B ng 4.1. Th ng kê nhóm giá c phi u t n m 2010-2014
Price
N m 2010 N m 2011 N m 2012 N m 2013 N m 2014 S
công ty
T tr ng (%)
S công ty
T tr ng (%)
S công ty
T tr ng (%)
S công ty
T tr ng (%)
S công ty
T tr ng (%) P≤10 3 10,34 22 62,86 27 72,97 25 69,44 19 52,78 10<P<20 19 65,52 9 25,71 6 16,22 6 16,67 7 19,44 P≥20 7 24,14 4 11,43 4 10,81 5 13,89 10 27,78
T ng 29 100 35 100% 37 100% 36 100% 36 100%
Ngu n: Tác gi t t ng h p 4.3.1. Th c tr ng giá c phi u giai đo n n m 2010
Bi u đ 4.1. Th ng kê nhóm giá c phi u trong n m 2010
Ngu n: Tác gi t t ng h p N m 2010 s công ty ngành D u khí niêm y t trên th tr ng ch ng khoán là 29 công ty, m t tín hi u t t khi s công ty có m c giá c phi u th p v n m c 3 công ty tuy nhiên trong đó có 2 lo i c phi u m i là APP và PXS tuy đây là nh ng công ty có ngu n v n s h u c a nhà n c khá cao, m c dù ho t đ ng trong chu i m t xích c a các ngành công nghi p liên quan đ n D u khí nh ng v n ch a đ c ni m tin c a nhà
010%
066%
024%
G T G T B G C
43
đ u t d n t i giá c phi u còn đang m c th p. Ti p theo đó là 19 công ty có giá c phi u n m trong m c trung bình, ngoài nh ng c phi u m i niêm y t trên sàn ra, thì ph i k đ n t t d c c a c phi u PGD khi giá gi m xu ng ch còn m c 19.310 đ ng/c phi u nguyên nhân là do cu i n m 2010 th c hi n chính sách bình n giá LPG nên giá ga b gi m xu ng đây có th là nguyên nhân chính khi n k v ng nhà đ u t gi m sút kéo theo giá c phi u b s t gi m. S l ng công ty có m c giá c phi u cao có 7 công ty chi m 24,14% toàn ngành. Ngoài nh ng c phi u n m trong nhóm giá cao tr c đó ph i k đ n vi c IPO thành công c a các doanh nghi p tr c thu c các công ty con c a t p đoàn D u khí Vi t Nam (PVN). u tiên là công ty PFL (T ng công ty c ph n Xây l p D u khí Vi t Nam, đ c s h u thu n c a Công ty c ph n u t Song Kim và Công ty c ph n a c Phú Long là các c đông sáng l p c a Công ty) đư ph n nào giúp gây d ng ni m tin c a nhà đ u t v i c phi u công ty đi u đó đư đ c minh ch ng b ng vi c giá c phi u trong n m 2010 đ t 40.400 đ ng/ c phi u là c phi u IPO có giá tr cao nh t trong ngành D u khí n m 2010. Sau đó ph i k đ n s t ng giá n t ng c a 2 mư c phi u là PVA (Công ty c ph n t ng công ty xây l p D u khí Vi t Nam) khi giá c phi u trung bình đ ng m c cao nh t toàn ngành 43.780 đ ng/ c phi u n m 2010, đi u này d hi u b i l nh v c kinh doanh xây l p c a công ty ho t đ ng th c s bùng n vào n m 2010. Sau đó ph i k đ n mư c phi u PVX, SDP khi giá c phi u v t qua m c 20.000 đ ng và l n l t giá 22.040 đ ng và 20.570 đ ng/
c phi u, c th do uy tín c a PVX (T ng công ty c ph n xây l p D u khí Vi t Nam), SDP (Công ty c ph n th ng m i và D u khí sông à) đ c kh ng đ nh thông qua vi c s h u các công ty khác cùng ngành cùng v i vi c đa d ng hóa ngành ngh kinh doanh đ t hi u qu n t ng.
