NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ TÊN MIỀN
Khái quát về các tổ chức quản lý và giải quyết tranh chấp tên miền trên quốc tế và tại Việt Nam
Sự phát triển của khoa học kỹ thuật và Internet đã tạo điều kiện cho con người trên toàn cầu kết nối và nắm bắt thông tin nhanh chóng Địa chỉ website, hay còn gọi là tên miền, là cầu nối quan trọng trong việc truy cập thông tin Internet Corporation for Assigned Names and Numbers (ICANN) là tổ chức quản lý tên miền và số hiệu Internet toàn cầu, trong khi World Intellectual Property Organization (WIPO) giải quyết các tranh chấp liên quan đến tên miền Tại Việt Nam, tên miền được quản lý bởi Trung tâm Internet Việt Nam, cơ quan trực thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông Phần 1.1.1 của luận văn sẽ giới thiệu chi tiết về các tổ chức này.
1.1.1 Tổ chức cấp phát số hiệu Internet-IANA
IANA (Internet Assigned Numbers Authority) là cơ quan chịu trách nhiệm giám sát việc chỉ định địa chỉ IP, quản lý khu vực quốc tế của hệ thống tên miền DNS toàn cầu và cấp phát các giao thức Internet khác Ban đầu, IANA được Jon Postel quản lý tại Viện Khoa học Thông tin thuộc Đại học Nam California dưới hợp đồng USC/ISI với Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ Từ năm 1998, ICANN được thành lập để tiếp nhận trách nhiệm này theo hợp đồng với Bộ Thương mại Hoa Kỳ, và IANA đã nhận được sự hỗ trợ từ chính phủ Hoa Kỳ kể từ năm 1988.
Theo hợp đồng giữa Cục Dự án Nghiên cứu Cao cấp Phòng thủ và Viện Khoa học Thông tin (ISI), chức năng IANA được Jon Postel quản lý từ khi bắt đầu cho đến khi ông qua đời vào tháng 10 năm 1998 Hợp đồng này, dù hết hạn vào tháng 4 năm 1997, đã được kéo dài để duy trì chức năng IANA Vào ngày 24 tháng 12 năm 1998, USC đã chuyển giao chức năng IANA cho ICANN, hoàn tất vào ngày 01 tháng 01 năm 1999 Đến ngày 08 tháng 02 năm 2000, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã tham gia vào thỏa thuận với ICANN để tiếp tục thực hiện chức năng IANA.
IANA, tại Việt Nam, là tổ chức quản lý tài nguyên địa chỉ IP (IPv4, IPv6) và số hiệu mạng cấp cao nhất toàn cầu, có nhiệm vụ phân phối tài nguyên cho các tổ chức quản lý cấp vùng (RIR).
Theo Khoản 17 Điều 4 của Luật Công nghệ thông tin, website hay trang thông tin điện tử được định nghĩa là một trang thông tin hoặc một tập hợp các trang thông tin trên môi trường mạng, nhằm mục đích cung cấp và trao đổi thông tin.
5 Tham khảo tại http://www.iana.org/about/
Khoản 1 Điều 2 của Quy định hướng dẫn việc đăng ký và quản lý sử dụng địa chỉ IP/số hiệu mạng tại Việt Nam, được ban hành theo Quyết định số 196/QĐ-VNNIC ngày 06 tháng 8 năm 2010 của Giám đốc Trung tâm Internet Việt Nam, quy định các tiêu chí và quy trình cần thiết để đảm bảo việc quản lý và sử dụng địa chỉ IP một cách hiệu quả và hợp pháp.
1.1.2 Tổ chức quản lý tên miền và số hiệu mạng quốc tế-ICANN
ICANN 7 -Internet Corporation for Assigned Names and Numbers là một tổ chức phi lợi nhuận đặt trụ sở tại Marina Del Rey, California, Hoa Kỳ, được thành lập ngày
Vào ngày 18 tháng 9 năm 1998, trách nhiệm quản lý kiến trúc mạng thông tin toàn cầu đã được chuyển giao, bao gồm việc giám sát các nhiệm vụ liên quan đến Internet mà trước đây do các tổ chức khác thực hiện dưới sự chỉ đạo của Chính phủ Mỹ.
ICANN có nhiệm vụ phân bổ địa chỉ IP, quản lý hệ thống máy chủ gốc của Internet và thực hiện các thay đổi trong kiến trúc mạng, đồng thời xác định các tên miền cấp cao nhất Tổ chức này phối hợp các định danh duy nhất toàn cầu để xây dựng một mạng Internet toàn diện, thúc đẩy cạnh tranh và phát triển chính sách về định danh ICANN không kiểm soát nội dung trên Internet, không ngăn chặn thư rác và không can thiệp vào việc truy cập Internet Công việc kỹ thuật của ICANN tương tự như chức năng của IANA, với nguyên tắc hàng đầu là duy trì sự ổn định của Internet, thúc đẩy cạnh tranh và đảm bảo sự đại diện rộng rãi từ cộng đồng Internet toàn cầu ICANN có trách nhiệm quản lý tất cả tên miền quốc tế và có quyền thông qua các tên miền cấp cao mới, phù hợp với sự phát triển của hệ thống Internet và nhu cầu xã hội, như tên miền ".xxx".
