B¢ bien dOi mOt chi~u - m¢t chi~u dung de bien d6i di¢n ap m()t chie.u c6 dinh thanh cac miic di~n ap m()t chi~u (trung blnh) khli.c nhau clip cho phl.l taL
B¢ bi€n ddi m()t chi~u - m()t chi~u phd bitn la b() di~u chinh xung ap m()t
chi~u (chopper) hay b() bam di~n ap m()t chi~u.
Nhu hlnh 7.9a, khi khoa di~n til d6ng thl tai dugc clip ngu6n, khi khoa di~n til rna thl tai bi cAt khOi ngu6n. Thai gian d6ng la tON' thai gian CAt lil tOFF thl chu kl d6ng -cAt (hlnh 7.9b) ia:
T = tON + tOFF
Dien ap clfp cho tai Co d~ng xung chll nh~t. Tlr do bl) bitn ddi co ten la bl) die.u chinh xung ap ml)t chi~u.
.) u~
u ,
u~
+ b) 0
Do ~ PT ..
Hilfh 7.9 : Mgch toi m~t chilu co b~ thad ditn t~
•
u.,
'"
T
t
~
t
Giii lri trung blnh cua di¢n ap cA'p cbo tai (Hnb cbo mQt chu xl) Ill. : UPT == _U-' .... '-"O"N=+_O_.'-"O"-FFc.
T N€u dAt : 5 = tON
. T
thi: Ur =DPT =5Dng
tON D
T "'
(7.1) (7.2) V~y, d~ di~u cblnh di¢n ap .ca'p ra c6 tb~ dung 3 phuC1Ilg phap :
- PbuC1Ilg phap di~u cbinb dQ rQng xung : thay doi tON trong kbi gifi' nguyen T, tON tAng thl Dr tAng. Khi tON = T thl Ur = Dns (hlnh 7.9c).
- Phuong phap di~u chinh tAn s6 xuA't hi¢n xung lip : (hay dOi T trong khi gill nguyen tON ho~c thay dOi toFF trong khi gifi' nguyen tON. Phuong phap nay cho Dr tAng khi T giam ho~c khi toFF giam.
- PhuC1Ilg pbiip dii!u chinh thai gian Kung: thay dOi d. tON va T. Khi toN vA T thay dOi thi 0 thay dOi, 0 tlng thi Dr tAn'g.
Tan s6 d6ng - cAt cUa cae bQ khoa di¢n tiI c6 th~ tm vai nghln l!n/giay.
M6i phuong pb.!ip d.n mOt m{lch di~u khi~n rieng.
Khi thay dOi dugc di¢n ap trung bloh ca'p cho tM Sf! dieu cmnh duqc cOng sult cua tai. N€u Iii 13. dOng co mOt chii!u thi di~u cmnh dugc t6c dO cua dOng ca.
7.3.1. BQ dieu chinh xung lip m(U chieu noi tiep So dO n6i ml,lch nhu
hlnh 7.lD. Ngu6n phat d~t
mOt di¢n a p U g~n nhu xhOng dOi len tiii. Khi c6 xung rna vao cllC ON, be) khoa di¢n tiI mOt hu6ng cho dong iu qua tai trong thai gian tON rOi sau d6, khi
•
0,
•
c6 xung xhoa vao qlc OFF. Hinh 1.10: B~ dilf,l cllinh nng op mt)t chiill filii tiep
n6 Sf! cat ml.lch tiH. Do cam
kbang titi nen Wc nay dong di¢n ioo se kbep kin qua diOt d¢m Do va dong tai Ia lien t!,le (hlnh 7.1Id).
N€u chu kl bAm xung'T du. ngcln thi c6 th~ tha'y Ia Clong di~n tai it thay dOi tri s6. Di¢n ap U dugc bAm co tri s6 trung bioh 18 :
(7.3)
192
cae di~n tich
g~eh ebeo a hlnh
7.118 18 bAng nhau (A, = A,). V~y, bQ
di~u ehinh xung ap m..,t ehi~u nOi tie'p III bQ giam di~n ap mQl
ehi~u (trung blnh), Cae dbng di~n iu va ioo III cae dbng
di~n gian do~n, Gia lri trung blnh lib ella dbng lsi phI} thuQe vao ban ehlit ella tai (ngu6n iOl,li Sj), CAe
di~n deh g,eb eheo a
hioh 7.11d lil bAng nhau (AI' = A2 ').
