1. Kiến Thức:
- Những hiểu biết bước đầu về tác giả Bằng Việt và hoàn cảnh ra đời của bài thơ.
- Những xúc cảm chân thành của tác giả và hình ảnh người bà giàu tình yêu thương, giàu đức hi sinh.
- Việc sử dụng kết hợp các yếu tố miêu tả, tự sự, bình luận trong tác phẩm trữ tình.
2. Kĩ năng:
- Nhận diện, phân tích các yếu tố miêu tả, tự sự, bình luận trong và biểu cảm trong bài thơ.
- Liên hệ để thấy được nỗi nhớ về người bà trong hoàn cảnh tác giả đang ở xa tổ quốc có mồi liên hệ chặt chẽ vớinhững tình cảm với quê hương đất nước.
3. Thái độ: Trân trọng những tình cảm mà các em đã có và sẽ có, yêu quê hương bản quán dù có ở nơi chân trời góc bể, yêu quí người thân.
.C. Chuẩn bị:
* giáo viên
- Giáo án. Tài liệu tham khảo. Bảng phụ.
* Học sinh
- Chuẩn bị theo sự hớng dẫn của giáo viên D .Tiến trình lên lớp
I. ỔN ĐỊNH LỚP - KIỂM TRA BÀI CŨ 1.Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: Đọc thuộc l đoạn trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá và nêu cảm nhận về câu hát ra khơi được sử dụng trong bài thơ?
II. TỔ CHỨC DẠY - HỌC BÀI MỚI
Giới thiệu bài: Nhà thơ Bằng Việt thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong thời kì chống Mĩ cứu nước. Thơ ông trong trẻo, mượt mà khai thác những kỉ niệm và mơ ước của tuổi trẻ nên gần gũi với bạn đọc trẻ, nhất là trong các nhà trường. Bài thơ Bếp lửa sáng tác năm 1963, khi ấy tác giả đang là sinh viên du học tại Liên Xô và mới bắt đầu đến với thơ.
Hoạt động của thầy và trò Hoạt động 1: GV hướng dẫn HS tìm hiểu chung.
(?) Nêu một vài nét chính về tác giả và bài thơ này?
- Tự bộc lộ, dựa vào sgk.
G: Hướng dẫn hs đọc với giọng chậm rãi, lắng đọng, xúc động bồi hồi. Sau đó GV đọc mẫu 1 đoạn, gọi 3 hs đọc tiếp cho đến hết.
(?) Kiểm tra từ khó: đinh ninh, ấp iu.
(?) Phân tích bố cục của bài thơ?
Hoạt động 2 : GV hướng dẫn HS phân tích
Gv gọi hs đọc đoạn 1. Nêu nội dung.
(?) Mạch cảm xúc của chủ thể trữ tình trong bài thơ được dẫn dắt như thế nào?
Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì? Hình ảnh bếp lửa được tác giả diễn tả như thế nào? Nhân xét về nghệ thuật sử dụng và ý nghĩa?
-Hs tự bộc lộ , gv chốt ý ghi lên bảng.
(?) Đọc 4 khổ tiếp, nêu nội dung.
(?) Hs thảo luận nhóm 5’ (mỗi nhóm một khổ)
(?) Trong mỗi khổ thơ có hình ảnh nào đáng chú ý? Hãy phân tích từ ngữ, hình ảnh đó và nêu giá trị của đoạn thơ đó?
( Trong hồi tưởng của người cháu những kỉ niệm nào về bà và tình bà cháu được gợi lại?)
-Hs trình bày kết quả thảo luận nhóm và gv cùng hs nhận xét và chốt ý ghi lên
Nội dung hoạt động I. TÌM HIỂU CHUNG:
1.Tác giả:
- Làm thơ từ đầu những năm 60 thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ.
2.Tác phẩm:
- Bài thơ được sáng tác 1963 khi tác giả đang học ngành luật tại Liên Xô.
3. Đọc, giải thích từ.
4. Bố cục: 4 phần.
- Bố cục 4 phần:3 cầu đầu: hình ảnh bếp lửa, khơi nguồn cảm xúc.; 4 khổ tiếp: hồi tưởng kỉ niệm tuổi thơ bên bà.; Khổ 6: Suy ngẫm về bà và cuộc đời bà.; Khổ cuối: Niềm nhớ mong về bà.
II. PHÂN TÍCH 1.Hình ảnh bếp lửa.
Một bếp lửa:
+ Chờn vờn sương sớm.
+ Ấp iu nồng đượm.
-> Điệp ngữ, từ láy.
=> Thân thương , ấm áp.
2. Hồi tưởng lại hình ảnh người bà và những kỉ niệm tuổi thơ.
* Kỉ niệm:
- Năm ấy: đói mòn, đói mõi.
- Khô rạc ngựa gầy.
- Nhớ khói, sống mũi còn cay.
=> Thiếu thốn gian khổ, nhọc nhằn , chiến tranh.
* Hình ảnh người bà:
kể chuyện
- Bà: dạy cháu làm điệp
chăm cháu học ngữ
-> Tự sự, ẩn dụ, câu nghi vấn, điệp ngữ.
bảng.
+Khổ 1. gợi lại không khí nạn đói năm 1945-> kéo dài làm mỏi mệt , kiệt sức. An tượng nhất vẫn là mùi khói bếp cay khét vì củi ướt.
+ Khổ 2. Âm thanh của tiếng chim tu hú khắc khoải tha thiết gọi hè làm sống dậy trong lòng cháu những hoài niệm, nhớ mong…và tình yêu thương che chở của bà dành cho cháu….Liên hệ bài thơ “ Khi con tu hú “ của nhà thơ Tố Hữu.