1.1.3 Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới-WIPO
WIPO 11 -World Intellectual Property Organization là một trong những cơ quan chuyên môn của Liên Hiệp Quốc, được thành lập năm 1967 có trụ sở chính tại Genève, Thụy Sĩ, với mục tiêu chính là "đẩy mạnh hoạt động trí tuệ sáng tạo và tạo điều kiện chuyển giao công nghệ liên quan đến sở hữu trí tuệ sang các nước đang phát triển nhằm mục tiêu đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế, xã hội và văn hoá" 12 và phạm vi hoạt động là khuyến khích sự sáng tạo của nhân loại và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trên toàn thế giới Tiền thân của WIPO là Văn phòng Quốc tế về Quản lý quyền đối
7 Tham khảo tại http://www.icann.org/
10 Xem nội dung ICANN chấp thuận tên miền “.xxx” tại website http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-
For comprehensive information on intellectual property, visit the World Intellectual Property Organization's official website at http://www.wipo.int/portal/index.html.en Additionally, you can explore educational resources on intellectual property by Michael Blakeney at http://nhaquanlytre.wordpress.com/2011/05/29/tai- li%e1%bb%87u-gi%e1%ba%a3ng-d%e1%ba%a1y-v%e1%bb%81-s%e1%bb%9f-h%e1%bb%afu-tri- tu%e1%bb%87/.
Hiệp ước giữa UN và WIPO năm 1974 đánh dấu sự chuyển mình quan trọng của BIRPI, tổ chức được thành lập năm 1893 để quản lý việc thực thi Công ước Berne và Công ước Paris Ban đầu có trụ sở tại Berne, BIRPI đã chuyển đến Geneva vào năm 1960 Năm 1970, các quốc gia thành viên đã ký kết hiệp ước thành lập Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), đổi tên BIRPI theo Công ước Stockholm ngày 14 tháng 7 năm 1967, có hiệu lực từ 26 tháng 4 năm 1970 Theo điều 3 của công ước, WIPO nhằm thúc đẩy bảo hộ tài sản trí tuệ toàn cầu Năm 1974, WIPO chính thức trở thành một trong 16 cơ quan của Liên hiệp quốc, chịu trách nhiệm thúc đẩy quyền sở hữu trí tuệ thông qua hợp tác quốc tế và quản lý các hiệp định liên quan.
WIPO hiện đang quản lý 21 công ước quốc tế về sở hữu trí tuệ với các chức năng chính như thống nhất hóa pháp luật sở hữu trí tuệ giữa các quốc gia thành viên, nhận đăng ký đơn sở hữu công nghiệp quốc tế, và trao đổi thông tin về sở hữu trí tuệ Tổ chức này cũng cung cấp đào tạo và hỗ trợ pháp lý, kỹ thuật, cũng như tạo điều kiện giải quyết tranh chấp liên quan đến sở hữu trí tuệ Đặc biệt, WIPO đã nghiên cứu các vấn đề liên quan đến tên miền và nhãn hiệu, từ đó đưa ra khuyến nghị về chính sách giải quyết tranh chấp tên miền cho các cơ quan đăng ký tên miền Ngoài ra, WIPO là một trong bốn tổ chức được ICANN chỉ định cung cấp dịch vụ giải quyết tranh chấp tên miền một cách thống nhất.
1.1.4 Trung tâm Internet Việt Nam-VNNIC
Ngày 01 tháng 12 năm 1997, mạng Internet Việt Nam đã chính thức hòa vào mạng Internet toàn cầu Mười ba năm phát triển-một chặng đường không dài nhưng khoảng thời gian đó cũng đủ để Internet có những đóng góp đặc biệt cho sự phát triển của đất nước Việt Nam về nhiều mặt: kinh tế chính trị, văn hóa xã hội Việt Nam, con đường hội nhập, rút ngắn khoảng cách phát triển giữa Việt Nam và thế giới Do đó, chính phủ Việt Nam luôn quan tâm, chú trọng tạo điều kiện tốt nhất để lĩnh vực này phát triển 16
Năm 2000, Trung tâm Thông tin mạng Internet Việt Nam được thành lập trực thuộc Tổng cục Bưu điện, có nhiệm vụ quản lý, phân bổ và giám sát việc sử dụng nguồn tài nguyên Internet.
