a. Trình tự tính toán máy biến áp tự ngẫu:
Đối với MBA tự ngẫu 1 ngỏ vào và 1 ngỏ ra thì 2 ngỏ này có thể hoán đổi cho nhau khi sử dụng, do đó khi tính toán phải đảm bảo cả 2 trờng hợp.
• Gọi SBA là dung lợng của biến áp trong cả 2 trờng hợp.
• Căn cứ vào U1, U2 đã có suy ra I1, I2. Sau đó căn cứ vào sơ đồ sẽ tính ra đợc dòng điện chạy trong đoạn dây chung IC.
• Tiếp theo sử dụng các biểu thức ở phần 4.2.1 để tìm các thông số còn lại.
Hình 4.14: Kích thước mạch từ
24mm
45mm
12mm 36mm
U1 = 110V U
2 = 15V S2 = 75VA I2 = 5A
ThÝ dô:
Xác định các thông số của MBA tự ngẫu 110V / 220 V; S = 550VA.
Giải:
Gọi Iđm là dòng điện ứng với điện áp thấp của máy.
• Khi ngỏ ra là 110V
- Chọn hiệu suất η = 90% thì I1 đợc tính
- Tính dòng điện trong đoạn dây chung
• Khi ngỏ ra là 220V:
- Chọn hiệu suất η = 90% thì I1 đợc tính I1 =
220 . 9 , 0
550 . 1 =
U SBA
η = 2,8A = 0,56 I®m
IBC = IC = I2 ÷ I1 = 5 ÷ 2,8 = 2,2 A = 0,44 I®m
Hình 4.15: Máy biến áp tự ngÉu220V/110V
110
220
0 A
B
C
110 220
I2
I1
IC
I2 =
110 550
2
U = SBA
= 5A = I®m
I2 = 220
550
2
U = SBA
= 2,5A = 0,5 I®m
I1 =
110 . 9 , 0
550 . 1 =
U SBA
η = 5,6A = 1,1 I®m
- Tính dòng điện trong đoạn dây chung:
- Tóm lại ta có :
IBC (Đoạn 110 ữ 220) IAB (Đoạn 0 ữ 110)
Ngỏ ra là 110V 0,56 Iđm 0,44 Iđm
Ngỏ ra là 220V 0,50 Iđm 0,60 Iđm
Để thuận tiện trong thi công mà vẫn đảm bảo công suất của MBA có thể chọn một loại dây theo dòng điện 0,6 Iđm = 3A.
b. Qui trình quấn dây Adaptuer và Survoltuer:
♦ Sơ đồ nguyên lý:
♦ Tính toán theo sơ đồ
IBC = IC = I1 - I2 = 5,6 - 2,5 = 3,1 A ≈ 0,6 I®m
Hình 4.16: Sơ đồ nguyên lý Adaptuer 0
110
220
0 3
6
9 4,5
12 7,5
∼ +
_ 110
220 C +
Hình 4.17: Sơ đồ nguyên lý Survoltuer 7
110 220
5
3 6 9
160
8 80
4
2 1
0 V
0 220
110 C§
S
A G1
G2
C
Ra tải NGUồN VàO
Dựa vào sơ đồ nguyên lý, tính toán các thông số của adaptuer hoặc survoltuer theo trình tự bài toán ngợc.
a. Đối với adaptuer: Phía thứ cấp có nhiều ngỏ ra. Cần chú ý giá trị điện áp của từng ngỏ để tính số vòng quấn cho chính xác.
b. Đối với survoltuer: Các đầu dây ở gallett G2 sẽ điều chỉnh đợc điện áp ra trong khoảng 50V. Do đó có thể chia đều giá trị điện áp trong từng cấp hoặc thờng tính theo tỉ lệ sau: Từ số 1 đến số 7 mỗi số cách nhau 5V; từ số 7 đến số 9 mỗi số cách nhau 10V.
♦ Làm khuôn
Xác định kích thớc khuôn quấn; kỹ thuật làm khuôn; bọc cách điện khuôn thực hiện tơng tự hoàn toàn nh trờng hợp 4.2.1.
♦ QuÊn d©y
- Bớc 1: Chuẩn bị các vật t, thiết bị cần thiết (bàn quấn, dây điện từ, gen cách điện, kÐo, d©y ®ai... ).
- Bớc 2: Gá khuôn và má ốp lên bàn quấn và xiết chặt ốc định vị khuôn.
- Bớc 3: Quay thử và chỉnh bộ đếm về 0.
- Bớc 4: Tiến hành quấn dây.
