bằng sộc. Hiện tại NHNN & PTNT Từ Liờm khụng sử dụng sổ sộc định mức vỡ nú khụng đợc thuận tiện cho lắm và dễ bị lợi dụng nờn ngõn hàng khụng làm chặt, hơn nữa thời hạn hiệu lực trong sổ sộc định mức thỡ khụng phải bất cứ lỳc nào đơn vị cũng cú nhu cầu phỏt hành sộc.
Tại NHNN & PTNT Từ Liờm hàng thỏng sử dụng loại sộc chuyển khoản và sộc bỏo chi đợc khỏch hàng rất a chuộng và sử dụng phổ biến.
Thanh toỏn bằng sộc thuận tiện, an toàn, chớnh xỏc và nhanh chúng, đú là những tiờu chuẩn để khỏch hàng tớn nhiệm. Mỗi một loại sộc lại cú cỏch sử dụng khỏc nhau và cú u nhợc điểm khỏc nhau. Để thấy sõu hơn thực tế cỏc hỡnh thức thanh toỏn bằng sộc tại NHNN & PTNT Từ Liờm ta hóy xem xột bảng số liệu sau:
Bảng III: Bảng bỏo cỏo nghiệp vụ thanh toỏn thỏng 12/ 2001
Đơn vị: nghỡn đồng Phơng thức thanh toỏn Số mún Số tiền
Số lợng Tỷ lệ % Số lợng Tỷ lệ%
1.Thanh toỏn nội bộ
* Cỏc loại sộc
- Sộc chuyển khoản - Sộc bỏo chi
*Uỷ nhiệm chi
*Uỷ nhiệm thu
*Ngõn phiếu thanh toỏn 2. Thanh toỏn bự trừ
*Cỏc loại sộc
- Sộc chuyển khoản - Sộc bỏo chi
*Uỷ nhiệm chi
*Uỷ nhiệm thu
3. Thanh toỏn qua NHNN - Sộc chuyển khoản - Uỷ nhiệm chi
503 46 15 31 97 46 314 909 81 48 33 380 448 4 0 0
35,5 3,2 1,0 2,2 6,9 3,2 22,2 64,2 5,7 3,4 2,3 26,8 31,7 0,3 0 0,3
51.921.703 6.672.346 286.518 6.385.828 11.447.572 20.440 33.781.000 47.277.572 10.534.019 1.657.212 8.876.807 36.394.158 349.395 83.00 0 83.000
52,3 6,7 0,3 6,4 11,5 34,1 47,6 10,6 1,7 8,9 36,7 0,3 0,1 0 0,1
Cộng 1.416 100,0 99.282.275 100,0
Bảng số liệu trờn đó cho thấy đợc cỏc hỡnh thức thanh toỏn khụng dựng tiền mặt. Trong thanh toỏn bằng sộc thỡ sộc chuyển khoản trong thanh toỏn
nội bộ chiếm 15 mún cú số tiền là 286.518 nghỡn đồng chiếm 0,3 % trong tổng số cỏc loại sộc nội bộ. Cũn sộc bỏo chi chiếm 6.385.828 nghỡn đồng chiếm 6,7% trong tổng số sộc nội bộ.
Về thanh toỏn bự trừ thỡ sộc chuyển khoản về số mún chiếm 48 mún trong số 81 mún những số tiền chi là 1.657.212 nghỡn đồng chiếm tỷ trọng 1,7%. Cũn trong thanh toỏn qua ngõn hàng Nhà nớc thỡ sộc chuyển khoản lại khụng phỏt sinh mún nào.
