KIÓM TRA VẬT LÝ - 45 PHÚ T
Tiết 26: Từ trờng của ống dây khi có dòng điện chạy qua
I Mục tiêu
- So sánh đợc từ phổ của ống dây khi có dòng điện chạy qua với từ phổ của nam châm.
- Biết vẽ đờng sức từ biểu diễn từ trờng của ống dây.
- Vận dụng quy tắc nắm bàn tay phải để xác định đợc chiều đờng sức từ của ống dây khi có dòng điện chạy qua.
A B
N S
II - Chuẩn bị: Bộ dụng cụ dạy bài từ trờng của ống dây khi có dòng điện chạy qua, biến thế nguồn, biến trở con chạy, dây nối, bảng phụ.
III - Tổ chức dạy học trên lớp.
A- Kiểm tra bài cũ:
1- Tại 4 điểm A, B, C, D trên đờng sức từ của nam châm trên hình vẽ em hãy vẽ các kim nam châm bé.
2- Xác định các từ cực của nam châm trong các hình vẽ sau:
B- Bài mới:
- GV hớng dẫn HS làm thí nghiệm theo nhãm h×nh 24.1
- Trả lời câu hỏi C1.
- Lu ý cách dàn đều mạt sắt trong hộp - GV hớng dẫn HS vẽ mờ ra tấm nhựa các
đờng sức từ
- Trả lời câu hỏi C2
- GV hớng dẫn HS làm thí nghiệm theo nhãm h×nh 24.2
- Lu ý hình 24.2 đã phải có chiều dòng
điện
- Trả lời câu hỏi C3.
- Cho HS dự đoán xem chiều đờng sức từ phụ thuộc vào gì ?
- Quay lại thí nghiệm và cho đổi chiều dòng điện
- Quan sát hình 24.3 và tập đặt tay nh hình vẽ
I> Từ phổ, đ ờng sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua
1) Thí nghiệm
2) KÕt luËn
- Đờng sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua bên ngoài ống dây cũng giống đ- ờng sức từ của nam châm
- Trong lòng ống dây cũng có các đờng sức tõ gÇn nh song song víi nhau.
- Đờng sức từ của ống dây có dòng điện là những đờng cong khép kín
- Tại hai đầu ống dây các đờng sức từ có chiều cùng đi vào một đầu và cùng đi ra ở
®Çu kia
II> Quy tắc nắm tay phải:
1) Chiều đờng sức từ của ống dây có dòng
điện chạy qua phụ thuộc yếu tố nào ? - Phụ thuộc chiều dòng điện chạy qua các vòng dây
2) Quy tắc bàn tay phải
N S
D
C B
A
S N
- áp dụng quy tắc để xác định chiều đờng sức từ trong lòng ống dây khi đổi chiều dòng điện
- Học sinh có thể chỉ cần chỉ ra có 2 kim cùng quy luật và 1 kim không cùng quy luật đó là đợc.
Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hớng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tai các choãi ra chỉ chiều của đờng sức từ trong lòng ống dây.
III> VËn dông
C4: Căn cứ sự định hớng của kim nam châm ta có B là cực bắc
C5: Từ kim 1,2,3 và 4 ta tìm ra B là cực bắc nên kim 5 vẽ sai chiều
C6: Sử dụng quy tắc nắm tay phải ta có đầu B đờng sức từ đi vào nên là cực nam.
Củng cố: Cho một số hình vẽ cho chiều đờng sức từ, xác định chiều dòng điện Dặn dò: Học thuộc phần ghi nhớ và làm các bài tập SBT.
Ngày 16 tháng 11 năm 2009.
Tiết 27: Sự nhiễm từ của sắt, thép, nam châm điện và nam châm vĩnh cửu
I - Mục tiêu
- Mô tả dợc thí nghiệm nhiễm từ của sắt, thép.
- Giải thích vì sao lõi sắt của nam châm điện lại là lõi sắt non.
- Nêu đợc các cách làm tăng lực từ của nam châm điện.
II - Chuẩn bị: ống dây dẫn, nguồn điện, lõi sắt, thép, kim nam châm, giá đặt kim, hình vẽ 25.4 phóng to.
III - Các b ớc tiến hành dạy học trên lớp .
A - Bài cũ:
1 - Nêu quy tắc nắm bàn tay phải xác định chiều đờng sức từ của ống dây khi có dòng
điện chạy qua. Một ống dây có dòng điện chạy qua đã cho chiều dòng điện nh hình vẽ hãy áp dụng quy tắc nắm bàn tay phải xác định chiều đờng sức từ của ống dây, từ đó ghi tên cực của ống dây.
2 - Từ sự định hớng của kim nam châm trên hình vẽ hãy tìm chiều dòng điện trong ống d©y ?
B - Tổ chức cho học sinh tiếp nhận kiến thức mới.
GV: Cho các nhóm HS làm thí nghiệm, đọc và trả lời câu C1.
H: Qua thí nghiệm em rút ra kết luận gì ?
H: Dựa vào tính chất này ngời ta dùng sắt và thép để chế tạo ra dụng cụ gì ?
HS: Quan sát nam châm điện nêu cấu tạo.
H: Vì sao lõi của nam châm điện lại là lõi sắt non mà không phải là thép.
I - Sự nhiễm từ của sắt và thép 1- Thí nghiệm.SGK.
2- KÕt luËn:
a) Lõi sắt và lõi thép khi đặt trong từ trờng
đều bị nhiễm từ nó làm tăng tác dụng từ của ống dây có dòng điện.
b) Khi ngắt mạch lõi thép vẫn còn từ tính còn lõi sắt non mất hết từ tính.
II - Nam châm điện .
a) Cấu tạo: ống dây dẫn trong có lõi sắt non.
b) Để làm tăng lực từ của nam châm điện ta có hai cách.
- Tăng số vòng dây.
- Tăng cờng độ dòng điện qua dây.
III - VËn dông:
GV: Đa hình vẽ 25.4 phóng to cho học sinh trả lời câu hỏi C3.
GV: Hớng dẫn so sánh đầu tiên so sánh a,b, c và d, e sau đó so sánh b và e.
HS: Đọc và trả lời các câu hỏi C4, C5, C6.
C4: Kéo làm bằng thép sau khi chạm vào nam châm mũi kéo bị nhiễm từ và giữ đợc từ tính nên trở thành nam châm do đó nó hút các vật bằng sắt, thép.
C5: Muốn nam châm điện mất hết từ tính ta cần ngắt điện qua cuộn dây.
C6: Lợi thế của nam châm điện:
- Có thể tạo ra nam châm cực mạnh bằng cách tăng số vòng dây và làm tăng cờng độ dòng điện qua dây.
- Chỉ cần ngắt điện qua cuộn dây là nam châm điện mất hết từ tính.
- Có thể đổi tên cực của nam châm bằng cách đổi chiều dòng điện qua cuộn dây.
Củng cố: Nam châm điện có cấu tạo nh thế nào ?
Có thể làm tăng lực từ của nam châm điện bằng cách nào ? Nêu các lợi thế của nam châm điện?
Dặn dò: Học thuộc phần ghi nhớ và làm các bài tập SBT.