• Chọn một mặt a trên khuôn quấn để đặt đầu dây ra đầu tiên.
• Khóa chặt vòng dây đầu tiên.
• Xỏ ống gen 1mm vào đầu dây ra.
• Tiến hành quấn dây rải theo từng lớp.
• Lót cách lớp (sau khi quấn xong mỗi lớp).
• Còn khoản 5 đến 10 vòng cuối cùng thì đặt vào 1 đoạn dây đai để chuẩn bị khóa vòng dây cuối cùng.
• Khóa vòng dây cuối, xỏ gen vào đầu dây cuối.
• Tháo khuôn ra khỏi bàn quấn, giữ cố định cuộn dây.
• Tháo cuộn dây ra khỏi khuôn quấn, bọc thêm một lớp cách điện bên ngoài.
Các điểm cần lu ý:
- Hai đầu dây ra phải đợc cách điện bằng gen và phải bó trí ở mặt a của khuôn quấn.
- Phải hạn chế tối đa các mối dây bị cốc khi vuốt sửa dây.
- Chú ý không để một vòng dây nào nằm ngoài giấy cách điện.
- Trớc khi quấn phải quan sát vị trí các gallett G1 và G2 trên vỏ hộp để chọn hớng ra các
đầu dây phù hợp.
- Các mối nối, nếu có thì cũng phải đa ra để sử lý hàn nối bên ngoài.
- Các đầu dây ra phải đủ dài để đa từ vị trí lõi thép đến các gallett mà không phải nối d©y.
- Các đầu dây ra phải có gen cách điện, đặc biệt là phần nằm trong khuôn quấn. Nên sắp xếp đúng thứ tự để thuận tiện trong việc lắp ráp.
- Khi quấn xong phải bọc cách điện bên ngoài bằng giấy cách điện dày từ 1 đến 2 lớp.
Sau đó quấn cuộn cảm ứng bên ngoài để thuận tiện cho việc chỉnh đồng hồ.
- Đối với adaptuer do ở cuộn sơ cấp dùng dây rất nhỏ nên không cần quấn xếp lớp, nh- ng cũng phải rải cho tơng đối đều bề mặt. ở cuộn thứ cấp thì quấn tơng tự nh survoltuer.
♦ Lắp ráp
- Tháo khuôn quấn ra khỏi cuộn dây. Xử lý các mối nối, cách điện cẩn thận; sau đó kiểm tra lại các lớp bọc cách điện.
- Lồng xen kẻ các lá thép vào lòng cuộn dây.
- Cạo sạch các đầu dây ra, đa vào nguồn cho máy vận hành thử đo kiểm lại các cấp
điện áp ở ngỏ ra.
- Hàn nối các đầu dây vào đúng sơ đồ. Kiểm tra lại sự thay đổi điện áp ngỏ ra khi điều chỉnh gallett G2 .
Chú ý: Khi lắp ráp phải đảm bảo độ cách điện tuyệt đối giữa các phần mạch điện và vỏ hép.
♦ Cân chỉnh:
§èi víi survoltuer Chỉnh đồng hồ:
- Đặt G1 ở vị trí 220V; G2 ở vị trí số 1 cấp nguồn 220V cho máy.
- Đo kiểm giá trị thực tế của nguồn cung cấp.
- Chỉnh cho đồng hồ chỉ đúng giá trị điện áp nguồn bằng cách thêm hoặc bớt số vòng quấn của cuộn cảm ứng (Nếu đồng hồ chỉ cao hơn thì giảm bớt số vòng quấn của cuộn cảm ứng và ngợc lại).
Chỉnh chuông:
- Đặt G1 ở vị trí 220V; điều chỉnh tăng G2 sao cho đồng hồ chỉ 240V.
- Chấm đầu dây C trong mạch chuông điện vào các đầu từ số 9 về số 1 sẽ có nhứng vị trí chuông reo.
- Giữ nguyên đầu dây C tại vị trí chuông reo. Hạ G2 từ 1 đến 2 số: nếu chuông không còn reo, thì hàn đầu dây C vào điểm đó.
- Còn nếu khi đã hạ G2 nh trên mà chuông vẫn còn reo thì phải tìm điểm khác có
điện áp thấp hơn (dời về hớng có số cao hơn trên gallett G2).
§èi víi Adaptuer:
- Kiểm tra cách lắp các diode trong cầu chỉnh lu.
- Chú ý cực tính của tụ lọc.
- Kiểm tra cực tính điện áp ra, ghi ký hiệu cẩn thận.
- Cần ghi ký hiệu rõ ràng trên công tắc chuyển đổi 110V/220V.