Qua bảng trờn ta thấy rằng, sộc chuyển khoản tuy cú phỏt sinh về số mún lớn nhng số tiền lại thấp chỉ chiếm 2% trong tổng doanh số thanh toỏn bằng sộc. Điều này chứng tỏ rằng sộc chuyển khoản khụng đợc khỏch hàng a chuộng nh trớc nữa mà trong thanh toỏn bằng sộc khỏch hàng thớch lựa chọn hỡnh thức thanh toỏn bằng sộc bỏo chi để thấy rừ điều đú chỳng ta đi vào bảng số liệ sau:
Bảng IV: Bảng so sỏnh thanh toỏn giữa sộc chuyển khoản và sộc bỏo chi thỏng 6/99
Đơn vị: Nghỡn đồng Cỏc loại sộc Số mún Tỷ lệ % Số tiền Tỷ lệ % - Sộc chuyển khoản
- Sộc bỏo chi
63 64
49,6 50,4
1.943 15.263
11,3 88,7
Tổng doanh số 127 100,0 17.206 100,0
Từ bảng số liệu này ta thấy rằng về số mún phỏt sinh thỡ sộc chuyển khoản và sộc bỏo chi tơng đơng nhau nhng về số tiền thỡ sộc bỏo chi chiếm tỷ trọng lớn hơn 88,7%. Điều đú càng chứng tỏ rằng sộc chuyển khoản khụng đợc khỏch
hàng sử dụng để thanh toỏn tiền với số lợng nhiều bởi lẽ sộc chuyển khoản chỉ để thanh toỏn khi hai bờn mua và bỏn đó thoả thuận đợc với nhau sau đú ngời mua phỏt hành sộc chuyển khoản mà khụng phải thụng qua thủ tục tại ngõn hàng. Chớnh vỡ thủ tục phỏt hành sộc đơn giản nh vậy nờn bờn ngời bỏn khỏch hàng thờng do dự khi nhận sộc chuyển khoản của những bạn hàng mà họ thấy tớn nhiệm.
Bảng V: Tỡnh hỡnh thanh toỏn sộc chuyển khoản tại NHNN & PTNT Từ Liờm thỏng 1/99
Số T.T Số sộc Ngày phỏt
hành
Ngày thanh toỏn
Ngày luõn chuyển 1
2 3 4 5 6 7 8 9 10
AM 8123 AM 9273 AM 9802 AM 9801 AM 9571 AM 89 55 AM 9218 AM 8883 AM 9548 AM 9594
2.1.99 5.1.99 9.1.99 10.1.99 15.1.99 16.1.99 20.1.99 23.1.99 27.1.99 27.1.99
8.1.99 9.1.99 14.1.99 15.1.99 19.1.99 22.1.99 27.1.99 27.1.99 30.1.99 31.1.99
6 4 6 5 5 6 7 4 4 5
Qua bảng kờ tỡnh hỡnh thanh toỏn sộc chuyển khoản tại NHNN &
PTNT Từ Liờm thỏng 1/2001ở trờn ta thấy thời gian luõn chuyển trong sộc chuyển khoản theo quy định trong thể lệ thanh toỏn là 10 ngày nhng thực tế ở NHNN & PTNT Từ Liờm việc luõn chuyển sộc từ ngày phỏt hành cho đến ngày thanh toỏn chỉ trong vũng 5-6 ngày. Điều đú chứng tỏ thời gian luõn chuyển trong sộc chuyển khoản này rất ngắn từ đú tạo điều kiện để việc luõn chuyển vốn nhanh đồng thời làm tăng tốc độ luõn chuyển cỏc vật t hàng hoỏ
trong lu thụng buụn bỏn hàng hoỏ và dịch vụ.
Qua bảng phõn tớch sộc chuyển khoản ta cú thể rỳt ra những u nhợc
điểm của nú. Sộc chuyển khoản là một hỡnh thức thanh toỏn mà thủ tục phỏt hành và thanh toỏn đơn giản sau khi bờn mua và bờn bỏn đó thoả thuận đợc với nhau, ngời mua tự viết sộc giao cho khỏch hàng khụng phải thụng qua ngõn hàng nờn rất thuận tiện.
Đối với ngõn hàng thỡ thủ tục thanh toỏn sộc chuyển khoản rất thuận tiện và nhanh gọn nú khụng phải qua một tài khoản trung gian nh sộc bỏo chi
định mức. Tuy nhiờn, bờn cạnh đú nú cũng cú một số tồn tại nhất định đú là việc phỏt hành quỏ số chi trờn tài khoản bởi lẽ từ khi ngời mua phỏt hành sộc cho đến khi sộc quay trở về để thanh toỏn cú một khoảng thời gian nhất định nờn lỳc phỏt hành sộc trờn tài khoản tiền gửi của ngời mua cú đủ số chi nhng trong thời gian sộc luõn chuyển thỡ tài khoản tiền gửi của ngời mau lại phỏt sinh cỏc nhu cầu khỏc do đú khi ngời bỏn nộp sộc vào ngõn hàng để thanh toỏn thỡ trờn tài khoản của ngời mua lại khụng cú đủ số chi để thanh toỏn.