For information about WIPO, visit the website of the Copyright Office, an agency under the Ministry of Culture, Sports, and Tourism at http://www.cov.gov.vn/cbq/index.php?option=com_content&view=article&id2&Itemid.
14 Xem "General Information on the World Intellectual Property Organization", do WIPO xuất bản năm 1999 và phát hành trên Internet theo địa chỉ http://www.wipo.int
15 Xem mục 2.2.1.1 của luận văn
Khái quát về tên miền
1.2.1 Sự hình thành mạng Internet 19
Internet là một mạng lưới máy tính toàn cầu, kết nối các mạng khác nhau thông qua giao thức TCP/IP, cho phép các máy tính giao tiếp với nhau bằng một ngôn ngữ thống nhất Được hình thành vào cuối thập kỷ 1960 từ một dự án nghiên cứu của Bộ Quốc phòng Mỹ, Internet đã phát triển nhanh chóng và trở thành một phần thiết yếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta.
Vào năm 1969, Bộ Quốc phòng Mỹ (ARPA) đã kết nối bốn địa điểm: Viện Nghiên cứu Stanford, Đại học California tại Los Angeles, UC-Santa Barbara và Đại học Utah, tạo thành mạng ARPANET, đánh dấu sự ra đời của Internet Sau 20 năm hoạt động, ARPANET trở nên kém hiệu quả và ngừng hoạt động vào khoảng năm 1990, được thay thế bởi mạng Internet hiện đại Nhờ vào sự cải tiến liên tục, Internet đã phát triển vượt trội so với các phương tiện truyền thông truyền thống như phát thanh và truyền hình, trở thành mạng kết nối vô số kho thông tin toàn cầu với nội dung và hình thức phong phú, góp phần làm cho Internet trở nên phổ biến trên toàn thế giới.
World Wide Web (viết tắt là Web hay WWW) là một mạng lưới thông tin toàn cầu, cho phép người dùng truy cập và khai thác dữ liệu thông qua các công cụ và chương trình khác nhau.
17 Điều 1 Quyết định số 372/QĐ-TCBĐ ngày 28 tháng 4 năm 2000 của Tổng cục Bưu điện về việc thành lập Trung tâm thông tin mạng Internet Việt Nam
18 Điều 4 Mục I Những quy định chung của Thông tư số 09/2008/TT-BTTTT ngày 24 tháng 12 năm 2008 của
Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Quyết định 02/2008/QĐ-BTTTT, quy định rõ nhiệm vụ và quyền hạn của Trung tâm Internet Việt Nam, nhằm quản lý và phát triển hạ tầng Internet tại Việt Nam.
Internet có nguồn gốc và lịch sử phát triển phong phú, được đề cập trong nhiều tài liệu, bao gồm bài viết của Nguyễn Đăng Hậu tại Viện Đào tạo Công nghệ và Quản lý (2004) và nghiên cứu của Nguyễn Hoài Anh (2010) về thương mại điện tử Các trang web như khoahocviet.org và tinhocvaungdung.blogspot.com cung cấp thêm thông tin chi tiết về quá trình hình thành Internet Đặc biệt, World Wide Web (WWW) đóng vai trò quan trọng như một dịch vụ của Internet, với Google là một trong những công cụ tìm kiếm nổi bật, được người dùng ưa chuộng nhờ khả năng tra cứu chính xác và nhanh chóng.
Tại Việt Nam, Internet đóng vai trò quan trọng trong hạ tầng thông tin quốc gia và được bảo vệ bởi pháp luật, cấm mọi hành vi xâm phạm.
1.2.2 Giao thức điều khiển truyền dẫn/giao thức liên mạng-TCP/IP và địa chỉ
TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) là bộ giao thức chính cho việc truyền tải và sửa lỗi dữ liệu trên Internet, cho phép kết nối giữa các máy tính Các máy tính chủ Internet sử dụng giao thức TCP/IP để cung cấp dịch vụ Internet, tạo ra hệ thống quản lý dữ liệu hiệu quả Ưu điểm nổi bật của TCP/IP là khả năng kết nối và tương tác giữa nhiều loại máy tính khác nhau, giúp nó trở thành tiêu chuẩn kết nối mạng toàn cầu Hiện nay, TCP/IP được áp dụng rộng rãi trong cả mạng cục bộ và Internet.
Địa chỉ IP (Internet Protocol) là một mã định danh duy nhất được gán cho các máy tính trên mạng Internet, giúp chúng giao tiếp một cách hiệu quả Địa chỉ IP bao gồm các phiên bản IPv4, IPv6 và các phiên bản tương lai, đảm bảo rằng mỗi thiết bị hoặc máy chủ đều có một địa chỉ mạng riêng biệt Để các máy tính hoạt động cùng nhau, chúng phải tuân theo giao thức TCP/IP, trong đó địa chỉ IP đóng vai trò quan trọng Tổ chức phi chính phủ InterNIC (Internet Network Information Center) chịu trách nhiệm cấp phát địa chỉ IP, nhằm tránh tình trạng trùng lặp giữa các máy tính kết nối Internet.
