II.4. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC BT-HT-TĐC CỦA DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG BẾN XE MIỀN ĐÔNG MỚI (BẾN XE SUỐI TIÊN) TẠI PHƯỜNG LONG BÌNH QUẬN 9
II.4.2. Chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của dự án
II.4.2.4. Chính sách tái định cư
- Người sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất theo Quy định mà phải di chuyển chỗ ở thì được bố trí tái định cư bằng một trong các hình thức sau:
+ Bồi thường bằng nhà ở (căn hộ chung cư) + Bồi thường bằng giao đất ở mới
+ Bồi thường bằng tiền để tự lo chỗ ở mới
b) Địa điểm khi tái định cư: địa điểm bố trí tái định cư cho các hộ có nhà ở, đất ở đủ điều kiện tái định cư nền đất và chung cư tại khi tái định cư Long Sơn, phường Long Bình quận 9.
c) Đối tượng, điều kiện tái định cư
- Đối tượng, điều kiện tái định cư: Hộ gia đình, cá nhân khi Nhà nước thu hồi đất ở thì được bố trí tái định cư.
- Diện tích đất ở, nhà ở để bố trí tái định cư là diện tích theo quy hoạch đất ở, nhà ở tại khu tái định cư được phê duyệt ( nếu bố trí bằng đất ở thì không vượt hạn mức giao đất ở tại quận).
- Quỹ nhà ở, đất ở tái định cư: giao Ủy ban nhân dân quận tạo quỹ nhà ở, đất ở tái định cư theo quy định của Ủy ban nhân dân thành phố để bố trí tái định cư cho người bị thu hồi đất hoặc giới thiệu cho người bị thu hồi đất ở các dự án xây dựng nhà ở trên địa bàn thành phố để tự lựa chọn nhà ở, đất ở cho phù hợp với nhu cầu.
- Giá bán, giá thuê tái định cư: trường hợp người bị thu hồi đất có nhu cầu được bố trí tái định cư vào quỹ nhà ở, đất ở tái định cư của Nhà nước thì Hội đồng Bồi thường của dự án xem xét, bố trí vào khu tái định cư của dự án theo giá bán, giá thuê phù hợp với giá chuyển nhượng thực tế trên thị trường do Ủy ban nhân dân quận phê duyệt.
- Hộ gia đình, cá nhân đủ điều kiện tái định cư theo quy định nhận đất ở, nhà ở tái định cư mà số tiền được bồi thường, hỗ trợ nhỏ hơn giá trị một suất tái định cư tối thiểu
- Số tiền được bồi thường, hỗ trợ để làm cơ sở tính hỗ trợ suất tái định cư tối thiểu bao gồm:
+ Tiền bồi thường, hỗ trợ về đất ở
+ Tiền hỗ trợ đối với đất nông nghiệp trong khu dân cư và đất vườn ao không được công nhận là đất ở.
- Hộ gia đình cá nhân khi Nhà nước thu hồi đất ở phải di chuyển chỗ ở và đủ điều kiện tái định cư mà tự lo chỗ ở thì được hỗ trợ một khoản tiền bằng chi phí đầu tư hạ tầng/m2 do Bộ xây dựng công bố.