Nhìn chung n m 2010 là m t n m thành công đ i v i giá c phi u c m i l n c c a các công ty ho t đ ng trong ngành D u khí. B i đây là giai đo n t ng tr ng nóng c a th tr ng ch ng khoán Vi t Nam, h u h t giá c phi u c a các ngành đ u có xu h ng t ng tr ng và c phi u D u khí c ng không ngo i l . Trong đó đ i v i nh ng công ty n m trong nhóm c phi u có m c giá cao h u nh đ u có quy mô công ty m c l n. Bên c nh đó n m 2010 là n m thu n l i đ i v i tình hình kinh doanh c a các công ty ngành D u khí khi h u h t đ u có k t qu kinh doanh t t t ng tr ng c v doanh thu và l i nhu n th hi n b ng vi c giá c phi u gia t ng, duy ch có công ty PVL có k t qu kinh doanh m c âm nh ng giá c phi u v n m c cao là do hi u qu kinh doanh c a n m 2009 c a công ty r t cao, khi n cho m c giá IPO vào n m 2010 c a công ty là r t l n 31.400 đ ng/ c phi u. M t đi u đáng chú ý là n m 2010, t t c công ty không có v n s h u nhà n c đ u ch d ng l i m c giá c phi u th p và trung bình.
44
4.3.2. Th c tr ng giá c phi u giai đo n n m 2011
Bi u đ 4.2.Th ng kê nhóm giá c phi u trong n m 2011
Ngu n: Tác gi t t ng h p n n m 2011, có thêm 6 công ty tham gia vào th tr ng c phi u ngành D u khí nh ng m i th đ u đ o chi u và có xu h ng ng c l i v i n m 2010. Khi giá c phi u c a các công ty ho t đ ng trong ngành đ u gi m xu ng kéo theo s l ng công ty có giá c phi u m c cao và trung bình đ u gi m, đ c bi t s công ty có giá c phi u n m m c trung bình t t xu ng ch còn 9 công ty và thay vào đó là s công ty có giá c phi u m c th p t ng lên 22 công ty, đây là m t tín hi u khá x u trong ho t đ ng c a các công ty trong ngành D u khí.
C th , có t i t n 18 mư c phi u đang m c giá cao và trung bình đ u gi m giá đ ng lo t và t t xu ng m c th p, trong đó ph i k đ n các mư c phi u PFL, PVA, PVL, PVX, SDP đây đ u là các mư c phi u có giá m c cao đi m chung c a các công ty này đ u có ho t đ ng đ u t kinh doanh trong l nh v c xây d ng, b t đ ng s n đây là l nh v c g p kh ng ho ng nh t trong n m 2011 khi bong bóng b v , d n t i th tr ng c phi u các công ty tr nên u ám thay vì các nhà đ u t mua vào h đư đ ng lo t bán ra khi n c phi u b t t giá nghiên tr ng.
Tuy nhiên trái v i xu h ng gi m giá c phi u toàn ngành v n có xu t hi n 2 c phi u v n lên và đ ng trong nhóm c phi u có giá tr cao. u tiên ph i k đ n c
063%
026%
011%
G T G T B G C
45
phi u PGD m c dù b ch u nh h ng c a vi c bình n giá n m 2010 kéo c phi u xu ng m c trung bình, tuy nhiên v i l i th là doanh nghi p kinh doanh l nh v c khí đ t, Công ty là đ n v duy nh t th c hi n vi c phân ph i khí b ng đ ng ng cho các đ n v tiêu th t ngu n Công ty m - T ng Công ty Khí Vi t Nam PV Gas. Hi n nay Công ty không có đ i th c nh tranh trên th tr ng cung c p s n ph m khí áp th p trong n c. C ng thêm v i l i th giá khí đ t c a Vi t Nam tuân theo qui lu t giá th tr ng và ph thu c vào giá khí đ t th gi i đư khi n cho PGD có k t qua kinh doanh
n t ng th hi n b ng vi c giá c phi u t ng lên m c 20.350 đ ng/ c phi u. n t ng nh t ph i k đ n mư PVT (Công ty c ph n v n t i D u khí) đây là công ty T p đoàn D u khí Qu c gia Vi t Nam dành cho s quan tâm đ c bi t và t o m i đi u ki n đ công ty phát tri n đ ng th i khi n T ng công ty phát tri n. PV Trans Corp là đ n v duy nh t t i Vi t Nam cung c p d ch v v n t i d u thô v i 30% l ng d u thô xu t kh u do PVT v n chuy n, PVT c ng đ c quy n v n chuy n d u thô đ u vào và s n ph m đ u ra cho nhà máy l c d u Dung Qu t. Nguyên nhân chính là vi c PVN đang ngày càng gia t ng khai thác d u thô đư d n t i vi c công ty có thêm nhi u h p đ ng h n trong v n chuy n, tín hi u này đư đ c các nhà đ u t đ Ủ t i và mình ch ng b ng vi c giá ch ng khoán c a công ty t ng đ t bi n t m c 11.670 đ ng/ c phi u lên thành 53.100 đ ng/
c phi u.
