a. Làm khuôn cách điện:
Khuôn cách điện nhằm mục đích cách điện giữa cuộn dây và mạch từ, còn làm sờn cứng nh giấy cách điện presspahn, phíp (fibre) hoặc bằng chất dẻo chịu nhiệt.
Có 2 dạng khuôn:
-Khuôn không vách chận đợc sử dụng đối với máy biến áp lớn (hình 4.20a) -Khuôn có vách chận thờng sử dụng ở các máy biến áp nhỏ (hình 4.20b)
Hình 4.18: Mạch nạp acquy 6V/12V _ DC; Ngỏ vào chuyển đổi 110V/220V 110 220 0
∼
_ +6
6V - DC
- 12 +12
1CD 2CD
- 6
12V - DC +
G1
∼ 220V
_ 6
24 12
Hình 4.19: Mạch nạp acquy 6V/ 12V/ 24V _ DC;
Ngỏ vào 220V điều chỉnh được
+ DC G2
Chó ý:
Kích thớc của khuôn so với kích thớc của lõi nh sau:
Các hệ số dự trù ∆b, ∆c và ∆h đợc chọn sao cho không hẹp quá hoặc rộng quá, để sau này khi lắp vào mạch từ không bị cấn dễ gây sự chạm masse. Cụ thể:
- ak = alõi để các lá thép ép chặt vào nhau.
- ck < clõi khoảng 0,5mm để lắp khuôn dễ lọt vào cửa sổ.
- hk < hlõi khoảng 1mm để khe hở mạch từ giữa I với chữ E sát khít nhau - bk > blõi khoảng 1mm để dễ lắp chữ E vào khuôn.
- Góc tiếp giáp giữa ak, và bk theo chiều cao của hk phải vuông thành, sắc cạnh không uốn lợn để khi lắp lá thép thì mặt trong của ak sát khít với mặt lá thép .
Nếu có vật liệu bằng bìa mica, bakêlít hoặc các tông chịu nhiệt cứng, bề dày 0,5mm làm khuôn quấn dây rất tốt.
Sau khi lấy mẫu khuôn cuộn dây, thực hiện khuôn nòng cho khít khao với khuôn cách
điện. Mục đích là để khi lắp khuôn vào trục máy quấn dây làm sao cho tâm của khuôn trùng với tâm trục máy.
Khuôn nòng làm bằng gỗ có kích thớc nh hình 4.21, giữa mặt phẳng akxbk khoan một lỗ có đờng kính bằng đờng kính trục máy quay suốt dọc chiều dài hk.
bk = b + ∆b hk = h - ∆h
ak
ck= c - ∆c bk = b + ∆b
Hình 4.20: Kích thước khuôn
a). b).
ak
hk = h - ∆h
Đồng thời, gia công thêm 2 tấm chặn (má ốp) (hình 4.22) bằng gỗ, vuông, kích thớc 15x15cm (tốt nhất là gỗ ván ép), có bề dày khoảng (3 ữ 5)mm để ép chặt 2 đầu khuôn trên trục khi quay máy quấn dây.
b. Kü thuËt quÊn d©y:
-Trớc khi quấn dây phải vẽ sơ đồ bố trí các dây ra ở vị trí thực tế để sau này khi nối mạch không bị vớng và dễ phân biệt (Hình 4.23a).
-Trớc khi quấn dây cố định đầu dây khởi đầu nh hình vẽ (Hình 4.24a). Trong lúc quấn dây cố gắng quấn dây cho thẳng và song hàng với nhau. Cứ hết mỗi lớp dây phải lót giấy cách điện. Đối với dây quá bé (d < 0,15) có thế quấn suốt luôn không cần lót giấy cách điện giữa các lớp. Chỉ lót cách điện kỹ giữa cuộn sơ cấp và thứ cấp mà thôi.
-Khi quấn nửa chừng muốn đa dây ra ngoài thực hiện nh hình (Hình 4.24b). Dây đa ra ngoài này phải đợc cách điện bằng ống gaine cách điện. Việc nối dây giữa chừng cũng phải
đa mối nối ra ngoài cuộn dây (Hình 4.24c).
-Đối với loại khuôn không có vách chận dây, để giữ các lớp dây không bị chài ra ngoài khuôn, dùng băng vải hoặc giấy chận dây lại ở cả 2 phía đầu cuộn dây (Hình 4.24d).