II.5. DỰ TOÁN CHI PHÍ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ , TÁI ĐỊNH CƯ CỦA DỰ ÁN Bảng 23: Tồng hợp chi phí bồi thường
STT Khoản mục chi phí Cách tính Thành tiền
A Chi phí bồi thường, hỗ trợ cho các hộ dân, đơn vị, tổ chức khác
544.798.021.000
1 Chi phí bồi thường, hỗ trợ về đất 440.452.679.000
1.1 Chi phí bồi thường, hỗ trợ về đất ở 12.896.440.000
1.2 Chi phí bồi thường, hỗ trợ về đất phi nông nghiệp
423.446.275.000
1.3 Chi phí bồi thường, hỗ trợ về đất nông nghiệp
4.109.459.000 2 Chi phí bồi thường, hỗ trợ tài sản, vật
kiến trúc
94.032.459.000
3 Chi phí bồi thường, hỗ trợ cây trồng 193.417.000
4 Chi phí hỗ trợ đất nông nghiệp 9.757.466.000
5 Các khoản hỗ trợ khác 362.000.000
B Chi phí phục vụ công tác bồi thường (A) x 2% 10.895.960.000 B.1 Chi phí thẩm định phương án bồi thường (B) x 5% 20.000.000
C Chi phí bồi thường di dời – tái lập công trình hạ tầng kỹ thuật
Do đơn vị quản lý chuyên ngành lập
D Dự phòng phí (A + C) x 10% 54.479.802.000
Tổng dự toán chi phí đầu tư =A+ B + C + D 610.173.783.000 (Nguồn : Phòng TNMT Quận 9)
- Tổng dự toán chi phí bồi thường, hỗ trợ của dự án: khoảng : 610 tỷ VNĐ
- Mức dự toán này được tạm tính theo số liệu điều tra ban đầu. Do đó, chi phí bồi thường, hỗ trợ của từng trường hợp có thể thay đổi tùy thuộc vào thực tế kiểm kê hiện trạng và trình trạng pháp lý về sử dụng nhà, đất, mức thiệt hại thực tế về tài sản, cây trồng, vật nuôi của từng hộ theo quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư do Ủy ban nhân dân thành phố ban hành và theo phương án bồi thường hỗ trợ và tái định cư của dự án đầu tư xây dựng bến xe miền Đông mới (bến xe Suối Tiên) đuợc cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.
II.6. ĐÁNH GIÁ TIẾN ĐỘ THỰC HIỆN CÔNG TÁC BT-HT-TĐC CỦA DỰ ÁN II.6.1. Đánh giá tiến độ thực hiện công tác BT-HT-TĐC của dự án đầu tư xây dựng bến xe miền Đông mới (bến xe Suối Tiên) tại phường Long Bình quận 9
Công tác bồi thường giải phóng mặt bằng của dự án đầu tư xây dựng bến xe miền Đông mới (bến xe Suối Tiên) tại phường Long Bình quận 9 đã và đang trong quá trình thực hiện chuẩn bị gấp rút hoàn thành theo đúng tiến độ đã đề ra.
UBND TP HCM vừa phê duyệt dự án xây dựng Bến xe Miền Đông mới tại phường Long Bình, quận 9 (TP HCM) và phường Bình Thắng, thị xã Dĩ An (Bình Dương) với diện tích với hơn 16 ha.Việc xây mới bến xe này góp phần giảm gánh nặng ùn tắc giao thông trong khu vực nội thành, là điểm kết nối giao thông với các tỉnh phía Bắc, miền Trung và Tây Nguyên; tạo điều kiện phát triển ở cửa ngõ phía Đông của TP. Dự kiến tháng 5/2016, công trình sẽ được khởi công.
UBND tỉnh Bình Dương cũng đã phê duyệt xây dựng tuyến metro từ TP mới Bình Dương kết nối với điểm đầu tuyến metro số 1 Suối Tiên - Bến Thành và khu vực xây mới của Bến xe miền Đông. Theo đó Hội đồng bồi thường của dự án có nhiệm vụ:
- Lập, trình duyệt và tổ chức thực hiện phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn quận 9.
- Chịu trách nhiệm về tính chính xác, hợp lý của số liệu kiểm kê, tính pháp lý trong phương án bồi thường và giải quyết mọi khiếu nại, tố cáo liên quan đến dự án.
- Tổ chức kiểm tra, kiểm kê tài sản nằm trong phạm vi giải tỏa của dự án, có sự xác nhận của người bị thu hồi đất.
- Áp giá và chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ cho các tổ chức, cá nhân liên quan. Thực hiện những nhiệm vụ khác do hội đồng bồi thường của dự án phân công.
- UBND TP.HCM đã có văn yêu cầu các đơn vị liên quan đẩy nhanh tiến độ giải tỏa, bàn giao mặt bằng và thu hồi đất để di dời hệ thống hạ tầng kỹ thuật và xây dựng tuyến metro Bến Thành-Suối Tiên.
Ngay sau khi nhận bàn giao ranh mốc của công trình UBND quận 9 đã khẩn trương thực hiện công tác bồi thường giải tỏa, bàn giao mặt bằng công trình và có văn bản cam
được các cơ quan có chức năng giải quyết như : phòng tiếp dân, ban bồi thường GPMB,
…đã có những bước chuyển động mạnh mẽ về công tác GPMB (đền như thế nào cho đúng luật, hợp lòng dân đang được chính quyền sở tại làm hết mình…).
