơ bản đã được xác định.
- Đầu tiên là nhóm nghiên cứu đề xuất ý kiến cùng thầy hướng dẫn xin sự đồng thuận của Bạn chấp hành đoàn thanh niên của nhà trường
- Tiếp theo nhóm nghiên cứu đề xuất ý kiến cùng thầy hướng dẫn lập tờ trình xin chủ trương hoạt động của cấp trên
Vào thứ Hai, nhóm nghiên cứu đã quyết định lựa chọn hình thức ngoại khóa trực tuyến nhằm thích ứng với tình hình dịch bệnh căng thẳng, tránh việc tập trung đông người Sự kiện này được thực hiện với sự phối hợp của giáo viên hướng dẫn và các thầy cô trong Ban tư vấn để tuyên truyền hiệu quả.
Sau khi nhà trường xem xét lại chủ trương, chúng em đề xuất ý kiến với thầy hướng dẫn để mời các thành viên trong Ban chấp hành đoàn thanh niên họp thống nhất về thời gian, địa điểm và phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng người Việc xây dựng nội dung và kịch bản tuyên truyền cần mời một người nói chuyện có kiến thức sâu rộng về tổ chức ngoại khóa, có tầm ảnh hưởng lớn đến học sinh và giáo viên, đồng thời là người được yêu mến và tôn trọng trong trường.
6.3.1.3 Kết quả của giải pháp
Vào lúc 15 giờ 10 phút ngày 4/10/2021, chương trình nói chuyện chuyên đề online với chủ đề “Nâng cao nhận thức cho học sinh trường THPT Nguyễn Du về những ảnh hưởng tiêu cực của thực trạng tin giả, tin xấu, độc trên môi trường mạng hiện nay” đã diễn ra thành công trong hơn 50 phút Sau buổi nói chuyện, nhóm tác giả đã tiến hành khảo sát với học sinh hai lớp 10A2 và 12A3, cho thấy 93% học sinh tham gia hứng thú với hoạt động và 89% đã có hiểu biết đúng đắn về tin giả, tin xấu, độc cùng các biện pháp phòng tránh.
6.3.2 Tạo lập và đi vào hoạt động Fanpage khoa học hành vi “tin giả, tin xấu, hiểm họa thời kì công nghệ 4.0”
6.3.2.1 Tính khả thi của giải pháp
Giải pháp này đã mở rộng không gian trao đổi thông tin ra khắp cả nước, khác với các hình thức truyền thống chỉ giới hạn trong nhà trường Theo khảo sát, hơn 80% học sinh phổ thông sử dụng Facebook, 40% có email, và 100% biết cách truy cập thông tin trên internet, với 90% sở hữu điện thoại di động Sự phong phú của nguồn thông tin trên internet đang thu hút mạnh mẽ giới trẻ, trong bối cảnh công nghệ 4.0 phát triển nhanh chóng từng giây, từng phút.
Chúng em nhận thấy rằng việc tận dụng sức mạnh của mạng xã hội để tuyên truyền kiến thức về nạn tin giả và các biện pháp phòng tránh là rất cần thiết, đặc biệt đối với các bạn học sinh Để thực hiện điều này, nhóm nghiên cứu đã lập một trang Fanpage nhằm thường xuyên cập nhật và trao đổi thông tin hữu ích đến các bạn trẻ, đặc biệt là học sinh trường THPT Nguyễn Du.
6.3.2.2 Cách thực hiện giải pháp
Giai đoạn đầu tiên trong việc xây dựng Fanpage bao gồm việc tạo trang, phát triển nội dung, và thiết lập đội ngũ quản lý Đây là bước quan trọng, vì đội ngũ quản lý cần phải là những người có kiến thức và tầm ảnh hưởng trong lĩnh vực liên quan Họ chỉ được phép đăng tải nội dung tuyên truyền liên quan đến chủ đề của Fanpage, đồng thời phải nghiêm cấm việc đăng tải thông tin phản cảm hoặc không phù hợp với tiêu chí của trang.