N m 2011, nh ng khókh n c a n n kinh t đã khi n th tr ng ch ng khoán s t gi m manh, trong đó có c ngành D u khí khi n có giá nhi u c phi u gi m m nh. Tuy nhiên trong b i c nh đó v n có nh ng c phi u ch ch t c a ngành nh DPM, PGD, PVD, PVT m c dù có xu h ng gi m nh ng ít h n so v i c phi u khác và v n n m trong m c giá cao nguyên nhân các công ty này đ u có quy mô m c cao, đáp ng t t các ho t đ ng kinh doanh, ph c v ngành nên có t su t sinh l i n đ nh và kh n ng t ng tr ng th ph n c ng gia t ng. Bên c nh đó giá d u th gi i đang m c cao 80~90 USD/ thùng đóng góp r t l n vào hi u qu ho t đ ng kinh doanh c a các công ty.
Trái ng c 4 công ty k trên, các công ty còn l i ho t đ ng trong l nh v c trái ngành đ u g p nhi u khó kh n b i đ c thù ho t đ ng ch u nh h ng n ng n c a n n kinh t , b i vi c th t ch t ti n t , chi phí huy đ ng v n cao và t ng tr ng tín d ng th p đã d n t i hi u qu ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a công ty m c th p b i v y chính sách chi tr c t c là không có ho c m c r t th p. Bên c nh đó nh ng công ty có t l chi tr c t c cao nh ng giá c phi u v n m c th p và trung bình b i công ty không có đ nh h ng phát tri n hay nh ng d án ti m n ng nào trong n m t i.
46
4.3.3. Th c tr ng giá c phi u giai đo n n m 2012
Bi u đ 4.3. Th ng kê nhóm giá c phi u trong n m 2012
Ngu n: Tác gi t t ng h p Ti p t c đà gi m sâu c a n m 2011, giá c phi u n m 2012 m c kém h n so v i n m 2011 khi s doanh nghi p có m c giá c phi u th p t ng lên 27 doanh nghi p chi m 72,97%, đây h u nh là các công ty có m c giá trung bình n m 2011 nh ng v n trên đà gi m và không gi đ c v trí c a mình trên th tr ng c phi u toàn ngành.
u tiên là 2 c phi u PVX và PVA đây là 2 doanh nghi p ho t đ ng trong l nh v c xây l p, ti p đà gi m do nh h ng c a v bong bóng b t đ ng s n n m ngoài, c hai công ty ch a th c s tìm ra h ng gi i quy t t t nh t đ v t qua kh ng ho ng d n t i k t qu kinh doanh c a h tr nên t i t và th hi n trên giá c phi u c a m i công ty l n l t là 7.800 và 7.690 đ ng/ c phi u
Ti p t c t o nên b t ng đó chính là c phi u PVT, tuy nhiên b t ng không gi ng nh n m tr c v i giá c phi u gia t ng đáng kinh ng c, l n này c phi u PVT đư t t h n xu ng m c giá c phi u th p khi ch có giá 4.130 đ ng/ c phi u. LỦ gi i cho s s t gi m giá b t ng này là vi c l nh v c kinh doanh c a PVT m c dù nh n đ c nhi u u đưi đ ng th i n m gi v trí đ c quy n trong v n chuy n d u thô, nh ng vi c giá c c v n t i t u bi n luôn b gi m sút khi n cho ho t đông kinh doanh c a PVT g p nhi u khó kh n h n. T đó nhà đ u t không còn kì v ng nhi u vào vi c đ u t vào PVT d n t i h bán c phi u ra ngoài th tr ng d n t i giá b gi m xu ng.
M c dù th tr ng c phi u c a ngành D u khín m 2012 đ y m đ m nh ng v n có doanh nghi p thành công đ t đ c m c giá c phi u cao đó là c phi u c a T ng công ty Khí Vi t Nam - CTCP (PV Gas, mư GAS) chính th c đ c giao d ch vào ngày
073%
016%
011%
G T G T B G C
47
21/05/2012 vi c giao d ch l n đ u tiên này di n ra r t thành công khi c phi u GAS nh n đ c s kì v ng r t l n c a gi i đ u t và doanh nghi p có hai m ng ho t đ ng kinh doanh chính là: s n xu t, mua bán khí và các s n ph m khí (khí khô, LPG, Condensate); và dch v v n chuy n. Trong đó GAS là nhà cung c p khí khô duy nh t c a th tr ng và là nhà cung c p khí hóa l ng chi m th ph n l n c n c. V i nh ng đi u ki n kinh doanh thu n l i và ti m n ng l n trong t ng lai vi c giá c phi u c a GAS đ t m c 33.740 đ ng/ c phi u trong n m 2012 là đi u không m y b t ng ngoài ra đây là công ty có t l t ng tài s n l n nh t toàn ngành.