II.6.2. Ảnh hưởng của người dân trong quá trình thực hiện dự án - Tổng số hộ dân, xí nghiệp bị ảnh hưởng bởi dự án là 26 hộ, gồm:
+ 17 hộ dân, trong đó: 6 hộ bị giải tỏa trắng, 6 hộ giải tỏa một phần và 5 hộ xây dựng nhà trên đất của xí nghiệp.
+ 9 xí nghiệp, trong đó: 7 xí nghiệp giải tỏa 1 phần và 2 xí nghiệp giải tỏa trắng.
- Xét đề nghị của Hội đồng thẩm định bồi thường thành phố tại Công văn số 254/HĐTĐBT-BVG ngày 1/4/2011, kèm Công văn số 1577/UBND-BBT ngày 19/11/2010 của UBND quận 9 về đơn giá đất để tính bồi thường, hỗ trợ trong dự án đầu tư xấy dựng bến xe Suối Tiên tại phường Long Bình quận 9, UBND thành phố có ý kiến như sau:
a) Chấp thuận đơn giá đất để tính bồi thường hỗ trợ trong dự án đầu tư xấy dựng bến xe Suối Tiên tại phường Long Bình quận 9 theo đề nghị của Hội đồng thẩm định bồi thường thành phố tại Công văn nêu trên, cụ thể như sau:
- Đơn giá đất ở trung bình khu vực để tính hỗ trợ đất nông nghiệp xen kẽ khu dân cư là 1.033.000 đồng/m2.
- Đơn giá đất nông nghiệp (thuần):
+ Giá đất nông nghiệp trồng cấy hàng năm vị trí không mặt tiền là 200.000 đồng/m2. + Giá đất nông nghiệp trồng cấy hàng năm vị trí mặt tiền là 300.000 đồng/m2.
+ Giá đất nông nghiệp trồng cấy lâu năm vị trí không mặt tiền là 250.000 đồng/m2. + Giá đất nông nghiệp trồng cấy lâu năm vị trí mặt tiền là 375.000 đồng/m2.
b) Đơn giá đất để tính trừ nghĩa vụ tài chính đối với các hộ gia đình và cá nhân chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính áp dụng theo quy định hiện hành.
c) Chấp thuận hệ số để tính mức hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp và đào tạo việc làm cho hộ gia đình và cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp trồng cây hàng năm là 3,0 lần, cây lâu năm là 2,6 lần giá đất nông nghiệp theo bảng giá đất của UBND thành phố công bố hàng năm.
II.6.3. Những thuận lợi và khó khăn trong quá trình thực hiện dự án II.6.3.1. Thuận lợi
Dự án đường đầu tư xây dựng bến xe miền Đông được thực hiện trên cơ sở mở rộng đường hiện hữu có sẵn và điều chỉnh hướng tuyến một số đoạn cho phù hợp quy hoạch.
Do đó các hộ bị ảnh hưởng trong dự án chỉ bị thu hồi một phần đất (chỉ có 06 hộ giải tỏa trắng).
Đơn giá bồi thường đã được đa số hộ dân trong vùng giải tỏa đồng ý nên quá trình chi trả bồi thường hỗ trợ được thực hiện dễ dàng hơn.
Bên cạnh đó, đội ngũ cán bộ thực hiện dự án đã được đào tạo chính quy, có chuyên
môn, và có sự góp mặt của cấp chính quyền địa phương, các cán bộ tiếp xúc trực tiếp với người bị thiệt hại nên có thể nắm rõ được tâm tư nguyện vọng của người dân.
Cơ chế, chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ngày càng hoàn thiện góp phần đẩy nhanh quá trình thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng trên địa bàn Quận.
Phương án bồi thường giải tỏa có các chính sách ưu đãi, cơ chế chi trả, mức bồi thường, chính sách tái định cư, dự toán đền bù rõ. Các bước cấu thành phương án bồi thường Quận đã cố gắng đưa ra các mức giá bồi thường, hỗ trợ thật hợp lý vừa đáp ứng nhu cầu của người dân và lợi ích của nhà Quận và của chủ đầu tư.