Giai đoạn 2 tập trung vào việc thu hút và gia tăng số lượng thành viên cho Fanpage, nhưng không phải tất cả học sinh được mời đều đồng ý tham gia Để thu hút thành viên, nhóm nghiên cứu và các thành viên khác đã nỗ lực xây dựng nội dung thiết thực và đặc trưng, đồng thời lựa chọn tần suất đăng bài hợp lý để tránh gây khó chịu cho người theo dõi Họ cũng liên kết Facebook Page với website của trường, cho phép học sinh dễ dàng Like Fanpage thông qua Facebook Like button khi truy cập website Ngược lại, các liên kết từ website được đăng trên Facebook Page giúp người đã Like trang biết đến website của trường nhiều hơn.
Giai đoạn 3 tập trung vào việc tăng cường sự tương tác giữa các thành viên trong Fanpage, nhằm nâng cao uy tín và chất lượng nội dung Để đạt được điều này, nhóm quản trị tổ chức các sự kiện như thi ảnh về nhà đẹp, thú cưng hay các trò chơi trực tuyến liên quan đến tuyên truyền Phần thưởng cho người chiến thắng sẽ được trao vào buổi chào cờ tuần sau, đồng thời nhóm cũng sẽ lồng ghép các thông điệp tuyên truyền trong quá trình trao giải, từ đó nâng cao chất lượng tuyên truyền và sự gắn kết trong cộng đồng.
Trang Fanpage chính thức đi vào hoạt động vào cuối tháng 9 năm 2021 với số lượng người tham gia ngay từ những ngày đầu đã lên tới trên 266 thành viên
6.3.2.3 Kết quả của giải pháp
Thông qua việc thành lập Fanpage, nhóm chúng em có cơ hội chia sẻ thông tin bổ ích về nghiên cứu và tác động của tin giả đối với nhận thức của học sinh, đặc biệt là tại trường THPT Nguyễn Du và huyện Đăk Mil Trang không chỉ có sự tham gia của các thầy cô giáo mà còn nhận được nhiều ý kiến đóng góp chân thành từ họ, thể hiện sự ủng hộ cho việc nâng cao nhận thức về vấn đề tin xấu, độc trong xã hội hiện nay.
6.3.3 Ra mắt cuốn cẩm nang “Hướng dẫn phát hiện và phòng tránh nhằm nâng cao nhận thức cho học sinh THPT trên địa bàn Huyện Đăk Mil về những ảnh hưởng tiêu cực của thực trạng tin giả, tin xấu, độc trên môi trường mạng hiện nay”
6.3.3.1 Tính khả thi của giải pháp
Cẩm nang, từ Hán Việt có nghĩa là "chiếc túi bằng gấm", từng được người Trung Quốc sử dụng để giấu tài liệu quan trọng Bác Hồ trong bài viết "Con đường dẫn tôi đến chủ nghĩa Lênin" đã ví von chủ nghĩa Lênin như một "cẩm nang" thần kỳ, chỉ đường cho cách mạng Việt Nam Hiểu được giá trị của cẩm nang đối với giới trẻ và phụ huynh, chúng tôi đã đề xuất cùng giáo viên nghiên cứu và xuất bản cuốn cẩm nang “Hướng dẫn phát hiện và phòng tránh nhằm nâng cao nhận thức cho học sinh THPT trên địa bàn Huyện Đăk Mil về những ảnh hưởng tiêu cực của tin giả, tin xấu, độc trên môi trường mạng hiện nay”.
