I. MỤC TIÊU.
Qua bài học này hs đạt được:
1. Kiến thức :
- Học sinh nêu được khái niệm và một số dạng đột biến cấu trúc NST.
- Giải thích và nắm được nguyên nhân và nêu được vai trò của đột biến cấu trúc NST.
2. Kỹ năng :
- Phát triển cho hs tư duy phân tích, hệ thống hoá kiến thức.
3. Thái độ:
- Giáo dục hs ý thức ham học, yêu thích bộ môn
- Biết cảm thông chia sẻ với những gia đình cú người bị đột biến
4. Năng lực – phẩm chất:
4.1. Năng lực:
- Hình thành cho hs năng lực: năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực quan sát, năng lực hoạt động nhóm, năng lực thuyết trình
- Năng lực chuyên biệt: Năng lực quan sát tìm tòi, năng lực thực hành thí nghiệm, năng lực vận dụng kiến thức sinh học vào cuộc sống
4.2. Phẩm chất:
- Hình thành phẩm chất: Nhân ái, khoan dung, cảm thông với những hoàn cảnh đặc biệt II. CHUẨN BỊ.
Gv: - Tranh phóng to hình 22 SGK. Tranh ảnh tác hại của đột biến cấu trúc NST - Máy chiếu, Bài giảng Power point
Hs: tìm hiểu các dang đột biến NST
III. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC
- Phương pháp: vấn đáp tìm tòi, quan sát tìm tòi, hoạt động nhóm
- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, động não, thảo luận nhóm, trình bày một phút, khăn phủ bàn IV. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Hoạt động khởi động
* Ổn định tổ chức
* Kiểm tra bài cũ :
* Khởi động:
Hoạt động khởi động
Tổ chức cho hs khởi động qua trò chơi: Hái hoa dân chủ Luật chơi:
- Gv cho 3-4 hs tham gia
- Trong vòng 1 phút trình bày đáp án
- Ai trả lời đúng sẽ được bốc thăm nhận phần quà ? Câu hỏi:
- Đột biến gen là gì? VD? Nguyên nhân gây nên đột biến gen?
- Tại sao đột biến gen thường có hại cho bản thân sinh vật? Nêu vai trò và ý nghĩa của đột biến gen trong thực tiễn sản xuất?
Gv tổ chức hs thi, nhận xét kết quả thi của hs Dùng kết quả thi để vào bài
2. Hoạt động hình thành kiến thức mới
Đột biến NST có hai dạng là đột biến số lượng và đột biến cấu trúc NST. Bài ngày hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu về đột biến cấu trúc NST
Hoạt động 1: Đột biến cấu trúc NST là gì?
Hoạt động của Giáo viên và Học sinh Nội dung - Phương pháp: vấn đáp gợi mở, quan sát
tìm tòi, hoạt động nhóm
- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, thảo luận nhóm, trình bày 1 phút
- Hình thức tổ chức: hđ cá nhân, nhóm cặp đôi, nhóm nhỏ
- Định hướng NL, PC: Yêu gia đình, quê hương , đất nước
- GV yêu cầu HS quan sát H 22 và thảo luận nhóm hoàn thành phiếu học tập.
- Lưu ý HS; đoạn có mũi tên ngắn, màu thẫm dùng để chỉ rõ đoạn sẽ bị biến đổi. Mũi tên
- Hình thành cho hs năng lực: năng lực quan sát, năng lực hợp tác nhóm
dài chỉ quá trình biến đổi.
- Hs thảo luận nhóm hoàn thành bảng
- Đại diện nhóm trình bày. Các nhóm khác nhận xét, bổ sung
- Gv nhận xét và chốt kiến thức
Phiếu học tập: Tìm hiểu các dạng đột biến cấu trúc NST
STT NST ban đầu NST sau khi bị biến đổi Tên dạng đột biến
a Gồm các đoạn ABCDEFGH
Mất đoạn H Mất đoạn
b Gồm các đoạn
ABCDEFGH Lặp lại đoạn BC Lặp đoạn
c Gồm các đoạn ABCDEFGH
Trình tự đoạn BCD đảo lại thành DCB Đảo đoạn KT trình bày 1 phút
? Đột biến cấu trúc NST là gì? gồm những dạng nào?
- 1 vài HS phát biểu ý kiến.
Các HS khác nhận xét, bổ sung.
- GV thông báo: ngoài 3 dạng trên còn có dạng đột biến chuyển đoạn.
- Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong xảy ra cấu trúc NST. gồm các dạng:
mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn, chuyển đoạn.