Dự án đầu tư xây dựng bến xe miền Đông mới là một quyết định đúng đắn, nhằm hạn chế tình trạng quá tải của bến xe miền Đông hiện nay. Thuận tiện cho việc giao thông đi lại của người dân tỉnh và thành phố. Dự án đầu tư xây dựng bến xe miền Đông mới còn là tiền đề khai thác tối đa thế mạnh của từng địa phương trong vùng, là nhân tố tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội.
II.6.3.2.Khó khăn.
Trên cơ sở những mặt thuận lợi có được về công tác bồi thường thì vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn, vướng mắc:
Công tác chỉ đạo, điều hành trong thực hiện công tác bồi thường, thu hồi đất thời gian đầu của dự án có lúc chưa thật sự khoa học, thiếu đeo bám, yêu cầu tiến độ kế hoạch và có giải pháp thật hữu hiệu trong chỉ đạo điều hành.
Công tác chuẩn bị tái định cư chậm, không đồng bộ với tiến độ bồi thường, giải phóng mặt bằng đề ra hằng năm. Công tác bố trí tái định cư chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn của công tác bồi thường, dẫn đến sự thiếu đồng bộ trong việc triển khai thực hiện dự án.
Công tác chăm lo hỗ trợ người dân sau di dời chưa được thực hiện thường xuyên, kịp thời, nhất là trong khâu giải quyết cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, quyền sử dụng đất ở, đầu tư xây dựng và kết nối hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, xây dựng các thiết chế về văn hóa-xã hội tại các khu tái định cư, trong hỗ trợ người dân chuyển đổi ngành nghề, có việc làm và thu nhập ổn định để thích nghi với điều kiện sống tại nơi ở mới.
Mặc dù đã có luật đất đai và văn bản hướng dẫn thực hiện nhưng đại đa số người dân không nắm bắt được, vì vậy tuy thực hiện theo đúng trình tự pháp luật nhưng vẫn vướng phải sự phản đối của một số người dân.
Đơn giá bồi thường cho người bị thiệt hại cho người có đất bị thu hồi luôn là vấn đề bất cập đứng đầu trong chính sách quản lý đất đai của Nhà nước nói chung và quá trình
quyết có tính đột phá của cơ quan chức năng.
II.6.3.3.Đề xuất giải pháp thực hiện
Nâng cao năng lực thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của các ban, ngành ở địa phương và các đơn vị tư vấn, cũng như tinh thần trách nhiệm, sự tuân thủ trình tự thủ tục theo quy định của pháp luật, của cán bộ thực thi việc kiểm kê, kiểm đếm, lập phương án bồi thường.
Vềviệc áp giá để tính bồi thường, nên linh hoạt trong việc áp giá, nên áp giá theo hiện trạng sử dụng đất để tránh thiệt thòi cho người dân, đặc biệt là đối với đất nông nghiệp xen kẽ trong khu dân cư.
Cần khắc phục những khó khăn trong việc xác định nguồn gốc đất dẫn đến sự khó khăn trong việc xác định điều kiện để được bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người dân.
Cần xây dựng đồng bộ các khu tái định cư trước khi di dời chỗ ở của người dân.
Quan tâm nhiều hơn nữa đến các chính sách như hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề, hỗ trợ di dời, ổn định đời sống và sản xuất, ưu tiên tuyển dụng lao động đối với những người bị thu hồi đất trong dự án.
Cần có kế hoạch thực hiện các công việc một cách cụ thể. Làm đúng với kế hoạch đã đề ra từ đó sẽ giảm bớt thời gian ảnh hưởng đến đời sống của người bị thu hồi.
Cần có những chính sách thu hút lực lượng chuyên môn về làm việc tại địa phương như tuyển dụng không phụ thuộc vào hộ khẩu, ký hợp đồng dài hạn…
Cán bộ tham gia thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư phải có phẩm chất đạo đức tốt, khách quan, trung thực và chính xác trong khi lập biên bản kiểm kê đất đai và tài sản.
Cụng khai hoỏ chủ trương, chớnh sỏch, kế hoạch bồi thường giải phúng măùt bằng đến từng người sử dụng đất. Xem trọng công tác tuyên truyền, vận động, giải thích để nhân dân hiểu rõ các quy định có liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
Đảm bảo tính thống nhất, nhất quán trong chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư của dự án.