Khoản 8 Điều 4 Nghị định số 97/2008/NĐ-CP quy định về quản lý và cung cấp dịch vụ Internet và thông tin điện tử, trong khi Khoản 4 Điều 4 Luật Công nghệ thông tin năm 2006 xác định cơ sở hạ tầng thông tin là hệ thống trang thiết bị phục vụ cho sản xuất, truyền đưa, thu thập, xử lý, lưu trữ và trao đổi thông tin số, bao gồm mạng viễn thông, mạng Internet, mạng máy tính và cơ sở dữ liệu.
21 Điều 2 Quyết định số 679/1997/QĐ-TCBĐ ngày 14 tháng 11 năm 1997 của Tổng cục Bưu điện về ban hành Thể lệ dịch vụ Internet
Theo Quy định tại Khoản 6, Khoản 7 và Khoản 8 Điều 2 của Quyết định số 196/QĐ-VNNIC ngày 06 tháng 8 năm 2010, địa chỉ IPv4, với chiều dài 32 bit, đã được sử dụng từ khi Internet ra đời và cung cấp khoảng 4 tỷ địa chỉ Tuy nhiên, do nguồn tài nguyên IPv4 sắp cạn kiệt, địa chỉ IPv6, với chiều dài 128 bit, đã được phát triển để thay thế và phục vụ cho hoạt động Internet toàn cầu.
Điểm 2.3 Điều 2 Mục I của Thông tư số 09/2008/TT-BTTTT ngày 24 tháng 12 năm 2008 hướng dẫn quản lý và sử dụng tài nguyên Internet, đồng thời khuyến khích việc áp dụng địa chỉ Internet thế hệ mới IPv6 theo Chỉ thị số 03/2008/CT-BTTTT ngày 06 tháng 5 năm 2008 của Bộ Thông tin và Truyền thông.
Ngày nay, tên miền đóng vai trò quan trọng trong việc đại diện cho các tài nguyên Internet, giúp người dùng dễ dàng nhận diện và truy cập vào các website thay vì phải nhớ các địa chỉ IP phức tạp Theo Mắt Bão Network Service, tên miền cho phép di chuyển tài nguyên đến các địa chỉ vật lý khác trong mạng, nhờ vào hệ thống DNS toàn cầu Công ty TNHH một thành viên Viễn thông quốc tế FPT nhấn mạnh rằng tên miền không chỉ là định danh cho website mà còn gắn liền với thương hiệu và công ty, đồng thời là duy nhất và được ưu tiên cấp phát cho người đăng ký trước Theo Dan L.Burk, tên miền cũng là địa chỉ cho biết vị trí của máy tính kết nối Internet và loại hình tổ chức hoặc quốc gia mà nó thuộc về.
Tên miền là một phần quan trọng của hệ thống Internet, giúp người dùng dễ dàng nhớ và truy cập vào các địa chỉ IP Hệ thống DNS (Domain Name System) gán tên miền cho mỗi địa chỉ IP, tạo ra sự nhận diện cho các máy tính và mạng lưới trên Internet Theo pháp luật Việt Nam, tên miền được coi là tài nguyên Internet, phục vụ cho việc định danh địa chỉ trực tuyến.
Internet của máy chủ gồm các dãy ký tự cách nhau bằng dấu chấm “.” 28
Tên miền là giải pháp kỹ thuật thay thế cho các con số trong địa chỉ Internet, như IPv4 và IPv6, giúp người dùng dễ dàng truy cập và tìm kiếm thông tin trực tuyến Mỗi tên miền được thiết lập dựa trên các tiêu chí nhất định, tương tự như cách đặt tên cho các địa chỉ khác.
Công ty Mắt Bão, được thành lập theo Giấy phép cung cấp dịch vụ Viễn thông số 1683/GP-BTTTT vào ngày 01 tháng 12 năm 2009, là một trong những nhà đăng ký tên miền uy tín Để tìm hiểu thêm về dịch vụ đăng ký tên miền, bạn có thể truy cập vào trang web của Mắt Bão tại địa chỉ http://www.matbao.net/ten-mien/dang-ky-ten-mien.aspx.
25 http://data.fpt.vn/dich-vu-ten-mien.aspx FPT là nhà đăng ký tên miền của VNNIC
Quy định của pháp luật chuyên ngành về tên miền
Trong suốt lịch sử, tri thức là yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển của các hình thái kinh tế xã hội Sự bùng nổ của khoa học kỹ thuật và công nghệ thông tin, đặc biệt là công nghệ kỹ thuật số, đã tạo ra những thay đổi lớn trong xã hội, mang lại lợi ích kinh tế to lớn cho lĩnh vực kinh doanh Do đó, việc xây dựng khung pháp lý chung để điều chỉnh các hoạt động này, đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin và thương mại điện tử, trở nên cần thiết Tại Việt Nam, khung pháp lý cho lĩnh vực công nghệ số, đặc biệt là quy định về tên miền, đã được hình thành.