Tình hình giá c phi u c a ngành D u khí trên đà gi m khi ti p t c n i ti p khó kh n c a n m 2011, khi các công ty trái ngành đ u không đ t k t qu kinh doanh nh kì v ng b i n n kinh t suy gi m, chính sách th t ch t ti n t , khi n chi phí huy đ ng v n cao và t ng tr ng tín d ng th p. Xu t hi n nhi u công ty có m c t ng tr ng doanh thu âm và đ t k t qu kinh doanh thua l , t t c các công ty trên đ u có quy mô v n th p và n m trong nhóm c phi u có m c giá th p. Ng c l i v i nhóm trên giá c phi u c a các đ i gia D u khí ho t đ ng chính ngành v n không ng ng t ng do làm n hi u qu trong n m 2011 và có tri n v ng t t trong n m 2012, đ c bi t là các doanh nghi p có m c v n hóa l n. Bên c nh đó nguyên nhân ch y u mà ho t đ ng kinh doanh c a các doanh nghi p chính ngành thu n l i là do giá x ng d u th gi i t ng m nh t 90 ~ 100 USD/ thùng. Trong khi đó giá khí trong n c tuân theo quy lu t c a th gi i, liên t c t ng trong n m 2012 khi có t i 8 tháng giá gas t ng. ây là nguyên nhân khi n các công ty kinh doanh đ t hi u qu cao.
4.3.4. Th c tr ng giá c phi u giai đo n n m 2013
Bi u đ 4.4. Th ng kê nhóm giá c phi u trong n m 2013
Ngu n: Tác gi t t ng h p
069%
017%
014%
G T G T B G C
48
Th tr ng c phi u không có m c suy chuy n đáng k so v i n m 2012 c th có 25 công ty có gi c phi u m c th p chi m 69,44% đ ng th i s công ty có m c giá c phi u m c trung bình v n duy trì 6 công ty, đi m sang duy nh t đó là có 1 công ty đư tham gia vào hàng ng nh ng công ty ngành D u khícó m c giá c phi u m c cao.
ó là công ty CNG v i l nh v c chuyên s n xu t, v n chuy n, phân ph i khí nén thiên nhiên (CNG) đ cung c p cho các nhà máy có s d ng nhi t n ng trong quá trình s n xu t, ch bi n; ph c v cho các khu chung c và đ c s d ng nh là nhiên li u thay th x ng d u trong ngành giao thông v n t i. Cùng v i PGS đây là các đ n v phân ph i khí CNG duy nh t Vi t Nam. Ngu n khí này có ti m n ng t ng tr ng l n trong t ng lai b i tính thân thi n v i môi tr ng, ti t ki m nhiên li u, giá thành th p (b ng 30%) so v i các nhiên li u khác, và an toàn h n cho ng i s d ng. Ngoài ra, kinh doanh khí CNG cho t su t l i nhu n cao nh chi phí v n chuy n th p, m c t ng chi phí ch m h n m c t ng giá bán ra (giá đ u vào kỦ 1 n m trong khi giá ra thay đ i theo tháng). Công ty v i ti m n ng phát tri n cao đ c th hi n b ng giá c phi u CNG không ng ng gia t ng trong các n m tr c đó và cho đ n n m 2013 giá c phi u đư đ t m c 22.110 đ ng/ c phi u.
Giá c phi u ngành D u khí có s t ng tr ng nh trong n m 2013 nh ng không th c s đ t đ c chuy n bi n m nh m và tích c c khi n không có s thay đ i đáng k so v i n m 2012, ch có m t vài doanh nghi p ho t đ ng trong nh ng l nh v c kinh doanh đ c bi t đ c h ng nhi u quy n l i c ng nh có đ c th ph n l n m i đ t đ c k t qu kh quan trong ho t đ ng kinh doanh. y đ u là các công ty có c phi u m c giá cao, v i quy mô l n và luôn duy trì đ c ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a mình, nh ng công ty này đ u có t l chi tr c t c khá cao. Bên c nh đó m t vài thông tin tích c c trong th tr ng nh giá x ng và giá gas đ ng lo t t ng giá c ng khi n cho giá c phi u c a nhóm trên t ng nh . Trong khi ng c l i các công ty không chi tr c t c đ u có tình hình kinh doanh không t t, th m chí t ng tr ng th p h n so v i n m ngoái khi n cho giá c phi u ch d ng l i m c th p.