-Khi sắp hoàn tất việc quấn đủ số vòng dây, phải đặt dai vải hoặc giấy (H3-3c) sau đấy quấn dây đè chồng lên băng vải, giấy đó, để cuối cùng lòn dây qua và rút chặt băng vải giữa cho chắc.
Hình 4.22: tấm chặn (má ốp) bk
ak
hk
Hình 4.21: khuôn nòng
Hình 4.23a: cách bố trí các dây ra ở vị trí thực tế Hình 4.23b: cách nối các mối nối dây
Hình 4.24a: Cách cố định đầu dây khởi đâu Hình 4.24b: Cách ra đầu dây giữa cuộn dây
Hình 4.24c: Cách cố định đầu dây cuối cuộn dây Hình 4.24d: Cách giữ các lớp dây Hình 4.23c: Cách uốn các dây ra thực tế
(dạng khoen kín) Hình 4.23d: Cách uốn các dây ra thực tế (dạng khoen hở)
c. Cách ráp lại lá sắt của mạch từ:
-Tuỳ theo dạng lá sắt ghép thành mạch từ là dạng EI hoặc các thanh chữ I mà ghép theo trËt tù cã tÝnh tríc.
• Cách ghép mạch từ với lá sắt EI:
Lắp từng lá sắt E suốt dọc chiều (b) của khuôn, trở đầu đối diện nhau. Các lá sắt cuối cùng thờng rất khó lắp phải dùng búa sắt lót một miếng gỗ đóng dần dần, nhẹ nhàng cho lá
sắt ép chặt vào lõi khuôn.
Sau khi lắp chặt các lá sắt chữ “E”, vì các chữ “E” trở đầu nên giữa 2 gông từ chữ “E”
có một khe hở để lắp chữ “I”. Các lá sắt chữ “I” cũng lắp dần vào các khe hở đó ở cả 2 phía của khuôn
Chó ý:
Các lá sắt càng ép chặt, khi vận hành MBA khỏi rung và không phát tiếng “ù”.
Nếu các lá sắt lỏng ngoài tiếng kêu và rung, MBA còn bị nóng lên do từ trở lớn.
• Cách ghép mạch từ với lá sắt chữ I:
Hình 4.25: Cách ghép mạch từ với lá sắt EI
Hình 4.26: Cách ghép mạch từ với lá sắt chữ I
d. Hàn 2 đầu dây vào-ra:
Các đầu dây vào ra của hai cuộn dây phải nằm cùng một phía của tai khuôn.
Với những MBA dùng cỡ dây đờng kính rất nhỏ, ở các đầu dây vào ra ngời ta khoan hai lỗ sát nhau ở tai khuôn để quấn vài vòng dây của các đầu ra đề phòng dây quá nhỏ rất dễ
đứt.
Nhiều khi ở các đầu ra của các loại dây quá nhỏ, ngời ta gắn một miếng tôn sắt hoặc tôn đồng rồi hàn các đầu dây ra của cuộn dây và các đầu dây nguồn và tải. Dây nguồn và tải sử dụng loại dây sợi đơn, mềm. Tùy theo công suất MBA mà chọn dây nguồn, tải có tiết diện phù hợp.
e. Thử nghiệm:
Sử dụng ôm kế kiểm tra cách điện giữa 2 cuộn dây, giữa cuộn dây với lõi sắt. Nếu 2 cuộn dây chạm nhau hoặc chạm lõi sắt phải tháo toàn bộ rồi quấn dây lại.
Đấu điện nguồn kiểm tra điện áp U2 có đúng thiết kế không.
f. Sấy sơ bộ:
Thờng trong điều kiện môi trờng ẩm thấp, lớp êmay và bìa cách điện rất dễ hút ẩm nên phải sấy sơ bộ cho khô hơi ẩm.
g. Tẩm sơn cách điện:
Thờng các MBA làm việc trong điều kiện môi trờng ẩm thấp phải tẩm sơn cách điện.
Sau khi sấy sơ bộ phải tẩm sơn cách điện bằng cách:
- Nhúng toàn bộ MBA vào sơn cách điện đến lúc không thấy bọt khí nổi lên nữa mới lấy MBA ra.
- Đổ sơn cách điện từ từ vào các cuộn dây.
h. Sấy lại và xuất xởng:
Sau khi tẩm sơn phải sấy lại cho khô sơn, kiểm tra cách điện, U2 một lần nữa rồi cho xuất xởng.