1.3.1 Cơ quan quản lý tên miền
Chính phủ Việt Nam thống nhất quản lý và kiểm soát mạng cũng như các dịch vụ Internet, với Bộ Thông tin và Truyền thông là cơ quan chủ chốt trong việc quản lý tên miền và tài nguyên Internet Bộ này có quyền ban hành quy hoạch và chương trình đã được Thủ tướng phê duyệt, đồng thời quy định các tiêu chuẩn kỹ thuật và điều kiện khai thác sử dụng tài nguyên Internet VNNIC, một đơn vị trực thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông, có nhiệm vụ quản lý, giám sát và thúc đẩy phát triển cũng như hỗ trợ việc sử dụng tài nguyên Internet tại Việt Nam.
Do nhu cầu cao về việc đăng ký và sử dụng tên miền, VNNIC không thể trực tiếp quản lý hồ sơ và cơ sở dữ liệu của từng cá nhân, tổ chức Vì vậy, VNNIC đã cấp giấy phép cho các nhà đăng ký tên miền trên toàn lãnh thổ Việt Nam Các nhà đăng ký này chỉ được công nhận khi đáp ứng đủ các tiêu chuẩn quy định.
62 Điều 6 Quyết định số 679/1997/QĐ-TCBĐ ngày 14 tháng 11 năm 1997 của Tổng cục Bưu điện về ban hành Thể lệ dịch vụ Internet
Khoản 1 Điều 5 Nghị định số 97/2008/NĐ-CP ngày 28 tháng 8 năm 2008 của Chính phủ quy định về quản lý, cung cấp và sử dụng dịch vụ Internet cùng thông tin điện tử trên Internet Nghị định này nhằm đảm bảo việc sử dụng dịch vụ Internet an toàn, hiệu quả và tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành.
Sơ đồ tổ chức của Bộ Thông tin và Truyền thông được trình bày trong Sách Trắng Việt Nam về Công nghệ thông tin và truyền thông, do Nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông phát hành năm 2010, trang 19.
Nhà đăng ký tên miền là doanh nghiệp được thành lập theo pháp luật Việt Nam, cung cấp dịch vụ Internet cho cộng đồng Khi có nhu cầu đăng ký tên miền, tổ chức và cá nhân cần liên hệ với nhà đăng ký gần nhất, và thông tin đăng ký sẽ được thẩm định trước khi gửi đến VNNIC Nhà đăng ký có trách nhiệm quản lý cơ sở dữ liệu và báo cáo danh sách khách hàng đăng ký tên miền “.vn” đến VNNIC VNNIC chủ yếu quản lý về mặt kỹ thuật và có thể khôi phục tên miền “.vn” trong trường hợp khẩn cấp Mọi thay đổi liên quan đến tên miền phải được kiểm tra và xác nhận bởi nhà đăng ký, và nếu mất tên miền, chủ thể có thể yêu cầu khôi phục quyền sử dụng từ nhà đăng ký.
Ngoài Bộ Thông tin và Truyền thông, các cơ quan khác như Bộ Công an, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, và Bộ Tài chính cũng tham gia vào việc quản lý Nhà nước về Internet.
Bộ Nội vụ cùng các bộ ngành liên quan và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có trách nhiệm thực hiện quản lý Nhà nước về Internet tại địa phương, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật hiện hành.
1.3.2 Đăng ký, sử dụng tên miền
Mọi tổ chức và cá nhân đều có quyền đăng ký và sử dụng tên miền quốc gia Việt Nam “.vn” cũng như tên miền quốc tế Quy trình đăng ký tên miền là thủ tục pháp lý cần thiết để tên miền được công nhận và hoạt động trên Internet Sử dụng tên miền liên quan đến việc kết nối tên miền với địa chỉ IP của máy chủ, phục vụ cho các ứng dụng trực tuyến hoặc để bảo vệ thương hiệu, nhãn hiệu và tên dịch vụ.
Theo Điều 4 của Quyết định số 679/1997/QĐ-TCBĐ ban hành ngày 14 tháng 11 năm 1997 của Tổng cục Bưu điện, quy định về Thể lệ dịch vụ Internet được thiết lập Để tìm hiểu thêm, bạn có thể tham khảo Mục 4 Phần II trong Thông tư số 09/2008/TT-BTTTT ban hành ngày 24 tháng 12 năm 2008.