Trong việc tính toán chi phí cho TĐC cần chú ý đến cả chi phí tái khôi phục đời sống kinh tế xã hội, và các dự án cần phải hoạch định nghiêm túc, không chỉ nghĩ đến lợi ích kinh tế mà còn phải quan tâm đến các lợi ích xã hội, môi trường và vấn đề giảm nghèo. Khi bắt buộc phải tiến hành giải toả di dời, trước tiên cần phải xây dựng một kế hoạch thực hiện thật chi tiết và cụ thể, kể cả kế hoạch quản lý hậu di dời, để bảo đảm rằng những người bị di dời, tối thiểu có cuộc sống tốt hơn hoặc ngang bằng so với nơi ở trước đây về khía cạnh kinh tế và xã hội.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
KẾT LUẬN
TP.HCM là một thành phố lớn, dân số gần 10 triệu dân và không ngừng tăng nhanh nhưng các cơ sở hạ tầng kỹ thuật không thể tăng đồng bộ đã tạo ra một sức ép rất lớn cho hệ thống cơ sở hạ tầng đô thị của thành phố và cũng đặt ra một nhu cầu về nhà ở rất lớn.
Với quyết tâm xây dựng một Thành phố văn minh hiện đại, Chính quyền Thành phố đã xem vấn đề di dời TĐC là một trong những chương trình trọng điểm của Thành phố để nhằm chỉnh trang nâng cấp đô thị cho phù hợp với sự phát triển của quá trình đô thị hoá.
Quận 9 là địa bàn đang trong quá trình đô thị hóa mạnh mẽ, thu hút rất nhiều dự án đầu tư, chính vì vậy công tác bồi thường giải phóng mặt bằng rất quan trọng, nó quyết định trực tiếp đến tiến độ thi công công trình, tiến độ đầu tư, phát triển các dự án; đồng thời là một lĩnh vực hết sức phức tạp, nhạy cảm.
Dự án đầu tư xây dựng bến xe miền Đông do Tổng công ty cơ khí Giao thông Vận tải Sài Gòn làm chủ đầu tư đang trong quá trình hoàn thành phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho từng hộ dân chịu ảnh hưởng trong dự án. Chính sách quyền lợi và pháp lý của dự án được phát triển dựa trên cơ sở các luật của Việt Nam, các chính sách hỗ trợ và TĐC của dự án cũng được cải thiện đáng kể.
Qua quá trình nghiên cứu đề tài thu được những kết quả cơ bản sau:
+ Dự án đầu tư xây dựng bến xe miền Đông với diện tích thu hồi là 112.139,9 m2 trong đó số hộ bị ảnh hưởng là 26 hộ với tổng kinh phí 610.173.783.000 tỷ đồng.. Hiện dự án đang trong gia đoạn gấp rút chuẩn bị khởi công xây dựng.
+ Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện vẫn còn có những khó khăn về cả chủ quan lẫn khách quan như: một số ít hộ trong khu vực vẫn không đồng ý với đơn giá nên còn tình trạng khiếu nại không nhận tiền đền bù. Kiểm kê, áp giá sai hoặc thiếu sót. Chậm chi trả tiền đền bù gây hoang mang cho người bị thiệt hại
Trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết và tìm hiểu thực tiễn, đề tài nhận thấy công tác BT-GPMB hiện nay gặp nhiều khó khăn, vướng mắc chủ yếu là do đơn giá bồi thường, hỗ trợ chưa hợp lý, mặc dù được quy định tính theo giá chuyển nhượng thực tế nhưng đơn giá bồi thường, hỗ trợ hiện nay vẫn cách xa giá thị trường, không đảm bảo được lợi ích hợp pháp của người dân bị giải tỏa. Ngoài ra, các vấn đề về hỗ trợ chuyển đổi nghề mới, TĐC và ổn định cuộc sống vẫn là bài toán nan giải. Việc đáng quan tâm hiện nay là giữa thực tiễn và chính sách chưa cân đối, những chính sách ban hành chỉ giải quyết những vấn đề phát sinh chứ chưa giải quyết tận gốc bản chất của vấn đề. Rõ ràng là, chính sách luôn đi sau bất cập, cứ xuất hiện bất cập thì lại ban hành chính sách mới để giải quyết bất cập đó nên chưa thể đẩy nhanh công tác bồi thường giải phóng mặt bằng như mong muốn.