6.3.3.2 Cách thực hiện giải pháp
- Đầu tiên nhóm nghiên cứu đề xuất với giáo viên hướng dẫn xin chủ trương xuất bản cẩm nang của cấp trên
Chúng em đã tổ chức cuộc họp để thống nhất việc thành lập ban soạn thảo nội dung cẩm nang Ban soạn thảo không chỉ bao gồm các thành viên trong nhóm nghiên cứu và giáo viên hướng dẫn, mà còn có sự tham gia của các thành viên nhóm tuyên truyền cùng các thầy cô trong ban chấp hành đoàn.
Trong cuộc họp ban soạn thảo, các thành viên sẽ được phân công nhiệm vụ cụ thể Những người chuẩn bị nội dung cần chú ý rằng tài liệu soạn thảo phải ngắn gọn, súc tích và tổng quan, nhưng vẫn phải dễ hiểu Đặc biệt, phần hướng dẫn cần được trình bày một cách rõ ràng và dễ tiếp cận.
Giải pháp tác động cụ thể đến từng đối tượng học sinh thực hiện hành vi phát tán tin giả, tin xấu, độc khi tham gia mạng xã hội hoặc bị ảnh hưởng tiêu cực từ tin giả, tin xấu độc trên mạng xã hội nhằm nâng cao nhận thức cho các
6.4.1 Tính khả thi của giải pháp
Tư vấn tâm lý học đường là một hình thức tư vấn tâm lý chuyên biệt trong môi trường trường học, giúp học sinh giải quyết các vấn đề học tập, thi cử, và mối quan hệ với bạn bè, thầy cô, cha mẹ, từ đó mang lại niềm vui trong cuộc sống Hoạt động này đóng vai trò quan trọng trong việc giảm stress và giúp học sinh sống vui tươi, hồn nhiên Nhận thức được tầm quan trọng của tư vấn tâm lý, nhóm nghiên cứu đã đề xuất thành lập “Ban tư vấn giúp em tiến bộ hơn” nhằm hỗ trợ những học sinh gặp khủng hoảng tâm lý và những bạn có hành vi không chuẩn mực trên mạng xã hội, đặc biệt là những người phát tán thông tin giả Trong quá trình tư vấn, chúng em nhận thấy rằng công tác tuyên truyền và tư vấn cần đảm bảo các nguyên tắc phù hợp, khả thi, hiệu quả, và hướng đến mục tiêu hỗ trợ học sinh một cách toàn diện.
Tạo động lực cho sự phát triển của học sinh và các thành viên trong trường học là rất quan trọng Việc tuyên truyền và tư vấn kịp thời giúp học sinh nhận thức được triết lý học tập mới, từ đó hiểu rằng học không chỉ để thay đổi bản thân, mà còn để làm chủ và phát triển bản thân, cũng như hòa nhập vào xã hội Khi học sinh tìm ra mục đích đúng đắn của việc học, họ sẽ có khả năng vượt qua khó khăn trong học tập và tránh xa những ảnh hưởng tiêu cực từ không gian mạng, bao gồm cả tin giả và thông tin xấu độc.
Phòng ngừa các khó khăn hoặc các vấn đề tâm lý của học sinh
Để khắc phục những khó khăn do ảnh hưởng của tin giả và tin xấu trên mạng xã hội đối với học sinh, nhóm nghiên cứu đã hợp tác với giáo viên và các thầy cô trong tổ tư vấn nhằm thực hiện một cuộc tư vấn hiệu quả Những vấn đề như đán nhau, chán học, vi phạm kỉ luật và rối nhiễu cảm xúc đã cản trở sự phát triển nhân cách và học tập của học sinh Các bước cụ thể trong quá trình tư vấn sẽ được triển khai để hỗ trợ học sinh vượt qua những cản trở này.