Bộ Thông tin và Truy ền thông hướng dẫn về quản lý và sử dụng tài nguyên Internet
Khoản 1 Điều 7 Nghị định số 97/2008/NĐ-CP ngày 28 tháng 8 năm 2008 của Chính phủ quy định về quản lý, cung cấp và sử dụng dịch vụ Internet cùng với thông tin điện tử trên Internet, nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả trong việc sử dụng các dịch vụ này Nghị định này đặt ra các quy tắc cụ thể để quản lý hoạt động trên không gian mạng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển dịch vụ Internet đồng thời bảo vệ quyền lợi của người sử dụng.
Vào tháng 7 năm 2008, nhà đăng ký P.A Việt Nam gặp sự cố nghiêm trọng khi một số tên miền, bao gồm pavietnam.com, bị mất quyền kiểm soát Điều này dẫn đến việc hàng loạt tên miền quốc tế của khách hàng sử dụng DNS dưới pavietnam.com không hoạt động Tuy nhiên, VNNIC đã can thiệp để khôi phục hoạt động cho tất cả các tên miền “.vn” đăng ký qua P.A Việt Nam, bất kể việc các chủ thể có sử dụng máy chủ trong nước hay không Ngoài ra, tên miền thương mại điện tử Chodientu.com cũng đã bị cướp và giao diện trang chủ đã bị thay đổi.
Nghị định số 97/2008/NĐ-CP ngày 28 tháng 8 năm 2008 của Chính phủ quy định về việc quản lý, cung cấp và sử dụng dịch vụ Internet cùng với thông tin điện tử trên Internet, bao gồm các khoản 2, 3, 4, 5 và 6 của Điều 5.
Theo Điều 17 Nghị định số 97/2008/NĐ-CP ngày 28 tháng 8 năm 2008, việc đăng ký tên miền trên Internet khẳng định quyền sử dụng hợp pháp tài nguyên thông tin của chủ thể, được pháp luật công nhận và bảo vệ Khung pháp lý về tên miền đã có những điều chỉnh tích cực, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của tên miền, dẫn đến số lượng tên miền được cấp phát ngày càng tăng Tuy nhiên, sự gia tăng này cũng kéo theo nhiều tranh chấp liên quan đến tên miền Hiện tại, cơ quan Nhà nước vẫn thực hiện quản lý tên miền theo hình thức tiền kiểm, tức là giám sát chặt chẽ từ khâu đăng ký sử dụng, nhưng chưa quản lý chuyên nghiệp.
Tổ chức và cá nhân khi đăng ký tên miền cần đảm bảo trách nhiệm pháp lý về mục đích sử dụng hợp pháp và tính chính xác của thông tin đăng ký Việc đăng ký không được ảnh hưởng đến quyền lợi của các tổ chức, cá nhân khác đã được xác lập trước đó Nếu vi phạm quy định pháp luật trong quá trình sử dụng, chủ thể đăng ký sẽ phải chấm dứt quyền sử dụng tên miền Chấm dứt sử dụng tên miền có thể xảy ra khi trả lại, tạm ngừng hoặc bị thu hồi theo quy định.
Quy định của các văn bản pháp luật khác trong hệ thống pháp luật Việt Nam về tên miền
1.4.1 Việc thừa nhận tên miền trong Luật Giao dịch điện tử
Trong những năm gần đây, dịch vụ giao dịch điện tử tại Việt Nam đã phát triển nhanh chóng, làm thay đổi mối quan hệ truyền thống Để thích ứng với xu hướng này, doanh nghiệp cần nhanh chóng đăng ký tên miền và xây dựng website riêng nhằm cung cấp thông tin hữu ích Trước tình hình này, Luật Giao dịch điện tử đã được ban hành, công nhận sự tồn tại của các giao dịch thực hiện qua phương tiện điện tử, bao gồm công nghệ thông tin, điện, điện tử, kỹ thuật số, truyền dẫn không dây và các công nghệ tương tự.
Luật Giao dịch điện tử không quy định cụ thể về tên miền nhưng thừa nhận sự tồn tại của nó thông qua các công nghệ thông tin Luật này nhấn mạnh chính sách ưu tiên phát triển hạ tầng công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực, khuyến khích ứng dụng giao dịch điện tử Các quy định này thể hiện cam kết phát triển hạ tầng công nghệ, tạo điều kiện cho mọi cá nhân và tổ chức đăng ký tên miền để xây dựng website phục vụ giao dịch và trao đổi thông tin Qua đó, Luật Giao dịch điện tử công nhận tên miền như một phần thiết yếu trong hoạt động của các chủ thể và khẳng định quan điểm bảo vệ tên miền.