+Khổ 3,4. Là hình ảnh bà chịu đựng gian khổ, hi sinh như người mẹ Việt nam yêu nước, kiên trì nhóm lửa, giữ lửa,là ngọn lửa tình thương, ngọn lửa niềm tin chiến thắng
Đọc khổ 6, nêu nội dung.
(?) Ở đoạn thơ này có từ ngữ, hình ảnh nào cần chú ý? Vì sao? Từ nhóm có ý nghĩa như thế nào? vì sao tác giả lại đi tới lời khẳng định “Ôi kì lạ …bếp lửa”?
- Hình ảnh bếp lửa được nhắc đến 10 lần trong bài. Qua những việc bà đã làm, hiểu thêm về sự tần tảo, nhẫn nại giàu đức hi sinh của bà. Bếp lửa tay bà nhóm lên mỗi sớm mai là nhóm lên niềm yêu thương, niềm vui sưởi ấm, san sẻ và còn nhóm dậy cả tâm tình tuổi nhỏ..Những tác giả cảm nhận được một điều sâu xa hơn: Bếp lửa bà nhen lên không chỉ bằng nhiên liệu bên ngoài mà chính là được nhen nhóm lên từ ngọn lửa trong lòng bà- ngọn lửa sức sống, lòng yêu thương, niềm tin. Bà không chỉ nhóm lửa, giữ lửa mà còn truyền lửa, ngọn lửa sự sống. Ngọn lửa ấy trở thành thiêng liêng, kì diệu nâng bước người cháu rên mọi chặng đường.Yêu bà, hiểu bà mà hiểu thêm về dân tộc mình, nhân dân mình nên bếp lửa kì lạ và thiêng liêng.
(?) Qua đó nhà thơ đã suy ngẫm gì về bà và hình ảnh bếp lửa?
=> Tình yêu thương, sự chăm sóc của bà.
- Nghĩ thương bà...
- Tu hú kêu...chẳng đến ở.
-> Thương bà vất vả, cực nhọc.
- Giặc đốt làng…
- Cứ bảo nhà vẫn bình yên -> Từ láy, kể.
=> Sự chịu đựng gian khổ, hi sinh của bà.
Bếp lửa…
- Sớm, chiều
Ngọn lửa…
-> Hình ảnh cụ thể, trừu tượng, điệp từ, ẩn dụ
=> Nhớ về ngọn lửa tình thương, ngọn lửa cách mạng thắp sáng niềm tin yêu
3. Suy ngẫm về bà và hình ảnh bếp lửa.
- Lận đận đời…
- Mấy chục năm rồi đến tận bây giờ.
-> Từ láy, ẩn dụ, bình luận.
=> Tần tảo, giàu tình thương, giàu đức hi sinh.
- Nhóm bếp lửa ấp iu niềm yêu thương nồi xôi gạo
dậy tâm tình tuổi nhỏ - Ôi kì lạ và thiêng …
-> Điệp từ, ẩn dụ, câu cảm thán.
=> Bà là người nhóm lửa, giữ lửa, truyền lửa.
4. Hình ảnh ngọn lửa và tình cảm của nhà
Đọc khổ cuối, nêu nội dung.
(?) Trở về với hiện tại nhà thơ muốn nói gì với bà và với mọi người? Câu thơ kết có ý nghĩa gì?
-Cháu có cuộc sống đủ đầy, có nhiều thứ mới mẻ, thứ nào cũng đẹp. Những không quên ánh sáng hơi ấm từ bếp lửa của bà nơi quê hương.Người cháu tự nhắc mình không quên những lận đận đời bà, tấm lòng ấm áp của bà, những tận tuỵ hi sinh của bà…
(?)Liên hệ cuộc sống của các thế hệ hôm nay?
- Cuộc sống đủ đầy…có thể khiến người ta quên những điều bình thường mà thiêng liêng như bếp lửa của bà…liên hệ bài
“Ánh trăng”
Hoạt động 3 : Hướng dẫn tổng kết.
Hoạt động 4 : Hướng dẫn luyện tập
thơ.
- Giờ đi xa có…
- chẳng lúc …
- Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?
-> Hình ảnh đối lập, điệp từ, câu nghi vấn.
=> Luôn thương nhớ và biết ơn bà, gắn bó với gia đình, quê hương, đất nước.
III. TỔNG KẾT 1. Nội dung 2. Nghệ thuật:
- Hình ảnh thơ: cụ thể, gần gũi, gợi nhiều liên tưởng, mang ý nghĩa biểu tượng.
- Thể thơ, giọng cảm xúc hồi tưởng, suy ngẫm.
- Kết hợp tả+ kể+ nghị luận và biểu cảm.
3. Ý nghĩa:
- Kỉ niệm tuổi thơ ấp áp tình bà cháu.
- Giúp hiểu thêm về những người ba, mẹ, về nhân dân tình nghĩa.
IV. LUYỆN TẬP III. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
- Học thuộc lòng và đọc diễn cảm bài thơ.
- Phân tích sự nhuần nhuyễn của các phương thức biểu đạt trong bài thơ.
- Soạn bài: Khúc hát ru…
+ Tìm hiểu về tác giả.
+ Tìm những hình ảnh người mẹ Tà –ôi trong công việc.
+ Tình cảm, ước vọng của người mẹ Tà –ôi.
+ Cảm nhận những hình ảnh biểu tượng trong bài thơ.
* Thông tin giáo án: Tự soạn * Rút kinh ngiệm giờ dạy
...
...
...
Ngày 27 tháng 10 năm 2010 Hớng dẫn đọc thêm
Khúc hát ru những em bé lớn trên lng mẹ