6.4.2 Cách thực hiện giải pháp
Xác định đối tượng học sinh phát tán tin giả, tin xấu, độc khi tham gia mạng xã hội cần hỗ trợ tư vấn
Văn hóa ứng xử trên mạng xã hội phản ánh hệ thống giá trị chi phối nhận thức, thái độ và hành vi của cá nhân cũng như cộng đồng trong các mối quan hệ với xã hội và bản thân Nghiên cứu của chúng tôi đề cập đến những tác động tiêu cực của tin giả và tin xấu đến nhận thức và hành động của học sinh Chúng tôi cũng cung cấp tư vấn cho những học sinh vô tình hoặc cố ý phát tán thông tin sai lệch trên mạng xã hội Hai nhóm học sinh chính liên quan đến vấn đề này sẽ được xác định và hỗ trợ tư vấn kịp thời.
Thứ nhất, một số bạn lợi dụng việc phát tán tin giả, tin xấu, độc để câu like gây chú ý dư luận nhằm mục đích bán hàng online
Vào thứ Hai, nhiều bạn trẻ vô tình chia sẻ thông tin giả và tin xấu do nhận thức chưa đầy đủ Để xác định nhóm cần hỗ trợ, nhóm nghiên cứu của chúng em đã tìm hiểu hoàn cảnh cụ thể của học sinh có biểu hiện phát tán tin giả trên mạng xã hội qua các kênh như Facebook, YouTube, TikTok, giáo viên chủ nhiệm, cán bộ chi đoàn và bạn bè Để thực hiện điều này, chúng em đã nhờ sự hướng dẫn của thầy giáo và các thầy cô giáo chủ nhiệm để tiến hành một số bước cơ bản.
Xây dựng chương trình tư vấn tác động cụ thể
Sau khi xác định đối tượng cần tư vấn, bước tiếp theo là thiết lập mối quan hệ và xác định vấn đề cần giải quyết Cùng nhau đánh giá tình hình sẽ giúp định rõ mục đích và tìm ra các biện pháp thay thế hiệu quả Để đảm bảo quá trình tư vấn diễn ra suôn sẻ, nhóm nghiên cứu cần chú ý đến những vấn đề quan trọng trong suốt quá trình thực hiện.
Để đối phó với tình trạng phát tán tin giả và tin xấu độc trên mạng xã hội, trước tiên cần xác định trọng tâm nội dung tác động và chuẩn bị kiến thức liên quan Việc nắm rõ tên và lớp của học sinh tham gia vào việc chia sẻ thông tin sai lệch là rất quan trọng để lựa chọn phương pháp và người tác động phù hợp Nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng học sinh thường phát tán tin giả với hai mục đích chính: thứ nhất, để câu like và thu hút sự chú ý nhằm bán hàng online; thứ hai, do vô tình chia sẻ thông tin sai lệch vì nhận thức chưa đầy đủ về vấn đề.
Chọn phương pháp tư vấn phù hợp là yếu tố quan trọng để đạt hiệu quả cao trong quá trình hỗ trợ học sinh Theo kinh nghiệm của chúng tôi, các phương pháp như gợi chuyện, chia sẻ, đồng cảm và gợi mở thường mang lại kết quả tích cực Những phương pháp này giúp học sinh tự tìm ra giải pháp thích hợp cho vấn đề của mình, từ đó nâng cao khả năng tự quyết định và phát triển cá nhân.
Vào thứ ba, chúng tôi dự kiến sẽ chuẩn bị cho các tình huống có thể xảy ra nhằm có biện pháp phòng ngừa hiệu quả Công tác tư vấn chủ yếu do thầy hướng dẫn và các thầy cô trong tổ tư vấn thực hiện, trong khi nhóm nghiên cứu chúng tôi giữ vai trò theo dõi, phát hiện, chia sẻ, đồng cảm, hỗ trợ và giúp đỡ các bạn cần sửa đổi, đồng thời báo cáo kết quả cho thầy hướng dẫn và các thầy cô Qua quá trình tham gia các buổi tư vấn, chúng tôi nhận thấy cần chuẩn bị cho những tình huống như học sinh bất hợp tác, lảng tránh, khóc lóc hoặc gây gỗ Do đó, tùy vào từng trường hợp cụ thể, chúng tôi sẽ chuẩn bị phương án nhờ sự hỗ trợ từ người thân của học sinh hoặc đồng nghiệp.