Hiện tợng này xảy ra khiến ngời mua bị phạt vỡ thế ngay bản thõn ngời phỏt hành sộc cũng thấy khụng yờn tõm khi sử dụng hỡnh thức này nọ bắt buộc luụn luụn phải theo dừi số d tài khoản tiền gửi của mỡnh tại ngõn hàng.
Với cỏch hạch toỏn ghi “Nợ” trớc, ghi “Cú” sau do đú ngời bỏn khi nộp sộc khụng đợc thanh toỏn ghi “cú” ngay vào tài khoản của mỡnh mà phải đợi
xem tài khoản cuả ngời mua cú đủ số d thanh toỏn khụng. Trong thực tế bờn bỏn khụng thớch nhận sộc chuyển khoản do khụng đảm bảo yờu cầu kị p thời và an toàn cho họ.
Mặt khỏc phạm vi thanh toỏn sộc chuyển khoản quỏ hẹp nú chỉ đợc thanh toỏn trong trờng hợp hai bờn khỏch hàng cựng cú tài khoản tại một ngõn hàng hoặc hai ngõn hàng khỏc nhau trong cựng địa bàn cú tham gia thanh toỏn bự trừ.
Bảng VI: Tỡnh hỡnh thanh toỏn sộc bỏo chi tại NHNN & PTNT Từ Liờm thỏng 1/99
Số T.T Số sộc Ngày phỏt hành Ngày thanh toỏn Ngày luõn chuyển 1
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
7508 8928 8929 8930 9506 8915 9057 9009 7999 8972 9063
2.1.99 5.1.99 5.1.99 5.1.99 6.1.99 12.1.99 14.1.99 15.1.99 17.1.99 20.1.99 23.1.99
5.1.99 9.1.99 9.1.99 7.1.99 10.1.99 15.1.99 15.1.99 19.1.99 21.1.99 21.1.99 26.1.99
3 4 4 2 4 3 1 4 2 1 3
Từ bảng III cho tõ thấy thể thức thanh toỏn bằng sộc bỏo chi trong thanh toỏn nội bộ và thanh toỏn bự trừ chiếm 64 mún nhng về số tiền chiếm tỷ trọng là 15,3%. Từ đú ta cú thể thấy rằng sộc bỏo chi trong thanh toỏn hay số mún phỏt sinh khụng lớn. Điều đú cho ta thấy rằng sộc bỏo chi chiếm tỷ trọng lớn với sộc núi riờng và gúp phần đỏng kể trong thanh toỏn khụng dựng tiền mặt núi chung.
Theo quy định thời gian luõn chuyển cuả sộc bỏo chi là 15 ngày những qua thực tế bảng số liệu trờn ta thấy rằng việc luõn chuyển sộc bỏo chi tại NHNN & PTNT Từ Liờm cú thời gian luõn chuyển thờng là 3-4 ngày thậm chớ 1 ngày. Qua đõy ta thấy rằng việc sử dụng sộc bỏo chi rất đợc khỏch hàng a chuộng, về phạm vi của sộc bỏo chi đợc ỏp dụng rộng rói hơn sộc chuyển khoản. Ngoài việc thanh toỏn cựng một ngõn hàng hoặc hai ngõn hàng khỏc nhau trong cựng một địa bàn cú tham gia thanh toỏn bự trừ chỳng cũn đợc thanh toỏn cựng hệ thống trong phạm vi cả nớc. Hơn nữa, sộc bỏo chi cú u
điểm là ghi “cú” trớc, ghi “nợ” sau dẫn đến việc an toàn cho ngời bỏn. Về số d tài khoản tiền gửi của ngời mua luụn phải cú đủ vỡ thế nguồn vốn thanh toỏn cho sộc này luụn đợc bảo đảm chớnh vỡ vậy khỏch hàng bờn bỏn cũng nh khỏch hàng bờn mua rất a chuộng hỡnh thức này và nú luụn đợc sử dụng thanh toỏn những mún tiền lớn rất thuận tiện và nhanh chúng.
Tuy nhiờn bờn cạnh đú sộc bỏo chi cũng cú những phức tạp riờng nhất là việc phỏt hành sộc bỏo chi khỏch hàng phải tới ngõn hàng để làm thủ tục phỏt hành, đụi khi chỉ một sơ suất nhỏ trong thanh toỏn nh sai ký hiệu, đúng dấu mờ, chữ ký khụng chuẩn...sẽ dẫn tới việc khụng đợc thanh toỏn gõy chậm trễ làm thiệt hại cho khỏch hàng.
Phần IV: Một số ý kiến về cụng tỏc thanh toỏn