Hoạt động 2: Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST
Hoạt động của Giáo viên và Học sinh Nội dung - Phương pháp: vấn đáp gợi mở, quan sát
tìm tòi, hoạt động nhóm
- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, thảo luận nhóm, trình bày 1 phút
- Hình thức tổ chức: hđ cá nhân, nhóm cặp đôi, nhóm nhỏ
- Định hướng NL, PC: Yêu gia đình, quê hương , đất nước
Yêu cầu hs hoạt động cá nhân n/c thông tin, trả lời câu hỏi:
KT trình bày một phút
- Có những nguyên nhân nào gây đột biến cấu trúc NST?
- HS tự nghiên cứu thông tin SGk và nêu được các nguyên nhân vật lí, hoá học làm phá vỡ cấu trúc NST.
Yêu cầu hs hoạt động nhóm cặp đôi, n/c thông tin trả lời câu hỏi SGK:
- Tìm hiểu VD 1, 2 trong SGK và cho biết có dạng đột biến nào? có lợi hay có hại?
- HS nghiên cứu VD và nêu được VD1: mất đoạn, có hại cho con người
VD2: lặp đoạn, có lợi cho sinh vật.
- Hãy cho biết tính chất (lợi, hại) của đột biến cấu trúc NST?
- Nguyên nhân đột biến cấu trúc NST chủ yếu do tác nhân lí học, hoá học trong ngoại cảnh làm phá vỡ cấu trúc NST hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của chúng, xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người.
- Đột biến cấu trúc NST thường có hại cho sinh vật vì trải qua quá trình tiến hoá lâu dài, các gen đã được sắp xếp hài hoà trên NST. Biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi số lượng và cách sắp xếp các gen trên đó.
- Một số đột biến có lợi, có ý nghĩa trong chọn giống và tiến hoá.
Gv giới thiệu 1 số trường hợp đột biến NST ở người
- Qua hoàn cảnh các trường hợp đột biến trên, em có cảm nghĩ gì ?
GV: cần có sự cảm thông, chia sẻ, giúp đỡ của cộng đồng
- Hình thành cho hs phẩm chất: nhân ái, cảm thông, chia sẻ với người có hoàn cảnh đặc biệt....
3. Hoạt động luyện tập, củng cố
- Phương pháp: vấn đáp gợi mở, quan sát tìm tòi - Kĩ thuật: đặt câu hỏi, trình bày 1 phút
- Hình thức tổ chức: hđ cá nhân - Định hướng NL, PC: tự tin
Yêu cầu hs hoạt động cá nhân trả lời câu hỏi:
- GV treo tranh câm các dạng đột biến cấu trúc NST và gọi HS gọi tên và mô tả từng dạng đột biến ?
- Chọn câu trả lời đúng
Câu 1:Cơ chế phát sinh đột biến cấu trúc NST là do tác dụng của các tác nhân gây đột biến, dẫn đến:
A. Phá vỡ cấu trúc NST B. Gây ra sự sắp xếp lại các đoạn trên NST C. NST gia tăng số lượng trong tế bào D. Cả a và b đều đúng
Câu 2: Các dạng đột biến cấu trúc của NST được gọi là:
A. Mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn, thêm đoạn B. Mất đoạn, chuyển đoạn, đảo đoạn, thêm đoạn C. Mất đoạn, chuyển đoạn, đảo đoạn, lặp đoạn D. Mất đoạn, chuyển đoạn, đảo đoạn
Câu 3: Đột biến nào sau đây gây bệnh ung thư máu ở người?
A. Mất đoạn đầu trên NST số 21 B. Lặp đoạn giữa trên NST số 23 C. Đảo đoạn trên NST giới tính X
D. Chuyển đoạn giữa NST số 21 và NST số 23
Câu 4:Dạng đột biến dưới đây được ứng dụng trong sản xuất rượu bia là:
A. Lặp đoạn NST ở lúa mạch làm tăng hoạt tính enzimamilaza thuỷ phân tinh bột B. Đảo đoạn trên NST của cây đậu Hà Lan
C. Lặp đoạn trên NST X của ruồi giấm làm thay đổi hình dạng của mắt D. Lặp đoạn trên NST của cây đậu Hà Lan
4. Hoạt động vận dụng
- Tại sao đột biến cấu trúc NST thường gây hại cho sinh vật?
- Tìm một vài dạng đột biến có ở địa phương ? 5. Hoạt động tìm tòi mở rộng
- Học bài và trả lời câu hỏi 1, 2,3 SGK.
- Tìm hiểu một số đột biến NST ở SV thông qua internet
https://www.youtube.com/watch?v=5OV1UE1wDl8 - Đọc trước bài 23. tìm hiểu về “Thể đa bội”
Ngày soạn 11 tháng 11 năm 2019 Ngày dạy 19 tháng 11 năm 2019