Khi chọn địa điểm và thời gian cho buổi tư vấn, điều quan trọng là tạo ra một không gian an toàn và kín đáo cho cả người tư vấn và người được tư vấn Địa điểm có thể là phòng làm việc tại trường, phòng học sau giờ học, căng tin hoặc quán cà phê, miễn là phù hợp với thời gian Nên tránh gặp gỡ khi cả hai bên đang trong trạng thái căng thẳng để đảm bảo hiệu quả của buổi tư vấn.
Vào thứ năm, hãy chuẩn bị các tài liệu và phương tiện cần thiết như giấy, bút, sổ ghi chép để ghi lại thông tin và tài liệu minh chứng, giúp bạn hiểu rõ vấn đề hơn.
Để nâng cao hiệu quả công tác tư vấn cho học sinh, các chuyên gia cần xây dựng sự tin cậy vững chắc Điều này đòi hỏi việc tuân thủ đầy đủ các nguyên tắc cơ bản trong quá trình tư vấn, nhằm đáp ứng tốt nhất nhu cầu và kỳ vọng của học sinh.
- Nguyên tắc tự nguyện: Nghĩa là phải tác động, gợi ý để các bạn học sinh tự giác tự nguyện đến với giáo viên để thổ lộ, tâm sự
Nguyên tắc bảo mật là yếu tố quan trọng, yêu cầu các thầy cô tư vấn và nhóm nghiên cứu phải bảo vệ thông tin cũng như danh tính của học sinh khi họ đến xin tư vấn.
Lòng tin cậy giữa học sinh và thầy cô, đặc biệt là với nhóm nghiên cứu, được xây dựng từ sự chân thành và đồng cảm Để tạo ra sự tin cậy cần thiết, chúng ta phải đảm bảo rằng học sinh cảm thấy an toàn khi chia sẻ những vấn đề tế nhị và nhạy cảm mà họ cần được tư vấn.
Nguyên tắc không phán xét là một yếu tố quan trọng trong tư vấn tâm lý, nghĩa là không chỉ trích hành vi hay suy nghĩ của học sinh, bất kể chúng có thể không đúng Thầy cô luôn tạo ra một môi trường an toàn, không lên án khi học sinh mắc sai lầm, vì họ hiểu rằng việc học sinh tìm đến tư vấn thể hiện nhu cầu được sẻ chia, cảm thông, lắng nghe và thấu hiểu.
Ta cần luôn giữ thái độ trung lập, không đánh giá và cũng không phản ứng tiêu cực
Các giải pháp khác
Ngoài các giải pháp đã đề cập, nhóm nghiên cứu còn thực hiện các biện pháp truyền thống khác như lồng ghép thông tin vào giờ chào cờ, tổ chức trong các buổi sinh hoạt chi đoàn vào cuối tuần và dán thông tin tại các bảng tin.
Giải pháp đề xuất từ thực trạng vấn đề được nghiên cứu
Tin giả và tin xấu, đặc biệt là tin xuyên tạc, do cá nhân hoặc tổ chức phát tán trên mạng xã hội, có tác động nghiêm trọng đến các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, và an ninh quốc gia Những thông tin này không chỉ ảnh hưởng xấu đến đạo đức và lối sống của cộng đồng mà còn làm suy giảm niềm tin của công chúng vào truyền thông và báo chí Điều này dẫn đến việc người dân khó xác định nguồn tin đáng tin cậy Trong bối cảnh các thế lực thù địch lợi dụng internet để chống phá cách mạng Việt Nam, sự gia tăng tin giả và tính nguy hại của nó càng trở nên đáng lo ngại Do đó, nhóm chúng tôi đề xuất một số giải pháp nhằm hạn chế tình trạng này.