49
4.3.5. Th c tr ng giá c phi u giai đo n n m 2014
Bi u đ 4.5. Th ng kê nhóm giá c phi u trong n m 2014
Ngu n: Tác gi t t ng h p Trong n m 2014 giá c phi u th ng c a các công ty ngành D u khíđ u gia t ng, tuy không quá m nh m đ nh n th y s chuy n mình rõ r t c a giá c phi u các công ty nh ng nhìn chung đây là tín hi u t t. S l ng công ty có giá c phi u m c th p gi m xu ng ch còn 20 công ty, chi m 54.05% toàn ngành đông th i s l ng công ty có giá c phi u m c cao t ng lên 10 công ty chi m 27.03% đây là s l ng công ty công m c giá c phi u cao l n nh t trong 6 n m qua.
Có 4 công ty v n lên m c giá c phi u trung bình là PPS, PVE, PVT, PVG và 5 công ty v n lên m c giá c phi u cao là PLC, PVC, PVS, PXS, PGS b i đây là nh ng công ty v n ti p t c đà t ng tr ng c a n m 2013 khi có tình hình kinh doanh 9 tháng đ u n m đ t k t qu n t ng khi g n ho c đư hoàn t t k ho c kinh doanh c a c n m b ng ch ng là các ch s kh n ng thanh toán đ u m c cao, đi cùng v i chính sách chi tr c t c phù h p là nguyên nhân chính khi n các công ty này có s b t phá trong n m 2014.
Tóm l i, đi cùng v i s ph c h i c a n n kinh t giá c phi u ngành D u khí có nh ng chuy n bi n tích c c h n so v i nh ng n m tr c. Ngoài các công ty trong nhóm c phi u cao v n gi v ng khi t n d ng đ c s c m nh ngu n v n l n c a mình đ duy trì ho t đ ng kinh doanh và chínhsách chi tr c t c c a mình. Còn có các công ty đ t đ c k t qu kinh doanh cao khi đ u hoàn thành ho c v t ch tiêu đ ra trong n m d n t i s b t phá khi n c phi u t ng giá thoát ra kh i nhóm c phi u có giá tr th p và trung bình. Tuy nhiên quý 4/ 2014 tình hình không th c s t t đ i v i giá c phi u, b i tác đ ng m nh m c a s s t gi m giá d u m trên th gi i khi t trên 100 USD/
thùng t t xu ng d i 50 USD/ thùng d n t i ho t đ ng kinh doanh c a các doanh nghi p cung c p D u khí b nh h ng. Ngoài ra các doanh nghi p kinh doanh khí hóa
053%
019%
028%
G T G T B G C
50
l ng c ng ch u tác đ ng m nh khi giá bán khí liên t c gi m. S s t gi m m nh c a giá d u và giá khí đ t trên th tr ng th gi i đã tác đ ng m nh m t i tâm lý c a nhà đ u t trong n c khi lo s k t qu ho t đ ng kinh doanh c a các doanh nghi p, khi n h bán tháo c phi u ngành D u khí kéo theo s gi m giá đ t ng t. Tuy nhiên xét chung c n m thì giá c phi u các doanh nghi p ngành D u khí v n có s gia t ng so v i n m 2013.
Nh n xét: Nhìn chung giá c phi u ngành D u khí đã th hi n đ c di n bi n c a n n kinh t trong 5 n m qua t 2010 đ n 2014. Giá cao trong n m 2010 khi th tr ng t ng tr ng nóng. Gi m sâu trong nh ng n m 2011, 2012 và 2013 b i s gia t ng c a l m phát các d n t i doanh nghi p ho t đ ng trong ngành g p nhi u khó kh n, đ ng th i dòng ti n đ u t vào ch ng khoán b gi m sút do chính sách c t gi m cung ti n nh m ki m ch l m phát là nguyên nhân d n t i giá ch ng khoán gi m. Sang n m 2014 n n kinh t có d u hi u ph c h i h n khi giá ch ng khoán c a ngành D u khí có m c t ng tr ng tr l i h a h n m t n m 2015 phát tri n t t h n.