1.4.2 Cơ chế bảo hộ tên miền theo Luật Công nghệ thông tin Đảng và Nhà nước đã có sự quan tâm đến quyền, lợi ích hợp pháp của chủ thể khi tham gia quan hệ đặc biệt-quan hệ xảy ra trên môi trường “số”, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực công nghệ thông tin 90 thông qua việc ban hành Luật Công nghệ thông tin, với quy định bảo hộ và thúc đẩy tên miền-tài nguyên Internet phát triển nhanh, hợp pháp, nghiêm cấm hành vi vi phạm, làm ảnh hưởng đến tài nguyên thông tin quốc gia 91 , bao quát được hành vi vi phạm thực tế hiện nay Luật Công nghệ thông tin là văn bản có giá trị pháp lý cao, quy định cho chủ thể ứng dụng công nghệ thông tin 92 quyền: yêu cầu khôi phục thông tin, khôi phục khả năng truy nhập đến nguồn thông tin; yêu cầu cơ quan Nhà nước có thẩm quyền giải quyết theo quy định pháp luật trong trường hợp bị từ chối khôi phục thông tin hoặc khôi phục khả năng truy nhập đến nguồn thông tin đó; yêu cầu cơ quan Nhà nước có thẩm quyền giải quyết tranh chấp, khiếu nại phát sinh trong hoạt động ứng dụng, phát triển công nghệ thông tin
89 Khoản 6 và Khoản 10 Điều 4 Luật Giao dịch điện tử
90 Điều 68, Điều 69 Luật Công nghệ thông tin
Các hành vi bị cấm theo Điều 91 bao gồm: hành vi bất hợp pháp liên quan đến ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin, phá hoại cơ sở hạ tầng thông tin và thông tin trên môi trường mạng; nghiêm cấm cung cấp, trao đổi, truyền nhận dữ liệu với mục đích trái pháp luật; xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; sản xuất và lưu hành sản phẩm trái phép, cũng như giả mạo trang thông tin điện tử và tạo đường dẫn trái pháp luật.
Theo Khoản 5 Điều 4 của Luật Công nghệ thông tin, ứng dụng công nghệ thông tin là việc áp dụng công nghệ vào các lĩnh vực kinh tế-xã hội, đối ngoại, quốc phòng, an ninh và các hoạt động khác Mục tiêu chính của việc này là nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả trong các hoạt động hàng ngày.
Luật Công nghệ thông tin quy định các hình thức xử lý vi phạm pháp luật, bao gồm xử lý kỷ luật, xử phạt hành chính và truy cứu trách nhiệm hình sự Biện pháp xử lý dân sự chỉ được áp dụng để bồi thường thiệt hại khi hành vi vi phạm gây thiệt hại Tuy nhiên, các chế tài, đặc biệt là chế tài hành chính, thường có mức phạt tiền thấp so với thiệt hại mà bên vi phạm gây ra, dẫn đến việc không đủ sức răn đe Hơn nữa, quy định mang tính chung chung dễ dẫn đến tình trạng áp dụng không đồng bộ và mang tính “cảm tính”.
Quy định phạt tiền từ 500.000 đồng đến 2.000.000 đồng áp dụng cho hành vi chuyển nhượng, cho thuê, bán lại địa chỉ Internet (IP), số hiệu mạng (ASN) hoặc tên miền “.vn” không đúng quy định 94, nhưng chưa làm rõ khái niệm “không đúng quy định” Điều này cho thấy quan điểm không cấm các hành vi chuyển nhượng, cho thuê, mua bán tên miền, phù hợp với nguyên tắc chung của Bộ luật Dân sự và Luật Viễn thông 95.
Khi nhà đăng ký hoàn tất thủ tục đăng ký tên miền theo quy định, tên miền sẽ tự động được cấp Tuy nhiên, nếu có chủ thể khác phát hiện tên miền này tương tự với nhãn hiệu, thương hiệu hoặc tên thương mại của họ, tranh chấp tên miền sẽ xảy ra Tranh chấp tên miền được coi là tranh chấp dân sự hoặc thương mại, và Luật Công nghệ thông tin đã quy định cơ chế giải quyết tranh chấp, cho phép các bên có quyền lợi hợp pháp lựa chọn một trong ba phương pháp để bảo vệ tên miền của mình Điều 76 chỉ quy định về hình thức giải quyết các tranh chấp liên quan đến việc đăng ký và sử dụng tên miền ".vn", mà không đề cập đến nội dung cụ thể của tranh chấp.
Luật Công nghệ thông tin hiện nay không quy định chi tiết về tên miền, nhưng đã góp phần quan trọng trong việc khuyến khích ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin cũng như tài nguyên viễn thông, từ đó thúc đẩy kinh tế Đồng thời, luật cũng có khả năng hạn chế vi phạm an toàn thông tin quốc gia và trật tự an toàn xã hội, đồng thời xác định các phương thức giải quyết tranh chấp liên quan đến tên miền.