')
Til hinh 7.11d ta eiing thlfy cam khAng
mil" 7.11 : Gidn d6 dtlng, dp theo thili gian trong b~ dUll chinh cU8 ph1,l tai cang 160 .Il1ng dp m~t chilu ntfi tiep
thi dong truog binh lib
cang it nhlip nhO. Khi tai e6 eiim khang nho. thm. gian tOFF 160 ho~e tai 18 thu",n tro thi dbng di~n Ii'!. giAn do,n (blnb 7.12b),
Khi tiii co sue di~n dQng (lo,i R + L + E) thi dbng trung blnh qua tM ta, : 1= U tb -E = BU -E
R R (7.4)
o eM d~ dong di¢n gian do~n, d4ng dong nhu hlnh 7.12dvil d~ng di¢n lip nhu hinh 7.12c do 811 e6 m~t eua sUe di~n dQng E. Nguyen nhAn Ii'!. trong khoiing BT. bQ khoA di~n til thOng m,eh. di~n ap tren tii bAng U"I' dbng di~n
tsi tAng. Trang khosng tie'p thea t > ST. bQ khoa di~n til khoa. diOt Do tbOog dAn dong va dong Ini giam d4n v~ 0 (I,i Ihm di~m t,). Trong khonng (I, + n,
dbng tai hoi'!.n toan bAng O. di~n ap tn~n tai tang len bAng sue di~o dQng E,
Theo (7.4) : I _Utb-E
" R
ImJ +(T-I,)E T U t2 E 0 - - - . - R T R
(7.5)
(7.6)
Khi cam khang clla ph1,l tlti tAng len ho~c 0 tAng len
]
thl ~ --+ T. Khi tz = T thl u .. u ..
dl.lIlg ap tren tili va dong qua
I I
tii nhu hinh 7.12e, f. D6 III
chI! d~ gi6i h~n gifta dong a) aT: T' .. I
di~n gian dal.lIl va dong di¢n , , , , ,
lien t1,lc. Bieu th1ic (7.6) , , , ,
quay tro vI! (7:4). , ,
,
Khi ~ > T thl dong di~n b) 0 H T
haan toan lien t1,lC. u".
u .. u ..
Ne'u coi h~ khoa dj~n E E
tir 1. Ii tulmg (thOng e6 tdo
haa) thl va cOng su~t c6 0) 0 H, ,
(hlnh 7.10) : , , ,
U )Ulb = UrIPI' =OU vlPT
1mb = OIPI' 0) 0 H I, T
Iv = oIr
] u .. u ..
1 • (7.7) I I I
I =-1 , I ) '
0) H' T, • , .. I
Qua 2 bil!u thue (7.3) , , , , , , , , ,
v~ Ap va (7.7) v~ dong. ta , ,
c6 the rut ra ke't lu4n : , ,
,
Quq,'! h~ giila cac gia f) 0 T
trl trung binh cua dong
di~n va di~n tip vdo, ra cua m(Jt bi) dieu chinh .lung ap m(Jt chieu nOj titp Ii luang tuang II{ nhu quan h~ gjila
m"k 7.12 : Gian d6 1M; gian cWa ap, dIHlS: a, b) chi d~
dlmg gian doq.n, to; R + L (L rtft nM) .. c, d) eM d~ dong gian dOfn, toi R + L + E .. e,!) RanI! giUi gii/a d,}ng gian
doq.n va Iiln tllc
cac gia Ir; cua dong djfn va di~n ap sa c4p 'Va thlt cap cua m(JI may biEn ap gidm ap Ii luang wn h~ sO biEn ap 0 < t5 < 1.
7.3.2. BC) di~u chinh xung 'p m/it chi~u song song
So dO n6i m~ch nhu hlnh 7.13. BQ khaa di~n tir mQt huang trang thm gian thOng toN se lAm ngu6n dong ngln m~ch, dong dj~n tang len cling vai tll' truang trong cUQn L. Khi b¢ khoa di~n tir cAt mq.ch (tOFF)' nmg luqng tll' truang trang cUQn cam L ga.y ra dong trang hQ nh~n Su nl!u U > E.
Khi bO khoa di~n til thbng l~i, cuOn L se tich IUy l<;li til nang da bi m!lt 11k ph6ng di~n qua ngu6n thu Su.
lflnh 7 .14 bit~u dien cac d~ng di~n lip va dong
di~n cua bO dieu chin.h xung lip mOt chi~u song song.
r----'L--1 , - ,
, , ,
, ,
, , , ,
: + : OFF
, E '
: - : OH
, . ,
, ,
, ,
, ,
, ,
'5ã L_~ _____ J
-;
u
- '.
Gia tri trung blnh CUR di¢n lip tren cuOn L blng 0,
Hlnh 7.13 : B¢ dUu chlrzh ~urzg up mt)t chUII. sorzg sOllg
VI trong chu kl T. nlng
luqng til truang dugc tich luy khi b() khoa di¢n til thbng (trong thai gian to!'l) se dugc gilii ph6ng khi b() khoA di~n til edt ml.lch (trang thai gian toFF)'
E=UUb+Ulb=U,b
~ ,