Để nâng cao nhận thức về tác hại của tin giả và tin xấu độc, cần tuyên truyền cho mọi người về những hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến việc tạo dựng và phát tán thông tin sai lệch Mặc dù một số cá nhân và tổ chức cố tình phát tán tin giả vì lợi ích tài chính hoặc chính trị, nhưng phần lớn người dùng mạng xã hội thường chia sẻ thông tin sai lệch do tính hiếu kỳ hoặc mong muốn thu hút sự chú ý Do đó, việc giáo dục và nâng cao nhận thức về trách nhiệm khi tham gia mạng xã hội là rất cần thiết Cần tập trung vào việc hướng dẫn người dân cách nhận biết tin giả, sàng lọc nguồn thông tin trước khi chia sẻ, và tuân thủ quy định pháp luật Bên cạnh công tác tuyên truyền, cần đẩy mạnh các hoạt động đấu tranh nhằm ngăn chặn và giảm thiểu sự lan truyền của tin giả trên mạng xã hội.
Cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý trong phòng, chống tin giả và tin xấu độc, đặc biệt là sau khi ban hành Luật An ninh mạng và Nghị định số 15/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực liên quan Mặc dù đã có những quy định cụ thể, nhưng tình trạng tin giả trên mạng xã hội vẫn còn phổ biến, cho thấy tính răn đe của các quy định hiện hành chưa đủ mạnh Do đó, việc thiết lập các quy định nghiêm khắc hơn để xử lý các hành vi xây dựng và phát tán tin giả là rất cần thiết Nhiều quốc gia, như Đức, đã ban hành các đạo luật riêng để xử lý vấn đề này, yêu cầu các nền tảng mạng xã hội phải xóa bỏ nội dung vi phạm trong vòng 24 giờ, nếu không sẽ phải đối mặt với mức phạt lên tới 50 triệu euro.
Để đối phó với sự gia tăng của tin giả và tin xấu độc trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội, các cơ quan chức năng cần nâng cao năng lực và trình độ cho đội ngũ cán bộ, nhân viên Việc đầu tư vào trang thiết bị và công nghệ hiện đại là cần thiết để phát hiện, ngăn chặn, cảnh báo và xử lý kịp thời các thông tin sai lệch, đồng thời quản lý hiệu quả các đối tượng phát tán tin giả, tránh để xảy ra những hậu quả nghiêm trọng cho xã hội.
Để ngăn chặn tin giả và thông tin xấu độc, cần tăng cường cung cấp thông tin chính thống một cách chính xác và kịp thời Các cơ quan truyền thông và báo chí cần đẩy mạnh nội dung thông tin, đặc biệt trước những sự kiện quan trọng để định hướng dư luận đúng đắn trên mạng xã hội Đồng thời, việc giáo dục và nâng cao nhận thức cho người tiếp nhận thông tin cũng rất quan trọng Các cơ quan báo chí nên chú trọng bồi dưỡng năng lực cho phóng viên và thực hiện quản lý chặt chẽ thông tin trước khi đăng tải, nhằm hạn chế sai sót và ngăn chặn việc lợi dụng thông tin để phát tán tin giả.
Các nhà mạng cần phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng trong việc quản lý và xử lý tin giả, tin xấu độc Trước sự chỉ trích từ nhiều quốc gia, bao gồm Việt Nam, một số nền tảng mạng xã hội như Facebook, YouTube, và Google đã cam kết thực hiện các biện pháp chống thông tin giả mạo Đây là bước tiến quan trọng trong việc giảm thiểu nạn tin giả Tuy nhiên, Việt Nam cần có những biện pháp kiên quyết hơn để đảm bảo các nhà mạng thực sự tham gia vào việc ngăn chặn và gỡ bỏ tin giả, nhằm bảo vệ an ninh mạng và ổn định chính trị, đặc biệt trong thời gian diễn ra đại hội đảng các cấp và Đại hội XIII của Đảng.