1.4.3 Tên miền và đối tượng được bảo hộ theo Luật Sở hữu trí tuệ Đối tượng được bảo hộ theo Luật Sở hữu trí tuệ gồm ba nhóm: đối tượng quyền tác giả, đối tượng quyền sở hữu công nghiệp, đối tượng quyền đối với giống cây
Từ năm 1997, Nhà nước đã ban hành các quy định nghiêm cấm việc lợi dụng mạng Internet để xâm phạm quyền lợi của cá nhân và an ninh quốc gia Tuy nhiên, do thiếu chế tài đi kèm, các quy định này vẫn chưa đảm bảo tính khả thi So với Quyết định số 679/1997/QĐ-TCBĐ về thể lệ dịch vụ Internet, Luật Công nghệ thông tin đã có những bước phát triển vượt bậc.
94 Điểm b Khoản 1 Điều 19 Nghị định số 63/2007/NĐ-CP ngày 10 tháng 4 năm 2007 của Chính phủ quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực công nghệ thông tin
95 Điều 9 và Điều 50 Bộ luật Dân sự, Điều 49 Luật Viễn thông
Trong nền kinh tế thông tin, việc sở hữu và bảo vệ các ý tưởng, đặc biệt là ý tưởng kinh doanh, là rất quan trọng, nhất là trong môi trường mạng với khả năng sao chép dễ dàng Mỗi ý tưởng đều có giá trị riêng và có thể được lưu thông trên thị trường như một loại hàng hóa đặc biệt Khi đăng ký thành công tên miền và xây dựng website với thông tin sáng tạo, những thông tin này cần được xem là tài sản riêng tư và phải được bảo vệ Việc sao chép thông tin mà không có sự đồng ý của chủ thể quyền sẽ bị coi là hành vi vi phạm pháp luật Nếu một chủ thể đăng ký tên miền với ý định gây nhầm lẫn với tên thương mại đã được bảo hộ, hành vi này sẽ bị xử lý theo quy định của Luật Cạnh tranh Ngoài ra, khi một chủ thể không thể tự xây dựng website mà phải thuê doanh nghiệp thiết kế, vấn đề bảo hộ thông tin vẫn cần được đảm bảo theo hợp đồng giữa các bên.
Tên miền được coi là tài sản vô hình có giá trị kinh tế, tương tự như các đối tượng được bảo vệ bởi Luật Sở hữu trí tuệ Do đó, cần thiết phải xây dựng một chính sách bảo hộ cụ thể nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể liên quan trong môi trường mạng, tương đương với các đối tượng sở hữu trí tuệ khác.
97 Điều 3 Luật Sở hữu trí tuệ
98 Điểm d Khoản 1 Điều 130 Luật Sở hữu trí tuệ
Điểm d, Khoản 1, Điều 130 Luật Sở hữu trí tuệ quy định rằng việc đăng ký hoặc sử dụng tên miền trùng hoặc tương tự gây nhầm lẫn với nhãn hiệu, tên thương mại được bảo hộ của người khác là hành vi cạnh tranh không lành mạnh Quy định này tạo ra khó khăn trong việc giải quyết tranh chấp tên miền do sự chồng chéo giữa hai hệ thống luật khác nhau Hơn nữa, việc thiếu sót trong quy định về các yếu tố chứng minh hành vi cạnh tranh không lành mạnh khiến cho việc giải quyết tranh chấp tên miền trở nên kém hiệu quả.
Kết luận Chương 1
Trong kinh doanh trực tuyến, bảo vệ tên miền và tài sản trí tuệ là yếu tố quan trọng cho sự thành công của doanh nghiệp Tại Việt Nam, khung pháp lý về tên miền đã tiếp cận với tiêu chuẩn quốc tế, nhưng tranh chấp tên miền “.vn” thường được giải quyết thông qua thương lượng và hòa giải, do số vụ việc tại cơ quan tài phán còn hạn chế Tranh chấp tên miền mang tính chất đặc thù, liên quan đến công nghệ hiện đại và khó xác định thiệt hại, gây khó khăn trong việc giải quyết Sự thiếu hụt chuyên gia am hiểu về pháp luật và công nghệ thông tin làm kéo dài quá trình giải quyết tranh chấp, ảnh hưởng đến lợi ích hợp pháp của các bên liên quan Nghiên cứu đặc điểm và nguyên nhân của tranh chấp tên miền, cũng như thực trạng giải quyết tranh chấp tại Việt Nam và quốc tế, sẽ giúp làm rõ bản chất vấn đề và đưa ra giải pháp hoàn thiện cơ chế pháp luật, từ đó ngăn chặn tranh chấp tên miền phát sinh.
100 Tham khảo trang web http://www.tapchibcvt.gov.vn/News/PrintView.aspx?ID!107 bàn luận về tranh chấp Viễn thông.
