iv Các nội dung chính trong đề tài
3.1. Lý thuyết quy hoạch thực nghiệm
3.1.2. Đối tượng của quy hoạch thực nghiệm trong các ngành cơng nghiệp
Đối tượng của QHTN là các quá trình hoặc hiện tượng nào đĩ cĩ những tính chất, đặc
điểm chưa biết cần nghiên cứu. Người nghiên cứu cĩ thể chưa hiểu biết đầy đủ về đối tượng, nhưng đã cĩ một số thơng tin tiên nghiệm dù chỉ là sự liệt kê sơ lược những thơng tin biến đổi, ảnh hưởng đến tính chất đối tượng. Cĩ thể Hình dung chúng như một “hộp đen” trong hệ thống điều khiển gồm các tín hiệu đầu vào và đầu ra, như thể hiện ở Hình 3.1.
Các tín hiệu đầu vào được chia thành ba nhĩm [24, 26]:
Nhĩm 1: Các biến kiểm tra được và điều khiển được, mà người nghiên cứu cĩ thể điều chỉnh theo dự định, biểu diễn bằng vectơ:
Z = [Z1, Z2, ..., Zk]
Nhĩm 2: Các biến kiểm tra được nhưng khơng điều khiển được, biểu diễn bằng vectơ: T = [T1, T2, ..., Th]
Nhĩm 3: Các biến khơng kiểm tra được và khơng điều khiển được, biểu diễn bằng vectơ:
E = [E1, E2, ..., Ef]
Các tín hiệu đầu ra dùng để đánh giá đối tượng là vectơ Y = (y1, y2,..., yq), chúng thường được gọi là các hàm mục tiêu. Biểu diễn Hình học của hàm mục tiêu được gọi là mặt đáp ứng (bề mặt biểu diễn).
Phương pháp tốn học trong xử lý số liệu thu được từ thực nghiệm là phương pháp thống kê. Vì vậy các mơ hình biểu diễn hàm mục tiêu chính là các mơ hình thống kê thực
50
nghiệm. Các mơ hình này nhận được khi cĩ cộng tính nhiễu ngẫu nhiên. Cấu trúc mơ hình thống kê thực nghiệm cĩ dạng như Hình 3.1. Trong tập hợp các mơ hình thống kê khác nhau, mơ hình được quan tâm nhiều nhất trong thực tế là mơ hình phân tích hồi quy. Mơ hình hồi quy được biểu diễn bằng quan hệ tổng quát:
Y = φ (Z1, Z2, ..., Zk ; T1, T2, ..., Th ; β1, β2,..., βk) + E = φ [(Z, T) ; β] + E
Trong đĩ β = (β1, β2,.. βk) là vectơ tham số của mơ hình. Dạng hàm φ được lựa chọn trước, cịn các hệ số β là chưa biết, cần xác định từ thực nghiệm.
Để xác định các tham số khi mơ tả thống kê thực nghiệm cần phải làm các thực nghiệm theo kế hoạch thực nghiệm. Đối tượng nghiên cứu chính của lý thuyết quy hoạch thực nghiệm là các thực nghiệm tích cực. Đĩ là các thực nghiệm chỉ bao gồm các yếu tố đầu vào thuộc nhĩm Z, người thực nghiệm chủ động thay đổi chúng theo kế hoạch thực nghiệm đã vạch sẵn.